CH NG VIII: HORMONEƯƠ
8.1. Khái ni m chung:
Hormon là nh ng ch t hoá h c đ c ti t ra t nh ng ượ ế
c quan đ c bi t g i là tuy n n i ti t. Nh ng tuy n này ơ ế ế ế
khác tuy n ngo i ti t là không có ng d n ra ngoài, các d ch ế ế
ti t c a tuy n n i ti t đ c đ a th ng vào máu và tu n ế ế ế ượ ư
hoàn đ n các mô. L ng hormon đ c s n xu t v i l ng ế ượ ượ ượ
t ng đ i nh , nh ng nó là ch t có tác đ ng r t m nh đ n ươ ư ế
sinh lý c a c th , đ n ho t đ ng c a các mô, đi u hoà ơ ế
nhi u quá trình chuy n hoá trong c th . ơ
Ho t đ ng c a các tuy n n i ti t đ ế ế c kiượ m soát b i
h th n kinh trung ng đ c bi t là v não. ươ
V m t c u t o, d a vào thành ph n
hoá h c ta chia hormon ra hai nhóm l n:
Nhóm 1: Hormon có b n ch t là protein hay
d n xu t protein.
Nhóm 2: Hormon có c u t o là steroit.
Hormon có c u t o steroit:
Thu c nhóm này g m:
- Hormonv th ng th n (Adrenal cortex) ượ
- Hormon sinh d c
Hormon có b n ch t protein hay d n xu t protein:
Thu c nhóm này g m:
- Hormon tuy n yênế
- Hormon tuy n gp tr ngế
- Hormon tuy n c n gp tr ngế
- Hormon tuy n t yế
- Hormon tuy n th ng th n (t y th ng th n)ế ượ ượ
8.2.1. Hormon tuy n ế
n (Hypophyse,
Hypophysis):
Tuy n yên ti t ra ế ế
các hormon có b n
ch t là protein M =
1.000 – 50.000.
Tuy n yên g m ế
3 thùy: tr c, gi a, ướ
sau.
Tuy n yên là ế
tuy n liên h chính ế
gi a h th ng n i
ti t và th n kinh ế
trung ng.ươ
8.2.1.1. Hormon ti n yên:
a) Somatotropin (STH):
Hormon tuy n ti n yên có tác d ng kích thích s ế
phát tri n c a c th , đ c bi t c a x ng và c . ơ ươ ơ
m t protein có M = t 20.000 – 48.000 tùy theo loài. Ví
d c u M = 48.000, bò M = 45.000, ng i và kh M = ườ
21.000. N u c t b tuy n yên súc v t non s ng ng ế ế
phát tri n hoàn toàn, n u tiêm STH thì s phát tri n ế
l i tr l i bình th ng, nh ng n u tiêm quá nhi u s ườ ư ế
làm c th phát tri n b t bình th ng – to l n quá ơ ườ
m c “Ch ng kh ng l !”.