Đề thi học sinh giỏi môn Sử lớp 10 cấp tỉnh - Kèm Đ.án

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HẢI DƯƠNG

ĐỀ CHÍNH THỨC

ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2012 – 2013 Môn thi: Lịch sử Thời gian làm bài: 180 phút (Không kể thời gian giao đề) Đề thi gồm: 01 trang

Câu 1 (1,5 điểm):

Đặc trưng kinh tế của các quốc gia cổ đại Hi Lạp, Rô-ma và nguồn gốc của những

nét đặc trưng đó?

Câu 2 (2,5 điểm):

Sự hình thành và vai trò của các thành thị trung đại Tây Âu?

Câu 3 (2,5 điểm):

Trình bày những chuyển biến về kinh tế, văn hoá, xã hội ở nước ta trong thời kỳ

Bắc thuộc? Nguyên nhân chủ yếu của sự chuyển biến ấy là gì?

Câu 4 (1,0 điểm):

Nêu những nét khái quát về sự phát triển và tác dụng của giáo dục Đại Việt trong

các thế kỉ XI - XV.

Câu 5 (2,5 điểm):

Sự phát triển của kinh tế nước ta trong các thế kỷ XVI – XVIII? Hãy nhận xét về

sự phát triển đó.

-----------------------Hết-----------------------

Họ và tên thí sinh.........................................Số báo danh.......................................................

Chữ ký của giám thị I........................................Chữ ký của giám thị II.................................

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HẢI DƯƠNG

KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 10 THPT NĂM HỌC 2012 – 2013 Môn thi: Lịch sử Thời gian làm bài: 180 phút

HƯỚNG DẪN CHẤM VÀ BIỂU ĐIỂM

I. Hướng dẫn chung 1. Thí sinh trả lời theo cách riêng nhưng đáp ứng được yêu cầu cơ bản như trong Hướng dẫn chấm, thì vẫn cho điểm như hướng dẫn qui định 2. Ở từng câu, từng ý chỉ cho điểm tối đa khi: + Trả lời đúng, có diễn giải cụ thể + Diễn đạt tốt, chữ viết rõ ràng, đúng chính tả. 3. Sau khi cộng điểm toàn bài, không làm tròn số, để điểm lẻ đến 0,25

II. Đáp án và thang điểm

0,25 Ý ĐIỂM NỘI DUNG Câu 1 (1,5 điểm): Đặc trưng kinh tế của các quốc gia cổ đại Hi Lạp, Rô-ma và nguồn gốc của những nét đặc trưng đó? 1

0,25

Thủ công nghiệp và thương nghiệp đóng vai trò chủ đạo, nông nghiệp chậm phát triển 1.0 - Thủ công nghiệp: Phát triển mạnh với các nghề gốm, chế tạo đồ mỹ nghệ, làm rượu nho, dầu ô liu... Các ngành sản xuất thủ công đều có quy mô lớn và chuyên sản xuất một mặt hàng nhất định.... - Hoạt động thương mại phát triển rộng: Trao đổi hàng hóa, buôn bán với các miền ven Địa Trung Hải, phương Đông....Hàng hóa trao đổi là rượu nho, dầu ô liu, đồ gốm, đồ mỹ nghệ.... và mua tơ lụa, hương liệu ... từ các nước phương Đông, đặc biệt là buôn bán nô lệ... Tiền tệ ra đời. - Nông nghiệp ít sản xuất lương thực mà chủ yếu phục vụ cho sản xuất thủ công nghiệp.... 0,25 0,25 * Nền kinh tế hàng hóa phát triển, tạo nên sự phồn thịnh cho Hi Lạp, Rô-ma.... 0,5 0,25 2 Nguồn gốc của những nét đặc trưng trên

0,25

- Do điều kiện tự nhiên: Nằm bên bờ bắc của Địa Trung Hải, bờ biển gồ ghề, khúc khuỷu ... thuận lợi cho thương nghiệp phát triển. - Do địa hình phân tán, phần lớn lãnh thổ là đồi núi, cao nguyên, đất đai canh tác ít, kém màu mỡ, khí hậu ôn đới... không thuận lợi cho kinh tế nông nghiệp phát triển. Câu 2 (2,5 điểm): Sự hình thành và vai trò của các thành thị trung đại Tây Âu? 1 1,0 0,5

0,25

Sự hình thành của các thành thị trung đại Tây Âu - Từ thế kỷ XI, do sự phát triển của kinh tế nông nghiệp, đã thúc đẩy thủ công nghiệp phát triển trong các lãnh địa phong kiến, đưa đến sự xuất hiện tiền đề của nền kinh tế hàng hóa: Thủ công nghiệp phát triển theo hướng chuyên môn hóa, đạt hiệu quả cao... Từ đó, nhu cầu trao đổi hàng hóa ngày càng mạnh mẽ... - Thợ thủ công đã tìm cách thoát ra khỏi các lãnh địa để lập xưởng sản xuất và buôn bán hàng hóa... Từ đó, thành thị ra đời. - Bên cạnh đó còn có các thành thị do lãnh chúa lập ra hoặc được phục hồi từ các 0,25

2 1.5 0,5

0,25

0,25

0,5

thành thị cổ đại. Vai trò của các thành thị trung đại Tây Âu - Các thành thị đã góp phần phá vỡ nền kinh tế tự nhiên của các lãnh địa, tạo điều kiện cho kinh tế hàng hóa phát triển.... - Các thành thị đã góp phần tích cực xóa bỏ chế độ phong kiến phân quyền, xây dựng chế độ phong kiến tập quyền, đưa đến thống nhất các quốc gia, dân tộc.... - Sự phát triển của kinh tế hàng hóa trong các thành thị đã đưa đến nhu cầu mở mang tri thức, tạo tiền đề cho việc hình thành các trường đại học lớn ở châu Âu.... * Các thành thị trung đại Tây Âu phát triển đã đưa đến sự hình thành của giai cấp tư sản...mở đường cho phương thức sản xuất tư bản phát triển trong lòng xã hội phong kiến....

Câu 3 (2,5 điểm). Trình bày những chuyển biến về kinh tế, văn hoá, xã hội ở nước ta trong thời kỳ Bắc thuộc? Nguyên nhân chủ yếu của sự chuyển biến ấy là gì? 1 Những chuyển biến về kinh tế, văn hoá, xã hội ở nước ta trong thời kỳ Bắc thuộc

2,0 0,5 0,25

0,25

0,75 0,5

0,25

0,75 0,5

0,25

- Về kinh tế: + Trong nông nghiệp, do sự phát triển của công cụ lao động bằng sắt... nên năng suất lúa tăng... + Thủ công nghiệp có sự chuyển biến đáng kể: Bên cạnh sự phát triển của các nghề thủ công cũ, một số nghề thủ công mới đã được du nhập vào nước ta như làm giấy, làm thủy tinh.... - Về văn hóa: + Nhân dân ta vẫn bảo tồn được các phong tục, tập quán cổ truyền như thờ cúng tổ tiên, ăn trầu, tôn trọng phụ nữ....Bản sắc văn hóa dân tộc được giữ vững. + Bên cạnh đó, nhân dân ta đã tiếp thu có chọn lọc và "Việt hóa" những yếu tố tích cực của văn hóa Trung Hoa... làm phong phú thêm bản sắc văn hóa Việt. - Về xã hội: + Xã hội phân hóa mạnh mẽ (giai cấp địa chủ được hình thành, nông dân công xã bị bần cùng hóa...), tạo điền đề cho xá hội phong kiến ra đời. Mâu thuẫn dân tộc phát triển và mâu thuẫn giai cấp hình thành... + Phong kiến phương Bắc không thể cai trị tới các làng xóm của người Việt, nơi đây trở thành điểm xuất phát của các cuộc đấu tranh giành độc lập.

0,5 0,25 0,25 2 Nguyên nhân chủ yếu của sự chuyển biến trên:

0,5 0,25 1

0,25

- Do tinh thần yêu nước, đoàn kết của nhân dân ta.... - Do tinh thần tự tôn dân tộc, ý chí tự lực tự cường..... Câu 4 (1.0 điểm): Nêu những nét khái quát về sự phát triển và tác dụng của giáo dục Đại Việt trong các thế kỉ XI - XV. Từ thế kỷ XI đến thế kỷ XV, giáo dục Đại Việt phát triển mạnh mẽ - Thời nhà Lý: Lập Văn Miếu và Quốc Tử Giám; Tổ chức các khoa thi...Đặt nền móng cho nền giáo dục Đại Việt. - Thời nhà Lê: Giáo dục phát triển thêm một bước: ban hành quy chế thi cử rõ ràng, bổ nhiệm quan lại thông qua thi cử... số người đi học ngày càng đông, trình độ dân

0,5 0,25 2

0,25

1 0,25

1,5 0,5 2

0,5

0,5

trí được nâng cao.... Tác dụng của giáo dục Đại Việt trong các thế kỉ XI - XV. - Đào tạo nhân tài cho đất nước, mở mang dân trí, góp phần quan trọng vào việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc... - Tuy nhiên, giáo dục Nho học không tạo điều kiện cho kinh tế phát triển Câu 5 (2,5 điểm): Sự phát triển của kinh tế nước ta trong các thế kỷ XVI – XVIII? Hãy nhận xét về sự phát triển đó. Bối cảnh: Từ thế kỷ XVI, tuy tình hình chính trị nước ta có nhiều biến động, nhưng nền kinh tế lại được phát triển mạnh mẽ Sự phát triển của kinh tế nước ta trong các thế kỷ XVI – XVIII - Kinh tế nông nghiệp phát triển mạnh do diện tích đất canh tác được mở rộng; công tác trị thủy được quan tâm; nhiều giống lúa mới được gieo trồng.... - Thủ công nghiệp phát triển: Bên cạnh sự phát triển đạt đến trình độ cao của các nghề thủ công truyền thống, nhiều nghề thủ công mới được xuất hiện....Các làng nghề tăng nhanh, dẫn đến việc thiết lập các đô thị, các phường vừa sản xuất, vừa bán hàng.... - Thương nghiệp phát triển mạnh: + Nội thương phát triển: Buôn bán phát triển, hệ thống chợ làng, chợ huyện, chợ phủ mở rộng. Nhiều làng buôn và trung tâm buôn bán xuất hiện..... + Ngoại thương phát triển nhanh chóng: Hoạt động buôn bán với thương nhân các nước (...) rầm rộ; Nhiều đô thị và thương cảng được lập nên và ngày càng sầm uất như Kẻ Chợ, Phố Hiến, Hội An, Thanh Hà....Nhiều đô thị có cả cửa hàng và phố xá của thương nhân nước ngoài như Phố Hiến, Hội An

- Trong các thế kỷ XVI - XVIII nền kinh tế nước ta phát triển mạnh mẽ, toàn diện.... - Kinh tế hàng hóa của nước ta đã phát triển mạnh mẽ.... 0,75 0,5 0,25 3 Nhận xét về sự phát triển của kinh tế nước ta trong các thế kỷ XVI – XVIII

HỘI CÁC TRƯỜNG THPT CHUYÊN KHU VỰC DH & ĐB BẮC BỘ KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI KHU VỰC MỞ RỘNG NĂM HỌC 2011- 2012

MÔN THI: LỊCH SỬ LỚP 10

Ngày thi: 21 tháng 4 năm 2012

ĐỀ CHÍNH THỨC

(Thời gian làm bài 180 phút không kể thời gian giao đề)

Đề thi gồm 01 trang

Câu 1 (3,0 điểm)

Nêu sự khác nhau giữa các quốc gia cổ đại phương Đông và các quốc gia cổ đại phương Tây

về: điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế và thể chế chính trị.

Câu 2 (3,0 điểm)

Sự phát triển thịnh đạt và suy thoái của các quốc gia phong kiến Đông Nam Á được biểu hiện

như thế nào?

Câu 3 (3,0 điểm)

Nêu nguyên nhân, điều kiện; kể tên những cuộc phát kiến lớn về địa lí (thế kỉ XV, XVI). Phân

tích tác động của những phát kiến địa lí đối với sự phát triển của lịch sử nhân loại.

Câu 4 (2,5 điểm)

Trình bày những chuyển biến về kinh tế, xã hội đưa đến sự ra đời nhà nước Văn Lang. Sự ra

đời của nhà nước Văn Lang – Âu Lạc có ý nghĩa đối với sự phát triển của lịch sử dân tộc như thế

nào?

Câu 5 (3,0 điểm)

Lập bảng thống kê các cuộc kháng chiến và khởi nghĩa lớn chống ngoại xâm từ thế kỉ X đến

thế kỉ XV theo nội dung: tên các cuộc kháng chiến, khởi nghĩa; thời gian; anh hùng dân tộc; chiến

thắng tiêu biểu.

Câu 6 ( 2,5 điểm)

Sự chủ động của nhà Lý trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075 – 1077) để

bảo vệ nền độc lập dân tộc được thể hiện như thế nào?

Câu 7 (3,0 điểm)

Trình bày và nhận xét việc mở rộng buôn bán trong và ngoài nước ở Việt Nam thế kỉ XVI –

XVII.

……………………………….HẾT………………………………..

HỘI CÁC TRƯỜNG CUYÊN KÌ THI CHỌN HSG KHU VỰC MỞ RỘNG

KHU VỰC DH & ĐB BẮC BỘ Nam Định, ngày 20 tháng 4 năm 2012

BAN ĐỀ THI

BÁO CÁO

NỘI DUNG CÁC ĐỀ THI KHU VỰC

(Lớp 10).

1. Số lượng đề thi đã nhận: 12 đề, thuộc các tỉnh: Ninh Bình, Hải Phòng, Thái Bình, Quảng Ninh,

QH (Huế), Lào Cai, Vĩnh Phúc, Chu Văn An (HN), Hưng Yên, Bắc Ninh, Hải Dương, Hà Nam.

2. Nhận xét:

2.1 Ưu điểm:

+ Bám sát cấu trúc đề thi

+ Sát với chương trình

+ Có sự phân hoá cao

2.2. Hạn chế

+ Một số đề đưa ra những nội dung phức tạp.

+ Chưa hoàn thiện về câu, từ, nội dung...

3. Đề thi chính thức

Câu

Trường

Nội dung nguyên bản

Nội dung chỉnh sửa

1

Bắc Ninh, Lào

Lập bảng so sánh các quốc gia

Nêu sự khác nhau giữa các

Cai,

Quảng

cổ đại phương Đông và phương

quốc gia cổ đại phương Đông và

Ninh,

Ninh

Tây về điều kiện tự nhiên, thời

các quốc gia cổ đại phương Tây

Bình, Quốc học

gian ra đời, chế độ kinh tế,

về: điều kiện tự nhiên, đặc điểm

Huế, Hưng Yên,

chính trị, xã hội. Em có nhận

kinh tế và thể chế chính trị.

Hải

Dương,

xét gì?

Thái Bình

2

QH Huế, Hưng

Trình bày sự hình thành và phát

Sự phát triển thịnh đạt và suy

Yên,

triển của các quốc gia phong

thoái của các quốc gia phong kiến

kiến Đông Nam Á

Đông Nam Á được biểu hiện như

thế nào?

3

Ninh Bình, Lào

Trình bày nguyên nhân, điều

Nêu nguyên nhân, điều kiện;

Cai

kiện và hệ quả của các cuộc

kể tên những cuộc phát kiến lớn

phát kiến địa lí? Ảnh hưởng

về địa lí (thế kỉ XV, XVI). Phân

của các cuộc phát kiến địa lí

tích tác động của những phát kiến

đối với sự phát triển của xã hội

địa lí đối với sự phát triển của

Tây Âu và nước ta.

lịch sử nhân loại.

4

Hải

Phòng,

“Quốc gia Văn Lang-Âu Lạc

Trình bày những chuyển biến

Vĩnh

Phúc,

tồn tại trên dưới 500 năm

về kinh tế, xã hội đưa đến sự ra

Ninh Bình.

TCN. Bằng sức lao động sáng

đời nhà nước Văn Lang. Sự ra đời

tạo và đấu tranh kiên cường,

của nhà nước Văn Lang – Âu Lạc

bền bỉ, người Việt cổ đã xây

có ý nghĩa đối với sự phát triển

dựng được ch mình một đất

của lịch sử dân tộc như thế nào?

nước phát triển với nhiều thành

tựu kinh tế và văn hoá làm nền

tảng cho một nền Văn minh bả

địa đậm đà bản sắc dân tộc”.

Bằng những kiến thức hiểu

biết về lịch sử em hãy làm

sáng tỏ nhận định trên.

5

Quảng

Ninh,

Lập bảng về các cuộc khởi

Lập bảng thống kê các cuộc

Hải

Dương,

nghĩa và kháng chiến chống

kháng chiến và khởi nghĩa lớn chống

Vĩnh Phúc, Thái

ngoại xâm của dân tộc ta trong

ngoại xâm từ thế kỉ X đến thế kỉ XV

Bình, QH Huế.

những thế kỉ X-XV theo các

theo nội dung: tên các cuộc kháng

tiêu chí sau: tên cuộc kháng

chiến, khởi nghĩa; thời gian; anh

chiến, thời gian, kẻ thù, lãnh

hùng dân tộc; chiến thắng tiêu biểu.

đạo chính, trận quyết chiến

chiến lược. E hãy trình bày về

1 trận quyết chiến chiến lược

mà em am hiểu nhất.

6

Vĩnh Phúc, Thái

Bằng những sự kiện lịch sử

Sự chủ động của nhà Lý trong

Bình, Bắc Ninh,

hãy chứng tỏ sự chủ động của

cuộc kháng chiến chống quân

Ninh Bình

nhà Lý trong cuộc kháng chiến

xâm lược Tống (1075 – 1077) để

chống quân xâm lược Tống thế

bảo vệ nền độc lập dân tộc được

kỉ XI

thể hiện như thế nào?

7

Vĩnh

Phúc,

Những biểu hiện về sự phát

Trình bày và nhận xét việc mở

Quảng

Ninh,

triển của nền kinh tế hàng hoá

rộng buôn bán trong và ngoài

Hưng Yên, Hải

ở nước ta trong các thế kỉ

nước ở Việt Nam thế kỉ XVI –

Phòng

XVII-XVIII. Hệ quả?

XVII.

Ban đề thi

Trần Huy Đoàn – Chuyên Lê Hồng Phong Nam Định (Trưởng ban)

Đào Ngọc Đình – Chuyên Hưng Yên (Ủy viên)