587
CHÍNHSÁCHHỖTRỢDOANHNGHIỆPKHỞINGHIP
SÁNGTẠOTẠIVIỆTNAM:THỰCTRẠNGVÀGIẢIPP
BùiVănBằng,KimThịHạnh
Email:bang.tcqtkd@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.976
Tómtắt:Bàiviếtphântíchthựctrạngchínhsáchhỗtrợdoanhnghiệpkhởinghiệp
sángtạotạiViệtNam,chỉrarằngtừkhitriểnkhaiĐềán844/QĐ-TTg,hệsinhtháikhởi
nghiệpđãcóbướctiếnquantrọngvớisốợngdoanhnghiệptăngtừkhoảng3.000năm
2016lênhơn4.500năm2024vàvốnđầumạohiểmcónămđạtkỷlục1,3tỷUSD.Tuyvậy,
môitrườngpháplý,hạtầnghỗtrợvàkhảnăngtiếpcậnvốnvẫncònhạnchế;chínhsách
cònphântán,thiếuliênkếtvàchậmthíchứngvớicôngnghệ.Trêncơsởđó,bàiviếtđềxuất
hoànthiệnhànhlangpháplý,xâydựnghệsinhtháihỗtrợđồngbộvềtàichính,ươmtạovà
nhânlực,thúcđẩyhợptáccông-tư,pháthuyvaitròcủaTrungtâmĐổimớisángtạoQuốc
gia,nhằmnângcaohiệuquảchínhsáchvàpháttriểnbềnvữngcộngđồngkhởinghiệpsáng
tạotrongbốicảnhchuyểnđổisốvàhộinhập.
 Từkhóa:Chínhsáchhỗtrợ,doanhnghiệpkhởinghiệpsángtạo,hệsinhtháikhởinghiệp,
khởinghiệpsángtạo,quỹđầutư
1GiámđốcTrungtâmHỗtrợsinhviênvàQuanhệdoanhnghiệp,TờngĐạihọcTàichính-Quảntrị
kinhdoanh
2PhótrưởngkhoaQuảntrịkinhdoanh,TrườngĐạihọcTàichính-Quảntrịkinhdoanh
I.Đặtvấnđề
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và
chuyểnđổisốsâurộng,khởinghiệpsáng
tạo đang trở thành động lực quan trọng
thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao
ng suất và năng lực cạnh tranh quốc
gia. Khác vớikhởi nghiệp truyền thống,
khởinghiệpsángtạogắnliềnvớiyếutố
đổimới,côngnghệvàkhảnăngmởrộng
nhanh chóng (World Bank, 2023). Trên
thếgiới,nhiềuquốcgiađãnhậnthứcrõ
vaitrònày.Mỹgiữvữngvịthếdẫnđầu
nhờ hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển
mạnhmẽ,cònSingaporelàhìnhmẫuvới
chính sáchhỗ trợtoàn diện vàtinh thần
đổimớisángtạolantỏatrongtoànxãhội
(OECD,2023;Nguyen&Le,2021).
TạiViệtNam,nhằmhiệnthựchóa
khátvọngpháttriểnđếnnăm2035vàtầm
nhìn2045,ĐảngvàNhàớcđãtriểnkhai
nhiềuchínhsáchhỗtrợkhởinghiệpsáng
tạo,tiêubiểunhưĐềán844(2016),Luật
Hỗtrợdoanhnghiệpnhỏvàvừa(2017),
cùngcácchươngtrìnhquốcgiavềchuyển
588
đổisốvàkhoahọc-côngnghệ.Đếnnăm
2024,Việt Nam có khoảng 4.500 doanh
nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đang hoạt
động,tậptrungchủyếuởcáclĩnhvựcnhư
ntech,edtech,healthtechvànôngnghiệp
thôngminh(NIC,2024).
Tuynhiên,hệsinhtháikhởinghiệp
trongnướcvẫnđốimặtnhiềutháchthức.
Nhiudựáncònthiếutínhsángtạo,chủ
yếusaochépmôhìnhcósẵn,dẫnđếngiá
trgiatăngthấp.Ngoàira,cácstartupvẫn
gặpkhókhănvềvốn,thiếucốvấnchuyên
mônvàchưađượchỗtrợđầyđủvềpháp
lý(DoVentures,2023).Dođó,cầntiếptục
hoànthiệnhệsinhtháikhởinghiệptheo
hướng lấy doanh nghiệp làm trung tâm,
đổimớisáng tạolàm động lựcvà chính
chkiếntạolàmnềntảng,nhằmtạođiều
kiệnchokhởinghiệpsángtạopháttriển
bềnvữngtrongkỷnguyênsố.
II.Phươngphápnghiêncứu
Nghiên cứu này sử dụng cáchtiếp
cậnđịnhtính,kếthợpvớiviệcphântích
các số liệu thứ cấp nhằm làm rõ thực
trng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp
khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam. Các
dữliệuđượcthuthậpchủyếutừcácvăn
bảnphápluật,nghịđịnh,quyếtđịnhcủa
Chínhphủvàcácbộ,ngànhliênquan;các
ocáothườngniênvềđổimớisángtạo
khởinghiệp do BộKế hoạch vàĐầu
tư, Bộ Khoa học và Công nghệ, Trung
m Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC),
Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp ng tạo
quốcgia(NSSC),PhòngThươngmạivà
CôngnghiệpViệtNam(VCCI)côngbố;
cùngvớicácnghiêncứu,thốngkêtừcác
tổ chức trong nước và quốc tế như Do
Ventures, StartupBlink,WIPO hayNgân
ngThếgiới.Phươngphápphântíchnội
dungđượcápdụngđểhệthốnghóacơsở
lýluận,đánhgiáthựctrạng,chỉranhững
điểmmạnh,hạnchếcủachínhsách,đồng
thờisosánhkinhnghiệmcủamộtsốquốc
giatrongkhuvực.Bằngcáchđó,nghiên
cứuđưaranhữngnhậnxétkháchquanvà
đềxuấtgiảiphápnhằmhoànthiệncnh
ch hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp
ngtạoởViệtNam.
III.Kếtqunghiêncứuthảolun
3.1. Chính sách hỗ trợ doanh
nghiệpkhởinghiệpsángtạotạiViệtNam
Chính sách khởi nghiệp hiện nay
giữ vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ
hìnhthànhvàpháttriểndoanhnghip,tập
trungvàocảicáchthủtụcpháplý,nâng
caonănglựccạnhtranhvàtomôitrường
thuậnlợichostartup.Nhữngnămgầnđây,
ChínhphủViệt Nam đã ban nh nhiều
chínhsáchthiếtthựcnhưhỗtrợcơsởhạ
tầng,tiếpcậncôngnghệ,đàotạonhânlực,
bảo lãnh tín dụng, ưu đãi thuế, xúc tiến
thươngmạivàthuhútđầutưnhằmthúc
đẩyhệsinhtháikhởinghiệpsángtạo.
-Nghịquyếtsố35/NQ-CPvềhỗtrợ
pháttriểndoanhnghiệpgiaiđoạn2016-
2020,đặtmụctiêutớinăm2020ViệtNam
có1triệudoanhnghiệp.
- Đ án “H trợ hệ sinh thái khởi
nghiệpđổimớisángtạoquốcgiađếnm
2025” (Quyết định 844/QĐ-TTg, ngày
18/5/2016)triểnkhainhiềuhoạtđộngnhư
xâydựngCổngthôngtinkhinghiệpquc
gia,hìnhthànhkhudịchvhỗtr,tổchức
Nyhikhinghiệpquốcgiaquymôquc
tế.Đềánđặtmctiêuhnthiệnpháplý,
vậnnhhiuquảcổngthôngtin,hỗtrợ800
dựánvà200doanhnghiệpgiaiđoạnđầu
(50doanhnghiệpgọivốn1.000tỷđồng),và
đếnm2025đạt2.000dựán,600doanh
nghiệp,trongđó100doanhnghiệpgọivn
tnhngvớitổnggiátrị2.000tỷđồng.
(VCCI2017,TổnghợptừĐềán844)
- Luật Chuyển giao công nghệ
(sửađổi),đượcQuốchộithôngquangày
13/6/2017, đã bổ sung nhiều chính sách
hỗtrợdoanhnghiệpkhởinghiệpđổimới
ng tạo. Luậtkhẳngđịnh vaitròhỗ trợ
của Nhà nước, quy định quyền đối với
589
kếtquảnghiêncứu,tạođiềukiệnxáclập
quyềnsởhữucôngnghiệpvàđăngkýlưu
nhsảnphẩmmới,đồngthờiđưaraưu
đãithuếchonhàđầutư,khuyếnkhíchcá
nhân,nhómcánhânvàtổchứckhaithác,
thương mại hóa kết quả nghiên cứu và
pháttriểncôngnghệ.
-LuậtHỗtrợDNNVV(2017,hiệu
lực2018)đưaranhiềuchínhsáchthúcđẩy
khởinghiệpsángtạo,gồmhỗtrợcơsởvật
chất,đàotạo,thuhútđầutư,ưuđãithuế
chophépđịaphươngdùngtổchứctài
chínhnhànướcđầuvàoDNNVV.Các
hỗtrợcụthểứngdụng-chuyểngiao
công nghệ, ươm tạo và m việc chung,
đàotạochuyênsâu,tưvấnsởhữutrítuệ,
xúctiếnthươngmại,kếtnốiquỹđầutư,
thươngmạihóanghiêncứu,pháttriểntài
sảntrítuệvàcấpbùlãisuấtvayvốn(Nghị
định39/2018/NĐ-CP).
-BộKhoahọcvàCôngnghệđãban
nhcácvănbảnquantrọngtriểnkhaiĐề
án844nhưQuyếtđịnh171/QĐ-BKHCN
Quyết định 3362/QĐ-BKHCN nhằm
hỗ trợ startup thông qua các đề tài, dự
ánkhoahọccôngnghệcấpquốcgia.
Bộcũngthamgiaxâydựngnộidunghỗ
tr khởi nghiệp tại Nghị định 76/2018/
NĐ-CP,đềxuấtgiảiphápthuhútđầutư
khởi nghiệp tại Công văn 666/BKHCN-
PTTTDN,đồngthờipháttriểnCổngthông
tinkhởinghiệpđổimớisángtạoquốcgia
đểkếtnốivàphântíchdữliệuhệsinhthái
trêncảnước.
-MộtsốĐềánkhácmàThủtướng
Chínhphủphêchuẩncóliênquantớikhởi
nghiệp như: Quyết định 1665/QĐ-TTg
ngày 30/10/2017 của Thủ tướng Chính
phủphê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh,
sinhviênkhởinghiệpđếnnăm2025”,do
Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì. Quyết
định 939/QĐ-TTg ngày 30/6/2017 của
Thủ tướng Chínhphủvề việc phêduyệt
Đề án: “Hỗtrợ phụnữ khởi nghiệpgiai
đoạn2017-2025”.
- Năm 2019, Chính phủ thành lập
Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia
(NIC)trựcthuộcBộKếhoạchvàĐầutư,
vớivaitròhạtnhânkếtnốihệsinhtháiđổi
mới,gắnkếtNhànước-doanhnghiệp-
việntrường-nhàđầutư.Sau5năm,NIC
đã hỗ trợ ng trăm doanh nghiệp, nhất
trong chuyển đổi số, thông qua huấn
luyện,tưvấn,kếtnốivốn,đồngthờithu
hút nhiều tập đoàn công nghệ xây dựng
trungtâmR&Dphòngthínghiệmtại
KhuCNCHòaLạc(HàNội).
Gầnđâynhất,Luậtsađổi,bổsung
mộtsốđiềucủaLuậtĐầutư,LuậtDoanh
nghiệpvàcácluậtlnquancóhiệulc
từ ngày 01/01/2025 tiếp tục điều chỉnh
khung pháp lý nhằm tạo thuận lợi hơn
chodoanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo
tiếpcậnthịtrường,giảmràocảnpháplý
vànângcaonglựccạnhtranhquốcgia
(Quốchội,2023)
3.2.Kếtquảđạtđượcvàtồntạicủa
cácchínhsáchhỗtrợdoanhnghiệpkhởi
nghiệpsángtạo
3.2.1.Vềkếtquảđạtđược
-Sốngdoanhnghiệpkhởinghiệp
sángtạotạiViệtNam
Trongthờigianqua,cùngvớisựphát
triểncủakinhtếsốvàđổimớisángtạo,hệ
sinhtikhởinghipsángtạotiViệtNam
đãbướctiếnđángkể.Tuynhiên,sốợng
doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo vẫn
chiếmtỷlệnhỏtrongtổngsdoanhnghiệp
tnhlậpmớihằngnăm.TheoBộKếhoch
và Đầu tư, m 2016 110.100 doanh
nghiệpmới(trongđó3.000làstartup),năm
2017 126.859 (3.860 startup) và m
2018 là 131.275(4.460 startup).Nhưvậy,
tỷlệdoanhnghipkhởinghiệpsángtạodao
độngtrongkhoảng2,7%-3,4%sovớitổng
số doanhnghiệp thànhlập mi hằng năm
(Nghĩa&Huy,2020).
nh đến năm 2024, theo báo cáo
“VietnamInnovationandTechInvestment
590
Report 2024”của DoVenturesvà Trung
m Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC),
Việt Nam đã có khoảng 3.800 startup
hoạtđộngtrênnhiềulĩnhvựcnhưntech,
edtech,logistics,thươngmạiđiệntử,công
nghệnôngnghiệp,ytếsố,vàtrítuệnhân
tạo.Trongđó,nổibậtlàsựxuấthiệncủa
4doanhnghiệpkỳlân(startupđượcđịnh
giátrên1tỷUSD),baogồm:VNG-nền
tảngcôngnghệsốđangành;MoMo-ví
điệntửnềntngtàichínhsố;VNLife
-côngtymẹcủaVNPay,hoạtđộngtrong
lĩnh vực thanh toán điện tử và dịch vụ
côngnghệtàichính;SkyMavis-côngty
công nghệ blockchain, nổi tiếng với trò
chơiAxieInnity.
Xét trên phương diện quy mô dân
số, số lượng startup trên đầu người tại
ViệtNamđượcđánhgiálàcaohơnsovới
mộtsốquốcgialớntrongkhuvựcchâu
Á.Cụthể,theothốngkêcủaStartupBlink
(2024), Việt Nam hiệncó mật độdoanh
nghiệpkhởinghiệpcaohơnTrungQuốc
(khoảng 2.300startup),Indonesia(2.100
startup)vàơngđươngvớiẤnĐộ(7.500
startup)nếutínhđếnsốdânvàtốcđộphát
trinhệsinhthái.Điềunàychothấytiềm
ngtăngtrưởngrấtlớncủahệsinhthái
khởi nghiệp Việt Nam nếu được hỗ trợ
đúngng từ chính sáchvà nguồn lực
ichính.
Trong giai đoạn 2016-2021, Việt
Namtrởtnhđiểmđếnhấpdẫncủacác
quỹđầutưkhởinghiệpsángtạo,vớivốn
đầutưtăngmạnhtừ205triệuUSD(2016)
lênkỷlục1,35tỷUSD(2021),tậptrung
vào ntech, edtech và healthtech (Topica
Founder Institute, 2019; Nikkei Asia,
2022).Tuynhiên,từ2022đến2024,dòng
vốnsụtgiảmrtdobấtổnkinhtếtoàn
cầu, chỉ còn 120 triệu USD m 2024,
giảmgn91%sovớiđỉnh2021(Tracxn,
2025). Dù vậy, cuối năm 2024 ghi nhận
tín hiệu phục hồi khi vốn đầu tư quý IV
tăng89%sovớiquýIII,nổibậtởcáclĩnh
vựcAI(80triệuUSD),AgriTech(74triệu
USD) và gig economy (38,2 triệu USD,
gấp38lầnnăm2023)(VietnamNet,2025;
VnExpress,2025).Xuhướngnàychothấy
thịtrườngđangchữnglạinhưngvẫncòncơ
hộiởcácngànhcôngnghệmớinổi,đòihỏi
Nhànướchoànthinchínhchhỗtrợvốn,
ưuđãithuếvàtăngcườngkếtnốistartup
vớicácquỹđầutưtrongvànginưc.
- Khu vực và lĩnh vực hoạt động
kinhdoanhcủacácdoanhnghiệpkhởi
nghiệpsángtạo
Theo Báo cáo Đổi mới sáng tạo
KhởinghiệpViệtNamnăm2024của
NSSC và BambuUP, các doanh nghiệp
khởinghiệpsángtạo(startup)tiếptụctập
trungchủyếutạicácthànhphốlớn.Cụthể,
HàNộichiếm42%tổngsốdoanhnghiệp
khởinghiệpsángtạo,tiếptheolàTP.Hồ
ChíMinhvới37%,ĐàNẵngkhoảng8%,
cáctỉnh,thànhkhácchiếm13%cònlại
(NSSC&BambuUP, 2024). Sựphânbố
ychothấyhệsinhtháikhởinghiệptại
ViệtNamvẫnphụthuộcnhiềuvàohạtầng
nguồnlựccủacáctrungtâmđôthịlớn.
Về lĩnhvựchoạtđộng, cácstartup
tậptrungnhiềunhấttrongcácngànhnhư:
công nghệthông tin(gồm cả phầnmềm
phầncứng),thươngmạiđiệntử,công
nghệtàichính(Fintech),ytế,vàgiáodục.
TheobáocáocủaDoVentures(2023),các
lĩnhvựcnổibậtđượccácstartuplựachọn
nhiều bao gồm: Fintech (18%), Edtech
(11%), Healthtech (10%), Thương mại
điện tử (9%) và AgriTech (7%). Những
lĩnhvựcnàyphảnánhnhucầuthịtrường,
xuhướngtiêudùngsốhóavàsựquantâm
củanhàđầutưđốivớicácmôhìnhcókhả
ngmởrộngcao.
Nhờcácchínhsáchhỗtrợvànỗlực
cảithiệnmôitrườngkinhdoanh,hệsinh
thái khởi nghiệpViệt Nam đã có những
ớctiếnđángkể.Năm2023,ViệtNam
xếpthứ46trên132quốcgiatheoChỉsố
đổimớisángtạotoàncầu(GII)củaWIPO,
591
ng1bậcsovớinăm2022(WIPO,2023).
HệsinhtháikhởinghiệpTP.HồChíMinh
Hà Nộicũng ghinhậnsựthănghạng
trong bảng xếp hạng của StartupBlink
m2023,lầnlượtđứngthứ144và172
thếgiới.ViệtNamhiệnnằmtrongtop3hệ
sinhtháikhởinghiệpsángtạonăngđộng
nhấtĐôngNamÁ,chỉsauIndonesiavà
Singapore(StartupBlink,2023).
ncạnhđó,sựpháttriểncủacác
nhà đầu tưthiên thần,mạng lướiđầu tư
trong nước như iAngel, VIC Impact,
Angel4us, cùng với các tổ chức hỗ trợ
nhưBSSC,DNES,TrungtâmHỗtrợkhởi
nghiệp Quốc gia (NSSC), đã góp phần
thúcđẩymạnhmẽphongtràokhởinghiệp
ngtạotrongcộngđồng.Doanhnghiệp
khởinghiệpkhôngchỉđónggópvàotăng
trưởngkinhtế,đổimớicôngnghệmàcòn
khơi dậy tinh thần sáng tạo, năng động
trong giới trẻ và cộng đồng doanh nhân
ViệtNam.
3.2.2.Vềhạnchế
Hiện nay, hệ sinhtháikhởi nghiệp
ngtạoởViệtNamđãcónhiềuchuyển
biến tích cực, nhưng vẫn còn nhiều hạn
chếtrongkhungchínhsáchvàcơchếhỗ
tr.Đềán844làmộttrongsốítvănbản
đềramụctiêucụthể,songphầnlớnchỉ
mang tính định hướng, thiếu ràng buộc
tráchnhiệmvàcơchếchếtàikhikhông
đạtmụctiêu(BộKH&CN,2020).
Cnhsáchhỗtrợcònthiếuđồngbộvà
ktriểnkhaidochưacóớngdẫncụth.
Việchỗtrợtàichínhtừnnsáchnhànước
còn vướng mắc do thiếu thông tư hướng
dẫn,khiếncácqucôngkhóvậnhànhhiệu
quả.Cổngthôngtinquốcgiavkhinghiệp
cađượccpnhtđầyđủ,thiếukếtnốivi
cácnềntảngliênquan(MPI,2023).
Ngoài ra, các startup tạiViệt Nam
gặpnhiềukhókhănvềtiếpcậntàichính
doquymônhỏ,thiếutàisảnđảmbảovà
dòngtiềnchưaổnđịnh.Trongkhiđó,hoạt
độngđầu tư mạo hiểm - kênh vốnquan
trọng chokhởi nghiệp-vẫncònnon trẻ
pháttriểnchậm(VCCI&NIC,2023).
Ngoàira,theothốngkêtừBộKhoa
họcvàCôngnghệ,nhữngkhókhănđiển
hìnhmàcácstartupViệtNamgặpphảicó
thểđượcchiathànhcácnhómchính:
(1)Thiếuvốn:Cácstartupchủyếu
dựavàonguồnvốncánhânhoặcbạnbè,
trongkhikhảnănggọivốntừnhàđầu
cònhạnchế.
(2) Hạn chế về cơ sở vật chất và
nglựcR&D:Việcthiếutrangthiếtbị,
sởnghiêncứukhiếnviệcpháttriểnsản
phẩmgặptrởngại.
(3) Thiếu kỹ năng quản trị, điều
nh:Cácnhàsánglậpphầnlớnxuấtthân
từlĩnhvực kỹthuật, thiếukỹnăngkinh
doanhvàđiềuhànhdoanhnghiệp.
(4)Khókhănvềthủtụchànhchính:
Nhiudoanhnghiệpkhởinghiệpchưacó
kinhnghiệmthựchiệncácthủtụcpháplý
liênquanđếnđăngkýkinhdoanh,bảohộ
sởhữutrítuệ,tiêuchuẩnkỹthuật,kêkhai
thuế,v.v.(NIC,2023).
3.3.Một số giảipháp nhằmhoàn
thiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp
khởinghiệpvàđổimớisángtạo
TrongnhữngnămquaViệtNamđã
cónhữngbướctiếnđángkểtrongviệcxây
dựnghệsinhtháikhởinghiệpvàthúcđẩy
đổimớisángtạo,chínhsáchhỗtrợdoanh
nghiệpkhởinghiệpngtạotạiViệtNam
vẫnthiếuđồngbộ,hiệuquảtriểnkhaicòn
hạnchếvàchưabắtkịptốcđộpháttriển
thịtrường.Cácràocảnnhưkhótiếpcận
ichính,thiếukếtnối,chuyểngiaocông
nghệchậmvànguồnnhânlựccònyếuvẫn
tồntại.Dođó,cầnnhữnggiảiphápthực
tiễnđồngbộ,từhoànthiệnpháplýđến
ngcườnghỗtrợtàichính,giáodụckhởi
nghiệpvàđổimớicôngnghệ.Dướiđâylà
mộtsốgiảipháptrọngtâmnhằmnângcao
hiệu quả cnh sách hỗ trợ khởi nghiệp
ngtạotrongthờigiantới.