418
150. ĐỊNH LƢỢNG TARCROLIMUS
I.NGUYÊN LÝ
Tarcrolimus là thuốc ức chế miễn dịch chống thải ghép ở người bệnh ghép tạng
Tarcrolimus trong máu toàn phần được định lượng theo nguyên lý miễn dịch
cạnh tranh một bước sử dụng công nghệ hóa phát quang.
Định lượng Tacrolimus là xét nghiệm miễn dịch chậm một bước để định lượng
tacrolimus trong máu toàn phần: Trước khi thực hiện định lượng trên máy, bước tiền
xử lý thủ công được thực hiện với mẫu máu toàn phần được chiết tách với thuốc thử
kết tủa và ly tâm. Chất nổi bề mặt được đem đi phân tích trên máy.
Mẫu đã qua tiền xử lý, dung dịch pha loãng thuốc thử và vi hạt thuận từ phủ anti-
tacrolimus được kết hợp lại để tạo hỗn hợp phản ứng. Tacrolimus có trong mẫu thử
gắn với các vi hạt phủ anti-tacrolimus. Sau khi làm chậm lại, chất kết hợp tacrolimus
có đánh dấu acridinium (chất có khả năng phát quang) được thêm vào hỗn hợp phản
ứng. Chất kết hợp tacrolimus có đánh dấu acridinium cạnh tranh với các điểm chưa
kết nối trên vị hạt. Kết quả của phản ứng hóa phát quang được tính bằng đơn vị ánh
sáng tương đương (RLU). Sự tương quan gián tiếp giữa lượng tacrolimus trong mẫu
và RLUs sẽ được bộ phận quang học trong máy phát hiện.
II. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện
- 1 cán bộ đại học, 1 kỹ thuật viên chuyên ngành hóa sinh.
2. Phƣơng tiện, hóa chất
+ Phương tiện: Máy xét nghiệm rchitect.
+ Hóa chất: Hóa chất tiền xử lý và tách chiết Tarcrolimus. Hóa chất xét nghiệm
Tarcrolimus, chất chuẩn Tarcrolimus, chất kiểm tra chất lượng Tarcrolimus.
3. Ngƣời bệnh
Người bệnh cần được giải thích về mục đích của việc lấy máu để làm xét nghiệm. Tùy
theo yêu cầu mà có thể lấy máu định lương Tarcrolimus ở những thời điểm khác
nhau.
4. Phiếu xét nghiệm
Phiếu xét nghiệm cần ghi đầy đủ thông tin về tên, tuổi, giới tính, khoa phòng, chẩn
đoán của người bệnh và ghi rõ chỉ định xét nghiệm
III. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Lấy bệnh phẩm
419
- Chỉ sử dụng mẫu máu toàn phần thu thập trong ống EDT cho xét nghiệm
Tarcrolimus. Phải ghi rõ thời điểm lấy mẫu và lần cuối sử dụng Tarcrolimus lên ống
đựng mẫu.
- Các chất chống đông dạng lỏng có thể có làm loãng bệnh phẩm dẫn đến giảm nồng
độ Tarcrolimus của người bệnh.
- Bệnh phẩm ổn đinh đến 7 ngày ở nhiệt độ 2-8°C. Nếu xét nghiệm được thực hiện
sau hơn 7 ngày cần bảo quản đông lạnh (-10°C hoặc lạnh hơn). Mẫu bệnh phẩm bảo
quản đông lạnh có thể lưu giữ trên 90% trong 6 tháng nhưng mất 46% trong 9 tháng.
Không bảo quản mẫu đã tiền xử lý.
- Bệnh phẩm chỉ rã đông 1 lần và phải trộn kỹ trước khi tiền xử lý.
2. Tiến hành kỹ thuật
- Máy phân tích cần chuẩn bị sẵn sàng để thực hiện phân tích mẫu: Máy đã được
chuẩn với xét nghiệm Tarcrolimus. Kết quả kiểm tra chất lượng với xét nghiệm
Tarcrolimus đạt yêu cầu không nằm ngoài dải cho phép và không vi phạm luật kiểm
tra chất lượng.
- Xét nghiệm Tarcrolimus yêu cầu phải thực hiện bước tiền xử lý bệnh phẩm bằng tay
theo quy trình sau:
Bước 1. Lắc đều mẫu (mẫu bệnh phẩm, control, Calibrator) bằng cách nhẹ nhàng lộn
các ống 5-10 lần.
Bước 2. Hút chính xác 200 µl mỗi mẫu vào ống ly tâm ngay sau khi lắc mẫu. Dùng
mỗi ống cho 1 mẫu.
Ghi chú: Dùng đầu pippette mới cho mẫu mới, không lau đầu tip, không hút quá.
Bước 3: Hút chính xác 200 µl dung dịch rchitect Tacrolimus whole blood reagent từ
lọ nhỏ có nhãn màu xanh vào mỗi ống ly tâm chứa mẫu. Giọt cuối cùng chạm vào
thành ống. Loại bỏ hết bọt khí.
Bước 4: Đậy nắp ống ly tâm và vortex trong khoảng 5-10s.Cần xem lại bằng mắt
thường để chắc chắn mẫu và các dung dịch xử lý được trộn đều và đồng nhất.
Bước 5: Đặt các ống vào máy ly tâm , chú ý để cân bằng trong máy ly tâm. Ly tâm
ống trong vòng 4 phút, tôc độ 13 000 vòng/phút
Bước 6: Lấy ống ra khỏi máy ly tâm, kiểm tra sự có mặt của các chất lắng dưới đáy
và dung dịch trong nổi phía trên
Bước 7: Mở nắp ống và gạn chất lỏng phía trên vào ống Transplant pretreatment khi
máy Architect đã sẵn sàng để chạy mẫu. Không dùng pippet hút phần dịch nổi phía
trên để chắc chắn không đụng phần lắng dưới đáy. Lưu ý: Chỉ có ống Transplant
Pretreatment (LN 1P06-01) được chấp nhận với mẫu Tacrolimus xử lý để chạy trên hệ
420
thống rchitect iSystem. Các kết quả có thể bị ảnh hưởng nếu không dùng ống
Transplant Pretreatment. Vortex ống Transplant pretreatment trong 5-10 giây
Bước 8: Chuyển ống vào khay chứa mẫu của rchitect.
Sau khi thực hiện xong bước tiền xử lý, tiếp tục thực hiện như sau
- Người thực hiện phân tích mẫu nhập dữ liệu về thông tin người bệnh và chỉ định xét
nghiệm vào máy phân tích hoặc hệ thống mạng (nếu có).
- Nạp mẫu bệnh phẩm vừa thực hiện xong bước tiền xử lý vào máy phân tích
- Ra lệnh cho máy thực hiện phân tích mẫu bệnh phẩm
- Đợi máy phân tích mẫu theo protocol của máy
- Khi có kết quả cần xem xét đánh giá kết quả sau đó in báo cáo hoặc ghi kết quả vào
phiếu xét nghiệm để trả cho người bệnh.
Lưu ý: Xét nghiệm Tarcrolimus nếu muốn làm lại phải thực hiện từ bước tiền xử lý.
Không sử dụng lại mẫu tiền xử lý đã phân tích xong để chạy lại xét nghiệm.
IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
Không có giá trị bình thường cho xét nghiệm này vì nó phụ thuộc vào từng người
bệnh, yêu cầu điều trị cũng như thời gian lấy mẫu.
V. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ
- Nhiều thuốc điều trị có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm Tarcrolimus. Khắc
phục: Bác sỹ điều trị cần nắm rõ những cảnh báo về các thuốc điều trị và nồng độ của
nó ảnh hưởng thế nào đến kết quả xét nghiệm Tarcrolimus trong khi đánh giá kết quả
xét nghiệm.
- Những yếu tố gây nhiễu cho kết quả xét nghiệm. Kết quả xét nghiệm ít bị ảnh hưởng
khi:
+ Huyết thanh vàng: Bilirubin < 40 mg/dL .
+ Protein toàn phần: <12g/dL
+ Acid Uric <20 mg/dL
+ Huyết thanh đục: Triglycerid < 800 mg/dl.
+ Hematocrit: <25% hay >55%