UBND THÀNH PH BÀ R A
Ố Ị
ƯỜ ƯỜ TR NG THCS LÊ QUANG C NG
Ề ƯƠ
Ậ
Ậ
Đ C
NG ÔN T P HKI – MÔN V T LÝ 9
Ọ NĂM H C: 2022 2023
A. LÝ THUY TẾ
ệ ọ I. Đi n h c
1. S ph thu c c a c
ộ ủ ườ ự ụ ế ữ ộ ệ ệ ẫ ầ ệ ng đ dòng đi n vào hi u đi n th gi a hai đ u dây d n
ẫ ỉ ệ ườ ộ ộ ế ặ ệ ệ ậ ầ ớ ệ C ng đ dòng đi n qua m t dây d n t l thu n v i hi u đi n th đ t vào hai đ u
I(A)
ẫ dây d n đó.
R
B
ễ ự ụ ồ ị ể ộ ủ ườ ế ữ ệ ệ ộ Đ th bi u di n s ph thu c c a c ệ ng đ dòng đi n và hi u đi n th gi a hai
I A ầ ẫ đ u dây d n là m t đ
A ng th ng đi qua g c t a đ .
V
O
U (V)
ộ ườ ố ọ ộ ẳ
ở ệ ậ ị ẫ 2. Đi n tr dây d n – Đ nh lu t Ôm
ở ủ ẫ ượ ệ ứ ị Đi n tr c a dây d n đ ằ c xác đ nh b ng công th c
ị ủ ệ ơ ở Ω ượ ệ Đ n v c a đi n tr là ôm ( ) và đ c kí hi u
ậ ị ườ ẫ ỉ ệ ộ ệ ậ ớ ệ ệ Đ nh lu t Ôm: C ạ ng đ dòng đi n ch y qua dây d n t l ế ặ thu n v i hi u đi n th đ t
ỉ ệ ầ ớ ệ ở ủ ị vào hai đ u dây và t l ngh ch v i đi n tr c a dây.
ứ ủ ị ể ậ Bi u th c c a đ nh lu t Ôm:
ườ ệ ộ Trong đó: I là c ng đ dòng đi n (A)
ệ ệ ế U là hi u đi n th (V)
1
ệ R là đi n tr ( ở Ω )
ố ế ậ ạ ạ ị 3. Đ nh lu t Ôm cho đo n m ch n i ti p và song song
ứ ủ ạ ạ ắ ứ ủ ạ ạ ắ ố Các công th c c a đo n m ch m c n i Các công th c c a đo n m ch m c song
1
R R 2 ti p:ế song:
I = I1 = I2 U = U1 + U2 I = I1 + I2 U = U1 = U2
R = R1 + R2
1 và R2; I1, I2 l n l
ầ ượ ế ở ệ ệ ầ ượ ườ t là hi u đi n th ầ hai đ u R t là c ộ ng đ dòng * Chú ý: U1, U2 l n l
1 và R2.
ệ ạ đi n ch y qua R
ệ ẫ ở ủ 4. Đi n tr c a dây d n
ẫ ỉ ệ ở ủ ệ ỉ ệ ề ậ ẫ ớ ớ ế ị ệ Đi n tr c a dây d n t l thu n v i chi u dài dây d n, t l ngh ch v i ti t di n dây và
ậ ệ ụ ộ ph thu c vào v t li u làm dây.
ở ấ ủ ậ ệ ụ ệ ệ ấ ạ ẫ ằ ộ ậ ở ủ Đi n tr su t c a v t li u (ch t) là đi n tr c a m t đo n dây d n hình tr làm b ng v t
2.
ệ ế ệ ề li u đó có chi u dài 1m có ti t di n là 1m
ở ấ ệ ệ ấ ẫ ỏ ố ư ạ ồ ợ Ch t có đi n tr su t càng nh thì d n đi n càng t t (nh b c, đ ng, nhôm…); h p kim
ấ ớ ệ ở ườ ố (nikêlin, nicrom, constantan…) có đi n tr su t l n nên th ng làm dây đ t nóng trong các
ế ị ệ ư ấ ệ ệ thi t b nhi ệ t đi n nh m đi n, bàn là đi n…
ở ủ ứ ẫ ệ Công th c tính đi n tr c a dây d n:
ở ủ ệ Trong đó: R là đi n tr c a dây d n ( ẫ Ω )
ρ ở ấ Ω ệ là đi n tr su t ( m)
ề ẫ l là chi u dài dây d n (m)
2)
2
ế ệ ủ S là ti t di n c a dây (m
ế ẫ
ở ủ 5. Bi n tr c a dây d n
ổ ượ ệ ế ể ở ị ố ể ượ ử ụ ể ề ỉ ở Bi n tr là đi n tr có th thay đ i đ c tr s và có th đ c s d ng đ đi u ch nh
ệ ộ m ch.ạ ườ c ng đ dòng đi n trong
ệ ế ở Kí hi u bi n tr :
ệ ấ 6. Công su t đi n
ụ ệ ố ế ứ ủ ấ ị ụ ụ ộ ụ S oát ghi trên m t d ng c đi n cho bi t công su t đ nh m c c a d ng c đó, nghĩa là
ệ ủ ụ ạ ộ ụ ấ ườ công su t đi n c a d ng c này khi nó ho t đ ng bình th ng.
ạ ộ ườ ệ ệ ế ớ ng v i hi u đi n th 220V (HĐT Ví d : ụ Đèn (220V – 100W) Đèn ho t đ ng bình th
ấ ị ứ ứ ụ ị đ nh m c), lúc đó đèn tiêu th công su t đ nh m c là 100W.
ệ ủ ế ữ ủ ệ ệ ạ ạ ấ ằ ầ ạ ộ ạ Công su t đi n c a m t đo n m ch b ng tích c a hi u đi n th gi a hai đ u đo n m ch
ườ ệ ộ và c ng đ dòng đi n qua nó.
P = U.I
ấ Trong đó: P là công su t (W)
ệ ế ệ U là hi u đi n th (V)
ườ ệ ộ I là c ng đ dòng đi n (A)
ủ ệ ệ 7. Đi n năng – Công c a dòng đi n
ượ ể ự ấ ệ Dòng đi n có năng l ệ ng vì nó có th th c hi n công và cung c p nhi ệ ượ t l ng. Năng
ượ ệ ượ ọ ủ ệ l ng c a dòng đi n đ c g i là đi n năng.
ệ ả ủ ạ ạ ộ ố ượ ệ ể Công c a dòng đi n s n ra trong m t đo n m ch là s đo l ng đi n năng chuy n hóa
ượ ạ ạ ạ thành các d ng năng l ng khác trong đo n m ch đó.
A = P.t = U.I.t
ủ ệ Trong đó: A là công c a dòng đi n (J)
3
ụ ấ P là công su t tiêu th (W)
ệ ạ ờ t là th i gian dòng đi n ch y qua (s)
ượ ử ụ ệ ượ ằ ơ ệ ệ ồ L ng đi n năng s d ng đ c đo b ng công t ồ ế đi n (đ ng h đ m đi n năng).
Chú ý: 1Wh = 3.600J
1KWh = 3.600.000J
ố ệ 1 s đi n = 1KWh
ậ ị ơ 8. Đ nh lu t Jun – Lenx
ộ ị ở ỉ ệ ệ ẫ ạ N i dung đ nh lu t: ậ Nhi ệ ượ t l ỏ ng t a ra dây d n khi có dòng đi n ch y qua t l ậ thu n
ươ ườ ớ ệ ộ ở ờ ệ ệ ẫ ớ v i bình ph ng c ạ ng đ dòng đi n, v i đi n tr dây d n và th i gian dòng đi n ch y
qua dây d n.ẫ
(tính theo Jun) Q = I2.R.t
Q = 0,24. I2.R.t (tính theo calo)
ỏ Trong đó: Q là nhi ệ ượ t l ng t a ra (J)
ệ ở ẫ (cid:0) R là đi n tr dây d n ( ) .
ệ ạ ờ t là th i gian dòng đi n ch y qua (s).
Chú ý: 1J = 0,24 cal 1 cal = 4,19J
II. Đi n t ệ ừ ọ h c
1. Nam châm vĩnh c uử
ừ ự ể ự ỉ ướ ự Kim (hay thanh) nam châm nào cũng có hai t c c. Khi đ t do, c c luôn ch h ắ ng B c
ự ừ ắ ỉ ướ ự ừ ọ g i là c c t ự B c, còn c c luôn ch h ọ ng Nam g i là c c t Nam.
ầ ặ ừ ự ẩ ừ ự Khi đ t hai nam châm g n nhau, các t c c cùng tên đ y nhau, các t c c khác tên hút
nhau.
4
ụ ừ ủ ừ ườ ệ 2. Tác d ng t c a dòng đi n – T tr ng
Thí nghi m
ệ Ơ ệ ạ ẫ ớ xtét (Oersted): Cho dòng đi n ch y qua v i kim nam dây d n song song
ự ụ ệ ệ ỏ ươ ắ châm t do thì dòng đi n tác d ng lên kim làm nó l ch kh i ph ng B c – Nam.
ệ ồ ạ Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng đi n t n t i m t t ộ ừ ườ tr ng. Nam châm
ự ừ ụ ệ ề ả ặ ặ ầ ho c dòng đi n đ u có kh năng tác d ng l c t lên kim nam châm đ t g n nó.
ườ ử ể ậ ọ Ng i ta dùng kim nam châm (g i là nam châm th ) đ nh n bi ế ừ ườ tr t t ng.
ừ ổ ứ ừ ườ 3. T ph Đ ng s c t
ụ ể ề ừ ổ ườ ứ ừ ổ ằ ả T ph là hình nh c th v các đ ng s c t ể . Có th thu đ ượ ừ c t ắ ph b ng cách r c
ự ặ ạ ắ ấ m t s t lên t m nh a đ t trong t ừ ườ tr ẹ ng và gõ nh .
ườ ứ ừ ấ ị Ở ề ữ Các đ ng s c t có chi u nh t đ nh. bên ngoài thanh nam châm, chúng là nh ng đ ườ ng
ừ ự ự ắ cong đi ra t c c B c và đi vào c c Nam .
ừ ườ ủ ố ệ ạ 4. T tr ng c a ng dây có dòng đi n ch y qua
ầ ừ ổ ở ầ ừ ổ ở ấ ạ ố ố Ph n t ph ệ bên ngoài ng dây có dòng đi n ch y qua r t gi ng ph n t ph bên
ngoài thanh nam châm th ng.ẳ
ắ ắ ắ ạ ướ ắ ả ề Qui t c n m tay ph i: ả N m tay ph i sao cho 4 ngón tay n m l i h ng theo chi u dòng
ề ườ ứ ừ ệ ạ ỉ đi n ch y qua các vòng dây thì ngón cái choãi ra ch chi u đ ng s c t ố trong lòng ng
5
dây.
ễ ừ ủ ắ ự ệ 5. S nhi m t c a s t, thép – Nam châm đi n
ậ ệ ắ ừ ư ữ ắ ặ Không nh ng s t, thép mà các v t li u s t t nh niken , côban … đ t trong t ừ ườ tr ề ng đ u
ễ ừ ị b nhi m t .
ễ ị ừ ắ ữ ượ ừ Sau khi đã b nhi m t , s t non không gi c t đ tính lâu dài, còn
ữ ượ ừ thép gi c t đ tính lâu dài.
ấ ạ ệ ắ ẫ ồ ộ Nam châm đi n c u t o g m lõi s t non và cu n dây d n. Có th ể
ự ừ ủ ộ ậ ằ ệ làm tăng l c t ụ c a nam châm đi n tác d ng lên m t v t b ng cách
ườ ủ ố ệ ạ ặ ộ ố tăng c ng đ dòng đi n ch y qua các vòng dây ho c tăng s vòng c a ng dây.
ệ ừ ự 6. L c đi n t
ạ ẫ ặ ệ Dây d n có dòng đi n ch y qua đ t trong t ừ ườ tr ng và không
ớ ườ ứ ừ ủ ự ệ ừ ụ ị ng s c t thì ch u tác d ng c a l c đi n t . song song v i đ
ắ ặ ườ Qui t c bàn tay trái: Đ t bàn tay trái sao cho các đ ng s c t ứ ừ
ướ ề ừ ổ ế h ng vào lòng bàn tay, chi u t ữ c tay đ n ngón tay gi a
ướ ề ệ ệ ừ ỉ h ng theo chi u dòng đi n thì ngón tay cái choãi ra 90
o ch chi u c a l c đi n t ề ủ ự
6
.
7. Đ ng c đi n m t chi u
ơ ệ ộ ộ ề
+
ơ ệ ạ ộ ủ ừ ườ ụ ự ộ Đ ng c đi n ho t đ ng d a trên tác d ng c a t tr ng lên khung dây
ệ ặ ẫ d n có dòng đi n đ t trong t ừ ườ tr ng.
ơ ệ ạ ộ ộ ậ Đ ng c đi n có hai b ph n chính là nam châm t o ra t ừ ườ tr ng và
ệ ạ ẫ khung dây d n có dòng đi n ch y qua.
ơ ệ ạ ộ ệ ộ ượ ể ơ Khi đ ng c đi n ho t đ ng, đi n năng đ c chuy n hóa thành c năng.
Ậ Ả B/ BÀI T P THAM KH O.
ộ ưở ệ ế ờ ỗ i có ghi 220V1100W đ ượ ử ụ ở ệ c s d ng hi u đi n th 220V trong 3 gi m i Bài 1/ M t lò s
ngày.
ở ườ ệ ộ ưở ệ a/ Tính đi n tr và c ng đ dòng đi n qua lò s i khi đó?
ưở ỏ ơ ị b/ Tính nhi ệ ượ t l ng mà lò s ỗ i này t a ra trong m i ngày theo đ n v kJ.
ụ ủ ệ ưở c/ Tính đi n năng tiêu th c a lò s i trên trong 30 ngày.
1,=15 W
ư ệ ẽ ạ ế ị ủ t các giá tr c a R và ;R2= R3 =30 W Bài 2/ Cho m ch đi n nh hình v , trong đó bi
ệ ệ hi u đi n th U ế AB= 12V ủ ạ ng đ
R2
R1
ệ ườ ỗ ạ ng c a đo n m ch. ở ng đ dòng đi n qua m i đi n tr .
R 3
A
K
A +
B
ươ ệ ụ ệ ở ạ ở ươ a/ Tính đi n tr t ộ b/ Tính c ấ c/ Tính công su t tiêu th đi n toàn m ch. ỏ ệ ượ ng t a ra t l d/ Tính nhi ệ ạ toàn m ch trong 15 phút
1=2 W
ư ệ ẽ ạ ế ị ủ t các giá tr c a R và , R2=2 W , R3=6 W Bài 3/ Cho m ch đi n nh hình v , trong đó bi
ệ ệ hi u đi n th U ế AB=12V. Khi K đóng.
R 1
R 2
ủ ạ ng đ
R 3
ệ ườ ỗ ạ ng c a đo n m ch. ở ng đ dòng đi n qua m i đi n tr .
A
K
7
A B
+
ươ ệ ụ ệ ở ạ ở ươ a/ Tính đi n tr t ộ b/ Tính c ấ c/ Tính công su t tiêu th đi n toàn m ch. ỏ ệ ượ ng t a ra t l d/ Tính nhi ệ ạ toàn m ch trong 30 phút
2 và đi n tr su t là 0,5.10 ở ấ
6 mΩ
ệ ộ ế ệ ủ ệ t di n c a dây 0,5mm Bài 4 ủ ế / M t dây đun c a b p đi n dài 8m, ti
ở ủ ệ a/ Tính đi n tr c a dây đun.
ủ ế ệ ệ ệ ế ắ ạ ỏ b/ Tính nhi ệ ượ t l ờ ng t a ra c a b p khi m c vào m ch đi n có hi u đi n th 220V trong th i
gian 30 phút.
0C trong th i gian 30phút. Cho bi
ế ể ờ ế c/ B p này có th đun sôi bao nhiêu lít n ướ ừ c t 20 t nhi ệ t
ủ ướ ỏ ề ườ dung riêng c a n c là 4200J/kg.K. B qua nhi ệ ượ t l ng truy n cho môi tr ng.
Bài 5/
U
ạ ạ ộ ồ ộ ượ c M t đo n m ch g m m t bóng đèn có ghi 9V–4,5W đ
ắ ố ế ế ớ ộ ở ượ ặ ệ ệ m c n i ti p v i m t bi n tr và đ c đ t vào hi u đi n th ế
A
ổ ườ không đ i U=12V, khi đó bóng đèn sáng bình th ệ ng. Đi n
ở ủ ế ố ể tr c a dây n i và ampe k không đáng k .
ố ỉ ủ ở ủ ệ ế a/ Tính đi n tr c a đèn và s ch c a ampe k .
ụ ủ ệ ạ ờ b/ Tính đi n năng tiêu th c a toàn m ch trong th i gian 15 phút
Bài 6/
ộ ưở ả ườ ắ ạ Trong m t x ấ ng s n xu t giày da ng ạ i ta m c song song 50 bóng đèn lo i 60W và 20 qu t
ệ ạ ế ế ủ ướ ệ ệ ỗ đi n lo i 100W. Bi ệ t hi u đi n th c a l i đi n là 380V. Tính cđdđ qua m i bóng đèn, qua
ệ ạ ạ ỗ ế ằ ạ ộ ụ ụ ỉ m i qu t đi n và qua m ch chính. Bi t r ng khi các d ng c ho t đ ng thì hđt ch còn là
360V.
ư ạ ạ ộ ế Bài 7/ a/ Có 2 thanh kim lo i A, B và m t thanh nam châm C. Khi đ a thanh kim lo i A đ n
ế ư ạ ạ ầ ầ g n thanh nam châm C thì chúng hút nhau. N u đ a thanh kim lo i B l i g n thanh nam châm
8
ẩ ả ạ C thì chúng đ y nhau. Theo em thanh kim lo i A và B có ph i là nam châm không? Vì sao?
b/ M t kim nam châm đ
ộ ụ ứ ẳ ị ướ ướ ượ ặ ự c đ t t do trên tr c th ng đ ng đang đ nh h ng theo h ắ ng B c
– Nam.
ặ ở ư ệ ẫ ị + Đ a kim nam châm này đ t ặ các v trí khác nhau xung quanh dây d n có dòng đi n ho c
ệ ượ ố ớ ả xung quanh nam châm thì có hi n t ng gì x y ra đ i v i kim nam châm.
Ở ỗ ị ứ ở ị ằ + m i v trí khác nhau, sau khi kim nam châm đ ng v trí cân b ng, xoay cho kim nam
ỏ ướ ệ ướ ủ ồ ị châm l ch kh i h ng xác đ nh r i buông tay. H ng c a kim nam châm khi đã tr l ở ạ ở ị i v
ư ế ế ề ẽ ằ ậ ườ ừ trí cân b ng s nh th nào? T đó rút ra k t lu n gì v môi tr ng xung quanh nam châm
ệ ặ ho c xung quanh dòng đi n.
Bài 8/
ạ ượ ị a/ Hãy xác đ nh các đ i l ề ế ng còn thi u (chi u
ề ủ ự ệ ừ ệ dòng đi n – chi u c a l c đi n t ) trong các
ẽ hình v sau ;
ệ ừ ự ị ụ b/ Xác đ nh l c đi n t ệ tác d ng lên dòng đi n
ẽ trong hình v bên.
Bài 9/
+
ừ ự ủ ố ị a/ Xác đ nh hai t c c c a ng dây trong hình sau:
A
S N
A
B
9
B
ệ ề ạ ộ ị b/ Xác đ nh chi u dòng đi n ch y trong cu n dây
ừ ự ủ ườ c c c a nam châm trong các tr ợ ngh h p sau: Bài 10/ Hãy xác hai t
a) b) c)
ị ườ ố ng s c t ứ ừ ủ ừ ườ c a t tr ự ủ ng ng dây đi qua kim nam châm, 2 c c c a Bài 11/ Hãy xác đ nh đ
A B
A B
A B
ồ ườ ệ ngu n đi n trong tr ợ ng h p sau:
a) b) c)
ị ừ ự ủ ừ ự ủ ố c c c a nam châm và các t c c c a ng dây trong các tr ườ ng Bài 12/ Hãy xác đ nh các t
–
+
–
–
+
+
ợ h p sau:
a) b) c)
A
A
B
10 B
B
A
ệ ồ ị ườ ợ ng h p sau: ự ủ Bài 13/ Hãy xác đ nh các c c c a ngu n đi n AB trong các tr
a)
b)
c)
F
F
ị ừ ự ủ c c c a nam châm: Bài 14/ Xác đ nh các t
+
.
.
F
c) b) a)
N
N
S
F
F
F
S
S
N
ệ ề ạ ẫ ị Bài 15/ Xác đ nh chi u dòng đi n ch y trong dây d n:
a) c) b)
ư ẽ ị ệ Bài 16/ Quan sát thí nghi m nh hình v , xác đ nh
ừ ự ủ ố ế ự t c c c a ng dây và hãy cho bi ủ t c c Nam c a
ẽ ư ế kim nam châm s nh th nào khi đóng khóa K ?
11
ệ ỗ ợ ậ ề ạ ộ ố ạ ậ Xem thêm m t s d ng bài t p khác trong SBT và các bài t p v m ch đi n h n h p.
12
Ậ Ố Ạ Ả Ế CHÚC CÁC EM ÔN T P T T VÀ THI Đ T K T QU CAO!
