ơ ế ề

ấ ủ ệ

ướ

C  ch  đi u hành lãi su t c a NHTW  ể c phát tri n và Vi

t Nam

các n

ề ấ 1. T ng quan v  lãi su t

ố ấ

ố ắ ệ ườ ử ụ ả ủ ể ở i s  d ng v n v i ch  th  s   ỳ ạ ng ở ị ườ  th  tr

ờ ấ ị ể  m t th i đi m nh t đ nh.

ố

ả ề ượ ử ụ i s  d ng tr  cho ng

ờ ấ c s  d ng v n vay  ườ ở ữ i s  h u  ườ i đi

ị ỷ ệ  l ườ

ạ ụ

ạ ị ấ ề

ả c chia thành nhi u lo i:  ấ  mà ngân hàng tr  cho ấ ượ ấ ề ử Lãi su t ti n g i là lãi su t

ủ ổ ứ ề ử  c a t ấ ề ử ặ  ch c, ho c cá nhân vào ngân hàng.

ế

ế ệ t ki m đ u t

ầ ư ủ ưở ệ

ế ạ ộ ế

ế

t vĩ mô ạ ể ằ

ấ ủ

ươ

ng

ể

c phát tri n

các n

ệ ể ơ ế ề ướ ơ ế ề ấ ự ự ữ

ỹ ọ ắ ậ c thành l p 23/12/1913,

t là FED đ ủ ủ ướ ượ ộ ỹ c M . Trong vai trò c a m t NHTW, FED là ngân

ủ

ủ ỹ ộ ể ả c M  m t chính sách

ự ạ ơ ổ ị ổ 1.1 Khái ni m  ệ ớ   ­ Lãi su t phán ánh m i quan h  ng ữ ố h u v n theo nguyên t c hoàn tr  có k  h n kèm theo lãi  ố ở ộ v n  ả ủ ấ ­ Nói cách khác, lãi su t là giá c  c a quy n đ ấ ị ườ ử ụ ộ trong m t th i gian nh t đ nh mà ng ủ ố ề ầ  ph n trăm c a s  ti n tăng thêm mà ng nó hay lãi su t là t ầ ầ ớ ả ả i cho vay so v i ph n giá tr  vay ban đ u vay ph i tr  cho ng 1.2  Phân lo iạ ờ ạ ứ Căn c  vào các tiêu chí khác nhau ( th i h n tín d ng, lo i hình tín  ứ ổ ụ d ng, lãi su t, m c  n đ nh...) mà lãi su t đ  + Lãi su t ti n g i:  các kho nả  ti n g i ấ ề  + Lãi su t ti n vay:  ấ ấ  + Lãi su t chi t kh u. ấ  + Lãi su t liên ngân hàng. ấ ơ ả  + Lãi su t c  b n. ấ ủ 1.3 Vai trò c a lãi su t ụ ể ấ + Lãi su t là công c  đ   khuy n khích ti ế ấ ả ng đ n ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p + Lãi su t  nh h ụ ể ề ấ + Lãi su t là công c  đ  đi u ti ề ườ ụ ấ + Lãi su t là công c  đo l ng tình tr ng n n kinh t ả ố ụ ấ + Lãi su t là công c  phân ph i có hi u qu  nh m khai thác   ế ồ ự ủ ử ụ + s  d ng tri t đ  các ngu n l c c a kinh t 2. C  ch  đi u hành lãi su t c a Ngân hàng trung  ở ỹ 2.1 C  ch  đi u hành lãi su t C c d  tr  Liên Bang M   ( FED ụ ự ữ   C c d  tr  liên bang M , g i t là NHTW c a n ủ hàng c a các ngân hàng và là ngân hàng c a Chính ph  lien bang ả FED đ ơ ề ệ ti n t ượ ướ c xây d ng đ  đ m b o duy trì cho n ơ  linh ho t h n, an toàn h n và  n đ nh h n.

ấ ự ự ữ ơ ế ề ỹ => C  ch  đi u hành lãi su t C c d  tr  Liên Bang M  ( FED)

ấ ề ụ

ọ

ế ấ ấ t kh u: Lãi su t chi

ấ ủ ứ ấ ả ầ ả

ả

ỹ ự ữ ấ

ự ữ ắ ấ ộ ẻ ả ả ị ệ  Hi n nay FED đang đi u hành lãi su t thông qua hai công c  quan  tr ng là:  ế ấ + Lãi su t chi t kh u c a FED là lãi su t cho các  ể ngân hàng trung gian tài chính vay đ  đáp  ng các nhu c u đ m b o  ả thanh kho n và an toàn chi tr . ỹ + Lãi su t qu  d  tr  liên bang M  ( FFR): Là lãi su t cho các trung  gian tài chính vay qua đêm đ  b o đ m d  tr  b t bu c theo quy đ nh

ấ ấ ế ỹ ự ữ ấ t kh u và Lãi su t qu  d  tr  liêng

ơ ườ ẽ ấ

ế ắ ấ

ấ ế ẽ ừ ể ượ ưở ng s  th p h n lãi  ẽ ấ FED đ  đ t kh u th p ng lãi su t chi t kh u vì n u không, trung gian tài chính s  không vay liên  ấ c h

ơ ấ ườ ườ

ấ ấ ng th ụ ấ t kh u th ế

ấ ng cao h n lãi su t FFR và có ba  ạ t kh u áp d ng cho ba lo i cho vay khác nhau là tín  ở ộ ấ ờ ụ ế ấ ầ ệ t kh u hi n hành l n

ụ ớ t là 0.5%, 1.0% và 0.15%/năm.

ấ ủ

ươ

ng

ượ ậ c thành l p năm 1998, ra

ế

ưở ng kinh t ủ ế ằ ả

ệ ữ ố * M i quan h  gi a Lãi su t chi bang: ấ ề ­ V  nguyên t c, lãi su t liên ngân hàng thông th ế ấ su t chi ngân hàng mà s  vay t h n.ơ ế ­ Lãi su t chi ứ m c lãi su t chi ụ d ng chính (Primary credit), tín d ng m  r ng (Secondary credit) và tín  ụ d ng th i v  (Seasonal credit) v i lãi su t chi ượ l ơ ế ề 2.2 C  ch  đi u hành lãi su t c a Ngân hàng Trung  Châu ÂU ( ECB)  Ngân hàng Trung  ng Châu Âu ( ECB) đ ề ệ ờ  Châu Âu . đ i thay th  cho C  quan ti n t ả ự ả ụ M c tiêu chung c a ECB là đ m b o tăng tr  và duy trì s   ự ồ ề ổ ị n đ nh giá c  c a khu v c đ ng ti n chung c a ECB b ng cách đ m  ở ứ ướ ả ỷ ệ ạ i 2%.  m c d  l b o t ươ ơ ủ ả ủ  l m phát

ị ồ

ề ủ ự ồ ệ ấ ủ ấ ạ ộ

ươ ố ề ử ườ ng ti n ti n g i th ủ ng xuyên c a ECB áp

ừ

ớ ạ ươ i h n là 1%

ệ  ngày 13/05/2009 là 0.25% ệ ng ti n vay gi ấ ủ

ươ

ng

ậ ả

c thành l p năm 1882,

ng Nh t B n ( BOJ)  đ ướ ậ ả ố ủ ậ ộ ổ ớ ậ ượ ỉ c khi m i thành l p ch

ế ệ ơ ế ề C  ch  đi u hành lãi su t c a ECB ấ ủ ố ứ ECB  n đ nh 3 m c lãi su t ch  ch t khu v c đ ng ti n Euro g m: ấ ứ ấ + M c lãi su t cho ho t đ ng tái c p v n hi n nay  c a ECB là 1,75% ấ ứ + M c lãi su t cho các ph ụ d ng t ấ ứ + M c lãi su t cho các ph ơ ế ề 2.3 C  ch  đi u hành lãi su t c a Ngân hàng Trung  Nh t B n ( BOJ)  ươ   ­ Ngân hàng trung  ầ là m t công ty c  ph n mà v n c a nhà n chi m 55 tri u Yen.

ề ậ ồ

ơ ả ế ấ ấ ồ ấ  ­ BOJ đi u hành chính sách lãi su t thông qua lãi đ ng Yen Nh t nó  bao g m lãi su t cho vay c  b n và lãi su t chi ấ ơ ả t kh u c  b n

ươ ậ ả ế ị

ữ nguyên chính sách ti n t ng Nh t B n ( BOJ) ngày 15/2/2011 đã quy t đ nh  h t s c n i l ng, theo đó ti p t c duy trì

ề ệ ế ứ ớ ỏ ụ

ượ c áp d ng + Đây là m c lãi su t  ờ ượ ụ ấ ả ọ ế ụ ứ ủ ấ ơ ả ở ứ c NHTW Nh t B n(BOJ) áp d ng tr ng su t th i kì kh ng ho ng

ủ ậ ả ố  trong th p niên 90 và kh ng ho ng tài chính

ế ớ + Ngân hàng trung  gi lãi su t c  b n  đ bong bóng kinh t th  gi m c 0%­ 0,1% đ ậ ả ế ồ ệ i t  t i năm 2007

ướ

ấ ủ

c

ơ ế ề ệ t Nam

ữ ự ướ ệ ơ ế c đang th c hi n c  ch

ấ ề

ủ ấ

ứ ấ ằ ứ ầ ấ

ấ ề ử

ơ ế ể ủ ứ ế ấ

ệ ế ằ ấ ấ ấ ố

ấ ấ

3 C  ch  đi u hành lãi su t c a Ngân hàng Nhà n Vi ầ Trong nh ng năm g n đây ngân hàng nhà n ư đi u hành lãi su t nh  sau ự ế ơ ế ể + Th  nh t:C  ch  ki m soát tr c ti p lãi su t kinh doanh c a các  ấ ị ệ TCTD b ng vi c quy đ nh m c lãi su t cho vay,tr n lãi su t cho vay,lãi ộ ấ ơ ả su t ti n g i,lãi su t c  b n và biên đ + Th  hai:C  ch  ki m soát gián ti p lãi su t kinh doanh c a các  ố ấ t kh u,lãi su t tái c p v n,lãi  TCTD b ng vi c công b  lãi su t tái chi ố ấ su t cho vay qua đêm khi NHNN tái c p v n cho các TCTD và lãi su t  ở ệ ụ ị ườ ng m . chào mua chào bán trên nghi p v  th  tr ướ ờ

ướ ấ ơ ả c khi lãi su t c  b n ra đ i( Tr c tháng 8 năm 2000) 3.1 Tr

● Tr

ộ ệ ng n i t c khi  th  tr liên ngân hàng ra đ i NHNN can

ạ ướ ệ

ệ ấ ự ế ị ờ ng tài chính ­ ngân hàng  ấ ề

ấ

ự ấ  l

ấ ● Sau đó NHNN đã th c hi n nhi u b

ị ườ ị ườ thi p m nh và tr c ti p vào th  tr ấ ề ử thông qua vi c  n đ nh lãi su t ti n g i và lãi su t cho vay.Đi u  ớ ấ hành lãi su t mang tính bao c p v i lãi su t danh nghĩa mang tính ỏ ơ ỷ ệ ạ th c âm(Lãi su t danh nghĩa nh  h n t ề ướ ự ơ ế ự ươ c đi u ch nh chính sách lãi  ể ả ấ ừ ơ ế ự ả l m phát)  ỉ ề ệ  c  ch  th c âm sang c  ch  th c d ng đ  đ m b o

ườ ề i c a ng

su t t ề ợ ủ quy n l ụ i ti n và ngân hàng. ấ ế ấ ấ ● Công c  lãi su t ( Lãi su t tái chi

ố ị ỉ

ấ ụ ố ị ỉ

ấ t kh u và lãi su t tái c p v n)  không th  phát huy tác d ng khi ngân hàng cho vay theo ch  đ nh  ị và lãi su t ch  đ nh và c  đ nh. ấ ẽ ế ầ ạ

● Vi c đi u hành tr n lãi su t s  làm h n ch  tính ch  đ ng trong  ủ ho t đ ng kinh doanh c a NHTM và có nguy c  suy y u năng  ự l c tài chính c a NHTM.

ể ấ ệ ề ạ ộ ủ ộ ế ơ

ứ ộ ủ ả

ứ ơ ở ể ử ụ ằ ấ ơ >>>>> Trong hoàn c nh đó NHNN đã nghiên c u  m t m c lãi su t c   ấ ả b n nh m giúp các NHTM s  d ng làm c  s  đ  hình thành lãi su t

ệ ự ủ ạ ộ

ế ờ ủ ả

ế ể ề

ề ị

ưở ề ẩ ầ ,kích c u

ệ ố ế

ề  và phát tri n h  th ng ngân hàng. Do đó chính sách lãi su t  ượ ề ấ ụ ể c NHNN đi u hành c  th

ự ế kinh doanh tránh s  can thi p tr c ti p vào ho t đ ng kinh doanh c a  NHTM. ấ ơ ả 3.2 Khi lãi su t c  b n ra đ i (5/2000) đ n khi kh ng ho ng tài  chính năm 2007/2008. ự ố ả ế ề  có nhi u chuy n bi n tích c c thì NHNN  Trong b i c nh n n kinh t ề ị ể ổ ọ ậ ụ đã đ  ra m c tiêu đi u hành CSTT 1 cách th n tr ng đ   n đ nh giá tr   ế ế ạ ồ đ ng ti n,ki m ch  l m phát,thúc đ y tăng tr ng kinh t ể ề n n kinh t ấ ơ ả nói chung và lãi su t c  b n nói riêng đ nh  sau :

ấ ơ ả ừ ế ư ụ ● Ban hành và áp d ng lãi su t c  b n t

5/2000 thay th  cho quy  ấ ủ ầ

ộ ấ ộ ố ớ

ắ ả

ự ạ ệ ơ ế ạ ộ ụ ấ

ữ

ệ ố ị ng m i quy đ nh lãi su t d a trên m i quan h  cung­ c u

ầ ấ ơ ả ẫ ố ể ng.Tuy nhiên NHNN v n công b  lãi su t c  b n đ

ượ   ị c đ nh tr n lãi su t cho vay,theo đó lãi su t c a NHTM không đ ả ượ t quá biên đ  dao đ ng cho phép(0.3%/tháng đ i v i kho n  v ố ớ ạ vay ng n h n và 0.5%/tháng đ i v i kho n vay trung và dài h n). ậ ỏ ● Th c hi n c  ch  lãi su t th a thu n trong ho t đ ng tín d ng  ủ c a các NHTM vào gi a năm 2002,trong đó các ngân hàng  ấ ự ươ th trên th  tr ị ổ

ạ ị ườ n đ nh th  tr ứ ị ườ ng ấ ơ ả ượ

● M c lãi su t c  b n đ ế

ố m c 7.8%/năm đ ớ ề

ấ ủ ở ứ ơ ấ ậ

ộ ấ ề

ạ ự ể ệ ạ

ậ ự ờ ộ

ấ ượ ượ c v

ư ậ

ả ấ

ế ầ ộ ng và vai

ơ ở ể ư ng.

ả

ượ c duy trì  c NHNN  ấ ứ duy trì đ n cu i năm 2005 th p h n r t nhi u so v i m c lãi  ơ ấ ấ su t cho vay cao nh t c a NHTM th m chí còn có lúc th p h n  ấ ơ ả ả c  lãi su t huy đ ng.Th  hi n vai trò đi u hành lãi su t c  b n  ờ ấ ủ c a NHNN trong giai đo n này r t m  nh t,tuy nhiên s  ra đ i  ấ ớ ủ ấ ủ c a Lu t Dân s  2005 đã đánh d u m t vai trò m i c a lãi su t  ơ ả t quá 150% lãi  c  b n trong đó lãi su t cho vay không đ ạ ấ ơ ả ấ ơ ả su t c  b n.Nh  v y lãi su t c  b n trong giai đo n này đóng  ị vai trò là c  s  đ  các NHTM  tham kh o và xác đ nh lãi su t  ị ườ ư kinh doanh nh ng h u nh  ít có tác đ ng đ n th  tr ướ ị trò đ nh h ủ ờ 3.3 Th i kì kh ng ho ng kinh t ủ ế  ề ệ ượ ● M c tiêu c a chính sách ti n t đ

ụ ạ ề

ự ở ố ệ ự ế ượ ạ ặ ở ầ  th t ch t  ỉ ề ạ

ử ỉ ị

ấ ấ

ấ ơ ả ỉ ớ ấ ự ữ ề ử ắ ầ ộ ộ

c NHNN th c hi n trong giai ể ề ế ạ c l m phát thì  đo n này là ki m ch  l m phát.Đ  ki m ch  đ ề ệ ắ ệ  đ u năm và  NHNN đã th c hi n chính sách ti n t ấ ấ ầ ớ ỏ  cu i năm 2008.T o nên t n su t đi u ch nh lãi su t  n i l ng  ề ầ ư ừ ch a t ng có trong l ch s ( 8 l n đi u ch nh lãi su t c  b n,lãi  ự ữ ề ấ ế ố ấ t kh u,5 l n đi u ch nh d  tr   su t tái c p v n,lãi su t tái chi ộ ỉ ầ ắ b t bu c và lãi su t d  tr  ti n g i b t bu c,3 l n n i biên đ  t   giá)

● Lãi su t c a th  tr

ụ ạ ệ ng liên ngân hàng liên t c h  nhi

ướ ấ ơ ả ứ ấ ấ ủ ả ị ườ ủ t theo xu  ỉ ạ ủ h ng gi m c a lãi su t c  b n và các m c lãi su t ch  đ o c a

ệ ề ệ

ồ ạ ố ể ế ậ ế ể ẩ ạ

ả

NHNN,t o đi u ki n cho các doanh nghi p có th  ti p c n  ngu n v n vay,thúc đ y phát tri n kinh doanh và h n ch  suy  gi m kinh t ủ ế . ả ế

ự ề ạ 3.4 Sau kh ng ho ng tài chính đ n nay  NHNN th c thi CSTT theo đi u hành linh ho t theo h

ậ ả ằ ầ ế ớ ỏ ướ ng n i l ng  ọ  tuy nhiên cũng th n tr ng

ằ ế . ế kích c u nh m h n ch  suy gi m kinh t nh m ki m soát l m phát và thúc đ y tăng tr

ả c đi u hành tăng gi m

ưở ng kinh t ề ụ ể ng,c  th : ố ạ ạ  Trong th i gian này chính sách lãi su t đ ộ theo nh ng bi n đ ng c  th  c a th  tr ề i đa v  m c ể ờ ữ ượ  LSCB đ

ạ ừ ề ứ ở ộ ẩ ấ ượ ị ườ ấ ệ

ố ứ ụ ể ủ c gi m v  7% năm lãi su t cho vay t ề ầ ế ả  1/2/2009 t o đi u ki n cho các NHTM m  r ng ho t  ề

 NHNN v n đi u hành chính sách lãi su t theo h

ấ ẫ ề

ấ ả ư

ồ ợ ỏ ậ ố ớ

 Ti n hành ki m tra nghiêm ng t  tình tr ng v ả ố ể

ể ạ 10,5%/năm t ế ụ ộ   đ ng tín d ng đáp  ng nhu c u v n chi n n kinh t ộ ướ ế ng đ n tác đ ng  ướ làm gi m lãi su t cho vay kinh doanh nh ng có khuynh h ng thà  ổ n i theo th a thu n đ i v i các h p đ ng cho vay tiêu dùng. ặ ế ượ ầ ấ ủ ạ t tr n lãi su t c a

ụ ẩ ặ ộ

ệ ấ ụ ế ắ ạ

ự ệ ắ

ử ề ừ  ­ T ng b

các NHTM ( văn b n s  9484/2009/vb­nhnn ban hành ngày 21/2/2009 ẽ ủ  Thúc đ y các NHTM ki m tra r i ro tín d ng m t cách ch t ch  và  ậ kh t khe trong vi c c p tín d ng cho khách hàng,h n ch  và t p  ợ ấ ặ ằ ệ trung x  lý n  x u thông qua vi c th c hi n CSTT th t ch t b ng  ỉ cách đi u ch nh LSCB. ướ ở c c i trói cho các NHTM thông qua vi c cho phép các  ụ ệ ố ớ ấ ỏ

ượ ạ ạ ộ c NHNN ban

ư ấ ả ư

ị ườ ằ ơ

ậ  07/2010/TT­NHNN đ ạ t c  các lo i hình cho vay (Thông t ng  ấ ụ ệ

ở ạ ườ ườ ữ ả i áp d ng chính sách lãi su t  i cho vay đã làm gi m đáng k i đi vay và ng ể

NHTM áp d ng lãi su t cho vay th a thu n đ i v i ho t đ ng cho  vay trung và dài h n (Thông t hành ngày 26/2/2010) và cho t 12/2010/TT­NHNN, ngày 14/4/2010), nh m kh i thông th  tr ệ ố v n cho các doanh nghi p, vi c tr  l ậ ỏ th a thu n gi a ng vai trò c a ủ  LSCB.

ấ

ợ ể ế Ế ố

ấ ươ ố t kh u t ầ

ữ

ấ ệ ề ặ ị ủ ế ỷ ượ ị ườ ủ

đã có s  liên h : Lãi su t đ u th u

Ậ : Có th  nói, NHNN đi u hành LSCB, lãi su t tái  ề ố ớ ạ ng đ i linh ho t, phù h p v i  ố ả ị ườ ả ng, đ m b o m i quan  ạ ệ ấ  và có   giá ­ lãi su t ngo i t ộ ủ ế ế ng, xu th  bi n đ ng c a các  ạ ề ệ . Các lo i lãi su t ch ng ti n t ấ ấ ệ ự ủ ấ ề ệ ng ti n t ở ấ ầ ng m  < LSCB < lãi su t cho vay c a các

ữ => K T LU N ấ ấ c p v n và lãi su t chi ụ m c tiêu CSTT, cung ­ c u v n th  tr ệ h  hài hoà gi a lãi su t VND ­ t xem xét quan h  v  m t đ nh l ấ ạ lo i lãi su t ch  y u trên th  tr ị ườ ế y u trên th  tr ệ ụ ị ườ nghi p v  th  tr ố ớ TCTD đ i v i khách hàng. ế ạ 3.5 Nh ng h n ch

ơ ế ề ấ ủ Tuy nhiên, c  ch  đi u hành lãi su t c a NHNN đã và đang

còn b t c p:

 L

ứ ụ ụ ấ ậ ề ng ti n cung  ng cho m c tiêu tín d ng do chính ph  kh ng

ế ạ ề ằ

ề ệ ụ ố ề ấ ấ

 Th  tr

ấ ồ ủ ố ượ ế ằ ch  h ng năm và nh m m c tiêu ki m ch  l m phát nên tác  ủ ụ d ng c a lãi su t tái c p v n trong đi u hành chính sách ti n t ế ạ còn h n ch . ị ườ ng ti n t ch a phát phát tri n và không đ ng nh t làm

ề ệ ư ố ộ ể ẫ ủ ấ ế ề

cho hi u l c và t c đ  truy n d n c a CSTT đ n lãi su t còn  h n chạ

 Lãi su t ti n t

ữ ị ườ ng liên ngân hàng hi n nay gi a các

 ­ Th  tr ướ

ệ ầ ư ượ ủ

ề

ề ố ệ ố TCTD ch a ph n ánh đúng m i quan h  cung c u v  v n,... ố c c ng c  theo   liên ngân hàng ch a đ ả ả ể ị ể ự ệ ấ

ng. Khi đó NHNN khó có th  th c hi n m t  ố ườ ể i cho vay cu i cùng và ki m soát lãi

ấ

Ả Ề Ệ

Ấ Ố Ớ

ấ ọ

 Th  nh t: NHNN nên ch n lãi su t tái c p v n làm lãi su t c  b n  Th  hai: Xây d ng nh ng đi u ki n c n thi ề

ệ ự ế ấ ề ệ  trên th  tr ả ư ị ườ ộ ệ ng n i t ậ h ng t p trung các thông tin v  giao d ch đ  ph n  nh chính  ộ ị ườ xác lãi su t th  tr ả ệ cách hi u qu  vai trò là ng ị ườ su t th  tr ng. Ả 3.6 GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU  ĐI U HÀNH LÃI  SU T Đ I V I NHNN ứ ấ ứ ấ ệ ầ ự ữ ề

ấ ơ ả ơ ế ề ệ ố ấ ơ ả ế ể t đ  phát huy vai trò  ẫ . ủ c a lãi su t c  b n thông qua c  ch  truy n d n ti n t