LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN
VIỆT NAM
GIÁO TRÌNH
1
Chƣơng nhập môn
ĐỐI TƢỢNG, CHC NĂNG, NHIỆM V,
NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU, HC TP
LCH S ĐẢNG CNG SN VIT NAM
Đảng Cng sn Vit Nam do Ch tch H Chí Minh sáng lp (3-2-1930). T thi
điểm lch s đó, lịch s của Đảng a quyn cùng lch s ca dân tc Việt Nam. Đảng đã
lãnh đạo đƣa sự nghip cách mng ca giai cp ng nhân n tc Việt Nam đi t
thng lợi này đến thng lợi khác, “có đƣợc đồ v thế nhƣ ngày nay”
1
. Đảng Cng
sn Vit Nam đội tin phong ca giai cp ng nhân, đồng thời đội tin phong ca
nhân dân lao động và ca dân tc Việt Nam, đi biu trung thành li ích ca giai cp công
nhân, nhân dân lao động ca dân tộc. Đảng ly ch nghĩa Mác - Lênin ng H
Chí Minh m nn tảng ng, kim ch nam cho hành đng, ly tp trung dân ch làm
nguyên tc t chức cơ bản”
2
.
Lch s Đảng Cng sn Vit Nam mt chuyên ngành, mt b phn ca khoa hc
lch s. Chuyên ngành lch s Đảng Cng sn Việt Nam đã đƣc nghiên cu t rt sm.
Năm 1933, tác giả Hng Thế Công (tc Hà Huy Tập) đã công b tác phm Sơ thảo lch s
phong trào cng sản Đông Dương. các thi k lch s của Đng, H Chí Minh các
nhà lãnh đạo đã tình bày lịch s nhng tng kết quan trọng. Đại hội đại biu toàn
quc ln th III ca Đảng (1960) đã nêu nhiệm v nghiên cu, tng kết lch s Đảng,
nht là tng kết kinh nghim, bài học lãnh đạo của Đảng, con đƣờng và quy lut phát trin
ca cách mng Vit Nam.
Năm 1962, quan chuyên trách nghiên cu, biên son lch s Đảng Ban Nghiên
cu Lch s Đảng Trung ƣơng đƣợc thành lp (nay là Vin Lch s Đảng). T nhng năm
60 ca thế k XX, b môn lch s Đảng đã đƣợc ging dy, hc tp chính thc trong các
trƣờng đại học, cao đng, trung cp chuyên nghip. Theo s ch đạo ca B Chính tr
khóa VII, ngày 13-7-1992, Ch tch Hội đồng B trƣng (nay là Th ng Chính phủ) đã
ban hành Quyết định s 255 CT thành lp Hội đồng ch đạo biên son giáo trình quc gia
các b môn khoa hc Mác - Lênin, tƣởng H Chí Minh, trong đó b môn Lch s
Đảng Cng sn Vit Nam.
1
Đảng Cng sn Vit Nam: Văn kiện Hi ngh ln th Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Văn phòng Trung
ƣơng Đảng, Hà Ni, 2016, trang 20.
2
Đảng Cng sn Vit Nam: Văn kiện Đại hội đại biu toàn quc ln th XI, Nxb Chính tr quc gia, Ni, 2011,
trang 88.
2
Giáo trình b môn Lch s Đảng Cng sn Việt Nam dùng trong c trƣờng đại hc
đƣợc biên son ln này là s kế tha phát triển các giáo trình đã biên soạn trƣớc đây,
phù hp vi yêu cu đi mới căn bản, toàn din giáo dục đào to theo quan điểm ca
Đảng.
I. Đi tƣng nghiên cu ca môn hc Lch s Đảng Cng sn Vit Nam
Đối ng nghiên cu ca khoa hc Lch s Đảng s ra đời, phát trin hot
động lãnh đạo của Đng qua các thi k lch s.
1. Tc hết các s kin lch s Đảng. Cn phân bit s kin lch s Đảng gn
trc tiếp vi s lãnh đạo của Đảng. Phân bit s kin lch s Đảng vi s kin lch s dân
tc lch s quân s trong cùng thi k, thời điểm lch s. Môn hc lch s Đảng Cng
sn Vit Nam nghiên cu su sc,h thng các s kin lch s Đảng, hiuni dung,
tính cht, bn cht ca các s kiện đó gắn lin vi s lãnh đạo của Đảng. Các s kin th
hiện quá trình Đảng ra đời, phát triển và lãnh đo s nghip gii phóng dân tc, kháng
chiến cu quc y dng, phát triển đất nƣớc theo con đƣờng hi ch nghĩa, trên
các lĩnh vc chính tr, quân s, kinh tế, xã hội, văn hóa, quốc phòng, an ninh, đối ngoại,…
S kin lch s Đảng là hoạt động lãnh đạo, đấu tranh phong phú oanh lit ca
Đảng m sáng bn cht cách mng của Đảng với cách một đảng chính tr “là đội
tiên phong ca giai cấp công nhân, đồng thời đội tiên phong của nhân dân lao động
ca dân tc Việt Nam, đại biu trung thành li ích ca giai cp công nhân, nhân dân lao
động ca dân tộc”. H thng các s kin lch s Đảng m thng li, thành tu ca
cách mạng, đồng thời cũng thấy những khó khăn, thách thức, hiu nhng hy sinh,
cng hiến ln lao của toàn Đng, toàn dân, toàn quân, s hy sinh, phấn đấu ca các t
chức lãnh đạo của Đảng t Trung ƣơng tới sở, ca mi cán bộ, đảng viên, vi nhng
tấm gƣơng tiêu biểu. Các s kin phải đƣc tái hiện trên sở liệu lch s chính xác,
trung thc, khách quan.
2. Đảng lãnh đạo cách mng gii phóng dân tc, xây dng phát triển đất nƣớc
bng Cương lĩnh, đường li, ch trương, chính sách lớn. Lch s Đảng đối ng
nghiên cứu Cƣơng lĩnh, đƣờng li của Đảng, phi nghiên cu, làm sáng t ni dung
Cƣơng lĩnh, đƣng li của Đảng, sở lun, thc tin giá tr hin thc của đƣng
li trong tiến trình phát trin ca cách mng Việt Nam. Cƣơng lĩnh, đƣờng lối đúng đn là
điều kiện trƣớc hết quyết định thng li ca cách mng. Phi không ngng b sung, phát
triển đƣờng li phù hp vi s phát trin ca lun thc tin yêu cu ca cuc
sng; chng nguy cơ sai lầm v đƣờng li, nếu sai lm v đƣờng li s dn tới đổ v, tht
bi.
3
Đảng đã đề ra Cƣơng lĩnh chính trị đầu tiên (2-1930); Luận cƣơng chính trị (10-
1930); Chính cƣơng của Đảng (2-1951) Cƣơng lĩnh xây dựng đất nƣớc trong thi k
quá độ lên ch nghĩa xã hội (6-1991) và b sung, phát triển năm 2011. Quá trình lãnh đo,
Đảng đề ra đƣờng li nhm c th hóa Cƣơng lĩnh trên nhng vấn đề ni bt mi thi
k lch sử. Đƣờng li cách mng gii phóng dân tộc. Đƣờng li kháng chiến bo v T
quốc. Đƣng li cách mng dân tc dân ch nhân dân. Đƣờng li cách mng hi ch
nghĩa. Đƣờng lối đổi mới. Đƣng li quân sự. Đƣờng lối đối ngoại.v.v. Đảng quyết định
nhng vấn đề chiến lƣợc, sách lƣợc phƣơng pháp ch mạng. Đảng ngƣời t chc
phong trào cách mng ca qun chúng nhân dân hin thực hóa đƣờng lối đƣa đến thng
li.
3. Đảng lãnh đạo thông qua quá trình ch đạo, t chc thc tin trong tiến trình cách
mng. Nghiên cu, hc tp lch s Đảng Cng sn Vit Nam m thng li, thành tu,
kinh nghim, bài hc ca cách mng Vit Nam do Đảng lãnh đạo trong s nghip gii
phóng dân tc, kháng chiến giành độc lp, thng nht, thành tu ca công cuộc đổi mi.
T mt quc gia phong kiến, kinh tế nông nghip lc hu, một nƣc thuc đa, b đế quc,
thc dân cai tr, dân tc Việt Nam đã giành lại độc lp bng cuc ch mng Tháng m
năm 1945 với bn Tuyên ngôn đc lp lch s; tiến hành hai cuc kháng chiến gii phóng,
bo v T quc, thng nhất đất nƣớc; thc hin công cuộc đổi mới đƣa đất nƣớc quá độ
lên ch nghĩa hội vi nhng thành tu to ln, có ý nghĩa lịch sử. Đảng cũng thẳng thn
nêu nhng khuyết điểm, hn chế, khó khăn, thách thức, nguy cơ cần phi khc phc,
vƣợt qua.
Nghiên cu, hc tp lch s Đảng giáo dc sâu sc nhng kinh nghim, bài hc
trong lãnh đạo của Đảng. Tng kết kinh nghim, bài hc, m ra quy lut riêng ca cách
mng Vit Nam công việc thƣờng xuyên của Đảng mi thi k lch sử. Đó nội
dung và yêu cu ca công tác lý lun, tƣởng của Đảng, nâng cao trình độ lý lun, trí tu
của Đảng. Lch s Đng quá trình nhn thc, vn dng phát trin sáng to ch nghĩa
Mác - Lênin, ng H Chí Minh vào thc tin Vit Nam. Cn nhn thc chú
trng giáo dc nhng truyn thng ni bt của Đảng: truyn thống đấu tranh kiên ng,
bt khut của Đảng; truyn thống đoàn kết, thng nhất trong Đảng; truyn thng gn
mt thiết vi nhân dân, li ích quc gia, dân tc; truyn thng ca ch nghĩa quốc tế
trong sáng.
4. Nghiên cu Lch s Đảng làm h thng t chc Đng, công tác xây dng
Đảng qua các thi k lch s. Nghiên cu, hc tp lch s Đảng để nêu cao hiu biết v
công tác xây dựng Đảng trong các thi k lch s v chính trị, tƣởng, t chc đạo
đức. Xây dựng Đảng v chính tr bảo đảm tính đúng đắn của đƣờng li, cng c chính tr
ni b nâng cao bn lĩnh chính trị của Đảng. y dựng Đảng v ởng “Đảng ly
4
ch nghĩa Mác - Lênin, tƣởng H Chí Minh làm nn tảng tƣởng, kim ch nam cho
hành động. Xây dựng Đảng v t chc, cng c, phát trin h thng t chức đội ngũ
cán bộ, đảng viên ca Đng, tuân th các nguyên tc t chức bản”. y dựng Đng v
đạo đức vi nhng chun mc v đạo đức trong Đảng ngăn chặn, đy lùi s suy thoái
đạo đức, li sng ca mt b phn cán bộ, đảng viên hin nay.
II. Chức năng, nhim v ca môn hc Lch s Đảng Cộng sản Việt N
Là mt ngành ca khoa hc lch s, Lch s Đảng Cng sn Vit Nam có chc năng,
nhim v ca khoa hc lch sử, đồng thi có nhng điêm cấn nhn mnh.
1. Chức năng của khoa hc Lch s Đảng
Trƣc hết đó là chức năng nhận thc. Nghiên cu hc tp lch s Đảng Cng sn
Việt Nam để nhn thức đầy đ, có h thng nhng tri thc lch s lãnh đạo, đấu tranh
cm quyn của Đảng, nhn thc v Đảng với tƣ cách một Đảng chính tr - t chc lãnh
đạo giai cấp công nhân, nhân dân lao đng dân tc Vit Nam. Quy luật ra đời phát
trin của Đảng s kết hp ch nghĩa Mác - Lênin vi phong trào công nhân phong
trào yêu nƣớc Việt Nam. Đảng đƣợc trang b hc thuyết lý lun, có Cƣơng lĩnh, đƣng li
ràng, t chc, k lut cht ch, hoạt động nguyên tc. T năm 1930 đến nay,
Đảng t chức lãnh đo duy nht ca cách mng Vit Nam. T Cách mng Tháng m
năm 1945, Đảng tr thành Đảng cm quyền, nghĩa Đảng nm chính quyền, lãnh đạo
Nhà nƣc và xã hi. S lãnh đạo đúng đắn ca Đảng là nhân t hàng đầu quyết định thng
li ca cách mạng. Đảng thƣng xuyên t y dng chỉnh đốn đ hoàn thành s mnh
lch s trƣc đất nƣc và dân tc.
Nghiên cu, hc tp lch s Đảng Cng sn Vit Nam còn nhm nâng cao nhn thc
v thời đại mi ca dân tc - thời đại H Chí Minh, góp phn bồi đắp nhn thc lý lun t
thc tin Vit Nam. Nâng cao nhn thc v giác ng chính tr, góp phn làm rõ nhng vn
đề ca khoa hc chính tr (chính tr hc) khoa học lãnh đạo, qun lý. Nhn thc
nhng vấn đề ln của đất nƣớc, dân tc trong mi quan h vi nhng vấn đề ca thời đại
thế gii. Tng kết lch s Đảng để nhn thc quy lut ca cách mng gii phóng dân
tc, xây dng bo v T quc, quy luật đi lên chủ nghĩa hội Việt Nam. Năng lực
nhn thức hành động theo quy luật điu kin bảo đảm s lãnh đạo đúng đắn ca
Đảng.
Nghiên cu, biên son, ging dy, hc tp lch s Đảng Cng sn Vit Nam cn
quán trit chức năng giáo dục ca khoa hc lch s. Giáo dc sâu sc tinh thần yêu nƣớc,
ý thc, nim t hào, t tôn, ý chí t lc, t ng dân tc. Tinh thần đó hình thành trong
lch s dng nƣớc, gi nƣớc ca dân tc phát triển đến đỉnh cao thi k Đảng lãnh
đạo s nghip cách mng ca dân tc. Lch s Đảng Cng sn Vit Nam giáo dc