Đề án tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý Kinh tế: Quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh" được hoàn thành với mục tiêu nhằm xây dựng cơ sở lý luận về hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh và kết quả phân tích thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn hiện nay, đề án đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề án tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý Kinh tế: Quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI --------------------------------------- Lê Hồng Quân QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA HÀNG HÓA NHẬP KHẨU CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ HÀ NỘI, NĂM 2024
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI --------------------------------------- Lê Hồng Quân QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA HÀNG HÓA NHẬP KHẨU CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 8310110 ĐỀ ÁN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Bích Thuỷ HÀ NỘI, NĂM 2024
i LỜI CAM ĐOAN tr u r t t u s tr tr u u r r tr tr u t u v t ực hi n. Hà Nội, … tháng 03 ă 2024 Tác giả đề án Lê Hồng Quân
ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực tập và thực hiện đề án này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ. Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Thương mại, toàn thể Thầy, Cô giáo đã truyền đạt, trang bị cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm quý giá trong suốt hai năm học vừa qua. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới TS Nguyễn Bích Thuỷ, là người đã tận tâm hướng dẫn tôi hoàn thành công trình. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Cục Hải Quảng tỉnh Quảng Ninh, Sở Công Thương tỉnh Quảng Ninh, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ninh, Cục Thống kê tỉnh Quảng Ninh…đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thu thập số liệu để thực hiện đề án. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè, đồng nghiệp những người đã luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ, cổ vũ và động viên tôi trong suốt thời gian thực hiện đề án. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày......tháng 03 ă 2024 Tác giả đề án Lê Hồng Quân
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH ..............................................................................vii MỞ ĐẦU.............................................................................................................................. 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA HÀNG HÓA NHẬP KHẨU CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH .................................................................................................... 7 1.1. Cơ sở lý luận về kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ......................................................................................................................... 7 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ......................................................................................................7 1.1.2. Vai trò hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh............................................................................................................10 1.1.3. Nội dung và quy trình kiểm tra hàng hoá nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ....................................................................................................11 1.1.4. Hình thức kiểm tra hàng hoá nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ........................................................................................................................15 1.2. Quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh .............................................................................................................. 16 1.2.1. Khái niệm và mục tiêu quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh .......................................................................16 1.2.2. Phân cấp quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ........................................................................................18 1.2.3. Nội dung quản lý về hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ........................................................................................25
iv 1.2.4. Tiêu chí đánh giá quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh..............................................................................29 1.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ......................................................30 1.3.1. Những yếu tố chủ quan ...............................................................................30 1.3.2. Các yếu tố khách quan ................................................................................31 1.4. Kinh nghiệm quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp tại một số địa phƣơng và bài học rút ra cho tỉnh Quảng Ninh ... 33 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp tại một số địa phương .....................................................................33 1.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Quảng Ninh .......................................36 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA HÀNG HÓA NHẬP KHẨU CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH ................................................................................................................. 38 2.1. Tổng quan về tỉnh Quảng Ninh ............................................................................ 38 2.1.1. Điều kiện tự nhiên.......................................................................................38 2.1.2. Tình hình kinh tế xã hội ..............................................................................40 2.2. Thực trạng hoạt động nhập khẩu hàng hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoan 2020-2022 ......................................................................................................... 43 2.2.1. Quy mô hoạt động nhập khẩu hàng hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 – 2022 ..................................................................................................43 2.2.2. Cơ cấu hàng hóa nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 – 2022 ......................................................................................................................46 2.3. Phân tích thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020-2022 ............... 48 2.2.1. Thực trạng lập kế hoạch về hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh .........................................................48 2.2.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch về hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ..........................54
v 2.2.3. Thực trạng kiểm soát hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh .........................................................66 2.2.4. Thực trạng giám sát và điều hành hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ............................................69 2.4. Đánh giá chung về quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh .................................................71 2.4.1. Những kết quả đạt được ..............................................................................71 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân .............................................................................72 CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA HÀNG HÓA NHẬP KHẨU CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH .................................................. 77 3.1. Mục tiêu và định hƣớng hoàn thiện quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đến năm 203077 3.1.1. Mục tiêu quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu hàng hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030 .....................................................................77 3.1.2. Phương hướng hoàn thiện quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030 ....................78 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý về hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.............................................. 79 3.2.1. Hoàn thiện lập kế hoạch về hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu ........79 3.2.2. Hoàn thiện tổ chức thực hiện kế hoạch về hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu ..............................................................................................................81 3.2.3. Hoàn thiện kiểm soát về hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu .............86 3.2.4. Hoàn thiện giám sát và điều hành hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu ...... 87 3.2.5. Một số giải pháp khác .................................................................................88 3.3. Một số kiến nghị ....................................................................................................... 90 3.3.1. Đối với Quốc hội và Chính phủ ..................................................................90 3.3.2. Đối với các Bộ ngành Trung ương .............................................................90 KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 88
vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CNH-HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CLHH Chất lượng hàng hóa HQ Hải Quan KN Kim ngạch NK Nhập khẩu NXB Nhà xuất bản QLNN Quản lý nhà nước TCĐLCL Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng TW Trung ương UBND Ủy ban nhân dân
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH Bảng Bảng 2.1: Một số chỉ tiêu phát triển kinh tế của tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 - 2022 .......................................................................................................41 Bảng 2.2: Số lượng doanh nghiệp có hoạt động nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020-2022 .....................................................................43 Bảng 2.3. Tổng số tờ khai nhập khẩu hàng hóa trên địa bàn tỉnh Quàng Ninh giai đoạn 2020-2022 .....................................................................................45 Bảng 2.4: Cơ cấu hàng hóa nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 – 2022 ...........................................................................................47 Bảng 2.5: Tổng hợp kế hoạch kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 - 2022 ...................................52 Bảng 2.6: Thực trạng tập huấn nhân lực thực hiện kế hoạch kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020- 2022 ....................................................................................55 Bảng 2.7: Kết quả thực hiện truyền thông hướng dẫn các quy định, chính sách về kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 - 2022 .......................................................56 Bảng 2.8. Kinh phí thực hiện truyền thông hướng dẫn các quy định, chính sách về kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 - 2022 .......................................................57 Bảng 2.9: Kết quả tổ chức thực hiện kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn 2020 - 2022 .......63 Bảng 2.10: Kết quả hỗ trợ giải quyết những vướng mắc, khó khăn của doanh nghiệp trong kiểm tra hàng hóa nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020- 2022 .............................................................................66 Bảng 2.11: Kết quả kiểm soát hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 - 2022 .....68 Bảng 2.12: Kết quả giám sát hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 - 2022 ................70
viii Hình Hình 1.1: Sơ đồ phân cấp quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh ..............................................................18 Hình 2.1. Biểu đồ kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020-2022 ..............................................................................................46 Hình 2.2: Quy trình lập kế hoạch kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ................................................................50
ix TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Đề án tốt nghiệp được thực hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 – 2022 nhằm giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay và tầm nhìn đến năm 2030. Tác giả đề án đã nghiên cứu khái quát lý luận về kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh với khái niệm, đặc điểm, vai trò, nội dung, quy trình và hình thức kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Đồng thời cũng đã phân tích sâu các yếu tố ảnh hưởng đến kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh và rút ra những bài học từ một số địa phương khác. Trên cơ sở khung lý thuyết được xây dựng, tác giả đã thực hiện phân tích và đánh giá quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020-2022. Kết quả phân tích cho thấy hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh thời gian qua đã đạt được một số hiệu quả nhất định. Trên cơ sở đó, lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Ninh đã có những chỉ đạo điều hành chấn chỉnh hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh phù hợp và hiệu quả, nhất là về cơ chế chính sách phối hợp của các đơn vị, bộ phận trong bộ máy quản lý. Tuy nhiên vẫn tồn tại một số hạn chế như: Số liệu quy hoạch, kế hoạch còn chênh lệch so với kết quả thực hiện trong thực tế; Việc tổ chức thực hiện kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh chưa đảm bảo tính toàn diện; Công tác kiểm tra và xử lý vi phạm còn hình thức và chưa đảm bảo tính răn đe; Việc điều hành, chỉ đạo chưa toàn diện mà chủ yếu chỉ tập trung vào cơ chế phối hợp trong bộ máy quản lý... Tác giả cũng đã chỉ ra được các nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan gây ra những hạn chế trên. Để nâng cao hiệu quả quản lý, đề án đã đề xuất một số giải pháp. Các giải pháp được đề xuất trên cơ sở khắc phục hạn chế và nguyên nhân đã phân tích rút ra trong đánh giá thực trạng. Đồng thời, đề án cũng đưa ra một số kiến nghị đối với Quốc hội, Chính phủ và các Bộ, Ngành Trung ương, nhằm tối ưu hóa nội dung, quy trình quản lý trong tương lai. ừ : q p ẩu p, giám sát, quả ý quả ý ạt ộ ể tr p ẩu ể tr v ýv p ạ …
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài đề án Ngày nay, với nhu cầu tiêu dùng trong nước đang ngày một tăng cao, hàng hóa nhập khẩu cũng đang ngày càng đa dạng và tăng trưởng về số lượng và loại hình. Cùng với đó, phải đảm bảo chất lượng sản phẩm hàng hóa nhập khẩu đủ tiêu chuẩn theo quy định trước và sau khi thông quan đóng vai trò quyết định trong việc phát triển kinh tế-xã hội và an ninh thị trường tiêu thụ nước ta những năm gần đây. Hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu là công tác bắt buộc khi nhập khẩu hàng hóa ao gồm kiểm tra thủ thục hải quan, kiểm tra số lượng và khối lượng, mẫu mã hàng hóa và kiểm tra chất lượng hàng hàng hóa thuộc danh mục hàng hóa có yêu cầu kiểm tra, gọi là danh mục hàng hóa nhóm 2. Hoạt động này nhằm đảm bảo tiêu chuẩn, chất lượng và tính chính xác của sản phẩm. Hiện nay trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có hơn 3.809 doanh nghiệp nhập khẩu và kinh doanh hàng hóa nhập khẩu với số lượng hàng hóa nhập khẩu đang ngày một tăng lên về số lượng, mẫu mã, chủng loại.... Do đó, khối lượng hàng hóa cần thực hiện kiểm hoạt động kiểm tra về hàng hóa nhập khẩu sẽ tăng lên. Với nhiệm vụ ngày càng nặng nề đòi hỏi cần phải có các biện pháp quản lý, kiểm tra về nhà nước đối hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh phù hợp. Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh hiện nay, việc quản lý kiểm tra hàng hóa nhập khẩu đang được UBND tỉnh phân công cho Cục Hải Quan phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ (Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng) và Sở Công thương tiến hành các hoạt động nghiệp vụ về quản lý thủ tục hải quan, quản lý số lượng và chất lượng hàng hóa nhập khẩu. Cơ quan QLNN gồm Cục Hải Quan Quảng Ninh và Sở Công thương đã tiến hành kiểm tra thủ tục hải quan, xuất xử, số lượng và khối lượng hàng hóa và thuế đói với hàng hóa nhập khẩu. Ngoài ra, Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng được lãnh đạo Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ninh giao nhiệm vụ thực hiện nhiều đợt kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu áp dụng hệ thống Quản lý chất lượng TCVN ISO 9001:2008. Đồng thời các cơ quan đơn vị trong bộ máy QLNN về hàng hóa nhập khẩu đã đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về hàng hóa nhập khẩu trên địa bàn,…
2 Tuy nhiên, trên thực tế, việc quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh vẫn còn một số hạn chế, khó khăn, vướng mắc như sau: Bộ máy quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh bộc lộ nhiều hạn chế như đùn đẩy trách nhiệm, thực hiện các nhiệm vụ còn quan liêu và số lượng cán bộ công chức trong bộ máy chưa đủ số lượng đáp ứng khối lượng công việc; Việc xây dựng chính sách, kế hoạch kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh chưa bám sát thực tiễn; Việc tổ chức thực hiện chính sách, kế hoạch kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên thực tế chưa đảm bảo tính toàn diện và cụ thể; Công tác kiểm soát hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh được tổ chức hình thức, chưa mang lại hiệu quả thực tế và sâu sắc. Chính vì những lý do đó, học viên đã lựa chọn đề tài “Quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh” để làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Kinh tế. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Cho đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học nghiên cứu về quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu: - Trần Đình Nghị (2015), “Quả ý ạt ộ ể tr p ẩu ặt t sả tỉ H ĩ t ờ ỳ 2015- 2020”, Luận án Tiến sĩ, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương. Trên cơ sở nghiên cứu khái niệm và hệ thống hóa lý thuyết về kiểm tra hàng hóa nhập khẩu, luận án đã góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận về kiểm tra hàng hóa nhập khẩu đối với mặt hàng thủy sản; làm rõ nội dung và thực trangh quản lý hoạt động kiểm tra nhập khẩu mặt hàng thủy sản của tỉnh Hà Tĩnh thời kỳ 2015- 2020. Đồng thời tiến hành đánh giá những thành công, hạn chế và các nguyên nhân hạn chế để từ đó đề xuất mục tiêu, định hướng, giải pháp tăng cường quản lý hoạt động kiểm tra nhập khẩu mặt hàng thủy sản của tỉnh Hà Tĩnh thời kỳ 2015- 2020 trong thời gian đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. - Lương Châu Tùng (2019), “Quả ý ạt ộ ể tr p ẩu tr b tỉ G L ”, Luận văn thạc sĩ, trường Đại học Kinh tế - Đại học
3 Đà Nẵng. Từ việc nghiên cứu các lý thuyết, nôi dung, các nhân tố ảnh hưởng liên quan đến quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu, tác giả đã chỉ ra rằng để đảm bảo hiệu lực và hiệu quả công tác này cần nghiên cứu, đánh giá đúng thực trạng của hoạt động quản lý tại địa phương (từ năm 2013 đến năm 2017) thông qua đó rút ra những ưu điểm, hạn chế và tìm ra nguyên nhân tồn tại của ưu và hạn chế đó. Đề tài đã đề xuất một số giải pháp trong việc tham khảo các cơ quan quản lý của tỉnh trong việc quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu trên địa bàn địa bản tỉnh Gia Lai. - Đồng Diễm Thúy (2019), Quả ý ạt ộ ể tr p ẩu tạ tỉ K u , Luận văn thạc sĩ, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn đã làm rõ một số vấn đề cơ bản về lý luận, về quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu: xây dựng và thực hiện quy hoạch, lập kế hoạch, tạo lập chính sách hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu. Phân tích đánh giá thực trạng nhập khẩu và quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Kon Tum, nêu rõ những kết quả đạt được, tìm nguyên nhân từ đó đưa ra những đề xuất làm hạn chế và kiến nghị giải pháp. - Nguyễn Hữu Đôn (2022), Quả ý ớ v uất p ẩu t sả tạ tỉ Quả , Luận văn thạc sĩ, Đại học Ngoại thương. Tác giả đã hệ thống những lý luận vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu và tổng quan quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu thủy sản trên một số địa bàn, trong đó gồm các khái niệm, mô hình, vai trò các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhập khẩu thuỷ sản, một số nội dung quản lý kiểm tra nhập khẩu thủy sản. Qua phân tích thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu thuỷ sản của tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2017 – 2021 và Dự báo tình hình thị trường đã đưa ra phương hướng và giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu thủy sản trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Cùng với những nghiên cứu nêu trên, ngoài ra còn rất nhiều công trình nghiên cứu về ưuản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu. Tuy nhiên các công trình trên đã lựa chọn nghiên cứu các khía cạnh khác nhau, qua các thời điểm khách nhau trong quá trình phân tích thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu. Trong khi đó chưa có công trình nào nghiên cứu về Quản lý hoạt động kiểm
4 tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Trên cơ sở kế thừa khoảng trống và rút kinh nghiệm từ các công trình nghiên cứu trên, tác giả đi sâu nghiên cứu công tác quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, phân tích làm rõ sự khác biệt về đối tượng và phạm vi nghiên cứu so với những công trình trên. Đây chính là khoảng trống để tác giả luận văn nghiên cứu và có đóng góp ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn, đồng thời khẳng định đề tài có tính mới và không trùng lặp với công trình nào khác. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở xây dựng cơ sở lý luận về hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh và kết quả phân tích thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn hiện nay, đề án đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới.. 3.2. Câu hỏi nghiên cứu - Quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh bao gồm những nội dung nào? - Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020 - 2022 như thế nào? Những kết quả đạt được là gì? Hạn chế ra sao? Nguyên nhân của những hạn chế đó là gì? - Để hoàn thiện quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, các giải pháp và kiến nghị nào được đưa ra? 3.3. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài đề án gồm: - Hệ thống hoá một số vấn đề lý luận về quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh;
5 - Thu thập số liệu, phân tích, chỉ ra những đặc điểm cơ bản và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020-2022. - Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay và tầm nhìn đến năm 2030.. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về chủ thể: Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh với phạm vi hoạt động phối hợp kiểm tra của Cục Hải quan, Sở Công thương và Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quản Ninh không nghiên cứu hoạt động kiểm tra của các tổ chức như Ban Chỉ đạo 389 Quảng Ninh... - Phạm vi nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh theo chu trình quản lý, bao gồm: Lập kế hoạch kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp; Tổ chức thực hiện kế hoạch kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp; Kiểm soát hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp; Giám sát và điều hành hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp. - Phạm vi không gian: Nghiên cứu được thực hiện trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh - Phạm vi thời gian: Dữ liệu thu thập cho giai đoạn 2020-2022, các giải pháp được đề xuất cho giai đoạn đến năm 2030 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp thu thập dữ liệu Tác giả thu thập dữ liệu thứ cấp thông qua các tài liệu đã được công bố, các báo cáo, số liệu thống kê về thực hiện trong quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh qua 3 năm 2020,
6 2021, 2022. Đồng thời tác giả đã tìm đọc và thu thập các thông tin, dữ liệu liên quan từ các nguồn như báo cáo các năm, báo cáo chuyên đề về kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của Cục Hải Quan tỉnh Quảng Ninh; báo cáo của Chi cục TCĐLCL- Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ninh về kiểm tra tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng sản phẩm hàng hóa nhập khẩu trên địa bàn...Ngoài ra tác giả cũng sẽ thu thập các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến đề tài, báo cáo tình hình xuất nhập khẩu của Cục Hải quan và Sở Công thương tỉnh Quảng Ninh. 5.2. Các phương pháp nghiên cứu vận dụng Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành đề tài, các phương pháp được sử dụng là: - Phương pháp hệ thống hóa và tổng hợp các tài liệu, nghiên cứu có liên quan: Áp dụng chủ yếu trong phần nội dung cơ sở lý luận của đề tài, về quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. - Phương pháp thống kê so sánh được sử dụng chủ yếu trong chương 2 nhằm đưa ra và so sánh các số liệu liên quan đến kết quả hoạt động nhập khẩu, kiểm định chất lượng hàng hóa nhập khẩu và quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh qua các năm; - Phương pháp dự báo: Phân tích những tài liệu thống kê và kết quả so sánh để đưa ra những dự báo về chiến lược, phương hướng phát triển xuất khẩu và quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới. 6. Kết cấu Đề án Đề án tốt nghiệp ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, có kết cấu bao gồm 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh Chƣơng 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.
7 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA HÀNG HÓA NHẬP KHẨU CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH 1.1. Cơ sở lý luận về kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh 1111 K ể tr p ẩu p tr b tỉ -K ể tr : Theo Thân Đức Nam (2013): “Kiểm tra xuất phát từ tiếng Latinh (In- spectare) có nghĩa là “nhìn vào bên trong” chỉ “một sự xem xét từ bên ngoài vào một đối tượng nhất định”.( Nghiệp vụ hoạt động thanh tra, kiểm tra– Trường cán bộ thanh tra) Theo Trần Dần (2017): “Kiểm tra là hoạt động của tổ chức quản lý nhà nước đối với đối tượng được kiểm tra nhằm phát hiện, chấn chỉnh những sai lầm, xử lý những vi phạm trong các hoạt động kinh tế - xã hội giúp cho bộ máy quản lý vận hành tốt”. (Giáo trình Thanh tra tài chính – Học viện tài chính.) Theo Quốc Hội Việt Nam (2010): “Kiểm tra giám sát của nhà nước là việc xem xét, đánh giá, xử lý của cơ quan quản lý nhà nước đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự quản lý theo thẩm quyền, trình tự, thủ tục được quy định trong Luật thanh tra và các quy định khác của pháp luật”. Từ các quan điểm trên, tác giả đề án rút ra khái niệm như sau: K ể tr ạt ộ t ờ u từ ơ qu ớ tổ í tr – ã ộ tổ tế ằ ả bả t ự v t ể tr Qu ể tr ơ qu tổ t ể tr từ r tr ơ b p p p ơ ớ ể t p ơ ể tr ả bả ểu quả
8 è t e ấ ỉ s ầ v ý v p ạ -K p ẩu hàng hóa: Khái niệm nhập khẩu nói chung được rất nhiều công trình nghiên cứu đề cập, phân tích theo từng chủ đích nghiên cứu riêng. Bùi Xuân Lưu (2001) định nghĩa “Nhập khẩu là việc mua hàng hóa, dịch vụ từ nước ngoài và vận chuyển về nước”. Feenstra và Taylor (2010) đưa ra một định nghĩa khác về nhập khẩu trong giáo trình Thương mại quốc tế của đó là “Các quốc gia mua và bán hàng hóa, dịch vụ từ nhau. Nhập khẩu là sản phẩm được mua và vận chuyển từ nước khác về quốc gia của mình”. Ở đây, nhập khẩu được hiểu là hoạt động trao đổi hàng hoá và dịch vụ của một quốc gia với phần còn lại của thế giới thông qua mua bán nhằm khai thác triệt để lợi thế của quốc gia trong phân công lao động quốc tế. Theo Viện ngôn ngữ học (2020): “Nhập khẩu được hiểu là việc mua hàng hóa và dịch vụ từ một quốc gia khác, trên cơ sở sử dụng tiền tệ làm phương thức thanh toán.” Bộ Công Thương (2021) định nghĩa: “Nhập khẩu hàng hóa là việc hàng hoá được đưa vào lãnh thổ Việt Nam từ nước ngoài hoặc từ khu vực đặc biệt nằm trên lãnh thổ Việt Nam được coi là khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật.” Như vậy, có thể rút ra khái niệm nhập khẩu hàng hóa như sau: p ẩu sự tr ổ v u ể v v t qu v u b qu tế từ ớ uất ẩu s ã t ổ qu u ầu p ẩu t ể v v ã t ổV t từ ớ -K ể tr p ẩu p tr b tỉ : Từ khái niệm kiểm tra và khái niệm nhập khẩu hàng hóa có thể thấy kiểm tra hàng hóa nhập khẩu chính là một công đoạn và là một yếu tố cấu thành hoạt động quản lý của cơ quan quản lý nhà nước đối với hàng hóa nhập khẩu. Hoạt động quản lý bao gồm từ việc xây dựng các mục tiêu kế hoạch trong giai đoạn nhất định đến
9 việc tổ chức để thực hiện các mục tiêu kế hoạch đó và sau cùng là tiến hành kiểm tra, giám sát hàng hóa nhập khẩu nhằm bảo đảm về thủ tục, số lượng, mẫu mã và chất lượng hàng hóa nhập khẩu đúng tiêu chuẩn quy định. Như vậy: K ể tr p ẩu p tr b tỉ ạt ộ e ét ý ơ qu quả ý ớ tr b tỉ vớ t ể tra là hàng hóa p ẩu p tr b ằ bả ả v t t s ẫu ãv ất p ẩu ú t u uẩ qu v p t ă ặ v ý v tr p p u t. 1 1 1 2 Đặ ể ạt ộ ể tr p ẩu p tr b tỉ Hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh mang những đặc điểm cơ bản như sau: Thứ nhất, hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh được thực hiện dựa trên sự phối hợp nghiệp vụ của nhiều cơ quan chuyện môn khác nhau được phân công chức năng nhiệm vụ trong bộ máy QLNN địa phương đối với hàng hóa nhập khẩu gồm Cục Hải Quan, Sở Công Thương, Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng…để thực hiện các hoạt động và nội dung kiểm tra khác nhau đối với hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp như về thuế, thủ tục hải quan, số lượng và mẫu mã, nguồn gốc xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng… Thứ hai, hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh được thực hiện trên cơ sở danh mục hàng hóa nhập khẩu theo giấy phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, danh mục hàng hóa thuộc đối tượng kiểm tra chuyên ngành do Chính phủ quy định, Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành mã số hàng hóa thống nhất với mã số thuộc danh mục hàng hóa nhập khẩu Việt Nam. Thứ ba, hoạt động kiểm tra hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh được thực hiện trong phạm vi đối tượng là hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, theo tiêu chuẩn và quy trình chung được Trung ương ban hành và UBND tỉnh điều chỉnh, bổ sung, hướng dẫn phù hợp với yêu cầu, điều kiện thực tiễn của địa phương.