Đề cương môn học Giáo dục thể chất 2

Chia sẻ: Chen Linong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

51
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

"Bài giảng Giáo dục thể chất 2" có nội dung trình bày khái quát về môn bóng rổ; kỹ thuật bóng rổ; chiến thuật bóng rổ; phương pháp trọng tài bóng rổ; quyền hạn và trách nhiệm của từng trọng tài bóng rổ; cách di chuyển và thao tác điều khiển trọng tài; chấn thương trong tập luyện bóng rổ và phương pháp phòng tránh;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương môn học Giáo dục thể chất 2

HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG KHOA CƠ BẢN ***** ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC (Phương pháp đào tạo theo tín chỉ) GIÁO DỤC THỂ CHẤT 2 Mã học phần: BAS 1107 (02 tín chỉ) Biên soạn Th.s Nguyễn Đức Thịnh Hà Nội – 2019
CHƯƠNG 1 KHÁI QUÁT VỀ MÔN BÓNG RỔ Mục tiêu Sau khi học xong chuyên đề này người học cần nắm được: - Nguồn gốc ra đời môn Bóng rổ, - Lịch sử phát triển môn Bóng rổ trên thế giới và Việt Nam - Mục đích, ý nghĩa, tác dụng của môn Bóng rổ. Các nội dung này nhằm giúp người học có được cách nhìn khái quát về môn Bóng rổ, đồng thời qua đó tăng thêm sự yêu thích tập luyện bóng rổ và có được các kiến thức để giáo dục học sinh – sinh viên và mọi người yêu thích cũng như tập luyện bóng rổ. THÔNG TIN CƠ BẢN Bóng rổ là môn thể thao tập thể thi đấu đối kháng trực tiếp giữa 2 đội, mỗi đội có 5 người, trong thời gian thi đấu 4 hiệp mỗi hiệp 10 phút. Mục đích của mỗi đội là nhằm ghi nhiều điểm bằng cách cố gắng đưa bóng vào rổ đối phương một cách đúng luật và hạn chế không cho đối phương ném bóng vào rổ mình. Kết quả thi đấu cuối cùng của môn bóng rổ rất đặc biệt: điểm số cao (trung bình từ 80 – 90 điểm/trận); tần suất thay đổi tỷ số rất nhanh (trung bình cứ 24s tỷ số thay đổi một lần); không có tỷ số hòa, tức là không thể quyết định có tính thỏa hiệp về trận đấu. 1. NGUỒN GỐC RA ĐỜI MÔN BÓNG RỔ Bóng rổ ra đời năm 1891 do Mr. James Naismith (1861-1939) – giáo viên môn giáo dục thể chất ở học viện Springfield thuộc bang Masachusetts (Mỹ) sáng lập. Vào thời gian đó các môn thể thao, trò chơi vận động chủ yếu được thực hiện ngoài trời. Do vậy, trong suốt mùa đông các sinh Mr. James Naismith (1861-1939) viên đã không thể tập luyện và thi đấu được. người sáng lập ra môn Bóng rổ
Các giáo viên thể dục rất băn khoăn, lo lắng và không ngừng tìm tòi, suy nghĩ để tìm ra một môn chơi mới, để tập luyện và thi đấu trong điều kiện thời tiết xấu. Điều kiện để hình thành môn mới này là phải được chơi trong nhà thể dục, phải giới hạn bởi nhiều luật lệ nhưng đơn giản và dễ hiểu, không được dùng que gậy vì dễ gây nguy hiểm và không được thô bạo hay có những động tác truy cản theo kiểu môn bóng đá Mỹ, Mr. James Naismith đã dựa vào những trò chơi với bóng được phát triển trước đây trong lịch sử như trò Pok- Tapok ném bóng vào vòng tròn làm bằng đá được đính theo chiều thẳng đứng trên tường cao của bộ lạc Inkava Maia sống tại Mêxicô và môn chơi nổi tiếng Ollamalituli của người Astek cũng với mục đích ném bóng cao su vào một chiếc vòng làm bằng đá để sáng tạo ra trò chơi mới. Jame Naismith đã đề ra 5 nguyên tắc cơ bản để xây dựng trò chơi mới đó là: 1. Trò chơi đựơc chơi với quả bóng tròn và chơi bằng tay. 2. Đấu thủ không được cầm bóng chạy. 3. Bất kỳ một đấu thủ nào cũng có thể chiếm một vị trí bất kỳ trên sân thi đấu ở mọi thời điểm. 4. Không có va chạm cơ thể giữa 2 đấu thủ. 5. Gôn là 2 cái rổ được đặt nằm ngang cao hơn mặt sân. Ban đầu để phù hợp với điều kiện phòng tập của mình, ông đã chọn quả bóng đá để có thể dễ dàng sử dụng tay để chuyền, bắt và ném; ông đã đóng vào tay vịn ban công phòng tập thể thao một chiếc bảng và tại bảng ông buộc chiếc rổ dùng khi đi hái đào để làm đích cho học sinh ném bóng vào. Ban công phòng tập thể thao có chiều cao 3,05m vì thế ngày nay độ cao này tương ứng với khoảng cách từ mặt sân tới mép trên vành rổ. Thời kỳ đầu vì lớp tập thể dục của ông có 18 người nên ông chia ra làm hai đội, mỗi đội 9 người cả nam và nữ. Sau này do thấy số người tham gia đông là điều không cần thiết vì chỉ làm rối trên sân nên số người mỗi bên được giảm xuống 7 và sau đó là 5 người. Trò chơi do James Naismith sáng tạo ra là trò chơi bóng được ném vào rổ cho nên được gọi là “Basketball” – “Bóng rổ”.
Trận thi đấu đầu tiên được thi đấu với quả bóng đá và một người lao công ngồi trên 1 cái thang để lấy lại quả bóng ở trong rổ khi một đấu thủ ném bóng vào rổ. Trò chơi mới đã thành công lớn, tháng 12/1891 Jame Naismith đã soạn thảo những điều luật thi đấu đầu tiên cho môn bóng rổ và dùng để tổ chức trận đấu. Năm 1892 ông đã cho xuất bản “sách luật chơi bóng rổ” gồm 15 điều luật, phần lớn những điều luật ấy dưới hình thức này hay hình thức khác vẫn được tiếp tục sử dụng cho đến ngày nay. Để ghi nhận công lao của James Naismith, năm 1911 Trường Cao đẳng Springphild đã phong tặng danh hiệu vinh dự kiện tướng Giáo dục Thể chất. Năm 1939 trường Đại học Tổng hợp MacGil phong tặng James Naismith danh hiệu Tiến sỹ Y học và năm 1968 tại Trường Cao đẳng Springphild đã khánh thành Bảo tàng James Naismith – “Gian phòng Vinh quang Bóng rổ”. Điều đó thể hiện sự kính trọng con người đã phát minh cho thế giới một trò chơi tuyệt vời. 2. SỰ PHÁT TRIỂN BÓNG RỔ TRÊN THẾ GIỚI. Sự phát triển của bóng rổ đã kéo theo sự thay đổi nhiều điều luật thi đấu, trang thiết bị, dụng cụ và trang thiết bị thi đấu của vận động viên. Quá trình phát triển của bóng rổ thế giới trải qua 4 giai đoạn sau. Giai đoạn thứ nhất từ 1891 – 1918: đây là giai đoạn hình thành một môn thể thao mới. Từ chỗ được tạo ra để làm sinh động hơn đối với các giờ học thể dục, bóng rổ đã trở thành môn thể thao với tất cả những đặc điểm tiêu biểu của mình. Sau khi tổ chức những trận bóng rổ đầu tiên không lâu, các điều luật đã có sự thay đổi. Năm 1892, Ong Lew Allen trường Hartfort thuộc tiểu bang Connecticut đã làm cái rổ hình trụ được đan bằng dây chắc chắn để loại bỏ cái rổ bằng gỗ cứng của Naismith. Đưa thêm hai tấm bảng ( 3,60m x 1,80m ) để gắn vào rổ, các bảng đã trở thành bộ phận bảo vệ rổ một cách độc đáo. Năm 1894 quả bóng rổ đã được sử dụng thay thế quả bóng đá, chu vi của quả bóng rổ là từ 76,2cm – 83,1cm.
Năm 1895 tấm bảng rổ có kích thước 1.80m x 1.20m đã được chấp thuận và đưa vào sử dụng, các quả ném phạt được thực hiện ở khoảng cách 4,572m. Năm 1896, James Naismith đã điều chỉnh lại luật. Bàn thắng được thay đổi là 2 điểm, quả ném phạt 1 điểm, người chơi được quyền dẫn bóng trong mọi trường hợp. Năm 1905, bóng rổ đã được truyền bá rộng rải trong các trường trung học, đại học, các dòng tu và trong các trại lính. Nhiều học sinh ngoại quốc đã học ở trường thể thao Springfield trong thời gian khi bóng rổ được khai sinh đã truyền bá môn thể thao mới vượt qua đại dương. Trong giai đoạn này bóng rổ đã phát triển sang các nước phương Đông như Nhật, Trung Quốc, Philippin rồi sang đến châu Âu và Nam Mỹ. Tại thế vận hội Olympic lần thứ 3 năm 1904 Bóng rổ được tổ chức thi đấu biểu diễn. Năm 1913 ở Manila thủ đô Philippin giải vô địch bóng rổ châu Á được tổ chức. Năm 1909 tấm bảng trong suốt đã được chấp thuận trong điều luật; điều luật một đấu thủ bị khi phạm trên 4 lỗi cá nhân sẽ bị trục xuất đã được áp dụng. Chiến tranh Thế giới lần thứ 1 xảy ra đã làm cho sự phát triển của bóng rổ đi xuống. Trong thời gian chiến tranh, các lính Mỹ và các HLV thể thao, trong đó có Naismith đã mang tới châu Âu những cái mới của môn bóng rổ. Giai đoạn thứ hai từ 1919 – 1931: giai đoạn này có đặc điểm tiểu biểu là các hiệp hội Bóng rổ quốc gia của các nước được thành lập và bắt đầu có các cuộc thi đấu giao hữu quốc tế. Năm 1919 tại Paris, giải thi đấu đầu tiên giữa các nước đồng minh đã được tổ chức, trong giải này, Mỹ đã thắng Pháp và Ý. Năm 1923 các cuộc thi đấu bóng rổ quốc tế đầu tiên của nữ đã được tổ chức tại Pháp giữa các đội Ý, Pháp và Tiệp Khắc. Ở thế vận hội Olympic Paris năm 1924, bóng rổ được thi đấu biểu diễn. Giai đoạn thứ ba từ 1932 – 1947: đây là giai đoạn môn bóng rổ được phát triển rộng rãi trên thế giới.Một sự kiện đáng ghi nhớ trong lịch sử là việc thành lập Liên đoàn bóng rổ Quốc tế gọi tắt là FIBA vào ngày 18/06/1932 ở
Geneva, Chủ tịch đầu tiên của FIBA là Ong Leon Bouffard ( Switzeland), tổng thư ký là ông Renato William Jones ( Great Britain ). Vào ngày này các nhà lãnh đạo của liên đoàn 8 nước: Ý, Achentina, Hy lạp, Latvia, Bồ Đào Nha, Rumani, Thụy sĩ và Tiệp Khắc đã tham dự cuộc họp Quốc tế lần đầu tiên, đưa ra những ý kiến thống nhất chung về việc thành lập Liên đoàn Bóng rổ Quốc tế và thông qua những điều luật thi đấu. Năm 1935 giải Vô địch bóng rổ nam Châu Âu đầu tiên được tổ chức ở Geneva. Có 10 nước được chọn tham dự và đội Latvia giành chức vô địch ( trận chung kết Latvia thắng Tây Ban Nha 24 - 18 ). Năm 1935 ở Olso (Na uy), Uỷ ban Olympic Quốc tế đã họp và đưa ra quyết định chính thức chấp thuận cho bóng rổ là môn thể thao có trong chương trình thi đấu của Thế vận hội. Năm 1936 Thế vận hội lần thứ 11 được tổ chức tại Becrlin môn bóng rổ lần đầu tiên được đưa vào thi đấu với sự tham dự của 21 quốc gia và đội tuyển Mỹ đã giành huy chương vàng. Cũng tại đại hội Olympic lần này, người có công sáng lập ra môn bóng rổ là James Naismith đã có mặt với tư cách là khách mời danh dự. Năm 1938 giải vô địch bóng rổ nữ đầu tiên của châu Âu được tổ chức tại Roma (Ý) , đội nữ của Ý đã giành chức vô địch. Một hội nghị của FIBA ở Berlin đã có những thay đổi cho luật bóng rổ với mục đích là giữ sự cân bằng giữa phòng thủ - tấn công và giới hạn lợi thế của đấu thủ có chiều cao hơn. Cho phép trong một trận đấu được 3 lần tạm dừng;điều luật nhảy tranh bóng ở vòng tròn giữa sân sau khi bóng vào rổ đã được bãi bỏ thay vào đó là được phát bóng biên ở đường cuối sân; đấu thủ phạm 4 lỗi cá nhân thì bị trục xuất; đấu thủ dự bị được tăng lên là 5 người. Sau chiến tranh thế giới lần thứ 2, từ năm 1947 các đội bóng của các nước xã hội chủ nghĩa bắt đầu tham dự thế vận hội Olympic và các giải thế giới, sự tham gia đó đã có ảnh hưởng to lớn đến sự phát triển bóng rổ ở châu Âu cũng như trên toàn thế giới. Giai đoạn thứ tư từ 1948 – 1965: Là giai đoạn mà kỹ chiến thuật bóng rổ có những bước tiến nhảy vọt. Liên đoàn bóng rổ thế giới FIBA với 50 nước
thành viên lúc đó đã có vị trí quan trọng và đã tổ chức nhiều giải thi đấu thế giới với quy mô lớn. Ở giai đoạn này chiến thuật bóng rổ đã phát triển phong phú và đa dạng, kỹ thuật đã có độ khó và kết hợp liên hoàn động tác đạt kết quả cao trong thi đấu. Một tiến bộ đặc biệt là sự áp dụng các động tác ném rổ một tay, điều này gây khó khăn cho việc phòng thủ của đối phương. Trước kia trong một trận đấu thường mỗi đội chỉ ghi được từ 20 – 30 điểm thì sau khi xuất hiện kỹ thuật này số điểm ghi được đã lên tới 50 – 60 điểm. Năm 1950 giải vô địch bóng rổ thế giới lần thứ 1 của nam được tổ chức tại Argentina và đội Argentina đã giành chức vô địch. Năm 1953 tại Chi Lê giải vô địch bóng rổ thế giới của nữ được tổ chức và đội tuyển Mỹ đã giành chức vô địch. Các giải vô địch thế giới của nam và nữ được tổ chức thường xuyên 4 năm/lần. Năm 1958 Cúp các CLB vô địch châu Âu cho Nam đã được tổ chức và năm 1959 tổ chức cho nữ. Từ những năm 1950 trong các trận đấu bóng rổ, tấn công đã chiếm ưu thế hơn phòng thủ. Điều đó có 2 nguyên nhân: sự phát triển kỹ - chiến thuật tấn công chiếm ưu thế hơn so với kỹ - chiến thuật phòng thủ; trong các đội bóng đã xuất hiện rất nhiều cầu thủ có chiều cao. Do luật thi đấu không hạn chế thời gian giữ bóng của từng cầu thủ đội có bóng. Nên đội dẫn điểm thường giữ bóng hoặc dẫn bóng để kéo dài thời gian tấn công và điều này làm cho bóng rổ mất dần sự gay cấn sẵn có của mình, và nhịp độ thi đấu cũng bị giảm đáng kể. Để khuyến kích tấn công tích cực và hạn chế bớt ưu thế của cầu thủ có chiều cao thì luật 30 giây và 3 giây đã được bổ xung. Năm 1965 Liên đoàn bóng rổ quốc tế tập hợp 122 Liên đoàn bóng rổ của các quốc gia trên toàn thế giới. Giai đoạn phát triển tiếp theo bắt đầu từ năm 1966: giai đoạn này là giai đoạn khắc phục sự khủng hoảng và bắt đầu sự phát triển hưng thịnh của mình. Năm 1972 nội dung thi đấu bóng rổ nữ đã được chính thức đưa vào chương trình thi đấu của thế vận hội Olympic.
Năm 1983 FIBA hợp nhất 157 Liên đoàn bóng rổ các quốc gia của cả 5 châu lục: châu Âu – 31, châu Á – 38, châu Phi – 40, châu Mỹ - 38, châu Úc và châu Đại dương – 10. Đến năm 1987 FIBA đã có 168 nước là thành viên. Sự phát triển lan rộng của bóng rổ trên toàn thế giới, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống kỹ - chiến thuật bóng rổ, các điều luật thi đấu cũng có sự thay đổi đáng kể trong các giai đoạn phát triển. Năm 1994 toàn bộ quyển sách luật bóng rổ đã được soạn lại. Ngày 8 tháng 5 năm 2000, FIBA đã thông qua luật bóng rổ năm 2000 với 58 điều luật và có nhiều thay đổi. FIBA chính thức giới thiệu và áp dụng phương pháp 3 trọng tài, thời gian thi đấu 1 trân bóng rổ là 4 hiệp mỗi hiệp 10 phút; Luật 10 giây còn 8 giây; Luật 30 giây còn 24 giây và bóng phải chạm vòng rổ mới kết thúc một đợt 24 giây; Ở hai phút cuối của trận đấu khi bóng vào rổ thì được hội ý hoặc thay người. Ngày 1/9/2004 FIBA áp dụng cho 2 đội được thay người khi bóng chết; Lỗi kỹ thuật được ném 2 quả phạt. Hiện nay Bóng rổ là môn thể thao được chơi và hâm mộ của hơn 250 triệu VĐV có đăng ký trên toàn thế giới. Liên đoàn Bóng rổ quốc tế FIBA có 198 quốc gia là thành viên. Bóng rổ là môn thể thao tốc độ, năng động, hấp dẫn và là môn thể thao thu hút nhiều người tham gia. Số điểm thay đổi mỗi phút làm cho trận đấu hấp dẫn từ đầu cho đến cuối trận đấu. Do đó Bóng rổ là 1 trong nhiều môn thể thao được mọi người ưa thích nhất trên thế giới và bóng rổ ngày càng phát triển và trở thành môn thể thao hiện đại. 3. SỰ PHÁT TRIỂN BÓNG RỔ Ở VIỆT NAM Cùng với sự xâm lược của thực dân Pháp, các môn thể thao hiện đại trong đó Bóng rổ cũng theo chân đội quân viễn chinh du nhập vào Việt Nam. Thời kỳ đầu bóng rổ chỉ phát triển ở phạm vi hẹp trong một số trường học, công sở, trong hàng ngũ binh lính Pháp và cũng chỉ ở một số thành phố lớn: Hà Nội, Hải Phòng, Sài Gòn, Huế… Các môn thể thao nói chung và môn bóng rổ nói riêng trong thời gian này nhìn chung chỉ phục vụ riêng cho giai cấp thống trị, kỹ - chiến thuật thì còn non kém, tư tưởng thì đấu thì cay cú ăn thua.
Cách mạng tháng 8 thành công, phong trào thể dục thể thao nói chung và môn bóng rổ nói riêng dưới sự lãnh đạo của Đảng đã buổi đầu được quan tâm phát triển đúng mức. Song cuộc kháng chiến chống Pháp nổ ra, nên phong trào này phải tạm lắng xuống để tập trung lực cho kháng chiến giành thắng lợi. Sau hòa bình lập lại năm 1954 ở miền Bắc phong trào bóng rổ được phát triển rộng khắp với các trung tâm: Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh, Cao Bằng, Lạng Sơn các ngành và các lực lượng vũ trang. Hàng năm đều có tổ chức các giải vô địch bóng rổ toàn miền Bắc: Giải hạng A, Giải hạng B nam nữ, giải vô địch các đội mạnh, giải thanh thiếu niên. Trong thời gian này ở miền Nam, tuy bóng rổ có phát triển ở một số trường học nhưng không được chú trọng như bóng đá, xe đạp, quần vợt… Năm 1975 từ sau ngày đất nước thống nhất, phong trào ngày càng phát triển mạnh mẽ và có sức thu hút đông đảo thanh niên học sinh tham gia tập luyện. Ngày 15/ 05/ 1992 Hội bóng rổ Việt Nam được thành lập theo Quyết định số 161/ NV của Bộ Nội vụ. Tại đại hội lần thứ 2 vào tháng 11 năm 1992 tại Hà Nội, đại hội đã quyết định đổi tên Hội bóng rổ Việt Nam thành Liên đoàn bóng rổ Việt Nam – viết tắt là VBF (Vietnam Basketball Federation), Liên đoàn bóng rổ Việt Nam là thành viên chính thức của Liên đoàn bóng rổ Quốc tế. Trên phạm vi toàn quốc, hàng năm chúng ta đều tổ chức các giải vô địch quốc gia, các giải trẻ thanh thiếu niên, giải U17, giải các câu lạc bộ... Các trung tâm có phong trào bóng rổ mạnh hiện nay là: Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Quân đội, Yên Bái, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Nha Trang, Sóc Trăng, Cần Thơ, Tiền Giang, Lâm Đồng… Phong trào bóng rổ tại các trường đại học, cao đẳng trung học chuyên nghiệp và dạy nghề được phát triển mạnh mẽ. Hàng năm Bộ Giáo dục và Đào tạo đều tổ chức giải bóng rổ học sinh, sinh viên toàn quốc. Ngoài ra còn có các giải học sinh, sinh viên của các khu vực do hội thể thao đại học các khu vực tổ chức. Tuy hiện nay chúng ta còn có nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, song việc giảng dạy bóng rổ bước đầu được đưa vào chương trình thể dục của các trường phổ thông. Môn bóng rổ đã được đưa vào thi đấu chính thức tại Hội khỏe phù
đổng toàn quốc. Hàng năm sở Giáo dục và Đào tạo của Hà Nội, TP HCM và một số tỉnh thành khác có phong trào bóng rổ phát triển mạnh đã tổ chức giải bóng rổ cho học sinh phổ thông trên toàn tỉnh thành. Hiện nay, hàng năm Hội thể thao và chuyên nghiệp Hà Nội thường xuyên tổ chức giải Bóng rổ cho sinh viên các trường Đại học, Học viện và Cao đẳng khu vực Hà Nội. Đội Bóng rổ nam Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông mới được thành lập từ năm 2012 đến nay nhưng cũng đã tham gia đầy đủ các giải đấu của Hội thể thao khu vực Hà Nội tổ chức. Đội bóng rổ nam Học viện đã giành nhiều giải cao tại giải thi đấu này, trong tốp 5 trường có thành tích tốt nhất trong những năm qua, 4. Ý NGHĨA – TÁC DỤNG CỦA BÓNG RỔ Với nhiều động tác tự nhiên đa dạng khác nhau như: đi, chạy, nhảy, dừng, quay người, bắt, ném và dẫn bóng được thực hiện trong nhiều điều kiện thi đấu đối kháng, bóng rổ các tác động củng cố hệ thần kinh, cơ quan vận động, thúc đẩy nhanh sự trao đổi chất và tăng cường khả năng hoạt động của các hệ thống các cơ quan trong cơ thể. Tập luyện và thi đấu bóng rổ có tác dụng thúc đẩy sự phát triển toàn diện và các tố chất vận động cho người tập như: Sức nhanh, sức mạnh, sức bền, mềm dẻo, khéo léo và khả năng phối hợp vận động. Do đặc điểm của môn bóng rổ là hoạt động tập thể và có đối kháng trực tiếp, nên ngoài sự phát triển toàn diện các tố chất vận động nó còn phát triển tính dũng cảm, tính đoàn kết, tính kỷ luật, quyết đoán trong các tình huống thi đấu và khả năng tư duy chiến thuật. Bóng rổ còn là một phương tiện hữu hiệu rất phù hợp với tư cách các bài tập bổ trợ nhằm phát triển tổng hợp với các tố chất thể lực cho vận động viên của các môn thể thao khác. Chính vì vậy mà môn bóng rổ đã được đưa vào chương trình giáo dục thể chất cho các lứa tuổi từ các trường phổ thông cho đến các trường Đại học, Cao đẳng, Trung học chuyên nghiệp và dạy nghề. Câu hỏi ôn tập:
1. Nêu nguồn gốc ra đời và bản chất môn Bóng rổ. 2. Các giai đoạn phát triển của môn Bóng rổ trên Thế giới. 3. Các giai đoạn phát triển của môn Bóng rổ ở Việt Nam. Tài liệu tham khảo: 1. Bóng Rổ - In.M.PORTNOVA - Dịch Trần Văn Mạnh - NXB TDTT 1997. 2. Bóng rổ trong trường học – Đinh Can – NXB TDTT 2004 CHƯƠNG 2 KỸ THUẬT BÓNG RỔ Mục tiêu Sau khi học xong chuyên đề này người học nắm được: - Phân loại của mỗi kỹ thuật. - Yếu lĩnh cơ bản của các kỹ thuật tấn công và phòng thủ trong bóng rổ - Những sai lầm thường mắc và phương pháp sửa sai. THÔNG TIN CƠ BẢN Kỹ thuật bóng rổ là tổng hợp các động tác giúp cho người học giải quyết có hiệu quả các nhiệm vụ khi tập luyện và thi đấu. Kỹ thuật của người học ở mỗi giai đoạn phát triển của mình, chính là phương pháp có hiệu quả nhất đã được kiểm nghiệm qua thực tế để đào tạo cho người học đó khả năng (trong phạm vi luật cho phép) hoạt động một cách có hiệu quả trong các tình huống thi đấu phức tạp. Để đạt được kết quả tốt nhất trong những tình huống thi đấu vừa hình thành tức thì, người học bóng rổ cần phải biết sử dụng thành thạo các động tác và các phương pháp kỹ thuật khác nhau, biết cách lựa chọn động tác thích hợp nhất hay phối hợp các động tác và thực hiện chúng một cách nhanh chóng và chính xác. Việc thực hiện các động tác kỹ thuật bóng rổ có thể chia làm hai loại: thực hiện với tốc độ nhanh (biên độ nhỏ) và thực hiện với tốc độ chậm (biên độ lớn),
hai loại này có sự khác nhau rất cơ bản theo khả năng co cơ, sức mạnh phản lực và thụ động, tình trạng cảm xúc, sự hoạt động tích cực của người học. Trong các giai đoạn phát triển bóng rổ khác nhau, số lượng các động tác, các phương pháp thực hiện động tác, phân tích đánh giá thực hiện đã được thay đổi và hoàn thiện. Việc thay đổi luật thi đấu, việc làm phong phú hơn các chiến thuật thi đấu cùng với tốc độ huấn luyện thể lực của vận động ngày một nâng cao đã ảnh hưởng nhiều tới sự cải tiến các động tác kỹ thuật. Kỹ thuật bóng rổ được chia thành 2 phần chính: Kỹ thuật tấn công và kỹ thuật phòng thủ. Trong mỗi phần lại được chia thành các nhóm. (sơ đồ phân loại kỹ thuật bóng rổ). I. KỸ THUẬT TẤN CÔNG 1. CÁC KỸ THUẬT DI CHUYỂN KHÔNG BÓNG Để di chuyển trên sân người học sử dụng các động tác: đi, chạy, nhảy, dừng và quay người. Nhờ có những động tác này người học có thể chọn vị trí đúng, thoát khỏi sự kèm bám của đối phương để bắt, chuyền, dẫn bóng đồng thời lôi kéo đối phương theo mình để tạo khoảng trống cho đồng đội thực hiện mục đích tấn công của đội. 1. 1. Đi Trong thi đấu bóng rổ, động tác đi chỉ để sử dụng khi thay đổi vị trí trong thời gian ngắn hoặc giảm cường độ thi đấu. Khác với đi bộ bình thường, trong bóng rổ đi gối hơi co và điều này giúp người tập luôn có khả năng tăng tốc bất ngờ. 1.2. Chạy 1.2. 1. Chạy tự nhiên Đặc điểm khi di chuyển là mắt luôn quan sát tình hình trên sân để điều khiển sự di chuyển của mình. Khi chạy hai chân đặt trên mặt đất bằng nửa trên của bàn chân hoặc cả bàn chân, người hơi ngả về phía trước, hai đầu gối khuỵu xuống tự nhiên, hai tay gấp và đánh thả lỏng ở hai bên mình. Những sai lầm thường mắc và phương pháp sửa chữa
Những sai lầm thường mắc Phương pháp sửa chữa 1. Vai và tay bị gò bó, không thả 1. Không so vai khi chạy, hai tay nắm hờ lỏng nên chóng mệt mỏi và thả lỏng cẳng tay, cổ tay 2. Khi di chuyển không quan sát tình 2. Mắt không nhìn xuống đất mà quan sát hình trên sân chỉ tập trung vào một nhìn các hướng. vị trí nên dễ xảy ra va chạm. 1. 2.2. Chạy biến tốc Đây là phương pháp tốt nhất thoát khỏi sự kèm chặt của đối phương và di chuyển đến chỗ không người kèm. Khi đang chạy bình thường muốn chạy nhanh thì dùng sức đạp chân của nửa trên hai bàn chân về hướng sau, 4 – 5 bước đầu tiên cần ngắn song thực hiện với tốc độ nhanh. Muốn chạy chậm lại thì chân bước dài, người hơi ngả về phía sau, hai tay khi chạy thả lỏng. Những sai lầm thường mắc và phương pháp sửa chữa Những sai lầm thường mắc Phương pháp sửa chữa 1. Trong di chuyển thay đổi tốc độ 1. Kẻ trên sân bóng rổ những vạch cách không tự nhiên. nhau khoảng 10m, chạy chậm đến vạch này, chạy nhanh đến vạch kia. 2. Độ ngả của thân người không phù 2. Tập chạy nhanh chậm với nhịp độ hợp với tốc độ chạy. chậm, sau đó nhanh dần. 1.2.3. Chạy lùi Trong bóng rổ khi cần quan sát ngược với hướng di chuyển thì người ta sử dụng kỹ thuật chạy lùi. Chạy lùi là phương pháp tốt nhất để nhận những quả bóng từ dưới lên, hoặc trong phòng thủ để quan sát tình hình tấn công của đối phương trên sân. Khi chạy đầu gối hai chân luôn gấp, thân trên hơi ngả về trước, lưng quay về hướng định di chuyển. Những sai lầm thường mắc và phương pháp sửa chữa
Những sai lầm thường mắc Phương pháp sửa chữa 1. Trong di chuyển thực hiện động 1. Người hạ thấp, hai gối gấp nhiều, tập tác này hay bị ngã làm quen với tốc độ chậm và sau đó nhanh dần . 2. Khi chạy không theo dõi được ở 2. Tập cảm giác cơ thể như: mắt, thân, phía sau lưng. chân, tay... khi có người ở phía sau. 1.2.4. Chạy nghiêng Trong thi đấu bóng rổ để dễ quan sát được tình hình trên sân, người học thường sử dụng động tác chạy nghiêng. Khi chạy nghiêng động tác chạy như chạy tự nhiên, hai mũi chân luôn hướng về phía di chuyển song thân trên và mặt vẫn quay về phía có bóng để quan sát. + Sai lầm thường mắc: Khi chạy thường xuyên cả thân và chân về hướng bóng + Cách sửa: - Khi tập chạy hai mũi chân phải luôn hướng về phía di chuyển. - Tập làm quen với tốc độ chậm và sau đó nhanh dần . 1.2.5. Chạy biến hướng Đang chạy người học đột ngột thay đổi hướng di chuyển nhằm mục đích thoát khỏi người kèm. Khi chạy muốn đổi hướng cần sử dụng chân nghịch với hướng muốn di chuyển đạp xuống đất nghịch hướng với đường di chuyển, thân người và các bước tiếp theo xoay về hướng đó để di chuyển. Muốn chạy chuyển hướng có kết quả khi có người phòng thủ thì phải dấu được ý định trước khi làm động tác, tốc độ trước khi chuyển hướng chậm, sau đó chuyển hướng phải nhanh (Hình 1).
Hình 1 Những sai lầm thường mắc và phương pháp sửa chữa Những sai lầm thường mắc Phương pháp sửa chữa 1. Động tác chuyển hướng không 1. Tập phối hợp di chuyển với tốc độ từ nhịp nhàng. chậm tới nhanh . 2. Không đạt hiệu quả khi chuyển 2. Trước khi đổi hướng phải dấu được ý hướng. định, bước thứ nhất khi chuyển hướng phải nhanh, ngắn. 1.3. Nhảy Trong bóng rổ nhảy được sử dụng như những động tác độc lập là 1 phần quan trọng của nhiều động tác kỹ thuật khác. Trong thi đấu các động tác tranh bóng, chuyền bắt bóng, ném rổ và cướp bóng dưới rổ…đều yêu cầu người học cần có kỹ thuật bật nhảy tốt. Có 2 cách thực hiện kỹ thuật nhảy: Nhảy bằng 2 chân và nhảy bằng 1 chân. 1.3.1. Nhảy bằng 2 chân. Động tác này thường được thực hiện khi đứng tại chỗ và được dùng nhiều trong nhảy tranh bóng, ném rổ và cướp bóng dưới rổ. Trong khi nhảy, 2 chân khuỵu gối, hạ thấp trọng tâm sau đó dùng sức mạnh đạp 2 chân từ gót chuyển lên mũi bàn chân vươn mạnh thân đồng thời 2 tay vung từ dưới đưa ra trước - lên trên để thực hiện tranh bóng. 1.3.2. Nhảy bằng 1 chân.
Thường được thực hiện khi có chạy đà. Để sử dụng tối đa quán tính chạy đà, bước cuối cùng trước khi giậm nhảy cần dài hơn trước đó và đặt gót chân chạm đất. Tiếp đó khuỵu gối để hạ thấp trọng tâm và khi bật lên thì đạp mạnh chân từ gót lên mũi, đồng thời 2 tay vung từ thấp lên cao, chân lăng đánh mạnh từ sau ra trước, lên trên để góp phần đẩy cơ thể lên cao. Sau khi bật nhảy lên cao để thực hiện các động tác kỹ thuật vận động viên cần chuẩn bị để có thể tiếp đất nhẹ nhàng bằng việc gập chân để giảm chấn động. 1.4. Dừng Là loại động tác được thực hiện đột ngột để thoát khỏi người phòng thủ. Người tấn công đang di chuyển đột nhiên dừng lại để thoát khỏi đối phương khi có bóng trong tầm tay, hoặc để nhận bóng của đồng đội chuyền cho. Có 2 loại dừng. 1.4.1. Dừng bằng 2 bước. Thường áp dụng khi tốc độ di chuyển nhanh. Khi đang chạy muốn dừng bằng 2 bước thì bước thứ nhất đặt gót chân và xoay ra phía ngoài so với hướng chạy, trọng tâm hạ thấp. Bước thứ hai miết bàn chân xuống đất để giảm tốc độ, người xoay chếch theo mũi bàn chân của bước thứ nhất (Hình 2). Hình 2: Hai bước dừng 1.4.2. Nhảy dừng Thường áp dụng khi tốc độ di chuyển vừa phải. Khi đang chạy muốn dừng lại thì dùng một chân đạp đất để nhảy lên không, thân trên hơi ngả ra sau. Khi rơi xuống hai chân cùng một lúc hoặc lần lượt chạm đất. Khi chạm đất người hơi ngả về phía sau, 2 chân khuỵu dùng mép bàn chân miết xuống đất (Hình 3).
Hình 3: Nhảy dừng Những sai lầm thường mắc và phương pháp sửa chữa Những sai lầm thường mắc Phương pháp sửa chữa 1. Khi dừng hai chân thường di 1. Tại chỗ tập miết bàn chân xuống đất, chuyển nên phạm luật chạy bước. khi làm tốt mới sử dụng tốc độ nhanh 2. Không giữ được thăng bằng khi 2. Trọng tâm cơ thể phải hạ thấp, luôn dừng. ngả người về phía sau, kết hợp với hai tay đánh mạnh để giữ cho thân người thăng bằng 1.5. Kỹ thuật quay người Quay người thường dùng để thoát khỏi người phòng thủ, tránh được hành động phá cướp bóng của đối phương. Có hai cách quay người là quay trước và quay sau: Nếu chân di chuyển quay ra trước mũi chân trụ gọi là quay trước, nếu chân di chuyển quay ra sau gót chân trụ thì gọi là quay sau. Khi quay người, hai gối trùng, trọng tâm thấp, hai chân rộng bằng vai, trọng tâm dồn vào chân trụ. Dùng nửa bàn chân trên của bàn chân trụ thực hiện động tác quay, khi quay thì đạp mạnh kết hợp với động tác xoay thân trên về trước hoặc sau, trọng tâm giữ nguyên, chân sau khi đạp đất phải chủ động bước về hướng quay. Những sai lầm thường mắc và phương pháp sửa chữa Những sai lầm thường mắc Phương pháp sửa chữa
1. Khi quay thường phạm luật chạy 1. Lấy nửa bàn chân trên của bàn chân bước do di chuyển bàn chân trụ. làm trụ, không được chuyển chận trụ từ chân này sang chân làm trụ kia. 2. Quay người không hết và mất 2. Khi quay thân người không di chuyển thăng bằng . nhấp nhô, chân quay sau khi đạp đất phải chủ động bước về hướng quay. 3. Không biết thực hiện động tác 3. Phải chủ động kết hợp cả vai, hông và quay sau. tay đánh chéo về hướng sau cùng với sức của chân quay đạp đất. 2. KỸ THUẬT KHỐNG CHẾ BÓNG 2.1. Kỹ thuật bắt bóng * Tầm quan trọng của kỹ thuật bắt bóng. Bắt bóng là một động tác mà nhờ nó người học có thể kiểm soát bóng một cách chắc chắn và áp dụng những động tác tấn công có bóng tiếp theo. Bắt bóng cũng là tư thế ban đầu để tiến hành tiếp theo các động tác chuyền bóng, dẫn bóng và ném rổ. Vì vậy cấu trúc của động tác bắt bóng phải đảm bảo để có thể thực hiện các động tác tiếp theo một cách hợp lý. Nếu bắt bóng không tốt thì sẽ mất cơ hội tấn công và đối phương bắt được bóng thì sẽ bị phản công ngược lại. * Phân loại kỹ thuật bắt bóng. Bắt bóng Bằng hai tay Bằng một tay Bóng bật đất Bóng bật đất Trước ngực Trước ngực Dưới thấp Dưới thấp Đang lăn Đang lăn Trên cao Trên cao Đặc điểm di chuyển Tốc độ bay của bóng Hướng bóng đến
Cùng hướng di chuyển Trung bình Chính diện Bên cạnh Bật nhảy Di động Tại chỗ Nhanh Chậm 2.1.1. Kỹ thuật bắt bóng bằng 2 tay. * Đặc điểm sử dụng. Bắt bóng bằng 2 tay là động tác được sử dụng nhiều trong thi đấu, có thể bắt bóng từ mọi hướng đến vì nó rất cơ bản, bắt dễ dàng, bảo vệ bóng tốt, tiện cho làm động tác tiếp theo, song phạm vi bắt bóng hẹp. * Phân tích kỹ thuật. + TTCB hai chân đứng song song hoặc trước sau, khoảng cách rộng bằng vai, gối khuỵu, thân trên quay về hướng bóng đến. + Khi bắt bóng hai tay mở thành hình túi, các ngón tay mở thả lỏng tự nhiên, hình thành giống như chiếc phễu, khoảng cách giữa 2 tay nhỏ hơn đường kính của bóng, 2 ngón cái tạo thành hình chữ A (hình 4), chủ động Hình 4: Hình tay bắt bóng đưa ra đón bóng theo hướng bóng đến. Bộ phận tiếp xúc đầu tiên với bóng là các ngón tay sau đó nhanh chóng hoãn xung đưa bóng nằm gọn vào 2 lòng bàn tay, đồng thời khép cổ tay gần vào nhau và 2 tay hơi gập lại ở khớp khuỷu và kéo về ngực để bảo vệ bóng chuẩn bị làm động tác tiếp theo (hình 5).
Hình 5: Kỹ thuật bắt bóng bằng 2 tay Những sai lầm thường mắc và phương pháp sửa chữa Những sai lầm thường mắc Phương pháp sửa chữa 1. Hình tay bắt bóng không đúng 1. - Tập mô phỏng hình tay bắt bóng. nên không bắt được bóng. - Tập cách cầm bóng đúng hình tay. - Tại chỗ tự tung bóng lên và bắt bóng hoặc 2. Khi bắt bóng, bóng bị bật khỏi chuyền vào tường và bắt bóng đúng hình tay. tay hoặc bóng bị lọt ra phía sau. 2. Chủ động đưa tay đón bóng và hoãn xung. 2.1.2. Kỹ thuật bắt bóng bằng 1 tay. * Đặc điểm sử dụng. Động tác được sử dụng nhiều trong thi đấu, để bắt những quả bóng xa thân người mà hai tay không bắt được. Phạm vi khống chế của động tác này rộng hơn sơ với bắt bóng bằng 2 tay, song khó và không chắc chắn. * Phân tích kỹ thuật. + TTCB đứng chân trước chân sau, khoảng cách rộng bằng vai, gối khuỵu, thân trên quay về hướng bóng đến. + Khi thực hiện động tác, cần chủ động đưa tay ra đón bóng. Bàn tay và ngón tay không giữ căng, hướng về phía bóng tới. Khi bóng vừa chạm các ngón tay, thì đưa tay ra sau xuống thấp dùng lực hoãn xung của cổ tay và các ngón tay giữ bóng lại (dường như tiếp tục chuyển động theo đường bay của bóng) đồng thời quay người một chút về phía tay bắt bóng để hỗ trợ cho động tác này. Kết thúc giữ bóng bằng 1 tay, sau đó giữ chặt bóng bằng 2 tay để sẵn sàng thực hiện động tác tiếp theo (Hình 6 )