Trải nghiệm nghệ thuật nhập vai (Immersive): Từ triển lãm Claude Monet và Vincent van Gogh

Nghệ thuật đương đại đang chứng kiến một sự chuyển dịch mạnh mẽ từ mô hình chiêm nghiệm truyền thống sang các trải nghiệm tương tác và nhập vai. Sự biến đổi này đặt ra những câu hỏi quan trọng về bản chất của trải nghiệm thẩm mỹ và vai trò của người xem. Bài viết này tập trung phân tích loại hình nghệ thuật nhập vai (immersive art), một xu hướng nổi bật đang định hình lại cách chúng ta tương tác với tác phẩm. Thông qua việc nghiên cứu điển hình triển lãm 'Claude Monet & Vincent van Gogh - Art Lighting Experience' tại Việt Nam, bài viết khám phá cách thức công nghệ, cảm giác và thị hiếu định hình thực hành nghệ thuật thị giác đương đại, đồng thời làm rõ tầm quan trọng của sự tham gia chủ động của công chúng trong việc kiến tạo ý nghĩa nghệ thuật.

Các nhà nghiên cứu, giảng viên, sinh viên các ngành nghệ thuật, văn hóa, truyền thông, công nghệ và công chúng quan tâm đến trải nghiệm nghệ thuật nhập vai.

Bài viết khám phá sâu sắc sự chuyển dịch của nghệ thuật đương đại từ mô hình chiêm nghiệm truyền thống sang các trải nghiệm tương tác và nhập vai. Phân tích trọng tâm là nghệ thuật nhập vai (immersive art), loại hình đang định hình lại cách công chúng tương tác với tác phẩm nghệ thuật. Nghiên cứu sử dụng phương pháp tiếp cận liên ngành, kết hợp lý thuyết tiếp nhận của Hans Robert Jauss và Wolfgang Iser, cùng với các tư tưởng mỹ học hậu hiện đại của Umberto Eco và Roland Barthes. Khung lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của người xem như những chủ thể đồng kiến tạo ý nghĩa, thay vì chỉ là người quan sát thụ động. Để minh họa, bài viết phân tích cụ thể triển lãm 'Claude Monet & Vincent van Gogh - Art Lighting Experience' tại TP. Hồ Chí Minh năm 2024 như một trường hợp điển hình. Triển lãm này, sử dụng công nghệ trình chiếu 360 độ, mapping, và âm thanh vòm, đã tái tạo không gian hội họa kinh điển thành một môi trường thẩm mỹ đa giác quan, nơi người xem được mời gọi 'nhập thể' vào tác phẩm. Kết quả cho thấy immersive art không chỉ mở rộng không gian tiếp nhận nghệ thuật tại Việt Nam mà còn là cầu nối hiệu quả đưa nghệ thuật đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ. Nó khẳng định tầm quan trọng của công nghệ như chất liệu sáng tạo và sự tương tác cảm giác trong việc định hình trải nghiệm nghệ thuật đương đại. Bài viết cũng đặt ra những câu hỏi phản tư về giá trị thẩm mỹ trong thời đại tiêu dùng hình ảnh và công nghệ, gợi ý về tương lai của nghệ thuật là thiết kế trải nghiệm, nơi nghệ sĩ trở thành người kiến tạo không gian cảm xúc, và người xem trở thành đồng tác giả.