
587
CHÍNHSÁCHHỖTRỢDOANHNGHIỆPKHỞINGHIỆP
SÁNGTẠOTẠIVIỆTNAM:THỰCTRẠNGVÀGIẢIPHÁP
BùiVănBằng,KimThịHạnh
Email:bang.tcqtkd@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.976
Tómtắt:Bàiviếtphântíchthựctrạngchínhsáchhỗtrợdoanhnghiệpkhởinghiệp
sángtạotạiViệtNam,chỉrarằngtừkhitriểnkhaiĐềán844/QĐ-TTg,hệsinhtháikhởi
nghiệpđãcóbướctiếnquantrọngvớisốlượngdoanhnghiệptăngtừkhoảng3.000năm
2016lênhơn4.500năm2024vàvốnđầutưmạohiểmcónămđạtkỷlục1,3tỷUSD.Tuyvậy,
môitrườngpháplý,hạtầnghỗtrợvàkhảnăngtiếpcậnvốnvẫncònhạnchế;chínhsách
cònphântán,thiếuliênkếtvàchậmthíchứngvớicôngnghệ.Trêncơsởđó,bàiviếtđềxuất
hoànthiệnhànhlangpháplý,xâydựnghệsinhtháihỗtrợđồngbộvềtàichính,ươmtạovà
nhânlực,thúcđẩyhợptáccông-tư,pháthuyvaitròcủaTrungtâmĐổimớisángtạoQuốc
gia,nhằmnângcaohiệuquảchínhsáchvàpháttriểnbềnvữngcộngđồngkhởinghiệpsáng
tạotrongbốicảnhchuyểnđổisốvàhộinhập.
Từkhóa:Chínhsáchhỗtrợ,doanhnghiệpkhởinghiệpsángtạo,hệsinhtháikhởinghiệp,
khởinghiệpsángtạo,quỹđầutư
1GiámđốcTrungtâmHỗtrợsinhviênvàQuanhệdoanhnghiệp,TrườngĐạihọcTàichính-Quảntrị
kinhdoanh
2PhótrưởngkhoaQuảntrịkinhdoanh,TrườngĐạihọcTàichính-Quảntrịkinhdoanh
I.Đặtvấnđề
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và
chuyểnđổisốsâurộng,khởinghiệpsáng
tạo đang trở thành động lực quan trọng
thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao
năng suất và năng lực cạnh tranh quốc
gia. Khác vớikhởi nghiệp truyền thống,
khởinghiệpsángtạogắnliềnvớiyếutố
đổimới,côngnghệvàkhảnăngmởrộng
nhanh chóng (World Bank, 2023). Trên
thếgiới,nhiềuquốcgiađãnhậnthứcrõ
vaitrònày.Mỹgiữvữngvịthếdẫnđầu
nhờ hệ sinh thái khởi nghiệp phát triển
mạnhmẽ,cònSingaporelàhìnhmẫuvới
chính sáchhỗ trợtoàn diện vàtinh thần
đổimớisángtạolantỏatrongtoànxãhội
(OECD,2023;Nguyen&Le,2021).
TạiViệtNam,nhằmhiệnthựchóa
khátvọngpháttriểnđếnnăm2035vàtầm
nhìn2045,ĐảngvàNhànướcđãtriểnkhai
nhiềuchínhsáchhỗtrợkhởinghiệpsáng
tạo,tiêubiểunhưĐềán844(2016),Luật
Hỗtrợdoanhnghiệpnhỏvàvừa(2017),
cùngcácchươngtrìnhquốcgiavềchuyển

588
đổisốvàkhoahọc-côngnghệ.Đếnnăm
2024,Việt Nam có khoảng 4.500 doanh
nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đang hoạt
động,tậptrungchủyếuởcáclĩnhvựcnhư
ntech,edtech,healthtechvànôngnghiệp
thôngminh(NIC,2024).
Tuynhiên,hệsinhtháikhởinghiệp
trongnướcvẫnđốimặtnhiềutháchthức.
Nhiềudựáncònthiếutínhsángtạo,chủ
yếusaochépmôhìnhcósẵn,dẫnđếngiá
trịgiatăngthấp.Ngoàira,cácstartupvẫn
gặpkhókhănvềvốn,thiếucốvấnchuyên
mônvàchưađượchỗtrợđầyđủvềpháp
lý(DoVentures,2023).Dođó,cầntiếptục
hoànthiệnhệsinhtháikhởinghiệptheo
hướng lấy doanh nghiệp làm trung tâm,
đổimớisáng tạolàm động lựcvà chính
sáchkiếntạolàmnềntảng,nhằmtạođiều
kiệnchokhởinghiệpsángtạopháttriển
bềnvữngtrongkỷnguyênsố.
II.Phươngphápnghiêncứu
Nghiên cứu này sử dụng cáchtiếp
cậnđịnhtính,kếthợpvớiviệcphântích
các số liệu thứ cấp nhằm làm rõ thực
trạng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp
khởi nghiệp sáng tạo tại Việt Nam. Các
dữliệuđượcthuthậpchủyếutừcácvăn
bảnphápluật,nghịđịnh,quyếtđịnhcủa
Chínhphủvàcácbộ,ngànhliênquan;các
báocáothườngniênvềđổimớisángtạo
và khởinghiệp do BộKế hoạch vàĐầu
tư, Bộ Khoa học và Công nghệ, Trung
tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC),
Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo
quốcgia(NSSC),PhòngThươngmạivà
CôngnghiệpViệtNam(VCCI)côngbố;
cùngvớicácnghiêncứu,thốngkêtừcác
tổ chức trong nước và quốc tế như Do
Ventures, StartupBlink,WIPO hayNgân
hàngThếgiới.Phươngphápphântíchnội
dungđượcápdụngđểhệthốnghóacơsở
lýluận,đánhgiáthựctrạng,chỉranhững
điểmmạnh,hạnchếcủachínhsách,đồng
thờisosánhkinhnghiệmcủamộtsốquốc
giatrongkhuvực.Bằngcáchđó,nghiên
cứuđưaranhữngnhậnxétkháchquanvà
đềxuấtgiảiphápnhằmhoànthiệnchính
sách hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp
sángtạoởViệtNam.
III.Kếtquảnghiêncứuvàthảoluận
3.1. Chính sách hỗ trợ doanh
nghiệpkhởinghiệpsángtạotạiViệtNam
Chính sách khởi nghiệp hiện nay
giữ vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ
hìnhthànhvàpháttriểndoanhnghiệp,tập
trungvàocảicáchthủtụcpháplý,nâng
caonănglựccạnhtranhvàtạomôitrường
thuậnlợichostartup.Nhữngnămgầnđây,
ChínhphủViệt Nam đã ban hành nhiều
chínhsáchthiếtthựcnhưhỗtrợcơsởhạ
tầng,tiếpcậncôngnghệ,đàotạonhânlực,
bảo lãnh tín dụng, ưu đãi thuế, xúc tiến
thươngmạivàthuhútđầutưnhằmthúc
đẩyhệsinhtháikhởinghiệpsángtạo.
-Nghịquyếtsố35/NQ-CPvềhỗtrợ
vàpháttriểndoanhnghiệpgiaiđoạn2016-
2020,đặtmụctiêutớinăm2020ViệtNam
có1triệudoanhnghiệp.
- Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi
nghiệpđổimớisángtạoquốcgiađếnnăm
2025” (Quyết định 844/QĐ-TTg, ngày
18/5/2016)triểnkhainhiềuhoạtđộngnhư
xâydựngCổngthôngtinkhởinghiệpquốc
gia,hìnhthànhkhudịchvụhỗtrợ,tổchức
Ngàyhộikhởinghiệpquốcgiaquymôquốc
tế.Đềánđặtmụctiêuhoànthiệnpháplý,
vậnhànhhiệuquảcổngthôngtin,hỗtrợ800
dựánvà200doanhnghiệpgiaiđoạnđầu
(50doanhnghiệpgọivốn1.000tỷđồng),và
đếnnăm2025đạt2.000dựán,600doanh
nghiệp,trongđó100doanhnghiệpgọivốn
thànhcôngvớitổnggiátrị2.000tỷđồng.
(VCCI2017,TổnghợptừĐềán844)
- Luật Chuyển giao công nghệ
(sửađổi),đượcQuốchộithôngquangày
13/6/2017, đã bổ sung nhiều chính sách
hỗtrợdoanhnghiệpkhởinghiệpđổimới
sáng tạo. Luậtkhẳngđịnh vaitròhỗ trợ
của Nhà nước, quy định quyền đối với

589
kếtquảnghiêncứu,tạođiềukiệnxáclập
quyềnsởhữucôngnghiệpvàđăngkýlưu
hànhsảnphẩmmới,đồngthờiđưaraưu
đãithuếchonhàđầutư,khuyếnkhíchcá
nhân,nhómcánhânvàtổchứckhaithác,
thương mại hóa kết quả nghiên cứu và
pháttriểncôngnghệ.
-LuậtHỗtrợDNNVV(2017,hiệu
lực2018)đưaranhiềuchínhsáchthúcđẩy
khởinghiệpsángtạo,gồmhỗtrợcơsởvật
chất,đàotạo,thuhútđầutư,ưuđãithuế
vàchophépđịaphươngdùngtổchứctài
chínhnhànướcđầutưvàoDNNVV.Các
hỗtrợcụthểlàứngdụng-chuyểngiao
công nghệ, ươm tạo và làm việc chung,
đàotạochuyênsâu,tưvấnsởhữutrítuệ,
xúctiếnthươngmại,kếtnốiquỹđầutư,
thươngmạihóanghiêncứu,pháttriểntài
sảntrítuệvàcấpbùlãisuấtvayvốn(Nghị
định39/2018/NĐ-CP).
-BộKhoahọcvàCôngnghệđãban
hànhcácvănbảnquantrọngtriểnkhaiĐề
án844nhưQuyếtđịnh171/QĐ-BKHCN
và Quyết định 3362/QĐ-BKHCN nhằm
hỗ trợ startup thông qua các đề tài, dự
ánkhoahọcvàcôngnghệcấpquốcgia.
Bộcũngthamgiaxâydựngnộidunghỗ
trợ khởi nghiệp tại Nghị định 76/2018/
NĐ-CP,đềxuấtgiảiphápthuhútđầutư
khởi nghiệp tại Công văn 666/BKHCN-
PTTTDN,đồngthờipháttriểnCổngthông
tinkhởinghiệpđổimớisángtạoquốcgia
đểkếtnốivàphântíchdữliệuhệsinhthái
trêncảnước.
-MộtsốĐềánkhácmàThủtướng
Chínhphủphêchuẩncóliênquantớikhởi
nghiệp như: Quyết định 1665/QĐ-TTg
ngày 30/10/2017 của Thủ tướng Chính
phủphê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh,
sinhviênkhởinghiệpđếnnăm2025”,do
Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì. Quyết
định 939/QĐ-TTg ngày 30/6/2017 của
Thủ tướng Chínhphủvề việc phêduyệt
Đề án: “Hỗtrợ phụnữ khởi nghiệpgiai
đoạn2017-2025”.
- Năm 2019, Chính phủ thành lập
Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia
(NIC)trựcthuộcBộKếhoạchvàĐầutư,
vớivaitròhạtnhânkếtnốihệsinhtháiđổi
mới,gắnkếtNhànước-doanhnghiệp-
việntrường-nhàđầutư.Sau5năm,NIC
đã hỗ trợ hàng trăm doanh nghiệp, nhất
là trong chuyển đổi số, thông qua huấn
luyện,tưvấn,kếtnốivốn,đồngthờithu
hút nhiều tập đoàn công nghệ xây dựng
trungtâmR&Dvàphòngthínghiệmtại
KhuCNCHòaLạc(HàNội).
Gầnđâynhất,Luậtsửađổi,bổsung
mộtsốđiềucủaLuậtĐầutư,LuậtDoanh
nghiệpvàcácluậtliênquancóhiệulực
từ ngày 01/01/2025 tiếp tục điều chỉnh
khung pháp lý nhằm tạo thuận lợi hơn
chodoanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo
tiếpcậnthịtrường,giảmràocảnpháplý
vànângcaonănglựccạnhtranhquốcgia
(Quốchội,2023)
3.2.Kếtquảđạtđượcvàtồntạicủa
cácchínhsáchhỗtrợdoanhnghiệpkhởi
nghiệpsángtạo
3.2.1.Vềkếtquảđạtđược
-Sốlượngdoanhnghiệpkhởinghiệp
sángtạotạiViệtNam
Trongthờigianqua,cùngvớisựphát
triểncủakinhtếsốvàđổimớisángtạo,hệ
sinhtháikhởinghiệpsángtạotạiViệtNam
đãcóbướctiếnđángkể.Tuynhiên,sốlượng
doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo vẫn
chiếmtỷlệnhỏtrongtổngsốdoanhnghiệp
thànhlậpmớihằngnăm.TheoBộKếhoạch
và Đầu tư, năm 2016 có 110.100 doanh
nghiệpmới(trongđó3.000làstartup),năm
2017 là 126.859 (3.860 startup) và năm
2018 là 131.275(4.460 startup).Nhưvậy,
tỷlệdoanhnghiệpkhởinghiệpsángtạodao
độngtrongkhoảng2,7%-3,4%sovớitổng
số doanhnghiệp thànhlập mới hằng năm
(Nghĩa&Huy,2020).
Tính đến năm 2024, theo báo cáo
“VietnamInnovationandTechInvestment

590
Report 2024”của DoVenturesvà Trung
tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC),
Việt Nam đã có khoảng 3.800 startup
hoạtđộngtrênnhiềulĩnhvựcnhưntech,
edtech,logistics,thươngmạiđiệntử,công
nghệnôngnghiệp,ytếsố,vàtrítuệnhân
tạo.Trongđó,nổibậtlàsựxuấthiệncủa
4doanhnghiệpkỳlân(startupđượcđịnh
giátrên1tỷUSD),baogồm:VNG-nền
tảngcôngnghệsốđangành;MoMo-ví
điệntửvànềntảngtàichínhsố;VNLife
-côngtymẹcủaVNPay,hoạtđộngtrong
lĩnh vực thanh toán điện tử và dịch vụ
côngnghệtàichính;SkyMavis-côngty
công nghệ blockchain, nổi tiếng với trò
chơiAxieInnity.
Xét trên phương diện quy mô dân
số, số lượng startup trên đầu người tại
ViệtNamđượcđánhgiálàcaohơnsovới
mộtsốquốcgialớntrongkhuvựcchâu
Á.Cụthể,theothốngkêcủaStartupBlink
(2024), Việt Nam hiệncó mật độdoanh
nghiệpkhởinghiệpcaohơnTrungQuốc
(khoảng 2.300startup),Indonesia(2.100
startup)vàtươngđươngvớiẤnĐộ(7.500
startup)nếutínhđếnsốdânvàtốcđộphát
triểnhệsinhthái.Điềunàychothấytiềm
năngtăngtrưởngrấtlớncủahệsinhthái
khởi nghiệp Việt Nam nếu được hỗ trợ
đúnghướng từ chính sáchvà nguồn lực
tàichính.
Trong giai đoạn 2016-2021, Việt
Namtrởthànhđiểmđếnhấpdẫncủacác
quỹđầutưkhởinghiệpsángtạo,vớivốn
đầutưtăngmạnhtừ205triệuUSD(2016)
lênkỷlục1,35tỷUSD(2021),tậptrung
vào ntech, edtech và healthtech (Topica
Founder Institute, 2019; Nikkei Asia,
2022).Tuynhiên,từ2022đến2024,dòng
vốnsụtgiảmrõrệtdobấtổnkinhtếtoàn
cầu, chỉ còn 120 triệu USD năm 2024,
giảmgần91%sovớiđỉnh2021(Tracxn,
2025). Dù vậy, cuối năm 2024 ghi nhận
tín hiệu phục hồi khi vốn đầu tư quý IV
tăng89%sovớiquýIII,nổibậtởcáclĩnh
vựcAI(80triệuUSD),AgriTech(74triệu
USD) và gig economy (38,2 triệu USD,
gấp38lầnnăm2023)(VietnamNet,2025;
VnExpress,2025).Xuhướngnàychothấy
thịtrườngđangchữnglạinhưngvẫncòncơ
hộiởcácngànhcôngnghệmớinổi,đòihỏi
Nhànướchoànthiệnchínhsáchhỗtrợvốn,
ưuđãithuếvàtăngcườngkếtnốistartup
vớicácquỹđầutưtrongvàngoàinước.
- Khu vực và lĩnh vực hoạt động
kinhdoanhcủacácdoanhnghiệpkhởi
nghiệpsángtạo
Theo Báo cáo Đổi mới sáng tạo
vàKhởinghiệpViệtNamnăm2024của
NSSC và BambuUP, các doanh nghiệp
khởinghiệpsángtạo(startup)tiếptụctập
trungchủyếutạicácthànhphốlớn.Cụthể,
HàNộichiếm42%tổngsốdoanhnghiệp
khởinghiệpsángtạo,tiếptheolàTP.Hồ
ChíMinhvới37%,ĐàNẵngkhoảng8%,
vàcáctỉnh,thànhkhácchiếm13%cònlại
(NSSC&BambuUP, 2024). Sựphânbố
nàychothấyhệsinhtháikhởinghiệptại
ViệtNamvẫnphụthuộcnhiềuvàohạtầng
vànguồnlựccủacáctrungtâmđôthịlớn.
Về lĩnhvựchoạtđộng, cácstartup
tậptrungnhiềunhấttrongcácngànhnhư:
công nghệthông tin(gồm cả phầnmềm
vàphầncứng),thươngmạiđiệntử,công
nghệtàichính(Fintech),ytế,vàgiáodục.
TheobáocáocủaDoVentures(2023),các
lĩnhvựcnổibậtđượccácstartuplựachọn
nhiều bao gồm: Fintech (18%), Edtech
(11%), Healthtech (10%), Thương mại
điện tử (9%) và AgriTech (7%). Những
lĩnhvựcnàyphảnánhnhucầuthịtrường,
xuhướngtiêudùngsốhóavàsựquantâm
củanhàđầutưđốivớicácmôhìnhcókhả
năngmởrộngcao.
Nhờcácchínhsáchhỗtrợvànỗlực
cảithiệnmôitrườngkinhdoanh,hệsinh
thái khởi nghiệpViệt Nam đã có những
bướctiếnđángkể.Năm2023,ViệtNam
xếpthứ46trên132quốcgiatheoChỉsố
đổimớisángtạotoàncầu(GII)củaWIPO,

591
tăng1bậcsovớinăm2022(WIPO,2023).
HệsinhtháikhởinghiệpTP.HồChíMinh
và Hà Nộicũng ghinhậnsựthănghạng
trong bảng xếp hạng của StartupBlink
năm2023,lầnlượtđứngthứ144và172
thếgiới.ViệtNamhiệnnằmtrongtop3hệ
sinhtháikhởinghiệpsángtạonăngđộng
nhấtĐôngNamÁ,chỉsauIndonesiavà
Singapore(StartupBlink,2023).
Bêncạnhđó,sựpháttriểncủacác
nhà đầu tưthiên thần,mạng lướiđầu tư
trong nước như iAngel, VIC Impact,
Angel4us, cùng với các tổ chức hỗ trợ
nhưBSSC,DNES,TrungtâmHỗtrợkhởi
nghiệp Quốc gia (NSSC), đã góp phần
thúcđẩymạnhmẽphongtràokhởinghiệp
sángtạotrongcộngđồng.Doanhnghiệp
khởinghiệpkhôngchỉđónggópvàotăng
trưởngkinhtế,đổimớicôngnghệmàcòn
khơi dậy tinh thần sáng tạo, năng động
trong giới trẻ và cộng đồng doanh nhân
ViệtNam.
3.2.2.Vềhạnchế
Hiện nay, hệ sinhtháikhởi nghiệp
sángtạoởViệtNamđãcónhiềuchuyển
biến tích cực, nhưng vẫn còn nhiều hạn
chếtrongkhungchínhsáchvàcơchếhỗ
trợ.Đềán844làmộttrongsốítvănbản
đềramụctiêucụthể,songphầnlớnchỉ
mang tính định hướng, thiếu ràng buộc
tráchnhiệmvàcơchếchếtàikhikhông
đạtmụctiêu(BộKH&CN,2020).
Chínhsáchhỗtrợcònthiếuđồngbộvà
khótriểnkhaidochưacóhướngdẫncụthể.
Việchỗtrợtàichínhtừngânsáchnhànước
còn vướng mắc do thiếu thông tư hướng
dẫn,khiếncácquỹcôngkhóvậnhànhhiệu
quả.Cổngthôngtinquốcgiavềkhởinghiệp
chưađượccậpnhậtđầyđủ,thiếukếtnốivới
cácnềntảngliênquan(MPI,2023).
Ngoài ra, các startup tạiViệt Nam
gặpnhiềukhókhănvềtiếpcậntàichính
doquymônhỏ,thiếutàisảnđảmbảovà
dòngtiềnchưaổnđịnh.Trongkhiđó,hoạt
độngđầu tư mạo hiểm - kênh vốnquan
trọng chokhởi nghiệp-vẫncònnon trẻ
vàpháttriểnchậm(VCCI&NIC,2023).
Ngoàira,theothốngkêtừBộKhoa
họcvàCôngnghệ,nhữngkhókhănđiển
hìnhmàcácstartupViệtNamgặpphảicó
thểđượcchiathànhcácnhómchính:
(1)Thiếuvốn:Cácstartupchủyếu
dựavàonguồnvốncánhânhoặcbạnbè,
trongkhikhảnănggọivốntừnhàđầutư
cònhạnchế.
(2) Hạn chế về cơ sở vật chất và
nănglựcR&D:Việcthiếutrangthiếtbị,
cơsởnghiêncứukhiếnviệcpháttriểnsản
phẩmgặptrởngại.
(3) Thiếu kỹ năng quản trị, điều
hành:Cácnhàsánglậpphầnlớnxuấtthân
từlĩnhvực kỹthuật, thiếukỹnăngkinh
doanhvàđiềuhànhdoanhnghiệp.
(4)Khókhănvềthủtụchànhchính:
Nhiềudoanhnghiệpkhởinghiệpchưacó
kinhnghiệmthựchiệncácthủtụcpháplý
liênquanđếnđăngkýkinhdoanh,bảohộ
sởhữutrítuệ,tiêuchuẩnkỹthuật,kêkhai
thuế,v.v.(NIC,2023).
3.3.Một số giảipháp nhằmhoàn
thiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp
khởinghiệpvàđổimớisángtạo
TrongnhữngnămquaViệtNamđã
cónhữngbướctiếnđángkểtrongviệcxây
dựnghệsinhtháikhởinghiệpvàthúcđẩy
đổimớisángtạo,chínhsáchhỗtrợdoanh
nghiệpkhởinghiệpsángtạotạiViệtNam
vẫnthiếuđồngbộ,hiệuquảtriểnkhaicòn
hạnchếvàchưabắtkịptốcđộpháttriển
thịtrường.Cácràocảnnhưkhótiếpcận
tàichính,thiếukếtnối,chuyểngiaocông
nghệchậmvànguồnnhânlựccònyếuvẫn
tồntại.Dođó,cầnnhữnggiảiphápthực
tiễnvàđồngbộ,từhoànthiệnpháplýđến
tăngcườnghỗtrợtàichính,giáodụckhởi
nghiệpvàđổimớicôngnghệ.Dướiđâylà
mộtsốgiảipháptrọngtâmnhằmnângcao
hiệu quả chính sách hỗ trợ khởi nghiệp
sángtạotrongthờigiantới.

