Điều trị vẹo cổ bẩm sinh do cơ ức đòn chũm bị co rút
Vẹo cổ bẩm sinh do cơ ức đòn chũm bị co rút là bệnh thường gặp ở trẻ sơ
sinh. Trên lâm sàng ta có thể quan sát thấy trẻ nghiêng đầu về một bên và có
thể thấy cơ ức đòn chũm có một khối u cơ rắn chắc (khác với phản ứng hạch
trong các chứng viêm nhiễm). Nguyên nhân chủ yếu của chứng này có thể
do tư thế xấu của thai nhi trong tử cung; người mẹ khi mang thai thiếu vận
động dẫn đến nuôi dưỡng cơ ức đòn chũm bị hạn chế; hoặc trong khi sinh nở
cơ ức đòn chũm bị chấn thương, mạch máu trong cơ bị xuất huyết , từ cục
máu đông bị xơ hoá kích thích nhóm cơ này co rút.
Chẩn đoán:
Trẻ sau khi sinh, cơ ức đòn chũm bị co rút nổi lên như một sợi dây cứng
kéo lệch đầu về một bên và mặt nghiêng về phía đối diện, lâu dài có thể bị
vẹo, hạn chế vận động cột sống, biến dạng xương sọ mặt nếu không được
điều trị hoặc điều trị không đúng cách.
Hình 1. Giải phẫu cơ ức đòn chũm
Điều trị:
Nếu được phát hiện và điều trị sớm bệnh có thể khỏi hoàn toàn, càng để
muộn sẽ dễ dàng gây nhiều biến chứng và khó khăn cho việc điều trị, thậm
trí gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thẩm mỹ và sức khỏe.
YHCT
- Điều trị bảo tồn (phi phẫu thuật): Thích hợp với trẻ dưới một tuổi, sau sinh
được 2 tuần tuổi nên tiến hành trị liệu, có thể chườm nóng cục bộ, xoa bóp,
nắn chỉnh và cố định đầu (Khi trẻ ngủ có thể dùng bao cát để cố định đầu)
mục đích làm dãn, mềm cơ bị co cứng, phục hồi chức năng của cột sống cổ.
- Điều trị bằng phẫu thuật: Thường áp dụng đối với trẻ trên một tuổi, sau khi
đã được điều trị bảo tồn tích cực, đúng phương pháp trên 6 tháng mà không
có kết quả. Thường phẫu thuật cắt cả 2 đầu dưới của cơ ức đòn chũm, sau đó
cố định thạch cao 3-4 tuần và lại tiếp tục phục hồi chức năng bằng vật lý trị
liệu.
Hình 2. Cố định sau phẫu thuật cơ ức đòn chũm
YHHĐ kết hợp với YHCT
Mục đích: Thư cân, hoạt huyết, thông lạc. Nhuyễn kiên, tán kết, tiêu thũng.
Cải thiện và hồi phục chức năng hoạt động của cột sống cổ.
Thao tác: đặt bệnh nhi nằm hoặc ngồi
1. Thầy thuốc dùng bề mặt vân tay ngón cái hoặc dùng bề mặt vân tay ngón
trỏ, ngón giữa, ngón đeo nhẫn day cơ ức đòn chũm 5-6 phút.
2. Bóp day cơ ức đòn chũm 3-5 phút (dùng lực nhẹ nhàng, mềm mại).
(Nếu nhẹ quá thì không có tác dụng điệu trị, nếu mạnh quá thì phản tác dụng
cơ càng co rút)
Hình 3. Bóp day cơ ức đòn chũm
3. Thầy thuốc một tay cố định vai, lòng bàn tay kia ôm lấy đỉnh đầu bệnh nhi
đẩy đầu bệnh nhi từ từ ngả vào vai bên lành, làm như vậy vài lần.
Hình 4. Nắn chỉnh cột sống cổ
4. Một tay thầy thuốc đỡ lấy quai hàm bên lành, tay kia đỡ lấy đầu bên bệnh
nhẹ nhàng, chậm rãi xoay chuyển mặt trẻ về bên bệnh (vận động trong phạm
vi sinh lý), làm như vậy 5 lần.
5. Tiếp tục day cơ ức đòn chũm 3-5 phút.
6. Bóp huyệt kiên tỉnh kết thúc điều trị.
Hình 5. Bóp huyệt kiên tỉnh
Chú ý:
Trong sinh hoạt thường ngày, khi bế ãm, khi cho bú cố gắng để đầu, cổ của
trẻ ngược với tư thế bị vẹo. Khi cho trẻ chơi, lợi dụng ánh sáng, tiếng động
của đồ chơi để kích thích trẻ chủ động xoay cổ giống như được thầy thuốc
nắn chỉnh.(Vận động chủ động, kéo dãn chủ động tốt hơn ỉ lại vào vận động
thụ động của thày thuốc)
Người chăm sóc trẻ phải phối hợp với thày thuốc và thường xuyên làm các
động tác trên. (mỗi ngày nhiều lần, kiên trì trong nhiều tháng).
