Giải pháp tài chính cho chiếu sáng công cộng
hiệu suất cao
Chiếu sáng đường giao thông đô thị tiết kiệm năng lượng đang là nhu cầu
cấp bách của các đô thị Việt Nam hiện nay. Do khó khăn về tài chính ngân
sách nên việc đầu tư cho hệ thống chiếu sáng đường phố luôn thấp hơn
nhiều so với yêu cầu. Để khắc phục tình trạng trên, tránh việc đầu tư tự phát
của người dân bằng công nghệ thô sơ và lạc hậu, không đảm bảo an toàn kỹ
thuật điện vừa lãng phí điện năng nhiều giải pháp được đưa ra. Công ty cổ
phần TM & DV ánh Sáng Thăng Long là một trong những đơn vị chuyên
trong lĩnh vực dịch vụ hiệu quả năng lượng đã cùng một số đối tác thực hiện
các thử nghiệm để tìm ra câu trả lời cho những vấn đề trên,
Nâng cao nhận thức trong xã hội
Đây là bước tiếp cận đầu tiên và quan trọng nhất trong toàn bộ quy trình vận
động đầu tư cho hệ thống chiếu sáng công cộng hiệu suất cao (CSCC HSC)
tại địa phương, cần truyền thông một cách cụ thể rõ ràng từ việc làm rõ thế
nào là chiếu sáng công cộng HSC, sự khác biệt của nó với những hệ thống
CSCC hiện có, tính ưu việt về sự bền vững, cường độ chiếu sáng và mức tiết
kiệm điện so với hệ thống chiếu sáng hiện tại, tới việc phải trình bày một
phương án cụ thể bằng những con số có tính thuyết phục cao.
Thực tế cho thấy, để đảm bảo sự thành công cho một dự án đầu tư hệ thống
CSCC HSC thì đối tượng cần truyền thông đầu tiên là các lãnh đạo địa
phương, sau đó là các tổ dân phố. Khi lãnh đạo địa phương và người dân đã
nhận thức được hiệu quả của CSCC HSC thì hai vấn đề vướng mắc trên coi
như đã giải quyết được một nửa. giờ đây chính quyền địa phương đã có
được định hướng đầu tư cho chiếu sáng HSC và người dân đã sẵn sàng ủng
hộ, chia sẻ khó khăn về tài chính với chính quyền để đầu tư cho một dự án
“ích nước lợi nhà”.
Hỗ trợ về tư vấn và lập dự án đầu tư
Khi lãnh đạo địa phương đã thống nhất phương án đầu tư cho hệ thống
CSCC HSC, thì Ban quản lý (BQL) đầu tư xây dựng hạ tầng kinh tế – kỹ
thuật của địa phương sẽ phải thực hiện những bước sau:
- Lập nhiệm vụ đầu tư: xác định phương án đầu tư và tổng mức đầu tư của
dự án.
- Trình Ủy ban nhân dân (UBND) phê duyệt phương án đầu tư (UBND tỉnh,
hoặc thành phố, quận, huỵện phê duyệt và ra quyết định cho đầu tư dự án).
- Ký hợp đồng với công ty tư vấn thiết kế để lập báo cáo kinh tế – kỹ thuật
của dự án nhằm xác định phương án kỹ thuật, biện pháp thi công và dự toán
chi tiết.
- Trình phê duyệt “ báo cáo kinh tế – kỹ thuật” của dự án để UBND phê
duyệt và ra quyết định cho thực hiện dự án.
- Tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà thầu thi công để thực hiện thi công công
trình và nhà thầu giám sát thi công để quản lý chất lượng thi công công
trình.
- Tổ chức bàn giao công trình khi công trình đã được thi công xong cho bên
quản lý vận hành.
Nhìn vào quy trình thực hiện một dự án đầu tư hệ thống CSCC cho thấy để
đảm bảo phương án đầu tư có công nghệ CSHSC và mức đầu tư hợp lý thì
cần có sự tham gia với vai trò tư vấn về công nghệ và hỗ trợ kỹ thuật lập dự
án cho các ban quản lý dự án từ phía các công ty dịch vụ hiệu quả năng
lượng (ESCO).
Kinh nghiệm của công ty Ánh Sáng Thăng Long đối với các dự án CSCC
HSC đã thực hiện tại một số địa phương là: tư vấn về công nghệ và kỹ thuật
chiếu sáng hết sức quan trọng cho hiệu quả đầu tư cả về phương diện kỹ
thuật và tài chính. Việc lựa chọn đúng công nghệ chiếu sáng và kỹ thuật bố
trí chiếu sáng ảnh hưởng trực tiếp tới tổng mức đầu tư và phương án thu xếp
vốn. Nội dung tư vấn và hỗ trợ kỹ thuật bao gồm:
- Tham gia khảo sát tuyến chiếu sáng cùng cán bộ kỹ thuật của Ban quản lý
để xác định được phương án bố trí chiếu sáng, thiết bị chiếu sáng, công nghệ
điều khiển chiếu sáng
- Tư vấn lựa chọn thiết bị chiếu sáng và thiết bị điều khiển phù hợp với
phương án đã lựa chọn để đưa vào hồ sơ thiết kế kỹ thuật.
- Hỗ trợ kỹ thuật trong giai đoạn lập dự toán để xác định đúng số lượng thiết
bị vật tư cần cho công trình, hạn chế tới mức thấp nhất sự lãng phí trong đầu
tư.
Xây dựng đề xuất các mô hình
Từ kinh nghiệm thực tiễn, Công ty Ánh Sáng Thăng Long đề xuất ba mô
hình huy động vốn cho các dự án CSCC HSC :
Mô hình 1: 100% kinh phí đầu tư và vận hành do ngân sách nhà nước cấp
thông qua chính quyền địa phương. Phương án này thường đứng trước khó
khăn là hạn hẹp về nguồn ngân sách.
Mô hình 2: 100% kinh phí đầu tư do ngân sách nhà nước cấp, 100% kinh phí
vận hành do nhân dân tự đóng góp. Phương án này huy động được nhiều
nguồn kinh phí từ nhà nước và của người dân; có điều kiện để lựa chọn thiết
bị, kỹ thuật chiếu sáng phù hợp với thực tế và tiết kiệm được do có sự giám
sát của người dân.
Mô hình 3: Thị trường hoá các dịch vụ cung ứng ánh sáng cho đô thị. Thị
trường hoá hoạt động đầu tư vận hành hệ thống CSCC HSC tại địa phương
bằng việc cho các công ty dịch vụ chiếu sáng công cộng tham gia đầu tư và
vận hành hệ thống chiếu sáng dưới hình thức BOT- các công trình giao
thông xây dựng, vận hành, chuyển giao, nhà đầu tư thu hồi vốn qua phí ánh
sáng và ngân sách chi trả qua UBND.
Ngoài ra cần quan tâm tới hình thức mua, bán dịch vụ CSCC HSC, theo đó
các quan hệ mua bán trong thị trường dịch vụ hiệu quả năng lượng (HQNL)
được thực hiện thông qua hợp đồng, như: Hợp đồng cung ứng dịch vụ trọn
gói – hình thức chia sẻ tiết kiệm năng lượng; Hợp đồng cung ứng dịch vụ
trọn gói đảm bảo mức tiết kiệm năng lượng.
