Đánh giá tiềm năng xử lý các chất ô nhiễm vi lượng trong nước thải bằng thực vật

Sự xuất hiện ngày càng phổ biến của các chất ô nhiễm vi lượng (Micropollutants - MPs) trong môi trường nước đã trở thành một thách thức môi trường toàn cầu nghiêm trọng. Các hợp chất này, từ dược phẩm đến hóa chất công nghiệp, được tìm thấy trong nhiều nguồn nước thải với nồng độ đáng lo ngại và có khả năng gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe con người, bao gồm rối loạn chức năng sinh sản và các bệnh lý khác, cũng như ảnh hưởng đến hệ sinh thái. Các hệ thống xử lý nước thải truyền thống thường không được thiết kế để loại bỏ hiệu quả các MPs, tạo ra nhu cầu cấp thiết về các giải pháp xử lý nước thải sáng tạo và bền vững. Nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khám phá các công nghệ xử lý thân thiện với môi trường, đặc biệt là tiềm năng của bãi lọc trồng cây bằng thực vật, như một phương pháp hiệu quả và kinh tế.

Các nhà nghiên cứu, kỹ sư môi trường, chuyên gia quy hoạch đô thị, nhà hoạch định chính sách trong lĩnh vực quản lý tài nguyên nước và môi trường, cũng như sinh viên và giảng viên các ngành khoa học môi trường.

Bài viết này phân tích sâu sắc về vấn đề chất ô nhiễm vi lượng (MPs) trong nước thải, từ các nguồn phát sinh đa dạng như sinh hoạt, bệnh viện, công nghiệp và nông nghiệp, đến những tác động tiêu cực của chúng đối với sức khỏe con người và môi trường. Các MPs như carbamazepine, diclofenac hay ibuprofen đã được phát hiện với nồng độ dao động lớn và có khả năng tích lũy sinh học, gây ra nhiều hệ quả nghiêm trọng như rối loạn chức năng sinh sản, suy giảm miễn dịch và đột biến gen. Mặc dù các nhà máy xử lý nước thải hiện nay đã tích hợp một số công đoạn tiên tiến để tăng hiệu quả loại bỏ MPs, nhưng chi phí vận hành cao và khả năng tạo ra sản phẩm phụ độc hại vẫn là những hạn chế lớn. Trước bối cảnh đó, nghiên cứu này tập trung vào tiềm năng của bãi lọc trồng cây bằng thực vật như một giải pháp xử lý nước thải bền vững và thân thiện với môi trường. Các hệ thống bãi lọc trồng cây, với các cơ chế xử lý tự nhiên và sự đóng góp của các loài thực vật chuyên biệt như Phragmites australis hay Juncus effusus, đã chứng minh khả năng loại bỏ MPs hiệu quả (đến hơn 80%) với chi phí thấp hơn so với các phương pháp truyền thống. Bài viết cũng nêu bật các ứng dụng thành công của công nghệ này tại Việt Nam và các quốc gia khác, từ đó đề xuất sự cần thiết của việc bổ sung các quy định về giới hạn MPs trong các quy chuẩn quốc gia để nâng cao hiệu quả kiểm soát và giám sát ô nhiễm.