1
TRƢỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG
KHOA SƢ PHẠM TỰ NHIÊN
Bài giảng
Môn học:
PHÂN LOẠI THỰC VẬT
(2 tín chỉ- dùng cho hệ Cao đẳng sư phạm chuyên ngành Sinh học)
Tác giả: Ths. Trƣơng Thị Thảo
Tổ : Sinh-KTNN
Quảng Ngãi, 05-2014
2
Contents
MỤC ĐÍCH MÔN HỌC ............................................................................................. 6
Kiến thức ...................................................................................................................... 6
Kĩ năng ......................................................................................................................... 6
Hành vi thái độ ............................................................................................................. 6
LỜI NÓI ĐẦU ............................................................................................................ 7
PHẦN A. LÍ THUYẾT ............................................................................................... 8
(18 tiết, 17 tiết dạy-học và 1 tiết kiểm tra giữa kì) ...................................................... 8
Chƣơng 1. MỞ ĐẦU (1,5 tiết) ................................................................................... 8
Mục tiêu của chƣơng .................................................................................................... 8
1.1. Đối tƣợng và nhiệm vụ của phân loại học thực vật ............................................... 8
1.2. Lƣợc sử Phân loại học thực vật ............................................................................. 9
1.2.1. Thời kì phân loại nhân tạo................................................................................ 9
1.2.2. Thời kì phân loại tự nhiên ................................................................................. 9
1.2.3. Thời kì phân loại tiến hóa ............................................................................... 10
1.3. Các quy tắc phân loại ......................................................................................... 10
1.3.1. Đơn vị phân loại và các bậc phân loại ........................................................... 10
1.3.2. Cách gọi tên các bậc phân loại ........................................................................ 10
1.4. Các phƣơng pháp phân loại ................................................................................. 10
1.5. Các nhóm thực vật chính ..................................................................................... 11
Câu hỏi tự nghiên cứu ................................................................................................ 11
Chƣơng 2. NHÓM NẤM (1 tiết) ............................................................................. 12
Mục tiêu của chƣơng .................................................................................................. 12
Biết đƣợc 1 tính chất đặc trƣng nhất của giới Nấm về tổ chức cơ thể, 2 đặc điểm đặc
trƣng về cấu tạo của tế bào Nấm. Nêu đƣợc 3 hình thức sinh sản của Nấm. Xác
định đƣợc nguồn gốc xuất hiện của Nấm. Nêu đƣợc những đặc điểm của 6 lớp
nấm thuộc ngành Nấm, vai trò của Nấm trong tự nhiên và con ngƣời. ................ 12
2.1. Khái niệm: ......................................................................................................... 12
2.2. Nấm nhày ............................................................................................................ 12
2.3. Ngành Nấm (Mycophyta=Mycota) ..................................................................... 12
2.3.1. Tổ chức cơ thể: ................................................................................................ 12
2.3.2. Cấu tạo tế bào ................................................................................................. 14
2.3.3. Sinh sản của Nấm ........................................................................................... 14
2.3.4. Phân loại .......................................................................................................... 14
2.3.5. Nguồn gốc của nấm ......................................................................................... 14
3
Câu hỏi tự nghiên cứu ................................................................................................ 15
Chƣơng 3. THỰC VẬT BẬC THẤP (TẢO VÀ ĐỊA Y- THALLOPHYTES) (2 tiết)
................................................................................................................................... 16
Mục tiêu của chƣơng .................................................................................................. 16
3.1. Nhóm Tảo (ALGAE).......................................................................................... 16
3.1.1. Tổ chức cơ thể ................................................................................................. 16
3.1.2. Cấu tạo tế bào .................................................................................................. 16
3.1.3. Sinh sản ........................................................................................................... 16
3.1.4. Phân loại .......................................................................................................... 17
3.2. Nhóm cộng sinh: Địa y (Lichenes) .................................................................... 19
Câu hỏi thảo luận và báo cáo trên lớp ........................................................................ 20
Câu hỏi tự nghiên cứu ................................................................................................ 20
Chƣơng 4. THỰC VẬT BẬC CAO HAY THỰC VẬT CÓ THÂN (13,5 tiết) ....... 21
Mục tiêu ...................................................................................................................... 21
4.1. Đại cƣơng về thực vật bậc cao ........................................................................... 22
4.1.4. Phân loại ........................................................................................................... 24
4.2. Ngành Rêu (Bryophyta) ...................................................................................... 24
4.3. Ngành Quyết trần và ngành Lá thông ................................................................. 27
4.4. Ngành Thông đá (Lycopodiophyta) .................................................................... 28
4.5. Ngành Cỏ tháp bút (Equisetophyta) .................................................................... 28
4.6. Ngành Dƣơng xỉ (Polypodiophyta) ..................................................................... 28
4.7. Ngành Hạt trần (Gymnospermatophyta) = Ngành Thông (Pinophyta) .............. 29
4.8. Ngành Hạt kín ( Angiospermatophyta) ............................................................... 30
4.8.1. Đặc điểm chung: ............................................................................................. 30
4.8.2. Nguồn gốc: ...................................................................................................... 32
4.8.3. Các vấn đề về tiến hóa .................................................................................... 32
4.8.4. Phân loại và hệ thống sinh: ............................................................................. 37
4.9. Lớp Hai lá mầm ................................................................................................... 38
4.9.3. Phân lớp Sau sau (Hamamelididae) ................................................................ 39
4.9.4. Phân lớp Cẩm chƣớng (Caryophyliidae) ........................................................ 39
4.9.5. Phân lớp Sổ (Dilleniidae) ................................................................................ 39
4.9.6. Phân lớp Hoa hồng (Rosidae) ......................................................................... 40
4.10. Phân lớp Một Lá mầm ...................................................................................... 40
Câu hỏi thảo luận và báo cáo kết quả trên lớp ........................................................... 41
4
9) Tìm những tính chất phân biệt giữa hai họ Xƣơng rồng và Cẩm chƣớng của
bộ Cẩm chƣớng, phân lớp Cẩm chƣớng. .................................................................. 41
Câu hỏi và bài tập tự nghiên cứu ................................................................................ 46
Chƣơng 5. ĐẠI CƢƠNG VỀ HỆ THỰC VẬT VIỆT NAM (1 tiết) ........................ 52
5.1. Những điều kiện tự nhiên và lịch sử của hệ thực vật Việt Nam ................... 52
5.2. Đặc điểm hệ thực vật Việt Nam ....................................................................... 53
5.3. Phân chia các khu hệ thực vật ở Việt Nam ..................................................... 54
PHẦN B. THỰC HÀNH (24 tiết) ............................................................................. 55
Bài 1. NGÀNH NẤM (MYCOPHYTA) (2 tiết) .......................................................... 55
1.1. Mục tiêu ............................................................................................................. 55
1.2. Nội dung ............................................................................................................. 55
1.3. Chuẩn bị ............................................................................................................. 55
1.4. Tiến hành quan sát: ............................................................................................ 56
1.5. Câu hỏi và bài tập ............................................................................................... 56
1.6. Báo cáo kết quả .................................................................................................. 56
1.7. Tƣờng trình......................................................................................................... 57
Bài 2. NHÓM TẢO (ALGAE) (2 tiết) ........................................................................ 58
2.1. Mục tiêu ............................................................................................................. 58
2.2. Nội dung ............................................................................................................. 58
2.3. Chuẩn bị ............................................................................................................. 58
2.4. Tiến hành quan sát ............................................................................................. 59
2.5. Câu hỏi và bài tập ............................................................................................... 60
2.6. Báo cáo kết quả .................................................................................................. 60
2.7. Tƣờng trình......................................................................................................... 60
Bài 3. NGÀNH RÊU-THÔNG ĐÁ-CỎ THÁP BÚT (2 tiết) ...................................... 61
3.1. Mục tiêu. ............................................................................................................ 61
3.2. Nội dung ............................................................................................................. 61
3.3. Chuẩn bị ............................................................................................................. 61
3.4. Tiến hành quan sát ............................................................................................. 62
3.5. Câu hỏi và bài tập ............................................................................................... 63
3.6. Báo cáo kết quả .................................................................................................. 63
3.7. Tƣờng trình......................................................................................................... 63
Bài 4. QUYẾT (tiếp) VÀ HẠT TRẦN (2 tiết) ............................................................. 64
4.1. Mục tiêu. ............................................................................................................ 64
4.2. Nội dung ............................................................................................................. 64
5
4.3. Chuẩn bị ............................................................................................................. 64
4.4. Tiến hành quan sát ............................................................................................. 64
4.5. Câu hỏi và bài tập ............................................................................................... 65
4.6. Báo cáo kết quả .................................................................................................. 65
4.7. Tƣờng trình......................................................................................................... 65
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG KHI THỰC HÀNH THỰC VẬT HẠT KÍN ............. 66
Bài 5. CÁC HỌ NGỌC LAN, NA, LONG NÃO, SEN (2 tiết) ................................... 69
5.7. Tƣờng trình......................................................................................................... 71
Bài 6. CÁC HỌ CẨM CHƯỚNG, RAU RĂM, DÂU TẰM, DẺ, PHI LAO (2 tiết) ... 72
6.7. Tƣờng trình......................................................................................................... 74
Bài 7. CÁC HỌ BẦU BÍ, BÔNG, THẦU DẦU, CẢI (2 TIẾT) .................................. 75
7.7. Tƣờng trình......................................................................................................... 77
Bài 8. CÁC HỌ HỒNG, ĐẬU, SIM, CAM, HOA TÁN (2 TIẾT) .............................. 78
Bài 9. CÁC HỌ TRÚC ĐÀO, KHOAI LANG, CÀ, HOA MÔI, CÚC (2 tiết) ............ 81
Bài 10. CÁC HỌ HÀNH, LAY ƠN, CHUỐI, CHUỐI HOA (2 tiết) .......................... 84
Bài 11. CÁC HỌ CÓI, LÚA, CAU, RÁY (2 tiết) ....................................................... 86
Bài 12. ĐI THAM QUAN NGOÀI TRỜI (2 tiết) ...................................................... 89
Tài liệu tham khảo………………………………………………………………….91