Ðiều cần biết khi dùng thuốc sắc Ðông y

Ðiều cần biết khi dùng thuốc sắc

Ðông y

Trong Đông y, sắc thuốc đã là một công việc khá phức tạp và công phu, nhưng khi

sắc xong rồi, uống như thế nào cho đúng cũng là một vấn đề rất quan trọng.

Nên uống nóng, uống ấm hay uống lạnh?

Thường thì khi sắc thuốc xong, chắt nước thuốc ra bát, đợi một lát để thuốc nguội

đến độ vừa phải, không nóng không lạnh rồi uống như vậy gọi là uống ấm. Cách

uống này hay được sử dụng hơn cả vì rất hợp sinh lý. Nhưng với những bệnh nhân

bị chứng hàn như cảm mạo phong hàn, đau bụng đi ngoài do lạnh... muốn nâng cao

tác dụng tán hàn của thuốc thì phải uống nóng. Ngược lại, với những bệnh nhân bị

chứng nhiệt như sốt sao, môi khô họng khát, miệng lưỡi lở loét, đại tiện táo, tiểu

tiện sẻn đỏ... thì phải đợi cho thuốc thật nguội mới uống nhằm mục đích tăng

cường hiệu quả thanh nhiệt của dược liệu. Các vị thuốc cần phải uống ấm thường

có dược tính tương đối ôn hòa lấy công dụng tư bổ điều lý làm trọng, khi sắc hay

dùng lửa nhỏ (văn hỏa). Các vị thuốc cần phải uống nóng thường có dược tính ôn

nhiệt, khi sắc phải dùng lửa to (vũ hỏa), sắc nhanh. Các vị thuốc cần phải uống

lạnh thường có dược tính hàn lương, khi sắc thời gian kéo dài hơn một chút.

Sắc

thuốc.

Nên uống vào lúc nào?

Thuốc có hiệu quả hay không ngoài việc dùng đúng bệnh và sắc đúng cách còn

phụ thuộc vào thời gian uống thuốc có hợp lý hay không. Để hấp thu tốt và phát

huy tác dụng cao nhất, các thuốc tư bổ nên uống vào sáng sớm khi chưa ăn sáng;

các thuốc có công dụng kiện tỳ, tả hạ (tẩy xổ), khu trùng (trừ giun) nên uống khi

bụng đói, trước khi ăn; các thuốc tiêu thực và có phản ứng kích thích dạ dày, ruột

nên uống sau bữa ăn; các thuốc thăng đề (đưa lên trên) và ôn lương bổ khí nên

uống vào khoảng thời gian từ sáng sớm đến trước giữa trưa; các thuốc tư âm dương

huyết, thuốc thanh tả phục hỏa ở âm phận nên uống vào buổi tối; các thuốc trừ tà ở

khí phận và dương phận nên uống vào sáng sớm...

Làm gì để hạn chế cảm giác buồn nôn khi uống thuốc?

Những người uống thuốc sắc Đông y lần đầu thường có cảm giác buồn nôn, thậm

chí có thể nôn ngay lập tức, đặc biệt là khi uống các thuốc thanh nhiệt giải độc có

vị đắng. Thêm nữa, trong khi thần kinh đang căng thẳng lại nhắm mắt, bịt mũi cố

uống một hơi cho hết bát nước thuốc, kết quả là nôn ra toàn bộ vừa mệt sức vừa

phí thuốc. Để hạn chế tình trạng này, trước tiên phải hết sức bình tĩnh, thư giãn

thần kinh, không nóng vội, chú ý độ ấm của thuốc và cách uống trước hay sau bữa

ăn rồi uống một ngụm nhỏ, ngậm trong miệng một lát để tạo cảm giác thích ứng,

sau đó từ từ nuốt xuống họng. Khi uống hết, nên dùng một chút nước ấm tráng

miệng. Ngoài ra, hòa thêm vào bát thuốc một ít nước gừng tươi cũng có thể đem lại

hiệu quả chống nôn và buồn nôn ở một mức độ nhất định.

Có nên uống đông dược và tân dược cùng một lúc?

Tốt nhất là nên uống cách xa nhau vì rằng nhiều loại thuốc tây và thuốc ta không

thể cùng uống một lúc. Ví như các vị thuốc như đào nhân, hạnh nhân có chứa

nitriglycoside thì không nên uống cùng các tân dược thuộc nhóm an thần, gây mê,

gây tê vì có thể gây ức chế trung tâm hô hấp và rối loạn chức năng gan. Các thuốc

cường tim thuộc nhóm digitalis không được uống cùng với các dược liệu như trúc

đào, vạn niên thanh, vì có thể gây rối loạn nhịp tim. Các thuốc thuộc nhóm

sulfanilamide không nên uống cùng các dược liệu có chứa acid hữu cơ như bồ

công anh, xuyên khung, ngũ vị tử, ô mai... vì có thể gây nên sỏi đường tiết niệu và

chứng đái ra máu. Kháng sinh thuộc nhóm tetracyclin không nên uống cùng một

lúc với các vị thuốc có chứa nhiều canxi, magiê và nhộm nhôm như thạch cao, mẫu

lệ... vì sẽ làm giảm hiệu lực của tetracyclin, hình thành các hợp chất kim loại bền

vững ở đường ruột làm ảnh hưởng đến quá trình hấp thu và tiêu hóa thức ăn.

Khi uống nên kiêng cữ ăn uống như thế nào?

Kiêng cữ về ăn uống khi dùng thuốc đông y là một điều rất cần thiết. Bởi lẽ, theo

quan niệm của y học cổ truyền, thức ăn cũng là những vị thuốc, cho nên nếu ăn

uống không hợp lý thì có thể làm ảnh hưởng đến hiệu lực của đơn thuốc và sức

khỏe của người bệnh. Tuy nhiên, do hạn chế về kiến thức, nhiều thầy thuốc bắt

bệnh nhân kiêng quá nhiều thứ, kể cả những thức rất cần thiết cho cơ thể hoặc giả

tạo nên thói quen cứ khi dùng thuốc Đông y là phải kiêng tôm, cua, ốc, thịt gà, rau

muống... một cách cứng nhắc. Trên thực tế, việc kiêng cữ về ăn uống phải tùy

thuộc vào 2 yếu tố: một là các món ăn kị với các vị thuốc đang dùng, ví dụ bạch

linh kị giấm, miết giáp kị thịt gà...; hai là các thức ăn chống lại tác dụng của thuốc,

ví dụ đang uống thuốc trị chứng hàn thì phải kiêng các thức ăn mát lạnh... Như

vậy, về vấn đề này, việc tuân thủ theo chỉ dẫn của thầy thuốc có chuyên khoa là hết

sức quan trọng.