Công nghệ in lưới

Chia sẻ: Takiya Son | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

96
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời các bạn cùng tham khảo nội dung tài liệu "Công nghệ in lưới" để nắm bắt được những nội dung về lịch sử công nghệ in lưới, cấu tạo khuôn in lưới, công nghệ chế khuôn in lưới,... Hy vọng đây là tài liệu tham khảo hữu ích cho các bạn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Công nghệ in lưới

C«ng nghÖ in Líi LÞCH Sö C¤NG NGHÖ IN L¦íi I.1 LÞch sö c«ng nghÖ in líi trªn ThÕ giíi In líi cã nguån gèc xa xa lµ in dïng khu«n thñng ( in giÊy nÕn). C¸c mÉu t×m thÊy trong c¸c bøc vÏ ë trong c¸c hang ®éng cho thÊy lo¹i h×nh in nµy ®· cã tõ n¨m 30.000 ®Õn 9000 TCN. C¸c lo¹i khu«n t« khi ®ã ®îc c¾t ra tõ c¸c lo¹i l¸. Tríc kia ngêi d©n ®¶o Fiji ra khu«n t« b»ng c¸ch c¾t nh÷ng lç hë trªn l¸ chuèi vµ sau ®ã phÕt thuèc nhuém thùc vËt qua c¸c lç hë nµy vµ in lªn c¸c tÊm da. Khu«n t« tõ l¸ c©y: NhiÒu lo¹i khu«n t« rÊt bÒn lµm tõ c¸c sîi d©u t»m ®îc t¹o ra t¹i Trung Quèc vµ NhËt B¶n ®îc sö dông chñ yÕu ®Ó trang trÝ trªn v¶i.Trong suèt s¸u triÒu ®¹i ë Trung Quèc ( Tõ n¨m 221 - 618) sau c«ng nguyªn, c¸c lo¹i khu«n t« nµy ®îc sö dông réng r·i trong viÖc s¶n xuÊt nhiÒu h×nh ¶nh vÒ ®øc phËt. Ngêi NhËt B¶n ®· ph¸t minh ra mét c¸ch ®Ó gi÷ c¸c phÇn trªn khu«n t« ®óng vÞ trÝ ®ã lµ dïng mét líi lµm b»ng tãc ngêi, sau nµy thay thÕ b»ng c¸c sîi t¬. C¸c sîi t¬ khi kÐo c¨ng trªn 1 khung gç víi h×nh ¶nh khu«n t« g¾n phÝa díi khung b»ng keo hå cã thÓ dïng ®Ó sao chÐp c¸c h×nh ¶nh nhiÒu lÇn trªn nhiÒu vËt liÖu kh¸c nhau b»ng c¸ch phÕt mùc xuyªn qua c¸c lç trßn khu«n tô. Tõ ®ã kü thuËt in lôa ra ®êi. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu sö dông v¶i t¬ lµm líi cho khu«n t« ®îc tiÕn hµnh t¹i Ph¸p vµ §øc trong kho¶ng nh÷ng n¨m 1870 vµ sau ®ã lµ t¹i Anh, n¬i mµ n¨m 1907 Samuel Simon lÇn ®Çu tiªn s¸ng chÕ ra qu¸ tr×nh lµm líi b»ng c¸c sîi t¬. Sù ph¸t triÓn sau ®ã bÞ khùng l¹i do ¶nh hëng cña chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt – in lôa tuy cã mÆt ë nhiÒu níc nhng kü thuËt in lôa vÉn cha hoµn chØnh. Vµo n¨m 1914, t¹i San Franciso, ph¬ng ph¸p in líi nhiÒu mµu ®îc John Pilsworth ph¸t triÓn. Tr¶i qua nhiÒu n¨m, líi lµm tõ sîi t¬ ®îc thay thÕ b»ng c¸c sîi nilon rÊt nhá. §Õn n¨m 1945, qua chiÕn tranh thÕ giíi thø 2, ngµnh in lôa míi ®I vµo c«ng nghÖ ho¸. Anh vµ §øc chÕ t¹o vµ s¶n xuÊt c¸c lo¹i mùc in chuyªn dïng cho in lôa. Mü ph¸t minh ra c¸c lo¹i phim lµm chÕ b¶n, Ph¸p rÊt thµnh c«ng vÒ mµu vÏ vµ nhò t¬ng lµm chÕ b¶n in lôa thñ c«ng, in b«ng trªn v¶I sîi. M¸y g¾n khung lôa in xoay vßng tõ 1-12 mµu do h·ng Vastex -Mü s¶n xuÊt tõ thñ c«ng ®Õn b¸n tù ®éng xuÊt hiÖn vµo kho¶ng n¨m 1970. Ban ®Çu lµ 1bµn, 1khung lôa in 1mµu. Sau ®ã lµ 4 bµn di ®éng, 1khung lôa N¨m 1965 h·ng Machines Dubuit (Ph¸p) s¶n xuÊt m¸y bao gåm 1bµn, 4 khung lôa di ®éng. I.2 LÞch sö c«ng nghÖ in líi ë ViÖt Nam 1
§Çu thËp niªn 1950, ph¬ng ph¸p chÕ b¶n in lôa ®Ó in b«ng trªn v¶I sîi t¬ lôa ®îc «ng Ph¹m §¹t TiÕt (1913 - 1962) khai s¸ng. ¤ng lµ kü s c¬ khÝ yªu nghÒ in lôa tõ Ph¸p trë vÒ ViÖt Nam më xëng in b«ng ë sè 41 ®êng Vâ T¸nh, quËn Nh×, chuyªn gia c«ng in b«ng cho nhiÒu h·ng dÖt v¶I sîi kh¾p Sµi Gßn – Chî Lín. Ngoµi viÖc gia c«ng in trªn b«ng v¶i «ng cßn gia c«ng in nhiÒu mÆt hµng kh¸c nh tÆng phÈm, quµ lu niÖm, thiÖp gi¸ng sinh, thiÖp choc tÕt, bao b× giÊy. Ngµnh in lôa du nhËp vµo níc ta tõ nh÷ng n¨m 50 nhng rÊt tiÕc c«ng viÖc cña «ng Ph¹m §¹t TiÕt ®ang ph¸t triÓn rÇm ré vµ ®ang phæ biÕn rÊt hÊp dÉn vÒ ph¬ng ph¸p vµ kü thuËt in lôa míi ra ®êi ë ViÖt Nam th× «ng bÞ bÖnh vµ mÊt (n¨m «ng 49 tuæi) ®Ó l¹i mét gia s¶n v« cïng quý gi¸. §Õn nh÷ng n¨m thËp niªn 60, ViÖt Nam ®îc coi lµ biÕt in lôa, c¸c mÆt hµng in b«ng trªn c¸c v¶I sîi t¬ lôa vµ c¸c mÆt hµng qu¶ng c¸o míi ®îc mäi ng- êi quan t©m. §Õn thËp niªn 70, ngµnh in lôa ë ViÖt Nam míi cã chiÒu híng tiÕn bé nh- ng ph¸t triÓn cha m¹nh v× tr×nh ®é kü thuËt in lôa cha cao, sè ngêi biÕt ®Õn in lôa cha nhiÒu, chuyªn viªn in lôa cßn qu¸ Ýt. Tõ n¨m 1955 – 1970 cã 3 nguån ®µo t¹o ra mét sè chuyªn viªn in lôa : ¤ng Ph¹m §¹t TiÕt (1913-1962) Mét kü s quèc tÞch §µi Loan cã tªn lµ Diªu §«ng Sanh (1915) gi¶ng viªn trêng §¹i häc khoa häc §µi Loan sang ViÖt Nam n¨m 1960 më hµng in v¶i. Tõ USOM/ Graphic, Media (c¬ quan th«ng tin qu¶ng b¸ Hoa Kú Sµi Gßn – tríc 1975) ®Õn Trung t©m khuyÕch tr¬ng tiÓu thñ c«ng nghiÖp ViÖt Nam – hai n¬I nµy ®· ®µo t¹o mét sè chuyªn viªn in lôa xuÊt s¾c. Tríc n¨m 1975, con sè chuyªn viªn in lôa ®Õm trªn ®Çu ngãn tay.§Õn ®Çu thËp niªn 90, thêi kú kinh tÕ thÞ trêng më réng, ngµnh in lôa b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh , con sè nµy vît lªn trªn 1000 c¬ së in lôa. §Õn cuèi thÕ kû 20, con sè íc tÝnh kho¶ng trªn 15000 Bíc vµo thÕ kû 21, ngµnh in lôa cña chóng ta ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn m¹nh, sÏ tiÕn tíi c«ng nghÖ in lôa hiÖn ®¹i ho¸. BiÕt r»ng khã theo kÞp c¸c níc T©y ¢u nhng ch¾c ch¾n sÏ qua mÆt c¸c níc trong khèi ASEAN ë mét ngµy kh«ng xa. Mong c¸c b¹n yªu nghÒ in lôa cè g¾ng v¬n lªn ®Ønh cao c«ng nghÖ kü thuËt vµ tiÕn tíi in lôa kü thuËt cao trong t¬ng lai gÇn. I.3 Nguyªn lý chung cña in líi 2
• 2 4 1 5 6 3 7 • 1. Dao g¹t • 2. Mùc in • 3. M¾t líi • 4. PhÇn m¾t líi bÞ bÞt kÝn • 5.Khung • 6.VËt liÖu cÇn in • 7. Bµn in I.4 C¸c lo¹i m¸y in líi M¸y in líi d¹ng ph¼ng trªn ph¼ng M¸y in líi d¹ng ph¼ng trªn trßn M¸y in líi d¹ng trßn trªn trßn M¸y in líi d¹ng ph¼ng trªn ph¼ng Dao g ¹t Dao g ¹t Líi Líi VËt liÖu 3
M¸y in líi d¹ng trßn trªn ph¼ng Mùc in L« líi L« g ¹t VËt liÖu I.5 C¸c s¶n phÈm in cña in líi: nolon, v¶I, thuû tinh, mÆt ®ång hå, m¹ch ®iÖn tö… hay mét sè s¶n phÈm kim lo¹i, gç, giÊy hoÆc sö dông thay cho ph- ¬ng ph¸p vÏ díi men trong s¶n xuÊt g¹ch men I.6 ¦u, nhîc ®iÓm cña in líi ¦u ®iÓm: • DÔ tæ chøc, cã thÓ tiÕn hµnh ®îc quy m« gia ®×nh còng nh quy m« mét xÝ nghiÖp. • In ®îc nh÷ng s¶n phÈm cã kÝch thíc bÊt kú, kÓ c¶ nh÷ng mÉu nhá. • In ®îc nhiÒu lo¹i vËt liÖu kÓ c¶ nh÷ng lo¹i vËt liÖu Ýt chÞu c¨ng kÐo nh v¶i dÖt kim, lôa. • In ®îc mËt ®é mùc cao. • RÊt kinh tÕ khi in sè lîng nhá kho¶ng díi 100 tê in. Ø Nhîc ®iÓm: Khã in ®îc chi tiÕt nhá Khã in chång mµu HiÖu suÊt thÊp Mùc in ®ßi hái sau khi in xong ph¶i ®îc kh« lu«n. 4
PhÇn ii CÊu t¹o khu«n in líi Khu«n in gåm 3 phÇn chÝnh: Khung 1 Líi in Mµng c¶m quang 2 3 II.1 C¸c lo¹i khung: cã 2 lo¹i Khung b»ng gç cã ®Æc ®iÓm: • Gç lo¹i nhÑ, thËt kh«, ®Ó l©u kh«ng bÞ biÕn d¹ng • §ñ søc chÞu lùc kÐo khi c¨ng lôa ko bÞ cong • Khung lưíi thµnh phÈm lu«n th¼ng gãc, ph¼ng, kh«ng vªnh • Nh÷ng lo¹i gç thêng dïng: gç mì, gç th«ng, gç de... Khung b»ng kim lo¹i cã ®Æc ®iÓm: • Khung ch¾c ch¾n, ®é bÒn cao, bãng l¸ng, dÔ tÈy röa. • Kh«ng lo ng¹i cong, vªnh, ko sî líi bÞ trïng, lu«n gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i ko bÞ biÕn d¹ng, chôp chÕ b¶n líi rÊt s¾c nÐt • Khung b»ng Kim lo¹i thêng dïng lµ nh«m, dura, inox, hçn hîp kim lo¹i… II.2 C¸c lo¹i líi in • Líi in lµ thµnh phÇn quan träng nhÊt, cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chÊt l- îng khu«n in vµ chÊt lîng s¶n phÈm. • Cã 4 lo¹i líi in:  Líi tõ sîi t¬ t»m  Líi tõ sîi polyester  Líi tõ sîi polyamit  Líi tõ sîi kim lo¹i II.2.1 Líi tõ t¬ t»m: • T¬ t»m tr¬ng në m¹nh trong níc vµ t¨ng träng ®Õn 35%. • KÐm bÒn víi kiÒm, nªn kh«ng phï hîp víi c¸c lo¹i mùc in cã tÝnh kiÒm. §é bÒn kh«ng cao nªn lo¹i líi t¬ t»m chØ dïng chñ yÕu ®Ó in lªn sø. • Cã ®é ®µn håi tèt, kh«ng in ngÊm mùc in, líi Ýt bÞ x« lÖch do c¸c sîi ngang däc liªn kÕt t¬ng ®èi chÆt. II.2.2 Líi tõ sîi polyeste(sîi tæng hîp): §é bÒn c¬ häc cao æn ®Þnh kÝch thíc, kh«ng tr¬ng në, chÞu nhiÖt ®é cao, bÒn víi t¸c dông cña ¸nh s¸ng, bÒn víi c¸c dung dÞch axit. 5
BÒn víi dung m«i h÷u c¬ nh axeton, etylic, benzen, toluen...Tuy nhiªn tÝnh ®µn håi thÊp, kh¶ n¨ng chÞu ma s¸t kÐm. Ngêi ta chØ ®Ó in trªn mµng PVA vµ PE. II.2.3 Líi lµm b»ng sîi polyamit : • §é ®µn håi cao, dÔ c¨ng kÐo, ®é bÒn cao gÊp hai lÇn sîi nh©n t¹o • §é ma s¸t cao, chÞu ®îc mùc mang tÝnh kiÒm, tÝnh axit • Ýt bÞ nÊm mèc, vi khuÈn g©y háng, chÞu t¸c dông cña ¸nh s¸ng. §é hót Èm vµ hót níc thÊp. Khi ng©m trong níc polyamit tr¬ng në vµ t¨ng träng 12-13%. II.2.4 Líi lµm b»ng sîi kim lo¹i: • Líi ®ång ®îc lµm tõ hîp kim ®ång: 93% Cu, 6,75% Zn, 0,25% Photpho. • Líi tõ d©y thÐp, d©y niken. • §é bÒn c¬ häc cao. • TÝnh ®µn håi kÐm, dÔ biÕn d¹ng, khi in cÇn kÐo m¹nh dao g¹t do ®ã l- íi mau gi·n dÉn ®Õn lµm h×nh ¶nh kh«ng chÝnh x¸c. • Ýt ®îc sö dông.  C¸c th«ng sè kü thuËt cña líi Θ §é mÞn cña líi: ®îc x¸c ®Þnh dùa theo mËt ®é sîi däc trªn 1cm vµ mËt ®é m¾t líi trªn 1cm2 • Líi th« lµ líi cã mËt ®é sîi vµ mËt ®é m¾t líi nhá, kÝch thíc m¾t líi vµ sîi líi to. • Líi mÞn lµ líi cã mËt ®é sîi vµ mËt ®é m¾t líi lín, kÝch thíc m¾t líi vµ sîi líi nhá. • §é mÞn cña líi thêng ®îc ký hiÖu nh: NchØ sè, TchØ sè ( chØ sè cµng cao th× líi cµng mÞn) N40 (T40): cã 40 sîi trªn 1cm, vµ 1600 m¾t líi trªn 1cm2 Θ Tû lÖ gi÷a ®êng kÝnh sîi líi vµ chiÒu réng m¾t líi VD: Líi N100 cã chiÒu réng m¾t líi lµ 0,06mm , ®êng kÝnh sîi lµ 0,04mm  Tiªu chuÈn kü thuËt chung cña líi o KÝch thíc chiÒu réng cña m¾t líi lín h¬n ®êng kÝnh sîi líi tõ 1,5 ®Õn 2 lÇn. o Líi ko ®îc cã nh÷ng lçi dÖt nh: chç nèi sîi, chËp sîi, c¸c vÕt xíc cña sîi… c¸c sîi líi f¶i song song, sîi däc vµ sîi ngang f¶i vu«ng gãc víi nhau. o Líi tho¸ng, sîi líi cã tiÕt diÖn trßn cho mùc in ®i qua dÔ dµng o Líi ph¶i cã ®é ®µn håi vµ mÒm dÎo cÇn thiÕt ®Ó dÔ nh¶ mùc in vµ dÔ t¸ch khái vËt liÖu in khi in xong o Líi ph¶i nh½n vµ tr¬ ®Ó kh«ng b¸m hå in vµ c¸c dung dÞch röa líi. o Líi ph¶i ®îc ®an sao cho sîi däc vµ sîi ngang ®Þnh vÞ ch¾c ch¾n ko bÞ x« lÖch khi c¨ng lªn khung, nhÊt lµ khi g¹t dao in qua l¹i trªn mÆt líi  C¸ch chän líi in Lo¹i vËt liÖu in: 6
Khi in trªn giÊy cã thÓ chän lo¹i líi tõ T90 ®Õn T190 Khi in trªn c¸c lo¹i bao b× PVC, PE, v¶i gi¶ da vµ kim lo¹i tõ T120 ®Õn T180 Khi in trªn c¸c lo¹i v¶i vµ s¶n phÈm dÖt th× cã thÓ chon T30 – T50 Víi c¸c lo¹i v¶i th« T50 – T100 Khi in c¸c lo¹i v¶i máng, v¶i dÖt kim T50 – T100 Trong c«ng nghiÖp in sµnh sø tr¸ng men dïng líi t¬ t»m tõ N64 – N100 §Æc ®iÓm cña h×nh ¶nh in : chi tiÕt lín hay nhá, ®êng nÐt th¼ng hay cong, nhiÒu hay Ýt mµu.In h×nh nhá hay nÐt th¼ng chÞn líi in mÞn ChÊt lîng vµ ®Æc tÝnh cña mùc in: Mùc lo·ng hay ®Æc II.3 C¸c lo¹i mµng c¶m quang Cã 3 lo¹i mµng c¶m quang: Mµng c« cøng Mµng diazo Mµng photopolymer II.3.1 Mµng diazo • ChÊt nh¹y s¸ng: c¸c hîp chÊt diazo • ChÊt t¹o mµng: Novolac (phenolfocmandehyt trïng hîp trong m«i trêng axit) • ChÊt phô gia: glycol, c¸c chÊt mµu… • Mµng diazo cã ®é bÒn cao, sö dông khi in líi b»ng m¸y. Phim sö dông lµ phim ©m b¶n • Díi t¸c dông cña ¸nh s¸ng ho¹t tÝnh sÏ x¶y ra ph¶n øng quang ho¸ nh÷ng phÇn tö chÞu t¸c ®éng cña ¸nh s¸ng sÏ biÕn ®æi chÊt diazo kh«ng tan thµnh mét chÊt mang tÝnh axit vµ dÔ dµng tan ra trong dd kiÒm yÕu II.3.2 Mµng c« cøng • ChÊt nh¹y s¸ng: c¸c muèi bicromat K2Cr2O7, Na2Cr2O7, (NH4)2Cr2O7. • ChÊt t¹o mµng: lßng tr¾ng trøng, gielatin, dextrin (bét sÊy kh« ë nhiÖt ®é cao, sö dông axit lo·ng ®Ó sÊy kh«), g«m arabic, PVA. • ChÊt phô gia: níc, chÊt t¹o bät, gielatin lµm mÒm mµng • Sö dông phim d¬ng b¶n • Díi t¸c dông cña ¸nh s¸ng phÇn bÞ chiÕu s¸ng sÏ c« cøng l¹i vµ kh«ng tan ra trong dd hiÖn. • Mµng c« cøng cã nhiÒu lo¹i phô thuéc vµo chÊt t¹o mµng nªn cã nh÷ng tªn gäi kh¸c nhau: - Mµng gielatin: chÊt t¹o mµng lµ gielatin - Mµng PVA : ChÊt t¹o mµng lµ PVA - Mµng dextrin : chÊt t¹o mµng lµ dextrin - Mµng Tabumin : chÊt t¹o mµng lµ lßng tr¾ng trøng II.3.3 Mµng photopolyme 7
• Mµng photopolyme cã thÓ ®îc coi lµ mµng c« cøng. • Sö dông phim d¬ng b¶n. • Khi cã t¸c dông cña ¸nh s¸ng ho¹t tÝnh c¸c monome bÞ polyme ho¸ (nhê xt kh¬i mµo) trë thµnh polyme, c¸c polyme nµy cha ®ñ bÒn v÷ng sÏ liªn kÕt víi c¸c oligome t¹o thµnh c©ó tróc kh«ng gian bÒn v÷ng, kh«ng tan ra trong dd hiÖn PhÇn III C«ng nghÖ chÕ khu«n in líi III.1 kü thuËt lµm khung X¸c ®Þnh kÝch thíc cña khung khu«n in: • ChiÒu dµi cña khu«n in: cÇn cã kho¶ng trèng, tÝnh tõ biªn cña h×nh ¶nh in ®Õn s¸t mÐp khung lµ 10-15cm (Kho¶ng trèng nµy ®Ó chøa mùc in vµ ®Ó cho dao g¹t dÞch chuyÓn dÔ dµng khi thao t¸c). • ChiÒu ngang cña khu«n in: bÒ ngang trong lßng khu«n in ph¶i lín h¬n bÒ ngang cña h×nh ¶nh in ®Ó t¹o thµnh kho¶ng trèng däc theo 2 bªn thµnh cña khung, gióp cho líi tiÕp xóc dÔ dµng víi s¶n phÈm in.Thêng kho¶ng c¸ch nµy lµ 5-6cm. Chän tiÕt diÖn cña thµnh khung: • ChiÒu réng cña thµnh khung cã thÓ lín h¬n hoÆc b»ng chiÒu cao cña chóng (phô thuéc vµo kÝch thíc khu«n in) • NÕu chiÒu réng cña thµnh khung qu¸ nhá so víi kÝch thíc khung, khi c¨ng líi thµnh khung sÏ bÞ kÐo cong vµo. • NÕu thµnh khung qu¸ cao sÏ ¶nh hëng ®Õn thao t¸c g¹t mùc in, cßn nÕu qu¸ thÊp khi in mùc in sÏ bÞ b¾n ra ngoµi. III.2 Căng lưới lên khung 1. Lµm s¹ch líi: 8
Víi c¸c lo¹i líi kh¸c nhau cÇn cã c¸c dung dÞch röa kh¸c nhau ®Ó tÈy bá nh÷ng t¹p chÊt cã trong qu¸ tr×nh dÖt líi nh: c¸c chÊt b«i tr¬n, chÊt chèng tÜnh ®iÖn, dÇu mì. Líi t¬ t»m : dd bao gåm - Xµ phßng 5g - Na2CO3 1g - Níc 1lÝt Ng©m líi vµo dd ë 80-850C trong 15-20phót, sau ®ã x¶ kü b»ng níc s¹ch. Líi tõ sîi tæng hîp (Polyeste, polyamit): - Na2CO3 1-2g - ChÊt tÈy röa tæng hîp 1-2g - Níc 1lit 0 Ng©m líi trong dd tõ 60-800 C trong 15-20phót. Sau ®ã x¶ kü b»ng níc. Líi b»ng sîi kim lo¹i: - Axit H2SO4 ®Ëm ®Æc 10g - K2Cr2O7 1g - H2O 20ml Röa líi b»ng dung dÞch trong 2-3phót 2. C¨ng líi lªn khung: Líi in khi c¨ng ph¶i ë tr¹ng th¸ng Èm (thÊm ít b»ng níc). Khi c¨ng líi lªn cã thÓ dïng m¸y hoÆc b»ng ph¬ng ph¸p thñ c«ng. Cã 3 c¸ch c¨ng líi thñ c«ng: C¸ch 1: kÐo c¨ng ®ång thêi c¶ 4 gãc líi. Khi they ®· ®Òu th× ®Þnh vÞ tam thêi c¶ 4 gãc líi b»ng nÑp ®inh ë phÝa ngoµi. Sau ®ã tiÕp tôc c¨ng, chØnh lý vµ cè ®Þnh dÇn dÇn theo 4 c¹nh khung. Khi ®· thÊy ®¹t yªu cÇu, cè ®Þnh hoµn toµn líi vµo khung. C¸ch 2 : Dïng ®inh nÑp ®Þnh vÞ t¹m thêi t¹i ®iÓm B, kÐo c¨ng líi theo c¹nh BC. §ãng ®inh cè ®Þnh c¹nh BC Sau ®ã kÐo c¨ng líi v¶I ë ®iÓm D, cè ®Þnh c¹nh DC T¹i A, kÐo thËt c¨ng líi v¶i theo híng ph©n gi¸c cña gãc nµy. Khi ch¾c ch¾n tÊm v¶I ®· c¨ng ph¼ng (kiÓm tra dùa vµo ®êng kÎ chuÈn ®· kÎ trªn líi), ®ãng ®inh cè ®Þnh t¹i A. 9
Cuèi cïng kÐo nhÑ mÐp v¶I ë s¸t c¸c c¹nh AD vµ BA cho ®Õn khi kh«ng cßn nÕp nh¨n míi ®ãng ®inh cè ®Þnh däc theo 2 c¹nh nµy. C¸ch 3: §ãng ®inh ®Þnh vÞ t¹m thêi t¹i ®iÓm B. KÐo c¨ng theo c¹nh BC. §ãng ®inh cè ®Þnh c¹nh BC KÐo c¨ng v¶i líi ®ãng ®inh cè ®Þnh c¹nh AD TiÕp tôc kÐo v¶i däc theo c¹nh DC cho ®Õn khi phÇn nöa líi gÇn c¹nh nµy ®· c¨ng ph¼ng kh«ng cßn nÕp nh¨n, ®ãng ®inh cè ®Þnh ch¾c ch¾n c¹nh DC Cuèi cïng kÐo c¨ng v¶i ë c¹nh AB cho ®Õn khi toµn bé mÆt líi ph¼ng phiu th× ®ãng chÆt l¹i. III.3 Ph¬ng ph¸p chÕ khu«n trùc tiÕp: Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc c¸c nhµ ®iªu kh¾c vµ häa sü sö dông Cã 3 ph¬ng ph¸p chÕ khu«n trùc tiÕp: VÏ trªn líp nÕn tr¾ng VÏ trªn líp dÇu bãng VÏ trªn líp ®Êt sÐt III.3.1 VÏ trªn líp nÕn tr¾ng • Dïng nhiÖt ®é lµm nãng ch¶y nÕn • Nhóng mÆt khu«n líi vµo dung m«i nÕn nãng ch¶y trong vµi phót (nhÊc ra ngay) • QuÐt ®Òu líp nÕn trªn bÒ mÆt líi b»ng m¶nh nhùa máng cã c¹nh ph¼ng, nh½n. • Dïng dÇu nhän cña bót gç hoÆc bót tre kh¾c lªn líp nÕn h×nh ¶nh (t¹o phÇn tö in). • NÕu cã chç kh«ng thÊm dïng m¸y sÊy ->®Ó líp nÕn mÒm -> t¹o sù truyÒn mùc dÔ dµng. III.3.1 VÏ trªn líp dÇu bãng • Pha mét phÇn dÇu bãng víi mét phÇn níc → quÐt dung dÞch lªn bÒ mÆt líi → ®Ó cho bÒ mÆt líi se l¹i. • Dïng bót l«ng vÏ phÇn tö in lªn trªn líi. 10
• Phñ mét líp dÇu bãng ®Æc h¬n lªn trªn phÇn tö kh«ng cÇn th«ng thÊm. III.3.1 VÏ trªn líp ®Êt sÐt • Dïng níc hßa ®Êt sÐt thµnh d¹ng hå. • QuÐt ®Òu líp ®Êt sÐt lªn trªn bÒ mÆt líi. • Kh¾c h×nh ¶nh cÇn thÓ hiÖn b»ng bót gç hoÆc bót tre. • NÕu chç nµo líp ®Êt sÐt bÞ kh« th× dïng níc lµm mÒm sau ®ã kh¾c h×nh ¶nh lªn. III.4 Ph¬ng ph¸p chÕ khu«n gi¸n tiÕp VÏ trªn giÊy nÕn. • Kh¾c h×nh ¶nh in lªn mÆt nÕn cña giÊy b»ng dao räc giÊy hoÆc dao kh¾c gç. • óp mÆt nÕn cña giÊy lªn mÆt b¶n lưới. • Dïng bµn lµ ñi ë t0 = 80-85oC cho ®Õn khi giÊy nÕn dÝnh chÆt vµo líi. • §Ó nguéi, bãc líp giÊy ®i. • QuÐt lªn mét líp dÇu bãng ®Ó b¶o vÖ. III.5 Ph¬ng ph¸p quang ho¸ ChÕ b¶n ChÕ b¶n Pha chÕ dd c¶m Phaquang chÕ dd c¶m quang Tr¸ng mµng c¶m quang lªnmµng Tr¸ng khu«n c¶m quang lªn khu«n T¹o khu«n in T¹o khu«n in Ph¬I b¶n Ph¬I b¶n HiÖn b¶n HiÖn b¶n khu«n in hoµn chØnh khu«n in hoµn chØnh III.5.1 ChÕ b¶n • Thùc hiÖn trªn m¸y vi tÝnh, chØnh söa theo yªu cÇu cña bµi mÉu. • C¨n cø theo sè mµu cña bµi mÉu mµ ra ®ñ sè lîng tê can, phim cÇn thiÕt. • C¸c mµu cña bµi mÉu ph¶i ®îc t¸ch riªng trªn mçi tê phim hoÆc can mét c¸ch chÝnh x¸c III.5.2 qu¸ tr×nh t¹o khu«n 1. Pha chÕ dung dÞch c¶m quang  Dung dÞch Crom –gielatin • T¹o keo gielatin : - Níc ®un s«i ®Ó nguéi 50ml - Gielatin 10 gam - Cho níc vµo lä thuû tinh sÉm mµu 11
- §æ tõ tõ gielatin vµo võa ®æ võa khuÊy vµ l¾c nhÑ ®Ó gielatin thÊm - ít ®Òu vµ kh«ng bÞ vãn côc. - Ng©m 3-4 giê cho keo tr¬ng në ®Òu - §un c¸ch thuû ë 35-400C, ngõng ®un khi keo ®· tan hoµn toµn • Pha chÊt c¶m quang: - Níc 40 ml - (NH4)2Cr2O7 hoÆc K2Cr2O7 1,5 gam. - Cho muèi bicromat vµo níc, ®un ë 4000C cho ®Õn khi tan hoµn toµn • ChÕ mµng c¶m quang: - Rãt dung dÞch thu ®îc vµo keo gielatin , khuÊy ®Òu. - §un c¸ch thuû ë 35-4000 0C trong 15 phót (thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã ¸nh s¸ng t¸c dông) - Dung dÞch b¶o qu¶n ë n¬i tho¸ng m¸t, trong bãng tèi, sau 8-12 giê ®em ra sö dông (kh«ng nªn ®Ó l©u)  Dung dÞch Crom-PVA - T¹o keo PVA: + Níc 80 ml + PVA 12 gam + Cho níc vµ PVA vµo b×nh, khuÊy ®Òu, ng©m ë nhiÖt ®é phßng trong 12 giê -> §un c¸ch thuû ë 75-800C, khuÊy cho tan hoµn toµn. - T¹o chÊt c¶m quang: + (NH4)2Cr2O7 hoÆc K2Cr2O7 1,5 gam. + Níc 20 ml + C2H5OH 96% 7ml + Cho muèi bicromat vµo níc -> ®un ë 400 C -> ®Ó nguéi thªm rîu - ChÕ mµng c¶m quang: + Rãt dd thu ®îc vµo dd keo PVA -> khuÊy ®Òu + §un c¸ch thuû ë 600C trong 15 phót -> b¶o qu¶n trong bãng tèi, sau 1 ngµy ®em ra sö dông 2. Tr¸ng mµng c¶m quang lªn khu«n • Dïng chæi l«ng mÒm hoÆc tÊm mót xèp nhóng vµo dung dÞch keo quÐt ®Òu lªn líi. • Dïng dao g¹t cã lìi ph¼ng, nh½n ®Ó g¹t bít keo lµm cho keo ph©n bè ®Òu trªn mÆt líi. • SÊy kh« ë 30000C trong 30 phót. • TiÕp tôc quy tr×nh ë mÆt sau cña líi. SÊy khu«n ®· tr¸ng mµng c¶m quang • Buång sÊy ph¶i ®îc che tèi hoµn toµn, c¸c thao t¸c ®îc thùc hiÖn díi ¸nh s¸ng ®á • NhiÖt ®é sÊy 25-300 0C, thêi gian sÊy tõ 1-2 giê tuú theo thêi tiÕt (nÕu sÊy ë nhiÖt ®é thÊp h¬n th× ph¶i kÐo dµi thêi gian sÊy) • TuyÖt ®èi kh«ng sÊy ë nhiÖt ®é cao h¬n. 12
3. Ph¬i b¶n • §Æt tê phim lªn trªn mÆt líi (mÆt thuèc tiÕp xóc víi mµng c¶m quang) • Dïng mét tÊm mót ®Æt díi líi, phñ tÊm v¶i ®en lªn -> Ðp chÆt líi víi tÊm mót b»ng kÝnh cña bµn ph¬i. • BËt ®Ìn chiÕu s¸ng mÆt kÝnh cña khu«n ph¬i kho¶ng 5-15phót-> ¸s ®i qua kÝnh chiÕu lªn líi • ¸nh s¸ng qua phim vµ t¸c dông lªn líi. • T¹i phÇn tö in ¸nh s¸ng kh«ng t¸c dông lªn líi, t¹i phÇn tö kh«ng in ¸nh s¸ng t¸c dông lªn líi vµ lµm mµng c¶m quang ®ãng r¾n l¹i. Thêi gian ph¬i phô thuéc vµo c¸c yÕu tè: • §é nh¹y ¸nh s¸ng cña mµng c¶m quang: ®é nh¹y cµng lín th× thêi gian ph¬i cµng nhanh. • §é dµy cña mµng c¶m quang phñ lªn líi cµng dµy th× thêi gian ph¬i cµng l©u. • MËt ®é vµ ®Æc tÝnh cña h×nh ¶nh ph¬i: h×nh ph¬i cã ®êng nÐt m¶nh thêi gian ph¬i sÏ nhanh vµ ngîc l¹i. • MËt ®é cña líi in: mËt ®é cµng cao th× thêi gian ph¬i cµng nhanh. • Cêng ®é ¸nh s¸ng cµng m¹nh th× thêi gian ph¬i sÏ ng¾n. • §é Èm vµ nhiÖt ®é cña m«i trêng. Yªu cÇu kü thuËt khi ph¬i • D¸n phim hoÆc can thËt chÝnh x¸c theo khung h×nh ®· ®Þnh. • KÝnh bµn ph¬i, phim, can, khu«n líi f¶i ®îc Ðp s¸t vµo nhau, nÕu cã sù kªnh lÖch th× h×nh ¶nh sÏ bÞ biÕn d¹ng, mÊt nÐt. • Cã thÓ dïng 1-10 ngän ®Ìn neon bè trÝ díi gÇm ®Ìn ph¬i, c¸ch mÆt bµn kho¶ng 40-50cm 4. HiÖn b¶n • Sau khi chiÕu s¸ng ®ñ thêi gian khu«n líi ®îc röa b»ng níc Êm 40 -5000C. • T¹i nh÷ng n¬i kh«ng bÞ chiÕu s¸ng, mµng keo bÞ röa tr«i ->t¹o thµnh kho¶ng líi trèng. 13
• Khi in mùc sÏ lät qua nh÷ng chç trèng nµy díi ¸p lùc cña dao g¹t mùc vµ b¾t lªn vËt liÖu in 4. HiÖn b¶n • Sau khi chiÕu s¸ng ®ñ thêi gian khu«n líi ®îc röa b»ng níc Êm 40 -5000C. • T¹i nh÷ng n¬i kh«ng bÞ chiÕu s¸ng, mµng keo bÞ röa tr«i ->t¹o thµnh kho¶ng líi trèng. • Khi in mùc sÏ lät qua nh÷ng chç trèng nµy díi ¸p lùc cña dao g¹t mùc vµ b¾t lªn vËt liÖu in. • Sau khi hiÖn khu«n in ph¶i ®îc sÊy kh« cìng bøc, kh«ng ®Ó kh« tù nhiªn (tr¸nh viÖc t¸c dông cña ¸nh s¸ng) KiÓm tra vµ chØnh lý khu«n in T¨ng ®é bÒn sö dông khu«n líi díi t¸c dông cña sù chµ s¸t (do dao g¹t g©y ra) cã 2 c¸ch: • C¸ch 1: xö lý ®Ó gia t¨ng ®é bÒn cña mµng c¶m quang tr¸ng trªn khu«n ( nguyªn t¾c dïng t¸c nh©n ho¸ häc ®Ó xö lý) - ChuÈn bÞ dd: + K2Cr2O7 hoÆc (NH4)2Cr2O7 25g + Axit oxalic 5g + Formalin37% 40ml + Níc 1000ml + Hoµ tan riªng muèi Bicromat vµ axit oxalic vµo níc sau ®ã hoµ tan lÉn 2 dd trªn vµo nhau + Thªm níc ®Õn 960ml cho formalin vµo hçn hîp trªn khuÊy ®Òu. + B¶o qu¶n dd, ho¸ chÊt xö lý trong b×nh kÝn, mµu sÉm ®Ó n¬i tho¸ng m¸t - Thao t¸c xö lý: + ThÊm ít ®Òu khu«n líi b»ng níc, quÐt ®Òu ho¸ chÊt xö lý lªn hai mÆt cña líi in. + Bäc kÝn khu«n líi b»ng mµng PE + ñ ë nhiÖt ®é phßng tõ 30-40phót + Dïng níc tr¸ng röa nhiÒu lÇn råi sÊy kh«. • C¸ch 2: S¬n 1 líp b¶o vÖ mµng nh¹y s¸ng trªn khu«n. Th«ng thêng cã thÓ s¬n b¶o vÖ b»ng dÇu bãng, polyvinyl clorua hoµ tan trong butyl axetat, hoÆc dïng mµng nitroxenlulo hoµ tan trong axeton vµ c¸c dung m«i thÝch hîp…. 14