Chương trình môn kinh tế chính trị Mác - Lênin

Chia sẻ: Mun Mun | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:57

Thêm vào BST

Báo xấu

93
lượt xem 6
download

Chương trình môn kinh tế chính trị Mác - Lênin

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Môn học nhằm cung cấp cho sinh viên một cách tương đối có hệ thống, có chọn lọc những kiến thức căn bản của môn Kinh tế Chính trị Mác - Lênin. Để sinh viên nắm được các quan điểm cơ bản của Đảng về đường lối, chính sách kinh tế trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Chương trình môn kinh tế chính trị Mác - Lênin

CHƯƠNG TRÌNH MÔN KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN. Dùng cho các ngành không chuyên kinh tế - Quản trị kinh doanh trong các trường đại học. (Ban hành kèm quyết định số 45/2002/QĐ/BGQ&ĐT ngày 29 tháng 10 năm 2002 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo) 1. Mục đích - Cung cấp cho sinh viên một cách tương đối có h ệ thống, có ch ọn l ọc nh ững kiến thức căn bản của môn Kinh tế Chính trị Mác - Lênin. - Để sinh viên nắm được các quan điểm cơ bản của Đảng về đường lối, chính sách kinh tế trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, tạo sự nhất trí và củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và s ự t ất th ắng c ủa ch ủ nghĩa xã hội. - Tiếp tục bồi dưỡng thế giới quan, phương pháp luận và tư duy kinh t ế, v ận dụng kiến thức kinh tế - chính trị vào việc phân tích các vấn đề kinh t ế, xã h ội và thực tiễn đất nước. 2. Yêu cầu - Trình bày những kiến thức cơ bản, bao gồm các khái ni ệm, ph ạm trù, quy lu ật phù hợp với giáo trình quốc gia môn Kinh tế Chính trị Mác-Lênin. - Đáp ứng được mục tiêu đào tạo, thời lượng của môn h ọc và đ ặc đi ểm sinh viên của các trường đại học. Phần mở đầu: Chương I: Đối tượng, phương pháp, chức năng của Kinh tế Chính trị Mác- Lênin Chương II: Tái sản xuất xã hội và tăng trưởng kinh tế Phần thứ nhất: Những vấn đề Kinh tế Chính trị của ph ương thức s ản xu ất Tư bản chủ nghĩa Chương III: Sản xuất hàng hoá và các quy luật kinh tế của hàng hoá 6 tiết Chương IV: Sản xuất giá trị thặng dư – Quy luật kinh t ế tuy ệt đối c ủa ch ủ nghĩa t ư b ản Chương V: Sự vận động của Tư bản và tái sản xuất tư bản xã hội Chương VI: Các hình thái tư bản và các hình thức biểu hiện của giá trị thăng dư Chương VII: Chủ nghĩa tư bản độc quyền, Chủ nghĩa tư bản độc quy ền Nhà nước và Chủ nghĩa tư bản ngày nay Phần thứ hai: Những vấn đề Kinh tế Chính trị của thời kì quá độ lên ch ủ nghĩa xã hội ở Việt Nam -1-
Chương VIII: Qúa độ lên chủ nghĩa xã hội và nền kinh tế nhi ều thành ph ần trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam Chương IX : Công nghiệp hoá, hiện đại hoá nền kinh t ế qu ốc dân trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam Chương X: Kinh tế nông thôn trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã h ội ở Việt Nam Chương XI :Kinh tế thị trường định hướng xã hội ch ủ nghĩa ở Vi ệt Nam 4 tiết Chương XII :Tài chính, tín dụng, ngân hàng và lưu thông tiền tệ trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam Chương XIII :Lợi ích kinh tế và phân phối thu nh ập trong thời kì quá đ ộ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam Chương XIV: Kinh tế đối ngoại trong thời kì quá độ lên ch ủ nghĩa xã h ội ở Việt Nam NỘI DUNG Phần mở đầu Chương I ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP, CHỨC NĂNG CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊNIN I. Đối tượng nghiên cứu của Kinh tế Chính trị Mác-Lênin 1. Nền sản xuất xã hội: a. Vai trò của nền sản xuất xã hội và các yếu tố cơ bản của quá trình s ản xuất: - Sản xuất của cải vật chất là cơ sở của đời sống xã hội. - Các yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất: sức lao động, đối tượng lao động, tư liệu lao động. b. Hai mặt của nền sản xuất xã hội: - Lực lượng sản xuất - Quan hệ sản xuất - Phương thức sản xuất 2. Đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị Mác – Lênin - Đối tượng của Kinh tế chính trị Mác – Lênin - Quy luật kinh tế II. Phương pháp của kinh tế chính trị Mác – Lênin - Phương pháp biện chứng duy vật - Phương pháp trừu tượng hóa khoa học -2-
- Các phương pháp khác III. Chức năng và sự cần thiết học tập Kinh tế chính trị Mác – Lênin 1. Chức năng: - Chức năng nhận thức - Chức năng tư tưởng - Chức năng thực tiễn - Chức năng phương pháp luận 2. Vai trò môn Kinh tế chính trị Mác – Lênin trong h ệ th ống ki ến th ức kinh tế xã hội và sự cần thiết học tập Kinh tế chính trị Mác – Lênin CHƯƠNG II: TÁI SẢN XUẤT XÃ HỘI VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ I. Tái sản xuất xã hội: 1. Các khái niệm cơ bản về tái sản xuất xã hội: - Tái sản xuất, tái sản xuất giản đơn, tái sản xuất mở rộng - Tái sản xuất mở rộng theo chiều rộng, tái sản xuất mở rộng theo chiều sâu. 2. Các khâu của quá trình tái sản xuất: - Sản xuất – phân phối – trao đổi – tiêu dùng. - Mối quan hệ giữa các khâu: Sản xuất – phân phối – trao đổi – tiêu dùng. 3. Những nội dung của tái sản xuất xã hội: - Tái sản xuất của cải vật chất - Tái sản xuất sức lao động - Tái sản xuất quan hệ sản xuất - Tái sản xuất môi trường sinh thái 4. Hiệu quả của tái sản xuất xã hội: - Khái niệm và ý nghĩa tăng hiệu quả tái sản xuất - Các chỉ tiêu cơ bản biểu hiện hiệu quả tái sản xuất 5. Xã hội hóa sản xuất: - Khái niệm xã hội hóa sản xuất: - Xã hội hóa sản suất là quá trình kinh tế khách quan II. Tăng trưởng kinh tế, phát triển kinh tế và tiến bộ xã hội: 1. Tăng trưởng kinh tế và phát triển kinh tế: - Khái niệm và vai trò của tăng trưởng kinh tế - Các nhân tố tăng trưởng kinh tế - Phát triển kinh tế và ý nghĩa của nó - Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế 2. Tiến bộ xã hội: - Khái niệm tiến bộ xã hội - Biểu hiện của tiến bộ xã hội -3-
3. Quan hệ giữa phát triển kinh tế với tiến bộ xã hội: - Tác động quan hệ qua lại giữa phát triển kinh tế với tiến bộ xã hội - Các kiểu kết hợp phát triển kinh tế với tiến bộ xã hội CHƯƠNG III: SẢN XUẤT HÀNG HÓA VÀ CÁC QUY LUẬT KINH TẾ CỦA SẢN XUẤT HÀNG HÓA I. Điều kiện ra đời, tồn tại, đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hóa. 1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hóa - Phân công lao động xã hội - Sự tách biệt tương đối về kinh tế của những người sản xuất 2. Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hóa - Những đặc trưng của sản xuất hàng hóa - Ưu thế của sản xuất hàng hóa II. Hàng hóa: 1. Hàng hóa và 2 thuộc tính của nó: - Khái niệm hàng hóa - Giá trị sử dụng và giá trị của hàng hóa - Quan hệ giữa giá trị sử dụng và giá trị của hàng hóa 2. Tính chất 2 mặt của lao động sản xuất hàng hóa - Lao động cụ thể - Lao động trừu tượng 3. Lượng giá trị của hàng hóa và các nhân tố ảnh hưởng tới nó. - Giá trị cá biệt và giá trị xã hội của hàng hóa - Thời gian lao động xã hội cần thiết - Các nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị của hàng hóa III. Tiền tệ: 1. Nguồn gốc, bản chất tiền tệ - Các hình thái giá trị - sự xuất hiện tiền tệ - Bản chất của tiền tệ 2. Chức năng của tiền tệ - Thước đo giá trị - Phương tiện lưu thông - Phương tiện cất trữ - Phương tiện thanh toán - Tiền tệ thế giới 3. Quy luật lưu thông tiền tệ. Lam phát: - Quy luật lưu thông tiền tệ -4-
- Lạm phát, nguyên nhân và hậu quả của lạm phát IV. Quy luật giá trị, cạnh tranh và cung cầu 1. Quy luật giá trị - Yêu cầu của quy luật giá trị - Phương thức vận động của quy luật giá trị - Tác dụng của quy luật giá trị 2. Cạnh tranh và quan hệ cung - cầu - Cạnh tranh trong nền sản xuất hàng hóa và vai trò của nó - Quan hệ cung - cầu và giá cả hàng hóa V. Thị trường: 1. Thị trường và chức năng của thị trường: - Khái niệm, phân loại, vai trò của thị trường - Các chức năng của thị trường 2. Giá cả thị trường và các nhân tố ảnh hưởng tới giá cả thị trường - Giá cả thị trường - Các nhân tố ảnh hưởng tới giá cả thị trường. Chương IV. SẢN XUẤT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ – QUY LUẬT KINH TẾ TUYỆT ĐỐI CỦA CHỦ NGHĨA TƯ BẢN I. Sự chuyển hóa của tiền thành tư bản: 1. Công thức chung của tư bản và mâu thuẫn của công thức đó. - Công thức chung của tư bản. - Mâu thuẫn của công thức chung của tư bản. 2. Hàng hoá sức lao đông. - Điều kiện biến sức lao động thành hàng hoá. - Hai thuộc tính của hàng hoá sức lao động. II. Sản xuất giá trị thặng dư: 1. Quá trình sản xuất giá trị thặng dư. - Mục đích, đặc điểm của sản xuất hàng hoá tư bản chủ nghĩa. - Quá trình sản xuất giá trị thặng dư. 2. Bản chất tư bản, tư bản bất biến, tư bản khả biến. - Bản chất tư bản. - Tư bản bất biến, tư bản khả biến. 3. Tỷ suất và khối lượng giá trị thặng dư. - Tỷ suất giá trị thặng dư. - Khối lượng giá trị thặng dư. 4. Giá trị thặng dư tuyệt đối, giá trị thặng dư t ương đ ối và giá tr ị thặng dư siêu nghạch. -5-
- Khái niệm ngày lao động. - Giá trị thặng dư tuyệt đối, tương đối, siêu ngạch. 5. Nội dung và vai trò quy luật giá trị thặng dư. - Nội dung quy luật giá trị thặng dư. - Vai trò quy luật giá trị thặng dư và hậu quả của nó. III. Tiền công trong chủ nghĩa tư bản: 1. Bản chất của tiên công trong chủ nghĩa tư bản. 2. Hình thức tiền công cơ bản. - Tiền công tính theo thời gian. - Tiền công tính theo sản phẩm. 3. Tiền công danh nghĩa va tiền công thực tế. IV. Tích luỹ tư bản: 1. Thực chất của tích luỹ tư bản và các nhân tố quyết định quy mô tích luỹ tư bản. - Giá trị thặng dư - nguồn gốc tích luỹ tư bản. - Các nhân tố quyết định quy mô tích luỹ cơ bản. 2. Tích tụ và tập trung tư bản. Cấu tạo hữu cơ của tư bản. - Tích tụ và tập trung tư bản. - Cấu tạo hữu cơ của tư bản. Chương V. SỰ VẬN ĐỘNG CỦA TƯ BẢN VÀ TÁI SẢN XUẤT TƯ BẢN XÃ HỘI I. Tuần hoàn và chu chuyển của tư bản: 1. Khái niệm tuần hoàn và chu chuyển của tư bản. - Ba giai đoạn vận động và sự biến hoá hình thái của tư bản. - Tuần hoàn và chu chuyển của tư bản. 2. Tốc độ chu chuyển của tư bản và các nhân tố ảnh hưởng đến nó. - Tốc độ chu chuyển của tư bản. - Các nhân tố làm tăng tốc độ chu chuyển của tư bản. 3. Tư bản cố định, tư bản lưu động. Hao mòn tư bản cố định. - Tư bản cố định, tư bản lưu động. - Hao mòn tư bản cố định. II. Tái sản xuất tư bản xã hội và khủng hoảng kinh tế tư bản chủ nghĩa: -6-
1. Tái sản xuất tư bản xã hội. 2. Điều kiện thực hiện sản phẩm trong tái sản xuất giản đơn - điều kiện thực hiện sản phẩm xã hội trong tái sản xuất mở rộng. 3. Khủng hoảng kinh tế tư bản chủ nghĩa. - Khủng hoảng kinh tế. - Chu kỳ kinh tế. Chương VI. CÁC HÌNH THÁI TƯ BẢN VÀ CÁC HÌNH THỨC BIỂU HIỆN CỦA GIÁ TRỊ THẶNG DƯ. I. Lợi nhuận bình quân và giá cả sản xuất: 1. Chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa. Lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận. - Chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa. - Lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận. 2. Sự hình thành tỷ suất lợi nhuận bình quân và giá cả sản xu ất. - Cạnh tranh giữa các ngành và sự hình thành tỷ suất lợi nhuận bình quân. - Sự chuyển hoá giá trị hàng hoá thành giá cả sản xuất. II.Các hình thái tư bản và lợi nhuận của chúng: 1. Tư bản thương nghiệp và lợi nhuận thương nghiệp. - Nguồn gốc của tư bản thương nghiệp. - Lợi nhuận thương nghiệp trong chủ nghĩa tư bản. 2. Tư bản cho vay và lợi tức cho vay. - Sự hình thành tư bản cho vay, - Lợi tức và tỷ suất lợi tức. 3. Công ty cổ phần, tư bản giả và thị trường chứng khoán. - Công ty cổ phần. - Tư bản giả. - Thị trường chứng khoán. 4. Tư bản kinh doanh nông nghiệp và địa tô. - Tư bản kinh doanh nông nghiệp. - Bản chất địa tô tư bản chủ nghĩa. - Các hình thức địa tô tư bản chủ nghĩa. Chương VII -7-
CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYÊN, CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN NHÀ NƯỚC, CHỦ NGHĨA TƯ BẢN NGÀY NAY I. Chủ nghĩa tư bản độc quyền: 1. Nguyên nhân hình thành và bản chất của chủ nghĩa t ư b ản đ ộc quyền. - Nguyên nhân hình thành - Bản chất của chủ nghĩa tư bản độc quyền. 2. Đặc điểm kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản độc quyền. - Sự tập trung sản xuất và các tổ chức độc quyền. - Tư bản tài chính và bọn đầu sỏ tài chính. - Xuất khẩu tư bản. - Sự phân chia thế giới giữa các liên minh của các nhà tư bản - Sự phân chia thế giới giữa các cường quốc II. Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước 1. Nguyên nhân ra đời và bản chất của tư bản độc quyền nhà nước - Nguyên nhân hình thành chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước - Bản chất chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước. 2. Những hình thức chủ yếu của tư bản độc quyền nhà nước - Sự kết hợp về nhân sự giữa nhà nước và các tổ chức độc quyền - Sự hình thành và phát triển của sở hữu nhà nước - Sự điều tiết kinh tế của nhà nước tư bản III. Chủ nghĩa tư bản ngày nay 1. Những biểu hiện mới trong năm đặc điểm của chủ nghĩa tư bản độc quyền 2. Những biểu hiện mới trong cơ chế điều tiết kinh tế của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước. IV. Những thành tựu, hậu quả và xu hướng vận động của chủ nghĩa tư bản 1. Những thành tựu của chủ nghĩa tư bản đạt được - Phát triển lực lượng sản xuất - Xã hội hoá sản xuất 2.Những hậu quả chủ nghĩa tư bản gây ra - Hai cuộc chiến tranh thế giới và hàng trăm cuộc chiến tranh cục bộ - Nạn ô nhiễm môi trường - Sự nghèo khổ, lạc hậu của nhân dân các nước chậm phát triển. 3.Xu hướng vận động của chủ nghĩa tư bản - Chủ nghĩa tư bản đang trong quá trình bị diệt vong mặc dù hi ện t ại v ẫn đang có khả năng thích nghi, tự điều chỉnh - Chủ nghĩa xã hội sẽ thay thế chủ nghĩa tư bản trên phạm vi toàn th ế giới-quy luật khách quan của lịch sử -8-
Phần thứ hai NHỮNG VẤN ĐỀ KINH TẾ CHÍNH TRỊ CỦA THỜI KÌ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM Chương VIII QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHIÃ XÃ HỘI VÀ CƠ CẤU KINH TẾ NHIỀU THÀNH PHẦN TRONG THỜI KÌ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM I. Thời kì quá độ và quá độ và quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. 1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội 2. Tính tất yếu và đặc điểm của thời kì quá độ lên ch ủ nghĩa xã h ội ở Việt Nam - Tính tất yếu và khả năng, tiền đề quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa - Đặc điểm của thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam 3. Nhiệm vụ kinh tế cơ bản trong thởi kì quá độ lên ch ủ nghĩa xã h ội ở Việt Nam - Phát triển lực lượng sản xuất: công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước - Xây dựng quan hệ sản xuất theo định hướng xã hội chủ nghĩa - Mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại II. Sở hữu và các thành phần kinh tế trong thời kì quá độ lên ch ủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. -9-
1. Sở hữu và các hình thức sở hữu tư liệu sản xuất trong thời kì quá độ lên chủ nghiã xã hội ở Việt Nam. - Vấn đề sở hữu tư liệu sản xuất trong thời kì quá độ - Các hình thức sở hữu cơ bản. 2. Các thành phần kinh tế trong thời kì quá đ ộ lên ch ủ nghĩa xã h ội ở Việt Nam - Tính tất yếu và lợi ích của việc tồn tại nhiều thành ph ần kinh t ế trong thời kì quá độ - Đặc điểm của các thành phần kinh tế trong thời kì quá độ - Mối quan hệ giữa các thành phần kinh tế. 3. Nền kinh tế phát triển theo định hướng xã h ội ch ủ nghĩa ở Vi ệt Nam Chương IX CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ NỀN KINH TẾ TRONG THỜI KÌ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM I. Tính tất yếu và tác dụng của công nghiệp hoá, hiện đại hoá. 1. Khái niệm công nghiệp hoá, hiện đại hoá và tính t ất y ếu ph ải công nghiệp hoá, hiện đại hoá - Khái niệm công nghiệp hoá, hiện đại hoá - Kết hợp công nghiệp hoá, hiện đại hoá - Tính tất yếu của công nghiệp hoá, hiện đại hoá. 2. Tác dụng của công nghiệp hoá, hiện đại hoá - Xây dựng cơ sở vật chất cho chủ nghĩa xã hội - Nhiệm vụ trung tâm trong suốt thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã h ội ở Việt Nam. II. Đặc điểm của cuộc cách mạng khoa học – công ngh ệ hi ện đ ại và v ấn đề công nghiệp hoá, hiện đại hoá Việt Nam. 1. Đặc trưng cơ bản của cách mạng khoa học công nghệ hiện đại và sự hình thành nền kinh tế tri thức - Khái niệm cách mạng khoa học công nghệ hiện đại - Những đặc điểm cơ bản của cách mạng khoa học công nghệ hiện đại. - Sự hình thành nền kinh tế tri thức 2. Các đặc điểm về công nghiệp hoá hiện đại hoá ở Việt Nam III. Nội dung cơ bản của công nghiệp hoá hiện đại hoá ở Việt Nam: - 10 -
1. Thực hiện cuộc cách mạng khoa học - công nghệ để xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật cho chủ nghĩa xã hội, phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất. 2. Xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý. 3. Củng cố, tăng cường địa vị chủ đạo của quan hệ sản xuất XHCN. IV. Những tiền đề khách quan để công nghiệp hoá - hiện đại hoá: 1. Tạo vốn cho công nghiệp hoá, hiện đại hóa. 2. Đào tạo nguồn nhân lực cho công nghiệp hoá - hiện đại hoá. 3. Xây dựng tiềm lực khoa học – công nghệ theo yêu c ầu c ủa công nghi ệp hoá - hiện đại hoá. 4. Điều tra cơ bản, quy hoạch và dự báo phát triển. 5. Mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại. 6. Sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước. CHƯƠNG X KINH TẾ NÔNG THÔN TRONG THỜI KÌ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM. I. Kinh tế nông thôn và vai trò của nó trong th ờ kỳ quá đ ộ lên ch ủ nghĩa xã hội ở Việt Nam: 1. Kinh tế nông thôn 2. Vai trò của kinh tế nông thôn trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã h ội ở Việt Nam. II. Công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn và xây d ựng nông thôn mới ở Việt Nam: 1. Công nghhiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn - Khái niệm công nghiệp hoá, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. - Nội dung cơ bản của công nghiệp hoá, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. - Tác dụng của công nghiệp hoá, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.. 2. Phát triển kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới theo đ ịnh hướng XHCN. - Chuyển dịch cơ cấu nghành nghề kinh tế nông thôn theo hướng sản xu ất hàng hóa lớn theo định hướng XHCN. - Phát triển kinh tế nông thôn với cơ cấu kinh tế nhiều thành phần. - Ngăn chặn sự xung đột lợi ích trong nội bộ nông thôn, giữa nông thôn và thành thị. - 11 -
CHƯƠNG XI KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM. I. Sự cần thiết phát triển kinh tế hàng hoá ở Việt Nam: 1. Sự tồn tại khách quan và lợi ích của việc phát triển kinh tế hàng hoá 2. Đặc điểm kinh tế hàng hoá trong thời kỳ quá độ ở Việt Nam: - Nền kinh tế hàng hoá còn ở trình độ kém phát triển. - Nền kinh tế hàng hoá với nhiều thành phần kinh tế. - Nền kinh tế hàng hoá phát triển theo hướng mở rộng quan hệ kinh t ế quốc tế. - Nền kinh tế hàng hoá phát triển theo định hướng XHCN. 3.Các giải pháp để phát triển kinh tế hàng hoá. II. Cơ chế thị trường có sự quản lí của nhà nước theo định hướng xã h ội chủ nghĩa 1. Cơ chế thị trường, ưu thế và khuyết tật của nó - Khái niệm cơ chế thị trường - Ưu thế và khuyết tật của cơ chế thị trường. 2. Vai trò của nhà nước trong cơ chế thị trường định hướng xã hội ch ủ nghĩa ở Việt Nam - Phát huy ưu thế của cơ chế thị trường và h ạn ch ế khuy ết tật c ủa c ơ ch ế thị trường - Thực hiện định hướng xã hội chủ nghĩa - Kết hợp phát triển kinh tế với tiến bộ xã hội. 3. Các công cụ để quản lí vĩ mô nền kinh t ế th ị tr ường theo đ ịnh h ướng xã hội chủ nghĩa - Kế hoạch và thị trường - Xây dựng kinh tế nhà nước và kinh tế hợp tác hoạt động có hiệu quả - Hệ thống pháp luật - Các công cụ tài chính (thuế, ngân sách...) - Các công cụ tiền tệ (cung ứng tiền, kiềm chế lạm phát...) - Điều tiết kinh tế đối ngoại (thuế xuất-nhập khẩu, hạn nghạch-quato, tỉ giá hối đoái, trợ cấp xuất khẩu...) Chương XII TÀI CHÍNH, TÍN DỤNG, NGÂN HÀNG VÀ LƯU THÔNG TIỀN TỆ TRONG THỜI KÌ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM I. Tài chính - 12 -
1. Bản chất, chức năng, vai trò của tài chính - Bản chất của tài chính - Chức năng của tài chính - Vai trò của tài chính 2. Hệ thống tài chính và chính sách tài chính trong th ời kì quá đ ộ lên ch ủ nghĩa xã hội ở Việt Nam - Hệ thống tài chính - Chính sách tài chính trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam II. Tín dụng, ngân hàng và lưu thông tiền tệ trong thời kì quá đ ộ lên ch ủ nghĩa xã hội ở Việt Nam 1. Tín dụng - Bản chất và hình thức tín dụng - Chức năng và vai trò của tín dụng 2. Ngân hàng - Tác dụng của ngân hàng - Chức năng, nhiệm vụ của ngân hàng - Các công cụ của ngân hàng nhà nước 3. Lưu thông tiền tệ - Vị trí, tác dụng của lưu thông tiền tệ - Đặc điểm của quan hệ tiền tệ và lưu thông tiền tệ ở Việt Nam hiện nay Chương XIII LỢI ÍCH KINH TẾ VÀ PHÂN PHỐI THU NHẬP TRONG THỜI KÌ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM I. Lợi ích kinh tế 1. Bản chất, vai trò của lợi ích kinh tế - Bản chất của lợi ích kinh tế - Vai trò của lợi ích kinh tế 2. Hệ thống kinh tế II. Lợi ích cá nhân III. Lợi ích tập thể - Lợi ích xã hội - Phân phối thu nhập trong thời kì quá độ ở Việt Nam 1. Vị trí của vấn đề phân phối thu nhập 2. Tính tất yếu khách quan của nhiều hình thức thu nhập cá nhân trong th ời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay 3. Các hình thức phân phối cơ bản trong thời kì quá độ ở Việt Nam - Phân phối theo lao động - Phân phối thông qua phúc lợi tập thể và xã hội - 13 -
- Phân phối theo vốn 4. Từng bước thực hiện công bằng xã hội trong phân phối thu nhập cá nhân IV. Các hình thức thu nhập trong thời kì quá độ ở Việt Nam 1. Tiền lương, tiền công 2. Lợi nhuận, lợi tức, lợi tức cổ phần 3. Thu nhập từ các quỹ tiêu dung công cộng. 4. Thu nhập từ hoạt động kinh tế gia đình. Chương XIV KINH TẾ ĐỐI NGOẠI TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ NÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM I. Tính khách quan của việc mở rộng quan hệ kinh tế đối. 1. Đặc điểm của nền kinh tế thế giới ngay nay. - Toàn cầu hoá kinh tế và hai mặt của nó. - Thị trường thế giới ngày nay. 2. Lợi ích của việc mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại đối với nước ta. - Thực hiện mục tiêu dân giau nước mạnh, xã hội công bằng, dân ch ủ, văn minh; thực hiện thành công sự nghiệp CNH – HĐH , - Tranh thủ tối đa nguồn lực bên ngoài, sức mạnh của thời đại. - Khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong nước. II. Những hình thức kinh tế đối ngoại chủ yếu hiện nay. 1. Hợp tác trong lĩnh vực sản xuất. - Nhận gia công. - Xây dựng những xí nghiệp chung với sự hùn vốn, công nghệ từ nước ngoài. - Hợp tác sản xuất quốc tế trên cơ sở chuyên môn hoá. 2. Hợp tác khoa học - kỹ thuật. 3. Ngoại thương. 4. Đầu tư quốc tế. 5. Tín dụng. 6. Các hình thức dịch vụ thu ngoại tệ, du lịch quốc tế. - 14 -
III. Mục tiêu, phương hướng, nguyên tắc cơ bản nhằm mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại. 1. Về mục tiêu. 2. Phương hướng cơ bản nhằm mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh t ế đối ngoại, phát triển kinh tế đối ngoại. 3. Nguyên tắc cơ bản cần quán triệt trong việc mở rộng va nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại. - Bình đẳng. - Cùng có lợi. - Tôn trọng chủ quyền và không can thiệp vào công việc nội bộ của mỗi quốc gia. - Giữ vững độc lập tự chủ và định hướng xã hội chủ nghĩa. IV. Các giải pháp chủ yếu nhằm mở rộng và nâng cao hiệu qu ả kinh t ế đối ngoại. 1. Đảm bảo sự ổn định về môi trường chính trị, kinh tế xã hội. 2. Có chính sách thích hợp đối với từng hình thức kinh tế đối ngoại. 3. Xây dựng, phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội. 4. Tăng cường vai trò quản lý của nhà nước đối với kinh tế đối ngoại. 5. Xây dựng đối tác và tim kiếm đối tác trong quan hệ kinh tế đối ngoại. PHAÀN VAÄN DUÏNG: BAØI 1: THÔØI KÌ QUAÙ ÑOÄ LEÂN CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI ÔÛ VIEÄT NAM. I.THÔØI KYØ QUAÙ ÑOÄ – THÔØI CÔ VAØ THAÙCH THÖÙC : Nghò quyeát Ñaïi hoäi laàn thöù IX cuûa Ñaûng ñaõ chæ roõ veà thôøi kyø quaù ñoä cuûa Vieât Nam : “Con ñöôøn g ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi ôû nöôùc ta laø söï phaùt trieån quaù ñoä ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi boû qua cheá ñoä tö baûn chuû nghóa, töùc laø boû qua vieäc xaùc laäp vò trí thoán g trò cuûa quan heä saûn xuaát vaø kieán truùc tröôïng taàng tö baûn chuû nghóa, nhön g tieáp thu, keá thöøa thaønh töïu maø nhaân loaïi ñaõ ñaït ñöôïc döôùi cheá ñoä tö baûn chuû nghóa, ñaëc bieät veà coâng ngh e ä ñeå phaùt trieån nhanh löïc löôïng saûn xuaát, xaây döïng neàn kinh teá hieän ñaïi”. Xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi boû qua cheá ñoä tö baûn chuû nghóa, taïo ra söï bieán ñoåi veà chaát cuûa xaõ hoäi treân taát caû caùc lónh vöïc laø söï nghieäp khoù khaên, phöùc taïp, cho neân phaûi traûi qua moät thôøi kyø quaù ñoä laâu daøi vôùi - 15 -
nhieàu chaëng ñöôøng, nhieàu hình thöùc toå chöùc kinh teá – xaõ hoäi coù tính chaát quaù ñoä. Trong caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi dieãn ra söï ñan xen vaø ñaáu tranh giöõa caùi môùi vaø caùi cuõ. Töø Ñaïi hoäi đñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VIII cuûa Ñaûng naêm 1996, ñaát nöôùc ta ñaõ chuyeån sang chaëng ñöôøng môùi, ñaåy maïng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù, phaán ñaáu ñeán naêm 2020 cô baûn trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp. Trong chaëng ñöôøng hieän nay coøn phaûi tieáp tuïc hoaøn thaønh moät soá chaëng ñöôøng tröôùc. Trong thôøi kyø quaù ñoä, coù nhieàu hình thöùc sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát, nhieàu thaønh phaàn kinh teá, giai caáp, taàng lôùp xaõ hoäi khaùc nhau, nhöng cô caáu, tính chaát, vò trí cuûa giai caáp trong xaõ hoäi ta ñaõ thay ñoåi nhieàu cuøng vôùi nhöõng bieán ñoåi to lôùn veà kinh teá, xaõ hoäi. Moái quan heä giöõa caùc giai caáp, caùc taàng lôùp xaõ hoäi laø quan heä hôïp taùc vaø ñaáu tranh trong noäi boä nhaân daân, ñoaøn keát vaø hôïp taùc laâu daøi trong söï nghieäp xaây döïng vaø baûo veä toå quoác döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng. Lôïi ích giai caáp coâng nhaân thoáng nhaát vôùi lôïi ích toaøn daân toäc trong muïc tieâu chung laø: Ñoäc laäp daân toäc gaén lieàn vôùi chuû nghóa xaõ hoäi, vì daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh. Noäi dung chuû yeáu cuûa ñaáu tranh giai caáp trong giai ñoaïn hieän nay laø thöïc hieän thaéng lôïi söï nghieäp coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, khaéc phuïc tình traïng nöôùc ngheøo, keùm phaùt trieån, thöïc hieän coâng baèng xaõ hoäi, choáng aùp böùc, baát coâng, ñaáu tranh ngaên chaën vaø khaéc phuïc nhöõng tö töôûng vaø haønh ñoäng tieâu cöïc, sai traùi, ñaáu tranh laøm thaát baïi moïi aâm möu vaø haønh ñoäng choáng phaù cuûa caùc theá löïc thuø ñòch, baûo veä ñoäc laäp, xaây döïng nöôùc ta thaønh moät nöôùc xaõ hoäi phoàn vinh, nhaân daân haïnh phuùc. Naém baét cô hoäi, vöôït qua thaùch thöùc, phaùt trieån maïnh meõ trong thôøi kì môùi, ñoù laø vaán ñeà coù yù nghóa soáng coøn ñoái vôùi Ñaûng vaø nhaân daân ta. Theá kyû XX laø theá kyû ñaáu tranh oanh lieät vaø chieán thaéng veû vang cuûa daân toäc ta. Theá kyû XXI seõ laø thweá kyû nhaân daân ta tieáp tuïc giaønh theâm nhieàu thaéng lôïi to lôùn trong söï nghieäp xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi vaø baûo veä Toå quoác, ñöa nöôùc ta saùnh vai cuøng caùc nöôùc phaùt trieån treân theá giôùi. - 16 -
II. NHÖÕNG NHIEÄM VUÏ VAØ GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ TRONG THÔØI KYØ QUAÙ ÑOÄ LEÂN CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI ÔÛ VIEÄT NAM: 1. Ve à caù c nhi e ä m vuï kinh t e á tro n g th ô ø i ky ø qu a ù ño ä leâ n chu û ng h ó a xa õ ho äi ôû Vie ä t Na m : Ñeå thöïc hieän thaéng lôïi toaøn dieän Nghò quyeát Ñaïi hoäi IX cuûa Ñaûng, hoaøn thaønh muïc tieâu keá hoaïch 5 naêm 2002 – 2005, taïo thuaän lôïi cho böôùc phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng trong nhöõng naêm tieáp theo, trong nöûa nhieäm kyø coøn laïi cuûa Ñaïi hoäi IX, Nghò quyeát trung öông 9 (khoaù IX) cuõng chæ roõ: toaøn Ñaûng, toaøn daân ta phaûi coù quyeát taâm chính trò cao ñeå thöïc hieän 6 muïc tieâu, nhieäm vuï chuû yeáu, trong ñoù coù 3 muïc tieâu, nhieäm vuï veà kinh teá sau: 1. Ñaåy nhanh nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá trong hai naêm 2004 – 2005 moãi naêm ñaït treân 8%. Taïo böôùc tieán roõ reät veà chaát löôïng, hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh cuûa caùc saûn phaåm, caùc doanh nghieäp vaø cuûa caû neàn kinh teá; naâng cao vai troø cuûa khoa hoïc vaø coâng ngheä, giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñoùng goùp cho söï phaùt trieån nhanh, beàn vöõng cuûa ñaát nöôùc. 2. Thuùc ñaåy vieäc xaây döïng ñoàng boä theå cheá kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa; kieân quyeát thaùo dôõ caùc vöôùng maéc veà cô cheá, chính saùch ñeå tieáp tuïc giaûi phoùng söùc saûn xuaát. Ñaåy maïnh saép xeáp, ñoåi môùi nhaát laø coå phaàn hoaù maïnh hôn nöõa doanh nghieäp nhaø nöôùc, phaùt trieån vaø naâng cao hieäu quaû kinh teá nhaø nöôùc, ñoàng thôøi phaùt trieån maïnh, khoâng haïn cheá quy moâ caùc doanh nghieäp thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc. Hình thaønh ñoàng boä caùc loaïi thò tröôøng, nhaát laø thò tröôøng voán, baát ñoäng saûn, lao ñoäng, khoa hoïc vaø coâng ngheä. 3. Chuû ñoäng vaø khaån tröông hôn trong hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, thöïc hieän ñaày ñuû caùc cam keát quoác teá ña phöông, song phöông nöôùc ta ñaõ kyù vaø chuaån bò toát caùc ñieàu kieän ñeå sôùm gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi quoác teá (WTO); taïo moâi tröôøng ñaàu tö, kinh doanh bình ñaúng, minh baïch, oån ñònh, thoâng thoaùng, coù tính caïnh tranh cao so vôùi khu vöïc; taêng nhanh xuaát khaåu vaø thu huùt maïnh ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Caùc muïc tieâu treân ñoøi hoûi khaù cao caû veà chieàu roäng laãn chieàu saâu nhaèm taïo ra böôùc ñoät phaù môùi. - 17 -
2. Giaûi ph a ù p ph a ù t tri e å n kinh t e á tro n g th ô ø i ky ø qu a ù ño ä leâ n chu û ng h ó a xa õ ho äi ôû Vie ä t Na m : Thôøi kyø 1991 – 1996, vôùi nhöõng ñieàu kieän cô sôû vaät chaát coøn ngheøo, nhöng nhôø bieát ñoåi môùi ñuùng ñaén, coù hieäu quaû veà cô cheá chính saùch, veà quaûn lyù … neân ñaõ coù nhieàu naêm chuùng ta ñaït ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng khaù cao: naêm 1994 ñaït 8,8%, naêm 1995 ñaït 9,9%, naêm 1996 ñaït 9,3%. Hieän nay, tình hình chính trò vaø xaõ hoäi cuûa nöôùc ta tieáp tuïc oån ñònh, theá vaø löïc nöôùc ta ñaõ taêng leân nhieàu so vôùi nhöõng naêm tröôùc ñaây, keát caáu haï taàng, naêng löïc vaøtrình ñoä saûn xuaát cuûa nhieàu nghaønh kinh teá ñeán nay ñaõ taêng leân ñaùng keå; cô caáu knih teá ñaõ chuû nghóa xaõ hoäi coù nhieàu söï chuyeån dòch tích cöïc, cho pheùp phaùt huy ñöôïc toát hôn theá maïnh cuûa nhieàu nghaønh, nhieàu vuøng; chaát löôïng taêng tröôûng ñaõ böôùc ñaàu coù nhöõng caûi thieän; neàn kinh teá nöôùc ta ngaøy caøng thích nghi vôùi moâi tröôøng kinh teá quoác teá ñaày bieán ñoäng. Quan heä kinh teá quoác teá tieáp tuïc ñöôïc cuûng coá vaø phaùt trieån, haøng xuaát khaåu Vieät Nam ñaõ ñöùng vöõng treân nhieàu thò tröôøng vaø coù trieån voïng ñöôïc môû roäng. Thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñang coù daáu hieäu phuïc hoài. Neáu saép tôùi, chuùng ta tnhöïc nhieän moät caùch ñoàng boä, coù hieäu quaû caùc giaûi phaùp ñoät phaù trong moät soá lónh vöïc nhö caûi tö baûn chuû nghóa taïo moâi tröôøng ñaàu tö, kinh doanh, ñieàu chænh cô caáu ñaàu tö, coi troïng hôn chuyeån dòch cô caáu knih teá vaø ñoåi môùi cô caáu coâng ngheä thì chaéc chaén coù theå ñaåy nhanh hôn nhòp ñoä phaùt trieån kinh teá. Vôùi nguoàn löïc kinh teá ngaøy caøng lôùn hôn, chuùng ta cuõng seõ coù nhieàu khaû naêng hôn ñeå giaûi quyeát toát hôn caùc vaán ñeà xaõ hoäi böùc xuùc …, hoaøn thaønh toát caùc muïc tieâu maø nghò quyeát Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX ñaõ ñeà ra. Nöôùc ta hieän nay doanh soá xuaát nhaäp khaåu xaáp xæ GDP, laø nöôùc coù ñoä môû neàn kinh teá khaù lôùn, nhieàu nöôùc ñang baøy toû muoán môû roäng quan heä thöông maïi vaø taêng ñaàu tö vaøo Vieät Nam, neân nhöõng chuyeån bieán tích cöïc cuûa neàn knih teá theá giôùi seõ taùc ñoäng tích cöïc ñeán neàn kinh teá Vieät Nam. Chuùng ta ñaõ coù nhieàu ñòa phöông bieát phaùt huy khaù toát nguoàn voán töø ñaát ñai vaø töø phong traøo “Nhaø nöôùc vaø nhaân daân cuøng laøm”; môû roäng nhöõng caùch laøm ñoù seõ ñem laïi cho neàn kinh teá nguoàn voán vaø nguoàn nhaân löïc - 18 -
lôùn cho ñaàu tö vaø phaùt trieån. Nguoàn kieàu hoái göûi veà töø nöôùc ngoaøi, trong ñoù coù thu veà xuaát khaåu lao ñoäng, hieän nay ñaõ ñaït treân 5 tæ USD/ naêm, saép tôùi seõ tieáp tuïc taêng. Chuùng ta cuõng coøn nhieàu tieàm naêng ñeå thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi, (taêng voán FDI vaø taêng giaûi ngaân ODA …). Ñi ñoâi vôùi khaû naêng quaûn lyù voán ñaàu tö seõ taïo khaû naêng hieäu quaû cao trong söû duïng nguoàn voán ñaàu tö, giaûm thaáp bôùt heä soá ICOR, cuõng seõ laø nhaân toá raát quan troïng ñeå ñaåy nhanh nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá. BAØI 2: SÔÛ HÖÕU TÖ LIEÄU SAÛN XUAÁT VAØ NEÀN KINH TEÁ NHIEÀU THAØNH PHAÀN TRONG THÔØI KYØ QUAÙ ÑOÄ LEÂN CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI ÔÛ VIEÄT NAM Nghò quyeát Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX ñaõ khaúng ñònh: “Muïc ñích cuûa neàn kinh teá thò tröôøn g ñònh höôùn g XHCN laø phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát, phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát, phaùt trieån kinh teá ñeå xaây döïng cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi, naâng cao ñôøi soáng cuûa nhaân daân. Phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát hieän ñaïi gaén lieàn vôùi xaây döïng quan heä saûn xuaát môùi phuø hôïp treân caû ba ma ë t sôû höõu, quaûn lyù vaø phaân phoái. Kinh teá thò tröôøng ñònh höôùn g XHCN coù nhieàu hình thöùc sôû höõu, nhieàu thaøn h phaàn kinh teá, trong ñoù kinh teá nhaø nöôùc cuøng vôùi kinh teá taäp theå ngaøy caøng trôû thaøn h neàn taûng vöõng chaéc. Cheá ñoâï sôû höõu coâng coäng (coâng höõu) veà tö lieäu saûn xuaát chuû yeáu töøng böôùc ñöôïc xaùc laäp vaø seõ chieá m öu theá tuy e ä t ñoái khi chuû nghóa xaõ hoäi ñöôïc xaây döïng xong veà cô baûn. Xaây döïng cheá ñoä ñoù laø moät quaù trình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi laâu daøi qua nhieàu böôùc, nhieàu hình thöùc töø thaáp ñeán cao. Phaûi töø thöïc tieãn tìm toøi, thöïc nghieä m ñeå xaây döïng cheá ñoä sôû höõu coâng coäng noùi rieâng vaø quan heä saûn xuaát môùi noùi chun g vôùi böôùc ñi vöõng chaéc. Tieâu chuaån caên baûn ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû xaây döïng quan heä saûn xuaát theo ñònh höôùn g XHCN laø thuùc ñaåy phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát, caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân, thöïc hieän coâng baèn g xaõ hoäi ”. - 19 -
Tình hình theá giôùi coù nhieàu thay ñoåi nhanh choùng. Vaøo cuoái theá kyû XX, söï phaùt trieån cuûa neàn coâng nghieäp ñaõ ñaåy neàn kinh teá cuûa theá giôùi sang moät giai ñoaïn môùi: kinh teá tri thöùc. Neàn kinh teá tri thöùc coù nhöõng yeáu toá môùi so vôùi neàn kinh teá coâng nghieäp ôû choã söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá döïa chuû yeáu vaøo tri thöùc, chöù khoâng phaûi döïa vaøo nguyeân lieäu vaø trình ñoä cô khí. Neàn kinh teá tri thöùc daãn tôùi vieäc khai thaùc hieäu quaû taøi nguyeân thieân nhieân vaø taêng haøm löôïng trí tueä trong haøng hoa. Teo thoáng keâ cuûùa Lieân hôïp quoác, haøm löôïng chaát xaùm cuûa haøng hoaù ôû Myõ laø treân 80%; cuûa caùc nöôùc tö baûn treân 70%; cuûa Trung Quoác laø 48%; cuûa Vieät Nam laø 18%. Haøm löôïng trí tueä trong haøng hoaù caøng taêng thì cô caáu giai caáp xaõ hoäi cuõng thay ñoåi. Ñoäi nguõ coâng nhaân trí thöùc ngaøy caøng ñoâng ñaûo vaø chieám vò trí caøng lôùn trong quaù trình saûn xuaát. Ñoàng thôøi, yeáu toá sôû höõu môùi hình thaønh vaø ngaøy caøng coù vò trí quan troïng trong cô caáu cuûa sôû höõu tö lieäu saûn xuaát: sôû höõu trí tueä. Nghò quyeát Ñaïi hoäi IX khaúng ñònh: “con ñöôøn g coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù cuûa nöôùc ta caàn vaø coù theå ruùt ngaé n thôøi gian vöøa coù nhöõn g böôùc tuaàn töï, vöøa coù nhöõn g böôùc nhaû y voït ”… “töøng böôùc phaùt trieån kinh teá tri thöùc ”. A. VEÀ KINH TEÁ NHAØ NÖÔÙC Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX cuûa Ñaûng ñaõ xaùc ñònh, hieän nay ôû nöôùc ta coù caùc thaønh phaàn kinh teá sau: kinh teá nhaø nöôùc, trong ñoù noøng coát laø hôïp taùc xaõ; kinh teá caù theå, tieåu chuû; kinh teá tö baûn tö nhaân; kinh teá tö baûn nhaø nöôùc; kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Kinh teá nhaø nöôùc, theo nghóa ñaày ñuû bao goàm toaøn boä ñaát ñai, taøi nguyeân, ngaân saùch Nhaø nöôùc, ngaân haøng nhaø nöôùc, döï tröõ quoác gia, caùc quyõ cuûa Nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp nhaø nöôùc, coù vai troø chuû ñaïo trong neàn kinh teá, laø löïc löôïng vaät chaát quan troïng, laø coâng cuï ñeå Nhaø nöôùc ñònh höôùng vaø ñieàu tieát vó moâ neàn kinh teá. I. Tieá p tuïc sa é p xe á p , ño åi mô ù i , pha ù t trie å n va ø naâ n g ca o hi e ä u qu a û do a n h ng hi e ä p nha ø nö ô ù c . Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX cuûa Ñaûng ñaõ khaúng ñònh: “Kinh teá thò tröôøn g ñònh höôùn g XHCN coù - 20 -