1
Chuyên đề 2
TÀI CHÍNH VÀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH NÂNG CAO
* Khái quát nội dung môn học: Chuyên đề Tài chính và quản lý tài chính
nâng cao sẽ trang bị cho người học kiến thức tổng hợp và toàn diện về hoạt động
tài chính doanh nghiệp, giúp người học nắm vững các mối quan hệ tài chính
phát sinh trong hoạt động kinh doanh, hiểu và biết cách sử dụng các công cụ
trong quản trị tài chính như phương pháp dòng tiền chiết khấu, phương pháp
đánh giá rủi ro và tỷ suất sinh lời, phương pháp dự báo nhu cầu tài chính,
phương pháp định giá doanh nghiệp, từ đó biết cách quản trị đầu tư vốn, quản trị
huy động vốn, quản trị sử dụng vốn, quản trị phân phối lợi nhuận và lập kế
hoạch tài chính cho doanh nghiệp. Do đó, nội dung của chuyên đề bao gồm:
1. Vai trò và mục tiêu của quản trị tài chính doanh nghiệp
2. Giá trị thời gian của tiền
3. Rủi ro và tỷ suất sinh lời
4. Định giá trái phiếu và cổ phiếu
5. Dự báo nhu cầu tài chính doanh nghiệp
6. Quyết định đầu tư vốn của doanh nghiệp
7. Nguồn vốn của doanh nghiệp
8. Chi phí sử dụng vốn của doanh nghiệp
9. Hệ thống đòn bẩy trong doanh nghiệp
10. Quản trị vốn kinh doanh của doanh nghiệp
11. Phân phối lợi nhuận của doanh nghiệp
12. Định giá doanh nghiệp
* Về văn bản pháp lý có liên quan đến lĩnh vực tài chính doanh nghiệp,
học viên cần nghiên cứu và nắm vững quy định pháp lý về tài chính được quy
định trong Luật doanh nghiệp năm 2020; Quy định pháp lý về quản lý, sử dụng
và trích khấu hao đối với TSCĐ; Quy định về việc trích lập dự phòng; quy định
về phát hành chứng khoán; Quy định về đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp
và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp; Quy định về hướng dẫn xử lý
tài chính và xác định giá trị doanh nghiệp khi thực hiện chuyển doanh nghiệp
100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần.
2
I. VAI TRÒ VÀ MỤC TIÊU CỦA QUẢN TRỊ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
1. Tài chính doanh nghiệp và quản trị tài chính doanh nghiệp
- Quá trình hoạt động của doanh nghiệp cũng là quá trình tạo lập, phân
phối và sử dụng quỹ tiền tệ hợp thành hoạt động tài chính của doanh nghiệp.
Trong quá trình đó, làm phát sinh, tạo ra sự vận động của các dòng tiền bao hàm
dòng tiền vào, dòng tiền ra gắn liền với hoạt động đầu tư và hoạt động kinh
doanh thường xuyên hàng ngày của doanh nghiệp.
- Như vậy, xét về hình thức, tài chính doanh nghiệp là quỹ tiền tệ trong
quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng và vận động gắn liền với hoạt động của
doanh nghiệp. Xét về bản chất, tài chính doanh nghiệp là các quan hệ kinh tế
dưới hình thức giá trị nảy sinh gắn liền với việc tạo lập, sử dụng quỹ tiền tệ của
doanh nghiệp trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp.
- Quản trị tài chính doanh nghiệp là việc đánh giá, lựa chọn và tổ chức
thực hiện các quyết định tài chính nhằm tối đa hóa giá trị công ty.
- Các quyết định tài chính của DN bao gồm:
+ Nhóm quyết định liên quan đến việc huy động vốn cho hoạt động của
DN như quyết định huy động vốn từ nguồn nào, huy động vốn bao nhiêu, huy
động vốn bằng hình thức nào, cơ cấu nguồn vốn tối ưu là bao nhiêu...
+ Nhóm quyết định liên quan đến việc đầu tư và sử dụng vốn của DN như
đầu tư vào dự án nào, danh mục đầu tư tối ưu, cơ cấu tài sản tối ưu là bao nhiêu,
quyết định về nợ phải thu, hàng tồn kho, dự trữ vốn bằng tiền...
+ Nhóm quyết định liên quan đến việc phân phối lợi nhuận của DN như
chia cổ tức với tỷ lệ bao nhiêu, chia cổ tức bằng hình thức nào, có thực hiện mua
lại cổ phần thay cho chia cổ tức...
2. Vai trò của nhà quản trị tài chính trong doanh nghiệp (Giám đốc
tài chính)
Vai trò của giám đốc tài chính được thể hiện như chiếc cầu nối giữa thị
trường tài chính với doanh nghiệp. Vai trò đó được thể hiện như sau:
(1) Trước tiên, giám đốc tài chính sẽ tổ chức huy động vốn để đáp ứng
nhu cầu vốn đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Như
3
vậy, giám đốc tài chính sẽ phải dự báo được nhu cầu vốn cần thiết và lựa chọn
các hình thức huy động vốn với quy mô hợp lý.
(2) Sau khi huy động vốn, giám đốc tài chính sẽ thực hiện việc phân bổ
vốn cho các cơ hội đầu tư của doanh nghiệp. Trong điều kiện giới hạn về nguồn
vốn, giám đốc tài chính phải phân bổ vốn cho các dự án đầu tư sao cho có thể tối
đa hóa lợi ích cho chủ sở hữu.
(3) Việc đầu tư hiệu quả và sử dụng những tài sản với hiệu suất cao sẽ
đem lại dòng tiền gia tăng cho doanh nghiệp.
(4) Cuối cùng, giám đốc tài chính sẽ phải quyết định phân phối dòng tiền
thu được từ các hoạt động của doanh nghiệp. Dòng tiền đó có thể được tái đầu tư
trở lại doanh nghiệp hoặc hoàn trả cho các nhà đầu tư.
Qua phân tích trên, có thể nhận thấy giám đốc tài chính của một doanh
nghiệp có vai trò quan trọng thể hiện qua việc phân tích và lựa chọn 3 chính
sách tài chính chiến lược, đó là:
+ Doanh nghiệp nên đầu tư vào những dự án nào trong điều kiện nguồn
lực tài chính có hạn để tối đa hóa lợi ích của chủ sở hữu? Trả lời câu hỏi này tức
là đã lựa chọn chính sách đầu tư vốn tối ưu.
+ Doanh nghiệp nên tài trợ vốn cho dự án đầu tư bằng những nguồn vốn
nào với quy mô bao nhiêu? Trả lời câu hỏi này nghĩa là đã lựa chọn chính sách
tài trợ vốn tối ưu.
+ Doanh nghiệp nên phân phối kết quả hoạt động kinh doanh như thế
nào? Việc lựa chọn câu trả lời cho câu hỏi này chính là đã lựa chọn chính sách
phân phối lợi nhuận (chính sách cổ tức) tối ưu.
Các chính sách này sẽ có tác động tới rủi ro và tỷ lệ tăng trưởng thu nhập
của chủ sở hữu trong tương lai và điều đó sẽ tác động làm tăng hoặc giảm giá trị
công ty trên thị trường. Mặt khác, các chính sách tài chính sẽ phải luôn đảm bảo
lợi ích hài hòa, rủi ro thì chia sẻ. Khi đó, các chính sách tài chính của doanh
nghiệp mới đảm bảo tính khả thi khi triển khai thực hiện.
3. Mục tiêu của quản trị tài chính doanh nghiệp
Trong kinh tế vi mô, tối đa hoá lợi nhuận như là một mục tiêu lý thuyết và
các nhà kinh tế học sử dụng nó để chứng minh các công ty nên hoạt động như
4
thế nào là hợp lý để có thể gia tăng được lợi nhuận. Tuy nhiên, việc xem xét đó
dường như được đặt trong bối cảnh thế giới tĩnh. Còn trong thế giới động, các
nhà quản trị tài chính đang phải đối mặt khi đưa ra các quyết định của mình, đó
là phải xử lý hai vấn đề lớn mà mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận đã bỏ qua không
xem xét tới đó là yếu tố thời gian và rủi ro trong tương lai.
Do vậy, khi phân tích và lựa chọn các quyết định tài chính, giám đốc tài
chính phải xử lý được mối quan hệ giữa rủi ro và khả năng sinh lời gắn trong
việc ra quyết định tài chính để nhằm mục tiêu tối đa hoá lợi ích của chủ sở hữu
(đối với công ty cổ phần điều đó thể hiện thông qua tối đa hoá giá trị của công ty
trên thị trường).
4. Thị trường tài chính
Trong quá trình hoạt động, doanh nghiệp có lúc thiếu hụt vốn nhưng có
lúc dư thừa vốn. Lúc thiếu vốn doanh nghiệp phải tìm nguồn tài trợ nhằm bù đắp
sự thiếu hụt về vốn đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh được liên tục và
hiệu quả. Những lúc dư thừa vốn, doanh nghiệp phải thực hiện đầu tư vốn để
sinh lời nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Như vậy, hoạt động của doanh
nghiệp gắn liền với hệ thống tài chính. Trong đó bao gồm: Thị trường tài chính,
các tổ chức tài chính và các công cụ tài chính.
*Thị trường tài chính: là nơi giao dịch các loại tài sản tài chính như cổ
phiếu, trái phiếu, tín phiếu...
- Thành phần tham gia thị trường tài chính bao gồm các cá nhân, hộ gia
đình, các doanh nghiệp, các tổ chức tài chính trung gian và chính phủ
- Hàng hóa được giao dịch trên thị trường tài chính là các tài sản tài chính
- Chức năng của thị trường tài chính:
+ Tập trung các khoản tiền nhàn rỗi thành nguồn vốn lớn cho đầu tư phát
triển.
+ Kích thích tiết kiệm và đầu tư.
+ Hình thành giá cả của các tài sản tài chính.
+ Tạo tính thanh khoản cho các tài sản tài chính.
- Các loại thị trường tài chính.
5
+ Căn cứ vào thời hạn luân chuyển vốn: Gồm có Thị trường tiền tệ và thị
trường vốn.
+ Căn cứ vào cơ cấu thị trường: Gồm có thị trường sơ cấp và thị trường
thứ cấp.
+ Căn cứ vào tính chất chuyên môn hóa của thị trường: Gồm có thị trường
công cụ nợ, thị trường công cụ vốn và thị trường công cụ phái sinh.
* Các tổ chức tài chính: bao gồm Ngân hàng thương mại, các quỹ tín
dụng, công ty tài chính, quỹ đầu tư, công ty chứng khoán, công ty bảo hiểm, các
quỹ hưu trí.
* Các công cụ tài chính: Do thị trường tài chính được chia thành thị
trường vốn và thị trường tiền tệ, nên mỗi thị trường sẽ giao dịch các loại công cụ
tài chính khác nhau.
- Thị trường vốn thường giao dịch 3 loại công cụ chủ yếu: Trái phiếu, cổ
phiếu, chứng khoán cầm cố bất động sản
- Thị trường tiền tệ thường giao dịch các loại công cụ sau: Tín phiếu kho
bạc, chứng chỉ tiền gửi, thương phiếu...
II. GIÁ TRỊ THỜI GIAN CỦA TIỀN
Thực tiễn hoạt động tài chính chỉ rõ: Một đồng ngày hôm nay có giá trị
hơn một đồng trong tương lai, bởi 3 lý do sau:
+ Thứ nhất: Do lạm phát làm cho đồng tiền trong tương lai bị mất giá.
+ Thứ hai: Do rủi ro trong đời sống kinh tế xã hội hàng ngày làm cho
đồng tiền hôm nay chắc chắn hơn đồng tiền trong tương lai.
+ Thứ ba: Do luôn có cơ hội đầu tư làm cho một đồng tiền ngày hôm nay
nếu để tới ngày mai, ngoài tiền gốc còn có tiền lãi do chính nó sinh ra, còn một
đồng ở tương lai vẫn chỉ là một đồng mà thôi.
=> Thực tế này cho thấy tiền tệ có giá trị theo thời gian (time value of
money), có nghĩa là một đồng tiền ngày hôm nay có giá trị lớn hơn một đồng
tiền trong tương lai.
Tiền lãi (I) và Lãi suất (r) chính là chỉ tiêu đo lường giá trị thời gian của
tiền tệ, tuy nhiên Lãi suất được sử dụng phổ biến hơn vì nó có thể so sánh được.