TRƯỜNG THCS ĐINH TRANG HÒA 1
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP NGỮ VĂN 6
CUỐI HỌC KÌ II – NĂM HỌC 2023-2024
I. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:
1.Yêu cầu:
- Nắm được xuất xứ, thể loại, ngôi kể, sự việc, nhân vật, chi tiết tiêu biểu....; phương thức biểu
đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm.
- Nắm được các yếu tố cơ bản trong văn nghị luận: ý kiến, lí lẽ, bằng chứng.
- Khái quát được đặc sắc nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của văn bản hay đoạn trích thuộc văn bản.
- Bài học, thông điệp.
2. Nội dung
Vản
bản
Ý kiến
Lí lẽ và bằng chứng
Học
thầy,
học
bạn
Học từ
thầy là
quan trọng
*.Lí lẽ 1: Dân ta có truyền thống tôn sư trọng đạo
*. Lí lẽ 2: Cần một người thầy có hiểu biết, giàu kinh nghiệm.
Bằng chứng: Thầy Ve-rốc-chi-o dạy dỗ Lê-ô-na-đô Đa Vin- chi thành tài.
Học từ bạn
bè cũng rất
quan trọng.
*. Lí lẽ: Học từ bạn, đồng trang lứa, cùng hứng thú, cùng tâm lí thì việc học
hỏi, truyền thụ cho nhau có phần thoải mái, dễ chịu hơn.
Bằng chứng: Thảo luận nhóm là một phương pháp học từ bạn hiệu quả để
mỗi thành viên đều tích luỹ được tri thức cho mình.
Bàn
về
nhân
vật
Thánh
Gióng
Thánh
Gióng
là một
nhân vật
phi thường
*. Lí lẽ 1: Thánh Gióng hội tụ những đặc điểm phi thường.
- Bằng chứng: những chi tiết về sự thụ thai thần kì của bà mẹ Gióng,
Gióng bay về trời...
*. Lí lẽ 2: Ở Gióng có cả sức mạnh của thể lực và sức mạnh của tinh thần, ý
chí
- Bằng chứng: 3 tuổi bỗng cất tiếng nói, Gióng lớn nhanh như thổi, nhổ
bụi tre đánh giặc…
Thánh
Gióng cũng
mang
những nét
bình
thường của
con người
trần thế.
*.Lí lẽ 1: Nguồn gốc, lai lịch của Gióng thật rõ ràng, cụ thể và xác định.
- Bằng chứng: Gióng là một con Người, một con người của làng Phù
Đổng, nước Văn Lang, đời Hùng Vương thứ sáu.
*.Lí lẽ 2: Quá trình ra đời, trưởng thành và chiến thắng giặc ngoại xâm của
Gióng đều gắn với những người dân bình dị.
- Bằng chứng: Gióng vẫn phải "nằm trong bụng mẹ", "vẫn phải uống
nước, ăn cơm với cà", vẫn mặc quần áo bằng vải của dân làng Phù
Đổng,...
Phải
chăng
chỉ có
ngọt
ngào
mới
làm
nên
hạnh
Ngọt ngào
là hạnh
phúc
*. Lý lẽ 1: sự dịu dàng, thoải mái, bình yên.
- Bằng chứng: Sự quan tâm, yêu thương, lời nói ngọt ngào dành cho
nhau.
*. Lý lẽ 2: Cuộc sống giàu có, sung túc đầy đủ.
- Bằng chứng: Tỉ phú Bill Gates dành 45,6% tài sản làm quỹ từ thiện.
Hạnh phúc
còn được
*. Lý lẽ 1: Khi mang con trong bụng mẹ thấy nặng nề, mệt nhọc, khi sinh
con….
- Bằng chứng: Biết con bình an, con khóc …
*. Lý lẽ 2: Không may mắc bệnh hiểm nghèo vẫn có thể hạnh phúc.
phúc?
tạo nên
bởi những
vất vả,
mệt nhọc,
nỗi đau
- Bằng chứng: Võ Thị Ngọc Nữ….
VĂN BẢN
PHƯƠNG
THỨC
BIỂU
ĐẠT
NỘI DUNG
Lẵng quả thông
Tự sự, miêu
tả, biểu cảm
- Câu chuyện kể về cách
tặng quà và món quà của
nhạc sĩ E-đơ-va Gờ-ric tặng
cô bé Đa-ni, tác giả khẳng
định giá trị của món quà
tinh thần và của âm nhạc
đối với tâm hồn con người.
Con muốn làm
một cái cây
Tự sự, miêu
tả, biểu cảm
Truyện Con muôn lam môt
cai cây kể về kỉ niệm thời
thơ ấu gắn bó với thiên
nhiên, với người ông nhân
hậu và ước mơ được sống
trong một không gian quen
thuộc của đứa tre.
Và tôi nhớ khói
Tự sự, miêu
tả, biểu cảm
Văn bản là những cảm nhận
sâu sắc, tinh tế của tác giả về
hình ảnh khói bếp gắn liền
với tuổi thơ nơi quê hương.
Văn bản
Phương
thức biểu
đạt
Nội dung
Nghệ thuật
Lễ cúng thần lúa
của người Chơ- ro
Thuyết minh
- Văn bản giới thiệu một
nét sinh hoạt văn hoá độc
đáo người Chơ- Ro, góp
phần làm phong phú di sản
văn hoá dân tộc.
- Cho thấy được tầm quan
trọng, sự gắn bó giữa thiên
nhiên và con người.
- Trình bày theo trình tự
thời gian cụ thể, chi tiết.
Kết hợp tường thuật với
miêu tả, biểu cảm, tự sự;
kết hợp với ngôn ngữ và
hình ảnh.
- Thông tin về sự kiện đảm
bảo chính xác, tin cậy.
Trái Đất- mẹ của
muôn loài
Thuyết
minh
Trái Đất là vốn là Mẹ nuôi
dưỡng muôn loài, vì thế
chúng ta cần có trách nhiệm
- Kết hợp chữ viết (chữ in
thường và chữ in đậm) với số
bảo vệ Trái Đất cũng là bảo
vệ sự sống của muôn loài
trong đó có con người.
liệu để văn bản thông tin sinh
động
- Thông tin chính xác, khoa
học về Trái Đất.
- Trình tự trình bày thông tin
theo trình tự thời gian.
II. TIẾNG VIỆT
1. Từ mượn; Yếu tố Hán Việt:
-Từ mượn là từ vay mượn của tiếng nước ngoài để biểu thị những sự vật, hiện tượng, đặc điểm...
mà tiếng Việt chưa có từ thích hợp để biểu thị.
Ví dụ: Tráng sĩ, hải sản, gia nhân, radio, axit...
* Lí do mượn:- Do từ thuần Việt còn thiếu để gọi tên sự vật.
- Để làm giàu thêm cho vốn từ của mình.
* Nguyên tắc mượn:
- Mượn khi cần tạo sự trang trọng, nhã nhặn, lịch sự.
- Không lạm dụng từ mượn gây khó hiểu làm mất đi sự giàu đẹp và trong sáng của tiếngViệt.
2. Lựa chọn cấu trúc câu và tác dụng của nó:
- Thay đổi trật tự các thành phần câu nhằm nhấn mạnh đối tượng được nói đến.
- Viết câu nhiều vị ngữ giúp cho việc miêu tả đối tượng được cụ thể, sinh động hơn.
3. Dấu chấm phẩy:
Ngăn cách giữa bộ phận trong một phép liệt kê phức tập hoặc các vế trong một câu ghép phức
tạp.
VD: Dưới ánh trăng này, dòng thác nước sẽ đổ xuống làm chạy máy phát điện; ở giữa biển rộng,
cờ đỏ sao vàng phấp phới bay trên những con tàu lớn. (Thép Mới)
- Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ là các hình ảnh, sơ đồ, số liệu,... được sử dụng trong văn
bản.
- Mục đích: bổ sung thông tin để làm rõ và tăng tính thuyết phục cho nội dung văn bản, giúp người
đọc tiếp nhận thông tin một cách trực quan và dễ dàng hơn.
III.TẬP LÀM VĂN
- Viết bài văn trình bày ý kiến về một hiện tượng trong đời sống
- Viết bài văn kể lại một trải nghiệm của bản thân
Dàn ý chung:
1. Viết bài văn trình bày ý kiến về một hiện tượng trong đời sống
Bố cục
Đặc điểm
Mở bài
Giới thiệu hiện tượng người viết quan tâm và thể hiện rõ ràng ý kiến của
người viết về hiện tượng ấy
Thân bài
Đưa ra ít nhất hai lí lẽ cụ thể để lí giải cho ý kiến của người viết
Các lí lẽ sắp xếp theo trình tự hợp lí. Người viết sử dụng các từ ngữ có chức
năng chuyển ý.
Người viết đưa ra được bằng chứng thuyết phục để củng cố cho lí lẽ
Kết bài
Khẳng định lại vấn đề và đưa ra những đề xuất của người viết.
2. Viết bài văn kể lại một trải nghiệm của bản thân.
Bố cục
Đặc điểm
Mở bài
Giới thiệu về một trải nghiệm của bản thân
Thân bài
Kể diễn biến trải nghiệm theo trình tự hợp lí
- Thời gian
- Không gian
- Những nhân vật liên quan
Trong quá trình kể kết hợp yếu tố miêu tả, cảm xúc của người viết, một số
biện pháp tu từ
Kết bài
- kể kết thúc và bài học cho bản thân.
MỘT SỐ ĐỀ THAM KHẢO
ĐỀ 1
PHẦN I. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN (6,0 điểm)
Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi:
Chiếc smartphone (điện thoại thông minh) đã trở thành một ô cửa nhỏ dẫn người ta thoát khỏi
sự buồn chán của bản thân, và cái rung nhẹ báo tin có thông báo mới của nó bao giờ cũng đầy hứa
hẹn. Nhưng càng kết nối, càng online (truy cập), thì cái đám đông rộn ràng kia lại càng làm chúng
ta cô đơn hơn. Chỗ này một cái like (thích), chỗ kia một cái mặt cười, khắp nơi là những câu nói
cụt lủn, phần lớn các tương tác trên mạng hời hợt và vội vã. Càng bận rộn để giao tiếp nhiều thì
chúng ta lại càng không có gì để nói trong mỗi giao tiếp. Ngược với cảm giác đầy đặn, được bồi
đắp khi chúng ta đứng trước thiên nhiên hay một tác phẩm nghệ thuật lớn, trên mạng xã hội ta bị
xáo trộn, bứt rứt, và ghen tị với cuộc sống của người khác như một người đói khát nhìn một bữa
tiệc linh đình qua cửa sổ mà không thể bỏ đi. Đêm khuya, khi các chấm xanh trên danh sách friend
(bạn bè) dần dần tắt, người ta cuộn lên cuộn xuống cái news feed (dòng thời gian) để hòng tìm một
status (trạng thái) bị bỏ sót, một cứu rỗi kéo dài vài giây, một cái nhìn qua lỗ khóa vào cuộc sống
của một người xa lạ, để làm tê liệt cảm giác trống rỗng.
(Trích Bức xúc không làm ta vô can, Đặng Hoàng Giang, tr.76 – 77, NXB Hội Nhà văn,
2016)
Lựa chọn đáp án đúng:
Câu 1: Đoạn trích trên thuộc kiểu văn bản nào?
A. Văn bản nghị luận B. Văn bản thông tin C. Văn bản tự sự D. Văn bản biểu cảm
Câu 2: Trong câu : "Đêm khuya, khi các chấm xanh trên danh sách friend dần dần tắt, người
ta cuộn lên cuộn xuống cái news feed để hòng tìm một status bị bỏ sót, một cứu rỗi kéo dài vài giây,
một cái nhìn qua lỗ khóa vào cuộc sống của một người xa lạ, để làm tê liệt cảm giác trống rỗng".
Cụm từ Đêm khuya là trạng ngữ chỉ ý nghĩa gì?
A. Thời gian B. Nơi chốn C. Mục đích D. Cách thức
Câu 3: Trong câu văn: "Càng bận rộn để giao tiếp nhiều thì chúng ta lại càng không có gì để
nói trong mỗi giao tiếp", từ giao tiếp là từ mượn của ngôn ngữ nào?
A. Hán Việt B. Nhật C. Anh D. Pháp
Câu 4: Câu Ngược với cảm giác đầy đặn, được bồi đắp khi chúng ta đứng trước thiên nhiên
hay một tác phẩm nghệ thuật lớn, trên mạng xã hội ta bị xáo trộn, bứt rứt, và ghen tị với cuộc sống
của người khác như một người đói khát nhìn một bữa tiệc linh đình qua cửa sổ mà không thể bỏ
đi. được xem là một bằng chứng trong văn bản nghị luận.
A. Đúng B. Sai
Câu 5: Nội dung chính của đoạn trích trên là gì?
A. Bàn về ảnh hưởng của mạng xã hội đến đời sống tinh thần của con người.
B. Bàn về những trải nghiệm thú vị của con người khi tiếp xúc với mạng xã hội.
C. Bàn về ảnh hưởng của mạng xã hội đến đời sống vật chất của con người.
D. Bàn về những trải nghiệm buồn của con người khi tiếp xúc với mạng xã hội.
Câu 6: Từ cụt lủn trong câu Chỗ này một cái like, chỗ kia một cái mặt cười, khắp nơi là những
câu nói cụt lủn, phần lớn các tương tác trên mạng hời hợt và vội vã. có nghĩa là:
A. Quá ngắn đến mức không bình thường B. Quá ngắn, quá ít so với yêu cầu cần có
C. Quá ngắn, trông giống như bị hụt đi D. Ngắn, cụt đến mức thiếu hẳn đi
Câu 7: Qua đoạn trích trên, tác giả đã thể hiện thái độ gì?
A. Phê phán B. Coi thường C. Chê bai D. Chế giễu
Câu 8: Phần câu sau có nhiều vị ngữ: Trên mạng xã hội ta bị xáo trộn, bứt rứt, và ghen tị với
cuộc sống của người khác như một người đói khát nhìn một bữa tiệc linh đình qua cửa sổ mà không
thể bỏ đi. Cho biết tác dụng của nó.
A. Giúp cho việc miêu tả các trạng thái của con người khi dùng smartphone được sinh động
hơn.
B. Giúp cho việc miêu tả các hành động của con người khi dùng smartphone được sinh động
hơn.
C. Giúp cho việc miêu tả các tình cảm của con người khi dùng smartphone được sinh động
hơn.
D. Cả ba ý trên đều đúng.
Câu 9: Em có đồng tình với ý kiến sau: Chiếc smartphone đã trở thành một ô cửa nhỏ dẫn
người ta thoát khỏi sự buồn chán của bản thân, và cái rung nhẹ báo tin có thông báo mới của nó
bao giờ cũng đầy hứa hẹn? Vì sao?
Câu 10: Hãy rút ra bài học mà em tâm đắc nhất sau khi đọc đoạn trích.
PHẦN II. VIẾT (4,0 điểm)
Em đã từng trải qua những chuyến đi xa, được khám phá và trải nghiệm biết bao thắng cảnh,
di tích lịch sử văn hóa, học tập được bao điều mới lạ… Hãy kể lại trải nghiệm đáng nhớ của bản
thân.
………………………………….
ĐỀ 2
PHẦN I. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
Đọc câu chuyện sau và trả lời các câu hỏi:
NGƯỜI ĂN XIN
Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe, nước mắt ông giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo
quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi.
Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có lấy một xu, không có cả khăn tay, chẳng có gì hết. Ông
vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của
ông:
- Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả.
Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở nụ cười:
- Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi.
Khi ấy tôi chợt hiểu ra: cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông.
(Theo Tuốc- ghê- nhép)
Câu 1: Câu chuyện trên viết theo thể loại nào?
A. Truyền thuyết B. Truyện cổ tích C. Truyện cười D. Truyện ngụ ngôn
Câu 2: Câu chuyện trên sử dụng ngôi kể nào?
A. Ngôi thứ nhất B. Ngôi thứ hai C. Ngôi thứ ba D. Kết hợp ngôi kể thứ nhất và
thứ ba
Câu 3: Nhận xét nào sau đây đúng khi nói đến tác dụng của việc lựa chọn ngôi kể trong câu chuyện
?
A. Khách quan B. Sinh động C. Chân thực D. Linh hoạt
Câu 4: Qua hành động của nhân vật tôi “run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông” thể hiện
tình cảm gì của nhân vật tôi với ông lão ăn xin ?
A. Quan tâm, đồng cảm. B. Cảm thông, chia sẻ.
C. Lo lắng, thương yêu. D. Đồng cảm, thương yêu.
Câu 5: Vì sao không nhận được gì từ nhân vật tôi nhưng ông lão ăn xin vẫn nở nụ cười ?
A. Vì nhận được lời cảm ơn.
B. Vì nhận được lời xin lỗi.
C. Vì nhận được sự tôn trọng.
D. Vì nhận được sự động viên.
Câu 6: Chủ đề của văn bản nói lên điều gì ?