Chụp ảnh báo chí
Như hứa đã lâu trong mục "Những bưc ảnh sống mãi với thời gian", hôm
nay tôi sẽ đăng các tài liệu về Ảnh báo chí, vì không đủ thời gian để biên tập
lại nên chủ yếu là copy và dán theo sự xắp xếp của cá nhân. Hy vọng sẽ
được trao đổi nhiều với các thành viên về chủ đề này.
Các tài liệu tham khảo:
1. Nghề làm báo
2. Báo chí hiện đại nước ngoài: những quy tắc và nghịch lý
3. Các thể loại báo chí
4. Phóng sự báo chí hiện đại
5. Ảnh báo chí
6. Nghệ thuật thông tin
...
Các tài liệu sẽ được bổ xung tên tác giả, nhà xuất bản sau nếu bạn nào muốn
quan tâm
Trong các thể loại ảnh như ảnh thời trang, ảnh tư liệu, ảnh quảng cáo, ảnh
mỹ thuật thì Ảnh báo chí được coi là gần với Ảnh nghệ thuật nhất. Nhiều
tấm ảnh báo trí ngày xưa nay đều được nằm trong những tuyển tập Ảnh nghệ
thuật của thời đại
1. Khái niệm về ảnh báo chí:
Không kể các hình ảnh minh họa, ảnh báo chí ở Việt Nam hầu như chỉ tồn
tại ở 2 hình thức: tin ảnh và phóng sự ảnh. Tin ảnh là một bức ảnh duy nhất
chụp một sự kiện vừa diễn ra với lời chú thích ảnh nêu rõ ai, việc gì, ở đâu,
ra sao và tại sao theo đúng yêu cầu cơ bản của một bản tin vắn -nhưng ở đây
hình ảnh lại chính là thông tin chủ yếu. Trong khi đó, phóng sự ảnh lại là
một tập hợp nhiều hình ảnh tường thuật lại một sự kiện hay một chủ đề
mang tính thời sự. Khái niệm về tin ảnh là một khái niệm tương đồng giữa
báo chí Việt Nam và báo chí quốc tế nhưng chính khái niệm phóng sự ảnh
lại có nhiều điểm dị biệt. Những hình thức mà chúng ta thường gọi chung là
"phóng sự ảnh" lại được báo chí quốc tế phân định thành bốn nhóm khác
nhau:
1.1. PHOTO STORY: Phóng cách phóng sự ảnh lâu đời nhất và đơn giản
nhất, đặc trưng bằng một loại ảnh thuật lại một sự việc với một chủ đề cụ
thể. Ví dụ: đời sống người dân chài, ô nhiễm môi trường ở khu chung cư
mới, ...). Mặc dù sự việc được tường thuật bằng hình ảnh, một bài viết ngắn
tổng quát và những chú thích ảnh chi tiết phải đi kèm với hình ảnh. Cái này
chúng ta tạm gọi là PHÓNG SỰ ẢNH.
1.2. PHOTO PORTFOLIO: Thuật ngữ này hiện nay được các nhà nhiếp ảnh
hay phóng viên ảnh sử dụng để trình bày một tập hợp nhiều bức ảnh riêng lẻ
hoặc nhiều loạt ảnh khác nhau. Ở phương Tây, photo porfolio chính là cách
tự giới thiệu tốt nhất của một nhà nhiếp ảnh hay phóng viên ảnh khi đi xin
việc làm. Trong nghề báo, thuật ngữ này cũng được dùng để chỉ một tập hợp
ảnh báo chí nhưng không nhất thiết phải có một chủ đề duy nhất và cụ thể .
Ví dụ: một bộ photo porfolio gồm 10 bức ảnh về “Thành Phố Hồ Chí Minh
hôm nay” hay “Hà Nội đón xuân”,… Chúng ta tạm gọi là Ảnh Bộ.
1.3. PHOTO FEATURE: Thuật ngữ này được hãng thông tấn Asscociated
Press (AP) cùng nhiều hãng tin khác sử dụng để chỉ một bức ảnh duy nhất
hay một tập hợp ảnh nhỏ gồm những hình ảnh không mang tính chất thời sự
hay tin tức. Đó là một hay nhiều bức ảnh không có thời gian tính và thường
dùng để minh họa nhẹ nhàng cho các chuyên mục đặc biệt. Ta tạm gọi là
ẢNH CHUYÊN MỤC. Ảnh chuyên mục – dù là ảnh đơn hay ảnh bộ - cũng
có thể là ảnh chụp phong cảnh, thú vật, thời trang trẻ em, những sự kiện khôi
hài … nhưng phải đem lại cho độc giả điều gì đó mới lạ về thế giới chung
quanh. Mọi nhật báo ngày nay đều cần cả những ảnh thời sự nóng bỏng lẫn
những ảnh đời thường để cho trang báo có nội dung mở và bớt nặng nề.
1.4. PHOTO ESSAY: Đây là hình thức ảnh báo chí được hình thành và phát
triển từ những năm 1920, chủ yếu ở Đức và Pháp. Photo Essay có thể đề cập
đến một chủ đề nghiêm túc (chẳng hạn như các vấn đề xã hội, kinh tế, môi
sinh, …) nhưng cũng có thể tập trung vào cuộc sống và công việc của những
nhân vật nổi tiếng trong thế giới nghệ thuật, chính trị, hay cũng có thể tập
trung vào các chủ đề như mỹ thuật, sân khấu, văn học, kiến trúc, lịch sử,….
Trong các thể loại ảnh báo chí, phóng sự và bút ký là hai thể loại tương
đương nhưng phóng sự mang đậm chất thông tấn, còn bút ký in rõ dấu ấn
văn chương. Photo Essay cũng giống như một bài bút ký, tác giả có thể bộc
lộ những cảm xúc riêng tư và những phản ứng chủ quan từ tâm hồn mình.
Nhiều photo essay nổi tiếng ngày nay được xem như những tác phẩm của
nghệ thuật nhiếp ảnh. Chúng ta tạm gọi photo essay là bằng từ Ký Sự Ảnh.
Báo chí nói chung có thể xếp thành 4 loại:
- Báo viết
- Báo nói
- Báo hình (báo chí truyền hình)
- Báo điện tử
và ảnh báo chí từ trước đến nay gắn với báo viết là nhiều, chúng ta chắc ai
mà trong tuần, trong ngày mà chả đọc một vài tờ báo. Lúc thì về Thể thao,
Mua bán, An ninh, Thời báo kính tế... Giả sử những hình ảnh Văn Quyến
trong trại giam hay thầy Hồ không có mặt trong các trang viết trên các báo,
chắc sẽ giảm sự quan tâm và hấp dẫn người đọc khi xem bài đó ở các báo.
Chúng ta có thể không nhớ hết nội dung của bài báo mà chúng ta quan tâm,
nhưng hình ảnh "đặc trưng" sẽ còn đọng mãi.
Ảnh báo chí (ABC) được coi như câu chuyện bằng hình ảnh, máy ảnh là
cây bút là phương tiên ghi nhận một khoảnh khắc trong thời gian, cái phút
giây điển hình khi hình ảnh đúc kết một câu chuyện. Mà chúng ta đã "tranh
luận" khá nhiều - cái mà ông Henri Cartier-Bresson gọi là "Khoảnh khắc
quyết định".
Câu chuyện ở đây rất đa dạng, có thể là một bức ảnh thời sự vừa nóng vừa
thổi , ở những nơi chiến tranh ác liệt, một pha tranh bóng gay cấn, một
phóng sự về Tây tạng huyền bí gian nan và cũng gần hao mất con Nikon
D200 như IMIM , cái bắt tay lịch sử của Thủ tướng Phan Văn Khải với
Tổng thổng Mỹ G.Bush trên đất Mỹ , hay đơn giản là cuộc họp của thường
vụ huyện Simacai chỉ đạo cho chuyến đi vừa qua của chúng ta, cũng có thể
là một bức chân dung của con người trong một sự kiện nào đó... Tất cả đều
là ảnh báo chí, bởi dù lớn hay nhỏ dù nó là "đỉnh cao" hay "đỉnh thấp",
nhưng những khoảnh khắc ấy là thành phần mật thiết của lịch sử, gìn giữ
những khoảnh khắc cho tương lai.
2. Đạo đức nghề nghiệp của phóng viên ảnh:
Vậy khái niệm cơ bản về ABC chúng ta đã có. Túm lại là:
Tường thuật bằng hình ảnh
Tóm khoảnh khắc điển hình
Cái "khoảnh khắc quyết định"
Đó là Ảnh báo chí.
Làm điều gì nếu muốn thành công cũng phải có sự đam mê, chụp ABC cũng
không ngoại lệ. Những nó khác các nhà nhiếp ảnh ở chỗ: Trước khi người
phóng viên ảnh (PVA) chụp ảnh, anh ta phải là một nhà báo, rồi sau đó
mới là một nhà nhiếp ảnh.
Vậy thì trước hết đạo đức của người làm báo, PVA phải tuân thủ. Người ta
vẫn còn tranh cãi là đạo đức nghề nghiệp nhà báo có trước hay có sau nghề
báo . Người ta cũng nói rằng Xêda là người đầu tiên có ý tưởng đàm đạo
với bè bạn, những vấn đề cấp thiết bằng thư từ, khi mà sự bận rộn không cho