339
GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY HOẠT ĐỘNG KHỞI NGHIỆP ĐỔI MỚI SÁNG TẠO:
BÀI HỌC KINH NGHIỆM TỪ DỰ ÁN V2WORK
Phạm Chí Trng1, Nguyễn Ngc Trâm1
1. Lớp CH21QT01
TÓM TẮT
Nghiên cứu bắt nguồn từ hoạt động tham gia dự án quốc tế với 8 trường đại học khác tại
Việt Nam nhằm nâng cao khả năng tìm kiếm việc làm và kỹ năng khởi nghiệp của sinh viên tốt
nghiệp – V2Work là một dự án Xây dựng năng lực thuộc Chương trình Erasmus + do Ủy ban
châu Âu tài trợ với mục đích tăng cường năng lực của hệ thống giáo dục đại học Việt Nam để
nâng cao khả năng tìm kiếm việc làm và kỹ năng khởi nghiệp của sinh viên tốt nghiệp, và để
củng cố mối quan hệ với thị trường lao động, phù hợp với ưu tiên của chính phủ Việt Nam trong
việc nâng cao tỉ lệ có việc làm sau tốt nghiệp ở cấp quốc gia. Bằng phương pháp nghiên cứu
thực tiễn, nghiên cứu hoạt động triển khai và đánh giá kết quả dự án, từ đó đề xuất các giải
pháp thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong và ngoài phạm vi trường đại học..
Từ khóa: Khởi nghiệp, sáng tạo, hệ sinh thái, V2WORK, TDMU.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đang được triển khai rộng khắp từ năm 2016 –
năm Quốc gia khởi nghiệp gắn liền với Đề án 844 – Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi
mới sáng tạo đến năm 2025”do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, Đề án 1665 – Đề án “Hỗ
trợ Học sinh sinh viên Khởi nghiệp đến năm 2025” do Bộ Giáo dục và Đào tạo và ngày càng
có nhiều hoạt động thực tế, đi vào chiều sâu, xây dựng được hệ sinh thái khởi nghiệp bền vững.
Tham gia các dự án quốc tế trong việc nâng cao năng lực đội ngũ và tận dụng các nguồn
lực để đẩy mạnh hoạt động hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là cơ hội để các trường
đại học tạo thực hiện tốt các nhiệm vụ, tạo nhiều sân chơi thực tiễn, môi trường thực tế nhằm
rèn luyện sinh viên phát triển các kỹ năng về khởi nghiệp, phát triển năng lực chuyên môn và
các kỹ năng mềm, kỹ năng xã hội… tạo nguồn nhân lực cht lượng cao đáp ứng yêu cầu phát
triển kinh tế xã hội của đt nước.
Từ năm 2018 đến 2021, với sự phát triển không ngừng về trong lĩnh vực đào tạo, nghiên
cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, phục vụ cộng đồng với chiến lược phù hợp, Trường đại
học Thủ Dầu Một tham gia dự án quốc tế do Ủy ban Châu Âu tài trợ với tên gọi V2Work, nhằm
nâng cao năng lực đội ngũ hỗ trợ sinh viên tìm kiếm việc làm và kỹ năng khởi nghiệp sau tốt
nghiệp là một trong những thành công khẳng định thương hiệu của nhà trường.
2. NỘI DUNG
2.1. Giới thiệu dự án V2WORK: V2WORK – Tăng cường hệ thống giáo dục đại học
Việt Nam nhằm nâng cao khả năng tìm kiếm việc làm và kỹ năng khởi nghiệp của sinh viên tốt
340
nghiệp - là một dự án Xây dựng năng lực thuộc Chương trình Erasmus + do Ủy ban châu Âu
tài trợ trong thời gian 03 năm với mục đch tăng cường năng lực của hệ thống giáo dục đại
học Việt Nam để nâng cao khả năng tìm kiếm việc làm và kỹ năng khởi nghiệp của sinh viên
tốt nghiệp, và để củng cố mối quan hệ với thị trường lao động, phù hợp với ưu tiên của chính
phủ Việt Nam trong việc nâng cao tỉ lệ có việc làm sau tốt nghiệp ở cp quốc gia.
V2WORK cụ thể hướng đến mục tiêu:
1. Hiện đại hoá các dịch vụ hỗ trợ nghề nghiệp của 08 trường đại học Việt Nam thông
qua việc xây dựng năng lực thể chế và nhân viên về kỹ năng làm việc và tinh thần khởi nghiệp
để họ có thể trở thành công cụ hiệu quả và năng động để thúc đẩy và hỗ trợ việc làm và tinh
thần khởi nghiệp của sinh viên và sinh viên tốt nghiệp ở các trường đại học.
2. Củng cố mối quan hệ hợp tác nhà trường - doanh nghiệp thông qua việc xây dựng các
cơ chế nhằm thúc đẩy sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp vào Trung tâm Hướng nghiệp.
V2WORK sẽ đạt được các mục tiêu trên bằng cách: Trong khoảng thời gian 36 tháng,
V2WORK sẽ xây dựng và triển khai một loạt các hoạt động hướng tới phân tch, đào tạo, việc
làm & khởi nghiệp và mạng lưới, để hỗ trợ các trường đại học Việt Nam nâng cao khả năng tìm
kiếm việc làm và kỹ năng khởi nghiệp của sinh viên tốt nghiệp và củng cố mối quan hệ giữa
nhà trường và thị trường lao động.
1. Một phân tích chuyên sâu về tình hình hiện tại của tỉ lệ có việc làm sau tốt nghiệp và
nhu cầu thị trường lao động để xác định các nhu cầu đào tạo và cơ chế của đối tác: Các chuyến
thăm thực tế của các đối tác Việt Nam đến các trường đại học Châu Âu. Xác định các thực tiễn
tốt và nhu cầu phát triển liên quan đến việc làm và khởi nghiệp sau tốt nghiệp cũng như tình
hình thực tế của các Trung tâm hướng nghiệp ở các đại học Việt Nam.
2. Xây dựng năng lực cán bộ trung tâm hướng nghiệp của các trường đại học Việt Nam
về năng lực chuyên môn và kỹ năng hỗ trợ thông qua hoạt động đào tạo được tổ chức ở các
Trường thành viên:
5 học phần đào tạo nhân viên của các Trung tâm hướng nghiệp
- Học phần 1 “Tham gia vào việc làm: Xây dựng và thúc đẩy hợp tác để thành công” sẽ
được tổ chức vào ngày 2-4/7/2018 tại Trường Đại học Nha Trang.
- Học phần 2 “Phân tch Thị trường lao động: Công việc & Việc làm” sẽ được tổ chức
vào ngày 16-18/10/2018 tại Trường Đại học Công nghiệp Vinh.
- Học phần 3 “Doanh nghiệp, Khởi nghiệp và Kỹ năng tiếp thị" sẽ được tổ chức vào ngày
27-29/11/2018 tại Đại học Đà Nẵng.
- Học phần 4 “Đào tạo chuẩn bị công việc và thực tập” sẽ được tổ chức vào ngày 14-
16/01/2019 tại Trường Đại học Tây Nguyên.
- Học phần 5 “Công cụ tham gia qua các Trung tâm hướng nghiệp” sẽ được tổ chức vào
ngày 3-5/4/2019 tại Trường Đại học Trà Vinh.
Các khóa đào tạo nội bộ nhân rộng cho các nhân viên trung tâm hướng nghiệp và các
nhân viên có liên quan nhằm chia sẻ thêm kiến thức và kỹ năng đã được học trong các Học
phần do các đối tác V2WORK giảng dạy. Mở rộng đào tạo với sự tham gia của các nhân viên
từ các trường đại học lân cận. Các khoá đào tạo nhân rộng sẽ được tổ chức trong vòng 1 tháng
sau khi kết thức Học phần chính thức.
341
Các khóa học đào tạo trực tuyến dành cho sinh viên và sinh viên tốt nghiệp của các trường
đại học Việt Nam, liên quan đến chủ đề phát triển kỹ năng tìm kiếm việc làm, kỹ năng làm việc
hoặc tinh thần khởi nghiệp, sẽ được các trung tâm hướng nghiệp V2WORK thực hiện trong
năm học 2019-2020.
3. Ra mắt các dịch vụ mới về việc làm, hướng nghiệp, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại
mỗi trường đại học thành viên: Các trung tâm hướng nghiệp tại Việt Nam sẽ được hiện đại hóa
hoặc tạo mới trong các trường đại họ đối tác, được trang bị đầy đủ và với sự hỗ trợ của trường.
Với cơ sở nền tảng này, việc đào tạo trong thời gian nửa đầu của dự án, và với sự hỗ trợ của
các đối tác Châu Âu, từng trung tâm hướng nghiệp ở các đối tác sẽ ra mắt một loạt các dịch vụ
mới để hỗ trợ sinh viên và sinh viên tốt nghiệp trong việc phát triển việc làm, kỹ năng làm việc
hoặc khởi nghiệp. Các dịch vụ mới này sẽ được đi kèm với việc tổ chức Cuộc thi Ý tưởng Kinh
doanh tại mỗi trường đại học và hai Ngày hội Việc làm trong thời gian nửa sau của dự án.
4. Thực hiện các hành động kết nối xây dựng mạng lưới giữa các trường đại học và doanh
nghiệp:
Các đối tác của V2WORK sẽ phát triển một loạt các hành động kết nối trong toàn dự án,
để hỗ trợ đầy đủ các hoạt động khác của dự án, đồng thời phát triển và củng cố mối quan hệ
của các trường đại học đối tác với thị trường lao động, cũng như đưa ra các khuyến nghị chính
sách. Các hoạt động đó sẽ bao gồm:
- Các buổi họp kinh doanh thường xuyên giữa các nhân viên trung tâm hướng nghiệp, các
giáo sư và đại diện của thị trường lao động, để thảo luận về việc làm của sinh viên tốt nghiệp và
xác định sự chênh lệch có thể có.
- Diễn đàn hệ sinh thái việc làm và khởi nghiệp tại mỗi trường đại học đối tác để kích
thch đối thoại và tranh luận ở cp tỉnh tương ứng về việc làm sau đại học và khởi nghiệp và
xây dựng các chiến lược địa phương để cải thiện tình hình hiện tại.
- Hội nghị quốc gia về việc làm sau tốt nghiệp và khởi nghiệp tại Thành phố Hồ Chí Minh
để thực hiện đối thoại ở cp quốc gia và đưa ra các khuyến nghị chính sách.
- Cuộc thi Ý tưởng Kinh doanh Sáng tạo được tổ chức tại hội nghị quốc gia, để giới thiệu
và hỗ trợ các ý tưởng kinh doanh sáng tạo của sinh viên đại học Việt Nam.
- Hội nghị tổng kết Dự án tại Hà Nội, nhằm quảng bá kết quả dự án và vai trò của Trung
tâm hướng nghiệp tại các trường đại học Việt Nam, và triển khai hiệu quả Mạng lưới V2WORK
của Trung tâm Hướng nghiệp thuộc các trường đại học, mạng lưới sẽ hỗ trợ các trường đại
học Việt Nam thành lập hoặc phát triển hơn nữa Trung tâm Hướng nghiệp sau khi kết thúc dự
án, để các trường có chung tiếng nói thống nht trong cuộc thảo luận quốc gia về việc làm sau
tốt nghiệp và khởi nghiệp.
5. Xây dựng mạng lưới các trung tâm hướng nghiệp các trường đại học Việt Nam: Hình thành
mạng lưới Hỗ trợ tìm kiếm việc làm và khởi nghiệp Việt Nam (VEES-NET)
2.2. Kết quả của dự án
Trong suốt 3,5 năm triển khai dự án (10/2017 - 4/2021), với sự hợp tác tích cực giữa tám
trường đại học Việt Nam bao gồm: Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, Trường Đại học Công
nghiệp Vinh, Đại học Đà Nẵng, Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Tây Nguyên,
342
Trường Đại học Thủ dầu Một, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn- ĐHQG TpHCM,
Trường Đại học Trà Vinh, cùng 3 tổ chức cộng tác viên là Bộ Giáo dục và Đào tạo, Phòng
Thương mại và công nghiệp Việt Nam - VCCI, Hiệp hội sinh viên quốc tế - AIESEC và 3
trường đại học Châu Âu. Dự án V2WORK đã đạt được toàn bộ các chỉ tiêu đề ra.
Kết quả chính của dự án V2WORK có thể tóm tắt như sau:
- Xây dựng và ban hành bản báo cáo phân tích việc làm và khởi nghiệp của sinh viên tốt
nghiệp ở Việt Nam. Đây là kết quả của việc phân tích dữ liệu thu thập từ các nguồn và từ các
cuộc khảo sát được hoàn thành bởi sinh viên, nhân viên và sinh viên tốt nghiệp, cũng như các
nhà tuyển dụng từ khắp nơi trên cả nước.
- Các trường đại học tham gia dự án sẽ được tập hun các nghiệp vụ giúp tăng cường mối
quan hệ giữa các trường đại học và các doanh nghiệp thông qua phát triển các công cụ và cơ
chế nhằm thúc đẩy sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp trong các Trung tâm dịch vụ việc
làm và hướng nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên trong tìm kiếm việc làm và phát
triển kỹ năng cần thiết cho khởi nghiệp.
- Nâng cao năng lực của cán bộ phụ trách với hơn 1.000 lượt cán bộ của các Trung tâm
Hỗ trợ việc làm, được đào tạo thông qua các khóa Tập hun chuyên gia V2WORK, hội thảo
nhân rộng, các khóa học trực tuyến.
- Tổ chức 16 Ngày hội việc làm, trong đó các thành viên đã kết hợp Ngày hội việc làm
truyền thống với các hoạt động bổ sung như hội thảo, tọa đàm, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ
năng việc làm của sinh viên tham gia;
- Tổ chức thành công 9 cuộc thi ý tưởng khởi nghiệp (8 cp trường và 1 cp quốc gia),
nâng cao nhận thức của sinh viên về khởi nghiệp và thúc đẩy các ý tưởng sáng tạo bằng cách
cung cp hỗ trợ ban đầu đầu tư cho sự phát triển của các dự án kinh doanh trong tương lai.
- Tổ chức 16 khóa học trực tuyến với sự tham gia của 6383 sinh viên. Nguồn học liệu và
thiết kế bài giảng được chia sẻ giữa các cơ sở giáo dục đại học để các trường có thể dùng chung.
- Tổ chức 8 Diễn đàn Hệ sinh thái việc làm và khởi nghiệp tại 8 tỉnh khác nhau để kích
thch đối thoại và đưa ra các khuyến nghị và chiến lược cho địa phương.
- Tổ chức Hội nghị cp quốc gia về việc làm và khởi nghiệp và ban hành Khuyến nghị về
Chính sách thông qua Báo cáo về chính sách nhằm nâng cao hơn nữa khả năng của Hệ thống
giáo dục đại học Việt Nam trong việc hỗ trợ sinh viên tốt nghiệp tìm được việc làm có ý nghĩa
hoặc phát triển các nỗ lực kinh doanh.
- Hình thành mạng lưới Hỗ trợ tìm kiếm việc làm và khởi nghiệp Việt Nam (VEES-NET),
một mạng lưới các trường đại học Việt Nam nhằm thúc đẩy khả năng tìm kiếm việc làm tốt hơn
và phát triển tinh thần, văn hóa khởi nghiệp trong các cơ sở giáo dục đại học.
Thông qua dự án V2WORK, hoạt động hỗ trợ việc làm và khởi nghiệp tại tám trường đại
học đối tác đã được cải thiện đáng kể cả về cht và lượng. Nhận thức về tầm quan trọng của
việc hợp tác với doanh nghiệp trong giảng dạy và hỗ trợ việc làm tại các trường đại học ngày
càng được chú trọng và thống nht từ cp quản lý cp trên đến giáo viên và nhân viên, thông
qua cam kết và đầu tư của trường trong việc phát triển và nâng cao cht lượng của các trung
tâm hỗ trợ việc làm.
343
Trong giới hạn của bài báo, chỉ nghiên cứu về thúc đẩy các hoạt động khởi nghiệp đổi
mới sáng tạo trong và ngoài phạm vi trường đại học nên chỉ so sánh điển hình một số dự án có
liên quan. Trên cơ sở đó, đánh giá và rút ra bài học kinh nghiệm trong cách tham gia dự án quốc
tế để triển khai hiệu quả các giải pháp hành động.
Bảng 1. So sánh dự án V2WORK, BUILD-IT và EVENT trong quá trình thúc đẩy hoạt động
khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong phạm vi các trường đại học thành viên tham gia dự án
Đặc điểm
Dự án V2WORK
Dự án BUILD-IT
Dự án EVENT
Mục tiêu
Xây dựng các trung tâm hỗ trợ
việc làm và thị trường lao động,
cập nhật các dịch vụ hỗ trợ nghề
nghiệp mới cho sinh viên của 8
trường đại học Việt Nam thông
qua xây dựng quy chế làm việc,
bồi dưỡng, nâng cao cht lượng
nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu
làm việc chuyên nghiệp ở các
doanh nghiệp và các tổ chức
trong và ngoài nước.
Thay đổi chính sách của
các trường đại học, từ
chính sách quản lý đến
các chính sách khác
Hỗ trợ sinh viên khởi
nghiệp, đào tạo kỹ năng
mềm. Tăng khả năng có việc
làm của sinh viên tốt nghiệp
đại học tại Việt Nam
Thời gian bắt
đầu
Từ tháng 10/2017
Cuối năm 2015
Ngày 7-9 tháng 12 năm
2016
Thời gian kết
thúc
Đến tháng 4/2021
Đến năm 2020
23 tháng 6 năm 2020
Số lượng
Trường thành
viên tham gia
08 trường thành viên:
1. Trường Đại học Bách Khoa Hà
Nội;
2.Trường Đại học Công nghiệp
Vinh;
3.Đại học Đà Nẵng,
4.Trường Đại học Nha Trang,
5.Trường Đại học Tây Nguyên;
6.Trường Đại học Thủ dầu Một;
7.Trường Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn - ĐHQG
TpHCM;
8.Trường Đại học Trà Vinh,
06 trường thành viên:
1.Trường Đại học Bách
khoa - Đại học Đà Nẵng;
2.Trường Đại học Sư
phạm Kỹ thuật TP. Hồ
Chí Minh;
3.Trường Đại học Công
nghiệp TP. Hồ Chí Minh;
4.Trường Đại học Lạc
Hồng;
5. Trường Đại học Bách
khoa - ĐHQG TP. Hồ Chí
Minh;
6. Trường Đại học Cần Thơ;
05 trường thành viên:
1.Trường Đại học Kinh tế
Quốc dân (NEU)
2.Trường Đại học Công
nghiệp Hà Nội (HaUI)
3.Đại học Huế (HU)
4.Trường Đại học Công
nghệ Thành phố Hồ Chí
Minh (HUTECH)
5.Trường Đại học Sư Phạm
và Kỹ Thuật TP Hồ Chí
Minh (HCMUTE)
Phân tích tình
hình trước khi
triển khai dự
án
Dự án tiến hành phân tích chuyên
sâu về tình hình hiện tại của tỉ lệ
có việc làm sau tốt nghiệp và nhu
cầu thị trường lao động để xác
định các nhu cầu đào tạo và cơ
chế của đối tác.
Thực hiện một Khảo sát
đuổi và dữ liệu thu thập
được các đối tác tham gia dự
án đánh giá và kết quả cuối
cùng được gửi tới các
chuyên gia thiết kế chương
trình giảng dạy. Điều này
giúp xác định các lĩnh vực
và thông tin chủ chốt cho
phép gắn giáo dục đại học
với nhu cầu của thị trường
lao động
Phát triển đội
ngũ
Dự án giúp nâng cao năng lực
lãnh đạo, cán bộ trung tâm hướng
nghiệp của các trường đại học
Việt Nam về năng lực chuyên
môn & kỹ năng hỗ trợ.
- Dự án giúp nâng cao năng
lực cho ban lãnh đạo và
giảng viên của các trường
thành viên, nâng cao cht
lượng giảng dạy, kiểm định
cht lượng chương trình, đa