Đ c ng phân lo i tài li uề ươ ạ ệ
Câu 1: nêu khái ni m, nh ng tính ch t chung và các lo i phân lo i?ệ ữ ấ ạ ạ
Tr l i:ả ờ
Khái ni m: phân lo i là s phân chia x p x p các s v t hi n t ng, kháiệ ạ ự ắ ế ự ậ ệ ượ
ni m theo m t tr t t nh t đ nh nh ng c p đ nh t đ nh d a trên nh ngệ ộ ậ ự ấ ị ở ữ ấ ộ ấ ị ự ữ
thu c tính gi ng và khác nhau gi a chúng đ đ a chúng vào vào t ngộ ố ữ ể ư ừ
nhóm riêng bi t tùy thu c m c đích phân lo i.ệ ộ ụ ạ
Ý nghĩa phân lo i:ạ
Giúp con ng i nh n th c đâỳ đ h n v s hi n t ng, v đ i t ngườ ậ ứ ủ ơ ề ự ệ ượ ề ố ượ
đ c qu n lý.ượ ả
_ các tính ch t chung c a phân lo i ấủạ
a. đ c tính l p ặ ớ
-L p là t p h p các ph n t có chung m t ho c m t s đ c tính nh tớ ậ ợ ầ ử ộ ặ ộ ố ặ ấ
đ nh. Các đ n v trong cùng m t l p th ng t n t i có chung m c đíchị ơ ị ộ ớ ườ ồ ạ ụ
và có m i quan h trong không gian.ố ệ
-Ví d : toán h c, thiên văn h c, v t lý h c, hóa h c đ u có đ c tínhụ ọ ọ ậ ọ ọ ề ặ
chung là nghành khoa h c t nhiên.các nghành khoa h c t nhiên đó đãọ ự ọ ự
t o nên l p khoa h c t nhiên. ạ ớ ọ ự
b. c s phân chia l pơ ở ớ
-d a vào đ c tính c a s v t hi n t ng ng i ta phân chia thànhự ặ ủ ự ậ ệ ượ ườ
nh ng l p. nh ng đi m gi ng nhau và khác nhau c a s v t hi nữ ớ ữ ể ố ủ ự ậ ệ
t ng. ượ
- ng i ta chia thành các l p và các l p con. L p phân lo i bao g m :l pườ ớ ớ ớ ạ ồ ớ
kh i đ u và l p phái sinh.ở ầ ớ
- L p kh i đ u: là l p t đó có th phái sinh ra các l p conớ ở ầ ớ ừ ể ớ
-L p phái sinh: là l p đ c chia ra t l p kh i đ u đ c t o ra b ngớ ớ ượ ừ ớ ở ầ ượ ạ ằ
cách tìm ra nh ng đi m khác nhau trong l p kh i đ u , đi m khácữ ể ớ ở ầ ể
nhau này là c s phân chia l p phái sinh.ơ ở ớ
- Ví d : khoa h c t nhiên là l p kh i đ u và toán, thiên văn h c, v t lýụ ọ ự ớ ở ầ ọ ậ
h c, hóa h c là các l p phái sinh ọ ọ ớ
- L p có th phân chia nh ti p t c đ c chia nh đ c g i là l p nútớ ể ỏ ế ụ ượ ỏ ượ ọ ớ
l p nh nh t không th chia nh đ c n a đ c g i là l p c c biên.ớ ỏ ấ ể ỏ ượ ữ ượ ọ ớ ự
-Ví d : toán h c là l p phái sinh . l p này có th chia nh thành toánụ ọ ớ ớ ể ỏ
h c s c p và toán h c cao c p . toán h c s c p có th phân c pọ ơ ấ ọ ấ ọ ơ ấ ể ấ
thành s h c , đ i s h c, hình h c s c p và l ng giác h c trongố ọ ạ ố ọ ọ ơ ấ ượ ọ
l ng giác có th phân thành l ng giác ph ng và l ng giác c u. ượ ể ượ ẳ ượ ầ
c. tính đ ng c p trong phân lo iẳ ấ ạ
- s phân chia các l p t khái quát đ n c th , t l n đ n nh t chungự ớ ừ ế ụ ể ừ ớ ế ỏ ừ
đ n riêng. Th c ch t là phân chia theo th t b c ho c là phân chiaế ự ấ ứ ự ậ ặ
theo đ ng c p.ẳ ấ
- quan h đ ng c p đ c phân chia theo nguyên t c bao tùm và phệ ẳ ấ ượ ắ ụ
thu c ộ
2. các lo i phân lo iạ ạ
Căn c vào tính ch t c a đ i t ng phân lo iứ ấ ủ ố ượ ạ
Phân lo i t nhiên: là d ng phân lo i d a vào nh ng đ c đi m ,d u hi uạ ự ạ ạ ự ữ ặ ể ấ ệ
gi ng nhau và khác nhau thu c b n ch t c a s v t hi n t ng. là phânố ộ ả ấ ủ ự ậ ệ ượ
lo i d a trên nh ng đ c đi m thu c b n ch t c a c a s v t hi n t ngạ ự ữ ặ ể ộ ả ấ ủ ủ ự ậ ệ ượ
-ví d :sinh v t là khái ni m ch các v t s ng bao g m đ ng v t và th cụ ậ ệ ỉ ậ ố ồ ộ ậ ự
v t , vi sinh v t có trao đ i ch t v i môi tr ng bên ngoài có sinh đậ ậ ổ ấ ơ ườ ể
l n lên và ch t.ớ ế
Phân lo i nhân t o: d a vào d u hi u hình th c c a s v t hi n t ngạ ạ ự ấ ệ ứ ủ ự ậ ệ ượ
có tính ch t ng u nhiênấ ẫ
-căn c vào ch c năng nhi m v cu phân lo i ứ ứ ệ ụ ả ạ
+ phân lo i c sạ ơ ở
+ phân lo i b trạ ổ ợ
Phân lo i khoa h c:ạ ọ
Khoa h c là h th ng nh ng tri th c v t t c các quy lu t c a th gi iọ ệ ố ữ ứ ề ấ ả ậ ủ ế ớ
v t ch t và s v n đ ng c a v t ch t nh ng quy lu t c a t nhiên xãậ ấ ự ậ ộ ủ ậ ấ ữ ậ ủ ự
h i t duyộ ư
Phân lo i khoa h c: là s phân chia và s p x p các lĩnh v c tri th c theoạ ọ ự ắ ế ự ứ
1 tr t t nh t đ nh và d a trên nh ng nguyên t c nh t đ nh trên c s xemậ ự ấ ị ự ữ ắ ấ ị ơ ở
xét n i dung, đ i t ng nghiên c u và ph m vi ng d ng c a chúng . đ iộ ố ượ ứ ạ ứ ụ ủ ố
t ng c a phân lo i khoa h c là cá khoa h c.ượ ủ ạ ọ ọ
Phân lo i tài li u:ạ ệ
Là quá trình phân tích tài li u nh m xây d ng n i dung ch y u và thệ ằ ự ộ ủ ế ẻ
hi n n i dung b ng các kí hi u c a khung phân lo i c th , ký hi u nàyệ ộ ằ ệ ủ ạ ụ ể ệ
có th đ n gi n h n ho c ph c t p tùy thu c vào n i dung c a v n để ơ ả ơ ặ ứ ạ ộ ộ ủ ấ ề
c n đ c pầ ề ậ
Câu2. nêu khái ni m và ng d ng phân lo i tài li u?ệ ứ ụ ạ ệ
Là quá trình phân tích tài li u nh m xây d ng n i dung ch y u và thệ ằ ự ộ ủ ế ẻ
hi n n i dung b ng các kí hi u c a khung phân lo i c th , ký hi u nàyệ ộ ằ ệ ủ ạ ụ ể ệ
có th đ n gi n h n ho c ph c t p tùy thu c vào n i dung c a v n để ơ ả ơ ặ ứ ạ ộ ộ ủ ấ ề
c n đ c p .ầ ề ậ
- ng d ng c a phân lo i tài li u:ứ ụ ủ ạ ệ
+ t ch c kho mổ ứ ở
+t ch c m c l c tra c u c hi n đ i và truy n th ngổ ứ ụ ụ ứ ả ệ ạ ề ố
+xây d ng các h th ng th m c chuyên đự ệ ố ư ụ ề
+tri n lãm gi i thi uể ớ ệ
+ph c v cho vi c qu n tr các ngu n tin, ki m soát v n tài li u c a thụ ụ ệ ả ị ồ ể ố ệ ủ ư
vi n ệ
Câu 3. phân tích m i quan h gi a phân lo i khoa h c và phân lo i tàiố ệ ữ ạ ọ ạ
li u?ệ
Gi ng nhau: đ u là phân lo i, nghĩa là: phân lo i là s phân chia x pố ề ạ ạ ự ắ
x p các s v t hi n t ng, khái ni m theo m t tr t t nh t đ nh nh ngế ự ậ ệ ượ ệ ộ ậ ự ấ ị ở ữ
c p đ nh t đ nh d a trên nh ng thu c tính gi ng và khác nhau gi aấ ộ ấ ị ự ữ ộ ố ữ
chúng đ đ a chúng vào vào t ng nhóm riêng bi t tùy thu c m c đíchể ư ừ ệ ộ ụ
phân lo i.ạ
Khác nhau: Phân lo i khoa h c:ạ ọ
Khoa h c là h th ng nh ng tri th c v t t c các quy lu t c a th gi iọ ệ ố ữ ứ ề ấ ả ậ ủ ế ớ
v t ch t và s v n đ ng c a v t ch t nh ng quy lu t c a t nhiên xãậ ấ ự ậ ộ ủ ậ ấ ữ ậ ủ ự
h i t duy – phân lo i d a trên ộ ư ạ ự
+ s phát hi n c a các quy lu t m iự ệ ủ ậ ớ
+ s phân l p các khoa h cự ậ ọ
+ s tích h p c a các khoa h cự ợ ủ ọ
Phân lo i khoa h cạ ọ
+ đ nh n bi t c u trúc c a toàn b h th ng tri th c ể ậ ế ấ ủ ộ ệ ố ứ
+ xác đ nh v trí cu b môn khoa h c nào đó n m trong h th ng khoaị ị ả ộ ọ ằ ệ ố
h c tri th c đóọ ứ
+ L y đó làm c s khoa h c đi đ n các b môn khoa h cấ ơ ở ọ ế ộ ọ
Phân lo i khoa h c: là s phân chia và s p x p các lĩnh v c tri th c theo 1ạ ọ ự ắ ế ự ứ
tr t t nh t đ nh và d a trên nh ng nguyên t c nh t đ nh trên c s xemậ ự ấ ị ự ữ ắ ấ ị ơ ở
xét n i dung, đ i t ng nghiên c u và ph m vi ng d ng c a chúng . đ iộ ố ượ ứ ạ ứ ụ ủ ố
t ng c a phân lo i khoa h c là các khoa h cượ ủ ạ ọ ọ
Quan h trong phân lo i khoa h c là quan h đa tuy nệ ạ ọ ệ ế
Ví d :ụ
Toán h c: khoa h c t nhiên, khoa h c xã h i, khoa h c t duyọ ọ ự ọ ộ ọ ư
Khoa h c t duy:khtn, khxhọ ư
Tâm lý h c:khxh,khtdọ
_phân lo i tài li u :ạ ệ
Là quá trình phân tích tài li u nh m xây d ng n i dung ch y u và thệ ằ ự ộ ủ ế ẻ
hi n n i dung b ng các kí hi u c a khung phân lo i c th , ký hi u nàyệ ộ ằ ệ ủ ạ ụ ể ệ
có th đ n gi n h n ho c ph c t p tùy thu c vào n i dung c a v n để ơ ả ơ ặ ứ ạ ộ ộ ủ ấ ề
c n đ c p .ầ ề ậ
+ Phân lo i tài li u ph i d a vào phân lo i khoa h c, l y phân lo i khoaạ ệ ả ự ạ ọ ấ ạ
h c làm c s . tuy nhiên đ c đi m c a phân lo i tài li u là phân lo i s nọ ơ ở ặ ể ủ ạ ệ ạ ả
ph m c th c a trí tu đ c in n thành các xu t b n ph m còn phânẩ ụ ể ủ ệ ượ ấ ấ ả ẩ
lo i khoa h c là phân lo i các khái ni m ạ ọ ạ ệ
+ không gi ng phân lo i khoa h c phân lo i tài li u là phân lo i nh tố ạ ọ ạ ệ ạ ấ
tuy n hay phân lo i theo đ ng th ngế ạ ườ ẳ
+ phân lo i tài li u ph i s dung nh ng quy c nh ng ngo i l mà phânạ ệ ả ử ữ ướ ữ ạ ệ
lo i khoa h c không ch p nh n m i quan h đ ng Th i gi a nhi u bạ ọ ấ ậ ố ệ ồ ờ ữ ề ộ
môn khoa h c ọ
+ v i m c đích h th ng hóa v n tài li u phân lo i tài li u không ch pớ ụ ệ ố ố ệ ạ ệ ấ
nh n vi c x p m t n i dung c th c a tài li u vào nhi u v trí khác nhauậ ệ ế ộ ộ ụ ể ủ ệ ề ị
ttrên giá sách cũng nh trong t m c l cư ủ ụ ụ
+ so v i phân lo i khoa h c thì phân lo i tài li u đ c m r ng h n vìớ ạ ọ ạ ệ ượ ở ộ ơ
đây là phân lo i th c hành v i các đ i t ng là các xu t b n ph m. phânạ ự ớ ố ượ ấ ả ẩ
lo i tài li u ph thu c vào nhi u y u t nh n i dung ch đ hình th cạ ệ ụ ộ ề ế ố ư ộ ủ ề ứ
đ i t ng s d ng.ố ượ ử ụ
+ các th i kỳ l ch s :ờ ị ử
- th i c đ i:theo các nhà nghiên c u phân lo i tài li u trong các th vi nờ ổ ạ ứ ạ ệ ư ệ
th i c đ i đã ch u nhi u nh h ng c a quan đi m phân lo i khoaờ ổ ạ ị ề ả ưở ủ ể ạ
h c c a các nhà tri t h c đ ng th iọ ủ ế ọ ươ ờ
- th i trung c và c n đ i: quan đi m v phân lo i khoa h c đã nhờ ổ ậ ạ ể ề ạ ọ ả
không nh đ n vi c phân lo i tài li u trong cácth vi n đ c bi t là cácỏ ế ệ ạ ệ ư ệ ặ ệ
tu vi n và các tr ng đ i h c . ệ ườ ạ ọ
Câu 4: nêu khái ni m và các lo i ký hi u phân lo i?ệ ạ ệ ạ
-do các nhà th vi n l p ra và quy c đ bi u đ t các khái ni m trongư ệ ậ ướ ể ể ạ ệ
quá trình biên so n các khung phân lo i .ký hi u phân lo i th hi n cácạ ạ ệ ạ ể ệ
l p trong h th ng phân lo i . ký hi u phân lo i là ngôn ng tìm tin, làớ ệ ố ạ ệ ạ ữ
d ng ngôn ng t li u dùng đ mô t n i tài li u theo d u hi u c aạ ữ ư ệ ể ả ộ ệ ấ ệ ủ
môn ngành tri th c ứ
- là ngôn ng ti n k t h p có c u trúc theo th b c g m các t các c pữ ề ế ợ ấ ứ ậ ồ ừ ặ
t di n đ t các khái ni m đ c xây d ng t tr c đ c g n v i cácừ ễ ặ ệ ượ ự ừ ướ ượ ắ ớ
ký hi u đ th hi n n i dung chính c a tài li u ệ ể ể ệ ộ ủ ệ
- c u t o ký hi u phân lo i bao g m :ấ ạ ệ ạ ồ
+ch sữ ố
+ch cáiữ
+các d u quy c ấ ướ
Ký hi u phân lo i có th ch là ch s , ho c ch cái nh ng các d u quyệ ạ ể ỉ ữ ố ặ ữ ư ấ
c thì ph i có s k t h p.ướ ả ự ế ợ
_ ký hi u phân lo i th hi n n i dung c a tài li u ệ ạ ể ệ ộ ủ ệ
_ yêu c u c a ký hi u phân lo i:ầ ủ ệ ạ
+ đ n gi n d hi u, đ nh , ti n l i linh ho t khi s d ng , mang tínhơ ả ế ể ễ ớ ệ ợ ạ ử ụ
ph bi n, thu n ti n. ph m vi s d ng r ng không b gò bó v ngôn ngổ ế ậ ệ ạ ử ụ ộ ị ề ữ
và văn t .ự
_ Các lo i ký hi u phân lo i ạ ệ ạ
- căn c trên hình th c c a ký hi u phân lo i:ứ ứ ủ ệ ạ
+ ký hi u đ ng nh t: là lo i ký hi u s d ng đ n thu n m t h th ngệ ồ ấ ạ ệ ử ụ ơ ầ ộ ệ ố
d u hi u quy c ho c ch cái ho c ch s .ấ ệ ướ ặ ữ ặ ữ ố
Ví d :b ng phân lo i th p phân dewey s d ng ký hi u đ ng nh t là làụ ả ạ ậ ử ụ ệ ồ ấ
ch s r p . u đi m: đ n gi n d nh , d hi u ph m vi s d ngữ ố ả ậ ư ể ơ ả ễ ớ ễ ể ạ ử ụ
r ng . nh c đi m là khi mu n chi ti t hóa các đ m c thì ký hi u ph iộ ượ ể ố ế ề ụ ệ ả
thêm nhi u ch s và ký hi u s dài n u m c đ chi ti t hóa cao, làmề ữ ố ệ ẽ ế ứ ộ ế
h n ch ph m vi s d ng c a b ng phân lo i , gây khó nh ạ ế ạ ử ụ ủ ả ạ ớ
+ ký hi u h n h p:là lo i ký hi u s d ng đ ng th i 2 hay nhi u hệ ỗ ợ ạ ệ ử ụ ồ ờ ề ệ
th ng d u hi u quy c, s d ng k t h p ch s và ch cái đ t n d ngố ấ ệ ướ ử ụ ế ợ ữ ố ữ ể ậ ụ
các u th và kh c ph c các nh c đi m c a các lo i ký hi u. s d ngư ế ắ ụ ượ ể ủ ạ ệ ử ụ
trong các b ng phân lo i hiên đ iả ạ ạ
-Căn c trên c u t i n i dung:ứ ấ ạ ộ
+ ký hi u theo s th t : là lo i ký hi u đ c xây d ng trên c s sệ ố ứ ự ạ ệ ượ ự ơ ở ố
nguyên d ng c a m t h đ m nào đó. Ký hi u đ n thu n ch mang tínhươ ủ ộ ệ ế ệ ơ ầ ỉ
li t kê, không có kh năng ph n ánh lôgic gi các v n đ mà nó bi uệ ả ả ữ ấ ề ể
đ t .kh năng chi ti t các đ m c h n ch , khó l p ký hi u cho các đạ ả ế ề ụ ạ ế ậ ệ ề
m c m i giáp danh xu t hi n gi a các đ m c đã có ký hi u c đ nh theoụ ớ ấ ệ ữ ề ụ ệ ố ị
s th t .ố ứ ự
Ví d : v i ký hi u 527 theo s th t ta ch bi t đ m c này chi m v tríụ ớ ệ ố ứ ự ỉ ế ề ụ ế ị
th bao nhiêu trong đè m c c a b ng phân lo i, không th bi t m c đứ ụ ủ ả ạ ể ế ứ ộ
chi ti t c p m y ho c nó là v n đ chi tiêt hay c th c a môn lo i triế ấ ấ ặ ấ ề ụ ể ủ ạ
th c nào.ứ
Các đ m c có càng đ ng v cu i thì càng có ký hi u dài .ề ụ ứ ề ố ệ
+ ký hi u đ ng c p: là lo i ký hi u bao g m c ký hi u h n h p và kýệ ẳ ấ ạ ệ ồ ả ệ ỗ ợ
hi u đ ng nh t ph n ánh c u t o logic c a các đ m c trong b ng phânệ ồ ấ ả ấ ạ ủ ề ụ ả
lo i , th b c gi a gi a các khái ni m mà nó bi u đ t.ạ ứ ậ ữ ữ ệ ể ạ
Ph n ánh các c p phân chia chi ti t theo trình t t chung đ n riêng tả ấ ế ự ừ ế ừ
t ng quát đ n c th . c u t o ký hi u phân lo i theo đ ng c p cho phépổ ế ụ ể ấ ạ ệ ạ ẳ ấ
ng i biên so n b ng phân lo i có th chi ti t hóa , b ng phân lo i đ mườ ạ ả ạ ể ế ả ạ ả
b o đ c tính m m d o , linh ho tả ượ ề ẻ ạ
Nh c đi m: phân lo i m t v n đ càng c th bao nhiêu thì ký hi uượ ể ạ ộ ấ ề ụ ể ệ
càng ph i kéo dài b y nhiêuả ấ
Tuy nhiên nh ng u đi m n i tr i làm cho h u h t các b ng phân lo iữ ư ể ổ ộ ầ ế ả ạ
trên th gi i đ u s d ng h th ng ký hi u này.ế ớ ề ử ụ ệ ố ệ
Câu 5:Phân tích các đ c đi m c a ngôn ng tìm tin theo phân lo i?ặ ể ủ ữ ạ