C phi u gi m giá - cái b y nguy hi m nh t trên th tr ng ch ng khoánổ ế ả ẫ ể ấ ị ườ ứ
Công vi c khó khăn nh t khi quy t đ nh mua c phi u là xác đ nhệ ấ ế ị ổ ế ị
th i đi m nào giá c a c phi u đ c xem là r nh t. Nhi u nhà đ uờ ể ủ ổ ế ượ ẻ ấ ề ầ
t cho r ng, vào lúc mà giá c a m t c phi u xu ng t i m c th tư ằ ủ ộ ổ ế ố ớ ứ ấ
nh t mà nó đã t ng đ t t i tr c đây, ho c th p h n giá c phi uấ ừ ạ ớ ướ ặ ấ ơ ổ ế
c a các đ i th c nh tranh, thì đó chính là th i đi m nên mua v i sủ ố ủ ạ ờ ể ớ ố
l ng l n. Nh ng thông th ng, giá c ch ph n ánh m t cách t ngượ ớ ư ườ ả ỉ ả ộ ươ
đ i giá tr th t c a c phi u. N u b n ch đánh giá d a vào y u tố ị ậ ủ ổ ế ế ạ ỉ ự ế ố
này mà không đi sâu phân tích giá tr th c c a chúng, thì b n r t d b r i vào b y.ị ự ủ ạ ấ ễ ị ơ ẫ
T i sao l i nh v y? Đi u này đã đ c l ch s th tr ng ch ng khoán minh ch ng b ng nh ngạ ạ ư ậ ề ượ ị ử ị ườ ứ ứ ằ ữ
ví d nh sau: ụ ư
Câu chuy n v bong bóng dot-comệ ề
H n nhi u ng i còn nh bong bóng dot-com M 7-8 năm v tr c. Vào th i đi m đó, Internetẳ ề ườ ớ ở ỹ ề ướ ờ ể
phát tri n nh vũ bão đã khi n nhi u doanh nghi p nhanh chân ra s c t n d ng th m nh c aể ư ế ề ệ ứ ậ ụ ế ạ ủ
nó cho ra đ i hàng lo t các công ty d a vào Internet đ ti n hành công vi c kinh doanh c aờ ạ ự ể ế ệ ủ
mình. Đó chính là các công ty dotcom. Các doanh nghi p này cho r ng, Internet s giúp h xóaệ ằ ẽ ọ
b hàng rào ngăn cách gi a nhà s n xu t v i ng i tiêu dùng, không còn ph i lo đ n các khâuỏ ữ ả ấ ớ ườ ả ế
trung gian nh phân ph i ho c chi phí bán l . S ra đ i hàng lo t các công ty dotcom đã khi nư ố ặ ẻ ự ờ ạ ế
cho th tr ng ch ng khoán M chao đ o. Tuy th tr ng ch ng khoán M đã r t phát tri n v iị ườ ứ ỹ ả ị ườ ứ ỹ ấ ể ớ
h th ng các quy ch ch t ch còn dân M thì đã quen v i th tr ng này m y trăm năm, th màệ ố ế ặ ẽ ỹ ớ ị ườ ấ ế
hàng ch c tri u ng i v n đ xô vào mua c phi u c a các công ty dot-com khi n cho ch sụ ệ ườ ẫ ổ ổ ế ủ ế ỉ ố
Nasdag trong ba năm đã tăng g p năm l n.ấ ầ
Nhi u công ty ch a h t o ra m t xu l i nhu n mà c phi u v n đ c m i ng i lùng mua (t cề ư ề ạ ộ ợ ậ ổ ế ẫ ượ ọ ườ ứ
là h s giá c phi u trên l i t c P/E b ng vô cùng ch không ph i 70 hay 100 nh m t s côngệ ố ổ ế ợ ứ ằ ứ ả ư ộ ố
ty đ c đánh giá là có ti m năng phát tri n trong t ng lai nh hi n nay). Th r i bong bóng dot-ượ ề ể ươ ư ệ ế ồ
com v vào tháng 03/2000. Hàng lo t công ty dot-com phá s n, nhi u nhà đ u t tr nên tr ngỡ ạ ả ề ầ ư ở ắ
tay.
Nh ng công ty kinh doanh vi n thông và Internet có uy tín trên th tr ng cũng b v lây, mà đi nữ ễ ị ườ ị ạ ể
hình là tr ng h p c a Hãng Nortel Networks Corp. – hãng kh ng l vi n thông c a Canada,ườ ợ ủ ổ ồ ễ ủ
nhà cung c p các thi t b vi n thông l n th ba trên th gi i. Khi di n ra cu c kh ng ho ng này,ấ ế ị ễ ớ ứ ế ớ ễ ộ ủ ả
giá c phi u c a Nortel Network đã gi m t 800 đô-la xu ng ch còn 200 đô-la. Nhi u nhà đ uổ ế ủ ả ừ ố ỉ ề ầ
t cho r ng m t c phi u có giá b ng 25% giá th i đi m cao nh t c a nó, s là m t v làm ănư ằ ộ ổ ế ằ ở ờ ể ấ ủ ẽ ộ ụ
l n, ch c s đem l i nhi u l i nhu n. Nh ng s th t, h đã l m. Cái giá 800 đô-la/c phi u c aớ ắ ẽ ạ ề ợ ậ ư ự ậ ọ ầ ổ ế ủ
Nortel Networks th i đi m tr c kh ng ho ng là m t cái giá v t quá giá tr th c c a nó r tờ ể ướ ủ ả ộ ượ ị ự ủ ấ
nhi u l n. Và khi nó xu ng còn 200 đô-la/c phi u, đ y cũng ch a ph i là giá tr th c c a nó. ề ầ ố ổ ế ấ ư ả ị ự ủ
Vì v y, khi b n nhìn th y giá c phi u xu ng th p h n v i đ nh đi m c a nó nhi u l n, cũngậ ạ ấ ổ ế ố ấ ơ ớ ỉ ể ủ ề ầ
đ ng v i vàng đ u t , vì r t có th đó là s đ u t thi u khôn ngoan.ừ ộ ầ ư ấ ể ự ầ ư ế
Th m chí, khi m t c phi u có giá tr t ng đ i trên th tr ng b ng nhiên s t giá nhanh chóng,ậ ộ ổ ế ị ươ ố ị ườ ỗ ụ
cũng ch a ch c là s đ u t t t n u nh vi n c nh c a nó m đ m. Hãy l y Hãng Novastarư ắ ự ầ ư ố ế ư ễ ả ủ ả ạ ấ
Financial - m t hãng tài tr n đ a c l n t i M làm ví d . Giá c phi u c a hãng này hi n nayộ ợ ợ ị ố ớ ạ ỹ ụ ổ ế ủ ệ
d ng nh không đ t nh cu i năm 2006. Nh ng n u b n phân tích th tr ng thì s th y, t đóườ ư ắ ư ố ư ế ạ ị ườ ẽ ấ ừ
đ n nay, th tr ng đ a c M đang ti p t c ch u t n th t và s t gi m nghiêm tr ng, vì v y vayế ị ườ ị ố ở ỹ ế ụ ị ổ ấ ụ ả ọ ậ
ti n b ng cách th ch p nhà s ngày càng khó khăn khăn. Do đó, đ ng nhiên vi c kinh doanhề ằ ế ấ ẽ ươ ệ
các món n th ch p đang trong chi u h ng đi xu ng, nên m c dù giá c phi u c a Novastasợ ế ấ ề ướ ố ặ ổ ế ủ
Financial có gi m đi nhi u l n, nó rõ ràng không ph i là m t giá h i đ b n đ u t .ả ề ầ ả ộ ờ ể ạ ầ ư
Giá c phi u hai đ i th c nh tranh, m t cao m t th p, b n quy t đ nh đ u t vào đâu?ổ ế ố ủ ạ ộ ộ ấ ạ ế ị ầ ư
M t trong s nh ng sai l m hay m c ph i là b n cho r ng giá c a m t c phi u là r khi nó th pộ ố ữ ầ ắ ả ạ ằ ủ ộ ổ ế ẻ ấ
h n nhi u l n so giá c phi u c a các v i đ i th c nh tranh. Tr l i th i kỳ đ u năm 2000,ơ ề ầ ổ ế ủ ớ ố ủ ạ ở ạ ờ ầ
Nokia và Motorola là hai đ i th kình đ ch trên th tr ng đi n tho i di đ ng và giá c phi uố ủ ị ị ườ ệ ạ ộ ổ ế
không chênh nhau m y. Khi giá c a m t c phi u c a Nokia xu ng th p h n giá m t c phi uấ ủ ộ ổ ế ủ ố ấ ơ ộ ổ ế
c a Motorola, nhi u nhà đ u t đã quy t đ nh đ u t vào Nokia. R t ti c, th i đi m đó, giáủ ề ầ ư ế ị ầ ư ấ ế ở ờ ể
c a c hai c phi u này đ u đ c nâng cao lên so v i giá tr th c r t nhi u l n. Và các nhà đ uủ ả ổ ế ề ượ ớ ị ự ấ ề ầ ầ
t đã có m t cái nhìn thi n c n khi mua c phi u c a Nokia.ư ộ ể ậ ổ ế ủ
Ho c b n có th xem xét ví d x y ra g n đây nh t c a hãng truy n thông và Internet Yahooặ ạ ể ụ ả ầ ấ ủ ề
Inc. và đ i th c nh tranh l n nh t c a nó là Google. Vào tháng 1/2006, Yahoo! có ch s P/Eố ủ ạ ớ ấ ủ ỉ ố
(h s gi a th giá m t c phi u trên thu nh p c a nó) vào kho ng trên d i 30, trong khi ch sệ ố ữ ị ộ ổ ế ậ ủ ả ướ ỉ ố
P/E c a Google l n g p g n ba l n. Mà nh chúng ta đã bi t, ý nghĩa đ u tiên c a ch s này làủ ớ ấ ầ ầ ư ế ầ ủ ỉ ố
bi u hi n s ti n mà nhà đ u t b ra đ thu đ c m t đ ng l i nhu n t c phi u đó. P/E = 30ể ệ ố ề ầ ư ỏ ể ượ ộ ồ ợ ậ ừ ổ ế
có nghĩa n u nhà đ u t b ra 30 đ ng thì s nh n đ c m t đ ng l i nhu n. ế ầ ư ỏ ồ ẽ ậ ượ ộ ồ ợ ậ
Nh v y, thông th ng nhi u ng i s cho r ng hi n nhiên Yahoo có giá c phi u h i h n?ư ậ ườ ề ườ ẽ ằ ể ổ ế ờ ơ
Nh ng th c t , không ph i nh v y. P/E th ng ph n ánh kỳ v ng c a th tr ng v s tăngư ự ế ả ư ậ ườ ả ọ ủ ị ườ ề ự
tr ng c a c phi u h n là k t qu làm ăn th c c a công ty. Ng i ta so sánh P/E c a các côngưở ủ ổ ế ơ ế ả ự ủ ườ ủ
ty cùng ngành; n u ch s P/E c a m t công ty cao h n m c bình quân, có nghĩa th tr ng kỳế ỉ ố ủ ộ ơ ứ ị ườ
v ng công ty này s ăn nên làm ra trong th i gian t i nhi u h n so v i m c kỳ v ng vào cácọ ẽ ờ ớ ề ơ ớ ứ ọ
công ty khác.
Quay tr l i v i ví d c a Yahoo và Google, Google đã ch ng minh s tăng tr ng l n m nhở ạ ớ ụ ủ ứ ự ưở ớ ạ
c a nó, khi giá c phi u c a nó hi n tăng h n 10% so v i giá tháng 1/2006, trong khi đó, giá củ ổ ế ủ ệ ơ ớ ổ
phi u c a Yahoo l i gi m 20%.ế ủ ạ ả
Nh v y, có th th y, khi b n mu n tr thành m t nhà đ u t giá tr thành công, b n ph i có cáiư ậ ể ấ ạ ố ở ộ ầ ư ị ạ ả
nhìn t ng th và đ u óc phân tích th tr ng s c bén. B n không ch nhìn vào giá t ng đ i c aổ ể ầ ị ườ ắ ạ ỉ ươ ố ủ
c phi u trên th tr ng, mà c n ph i đánh giá các c h i tăng tr ng l i nhu n, cũng nh v tríổ ế ị ườ ầ ả ơ ộ ưở ợ ậ ư ị
c nh tranh c a công ty trên th tr ng. B i vì, suy cho cùng, m c tiêu mà b n mu n đ t đ cạ ủ ị ườ ở ụ ạ ố ạ ượ
chính là s đ u t an toàn, không nh ng b o toàn đ c v n, mà v n đó ph i đ c sinh sôi, n yự ầ ư ữ ả ượ ố ố ả ượ ả
n . M t c phi u có giá quá cao so v i giá tr th c c a nó, m c dù trên th c t , nó đang gi mở ộ ổ ế ớ ị ự ủ ặ ự ế ả
giá, là m t s đ u t không mang l i l i nhu n.ộ ự ầ ư ạ ợ ậ
Bên c nh đó, m t v n đ n a mà b n c n l u ý là khi đánh giá ch s P/E đ quy t đ nh mua cạ ộ ấ ề ữ ạ ầ ư ỉ ố ể ế ị ổ
phi u. T i các th tr ng đã phát tri n, theo s li u th ng kê v ch s P/E, h s này t 8-15 làế ạ ị ườ ể ố ệ ố ề ỉ ố ệ ố ừ
bình th ng, n u h s này l n h n 20, thì công ty đang đ c đánh giá r t t t và ng i đ u tườ ế ệ ố ớ ơ ượ ấ ố ườ ầ ư
trông đ i trong t ng lai, m c thu nh p trên m t c phi u c a công ty s tăng nhanh. Tr ngợ ươ ứ ậ ộ ổ ế ủ ẽ ườ
h p công ty có h s P/E th p có th là do th tr ng không đánh giá cao ho c ch a hi u bi tợ ệ ố ấ ể ị ườ ặ ư ể ế
nhi u v công ty đó. ề ề
Khi t t c các c phi u trên th tr ng đ u có giá quá cao so v i giá tr th c c a c a nó, thìấ ả ổ ế ị ườ ề ớ ị ự ủ ủ
ph n bong bóng s v t quá ph n th c và nh t đ nh có ngày n tung, gây ra s kh ng ho ngầ ẽ ượ ầ ự ấ ị ổ ự ủ ả
th tr ng nh đã t ng x y ra các n c phát tri n.ị ườ ư ừ ả ở ướ ể
Ngu n : Bwportalồ