33
0
ĐÁNH GIÁ CHÍNH SÁCH H TR CÁC DOANH NGHIP
KHI NGHIP SÁNG TO VIT NAM
ThS. Nguyễn Thu Hà
Học viện Cán bộ thành phố Hồ Chí Minh
Tóm tt
Trong những năm qua, quá trình đô th hóa phát trin kinh tế hi trên
địa bàn c c đã đạt đưc nhiu thành tu hết sc to ln v phát trin kinh tế,
phát trin hi cân bng, ổn định vấn đề bo v môi trường ngày càng đưc
quan tâm sâu sc. Trong đó, vic thúc đy các doanh nghip không ngừng đổi mi,
sáng to chính động lc đóng p cho tăng trưng kinh tế và thu ngân sách ca
c c. thi gian qua Nnưc đã xây dng nhiu chính sách đ h tr thúc
đẩy các doanh nghip đồi mi sáng to, Ngh quyết Đại hi XII ca Đảng cũng đã
khẳng đnh: Khuyến khích đẩy mnh quá trình khi nghip kinh doanh; chính
sách thúc đy phát trin các doanh nghip Vit Nam c v s ng và cht lưng,
tht s tr thành lc lượng nòng cốt, đi đầu trong s nghip công nghip hóa, hin
đại hóa. Tuy nhiên, thc trng thc thi các chính sách này trên thc tế còn mt tn
ti mt s kkhăn, hn chế ảnh hưởng đến s phát trin chung cho môi trưng
sinh thái khi nghip. Bài viết dưới đây, sẽ nhìn nhn li mt s chính sách h tr
doanh nghip khi nghiệp đánh giá thc trng thc hin chính sách này thi
gian qua nhm xây dng mt h sinh thái khi nghip đổi mi, ng to thun li
cho doanh nghip phát trin góp phần nâng cao năng lc cạnh tranh tăng trưng
kinh tế ca quc gia.
T khóa: Cnh sách khi nghip, khi nghip sáng to, doanh nghip khi nghip
1. Đặc vấn đề
Trong bi cnh toàn cu hóa và hi nhp kinh tế quc tế ngày càng sâu rng,
nn kinh tế ca Vit Nam trong những năm qua đã có những bước phát trin nhanh,
mnh. C th kinh tế Việt Nam m 2018 khởi sc trên c ba khu vc sn xut, cung
- cu ca nn kinh tế cùng song hành phát triển. Tăng trưởng kinh tế năm 2018 đt
7,08% so vi năm 2017 - mức tăng cao nhất 11 năm qua. Chất lượng tăng trưng và
môi trường đầu kinh doanh được ci thin, doanh nghip thành lp mới tăng mnh.
được nhng kết qu này trong thi gian qua s đóng góp tích cc ca doanh
nghip khi nghiệp đó là việc đẩy mnh ng dng các thành tu ca cuc cách mng
4.0, kết ni khai thác các ngun lc cho phát trin kinh tế, khuyến khích thanh niên
sinh viên trí thc tr tham gia khi nghip to ra nhiu vic làm mi, hướng ti xây
331
dng mt h sinh thái khi nghiệp năng động trong đó mọi thanh niên - sinh viên đều
khát khao khi nghip, sáng tạo để to ra ca ci vt cht cho xã hi.
Năm 2016 được chọn năm “Quốc gia khi nghip”, điều y cho thy vn
đề khi nghiệp đang được nhà nước hi dành s quan tâm đặc bit. mt trong
nhng vấn đề cp thiết để giúp các doanh nghip khi nghip sáng to phát trin
nhanh và mnh trong bi cnh hi nhp hin nay xây dng, hoàn thin và thc hin
tt chính sách h tr doanh nghip khi nghip sáng to. Vic thc hin chính sách
h tr doanh nghip khi nghip sáng to cn phải có cơ sở khoa học, phương pháp
lun khoa học căn c vào tình hình thc tế. Tuy nhiên, vic thc hin chính sách
h tr doanh nghiệp đổi mi sáng to vn còn mt s vướng mc khiến cho các doanh
nghip khó tiếp cận được mt s chính sách v ngun vn, khoa hc, công ngh,
nhiu chính sách mi hin nay ch mang tính khuyến khích chung chung. T l doanh
nghip nh va tiếp cận được ngun vn tín dng thp, Qu Bo lãnh tín dng cho
doanh nghip nh và va kém hiu quả, khó khăn trong tiếp cận đất đai… Tác gi s
đề cp những khó khăn vướng mc trong quá trình thc thi chính sách mà các doanh
nghip gp phi trong thi gian qua.
2. Ni dung
2.1.
Mt s chính ch h tr doanh nghip khi nghip sáng to Vit Nam
Vi tinh thn Chính ph đồng hành cùng doanh nghip, trong những m qua,
Quc hi, Chính ph, Th ng Chính ph và các B đã ban hành nhiều chính sách
h tr cho doanh nghip như: hỗ tr ng dng, chuyn giao công ngh; h tr tham
gia cơ sở ươm tạo, khu làm vic chung; chính sách v h tr thông tin, truyn thông,
xúc tiến thương mại, kết ni mạng lưới khi nghip, sáng tạo, thu hút đầu từ các
qu đầu khởi nghip…Tùy vào từng trưng hp các h tr liên quan đến th
tc pháp lý, mt bng sn xuất, văn phòng làm việc, công nghệ, đào tạo nhân lc, bo
lãnh tín dng, tiếp nhn vn t các qu đầu tư, thị trường tiêu th, xúc tiến thương
mi, kết ni đi tác, thuế thu nhp doanh nghip...c th như:
Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa được Quốc hội thông qua và có hiệu lực
vào ngày 1/1/2018 sở pháp quan trọng để định hướng doanh nghiệp phát triển
mạnh mẽ. Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vừa quy định các điều kiện để doanh
nghiệp khởi nghiệp ng tạo nhận hỗ trợ. Theo đó, nếu doanh nghiệp khởi nghiệp
sáng tạo đáp ứng hai tiêu chí sau sẽ nhận được sự hỗ trợ theo quy định, bao gồm: Một
là, thời hạn không quá năm năm kể từ ngày đựợc cấp giấy chứng nhận đăng
doanh nghiệp lần đầu; Hai là, chưa chào bán chứng khoán ra công chúng.
Thực hiện chủ trương của Đảng, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách quan
trọng như Nghị định số 34/2018/NĐ-CP ngày 8/3/2018 về việc thành lập, tổ chức và
hoạt động của Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.
33
2
Tiếp đó, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 16/5/2016 của
Chính Phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020. Theo Nghị quyết, đến
năm 2020, cả nước ít nhất một triệu doanh nghiệp hoạt động, trong đó các doanh
nghiệp quy lớn, nguồn lực mạnh. Khu vực nhân Việt Nam đóng góp khoảng
48 - 49% GDP, khoảng 49% tổng vốn đầu toàn xã hội. Hàng m, khoảng 30 -
35% doanh nghiệp Việt Nam hoạt động đổi mới sáng tạo.
Quyết đnh s 844/QĐ-TTg ngày 18/05/2016 ca Th ng Chính ph v
vic phê duyệt Đề án “H tr h sinh thái khi nghiệp đi mi ng to quc gia
đến năm 2025” án 844). Đây văn bản cnh ch đu tiên, bao quát nht và
là nn tng v chính sách h tr đối vi doanh nghip khi nghip sáng to ca Vit
Nam. Đ án đưc xây dng và ch trì trin khai thc hin bi B Khoa hc và Công
ngh, có phm vi bao trùm toàn quốc; hướng ti cá nn, nhóm cá nn có d án
khi nghip, doanh nghip khi nghip có kh ng tăng trưng nhanh da trên
khai thác tài sn ttu, công ngh, hình kinh doanh mi; doanh nghip khi
nghip thi gian hot động không quá 5 năm k t ny đưc cp Giy chng
nhận đăng doanh nghip lần đu; t chc cung cp dch vụ, s vt cht - k
thuật, đầu , truyền thông cho khi nghiệp đổi mi sáng to, hoạt đng hiu qu,
đáp ng các tiêu chí ca Đ án.
Ngoài ra, mt s địa phương tiêu biểu như Nội, thành ph H Chí Minh,
Hải Phòng đã ban hành đưa ra các định ng, mc tiêu giải pháp bản v h
tr, phát trin doanh nghip khi nghip sáng tạo như: tại thành ph H Chí Minh,
y ban nhân dân thành ph H Chí Minh đã ban hành Quyết định s 2953/QĐ-UBND
ngày 07/6/2016 v vic thc hin Chương trình nghiên cu khoa hc, phát trin
công nghnâng cao tim lc khoa hc và công ngh giai đoạn 2016-2020; Quyết
định s 4181/QĐ-UBND ngày 15/8/2016 v vic thc hin Chương trình h tr
doanh nghip nh và va đổi mi sáng to, ng cao năng lc cnh tranh hi
nhp quc tế giai đon 2016 - 2020. Quyết đnh s 2954/QĐ-UBND ngày 7/6/2016
v vic thc hin Chương trình thúc đẩy phát trin th trưng khoa hc và công ngh
giai đoạn 2016-2020 nh vy ti thành ph H Chí Minh hin nay trên 350.000
doanh nghip, đóng p trung bình hằng năm khoảng 22% tng sn phm quc ni,
1/3 sản lượng công nghip, 1/3 tng thu ngân sách và 1/4 tng kim ngch xut khu
ca c c.
- Còn ti Hi Phòng ngày 05/6/2017, y ban nhân dân thành ph đã ban hành
Quyết định s 1394/QĐ-UBND phê duyt Kế hoch Phát trin h sinh thái khi
nghiệp đi mi sáng to thành ph Hải Phòng đến năm 2020, với mục tiêu đến năm
2020: H tr 100 d án khi nghiệp đổi mi sáng tạo, trong đó, ít nhất 20% d án gi
được vn thành công t các nhà đầu ; Phát trin 50 doanh nghip khi nghiệp đi
mi sáng tạo, trong đó ít nht 20 doanh nghiệp được chng nhn là doanh nghip
333
khoa hc công ngh; Thành lp Trung tâm h tr khi nghiệp đổi mi sáng to
tng hp ca thành ph; có t 2 - 3 trung tâm, cơ sở h tr khi nghiệp đổi mi sáng
to theo hình thc xã hi hóa hoặc đối tác công tư.
- Ni, Hội đồng nhân dân thành ph đã ban hành Nghị quyết s
05/2019/NQ- Hội đồng nhân dân ngày 08/7/2019 v vic thông qua ch trương ban
hành Đề án H tr khi nghip sáng tạo trên địa bàn thành ph Hà Nội giai đoạn
2019-2025 các chính sách h tr khi nghip sáng to thuộc Đề án. y ban nhân
dân thành ph Nội đã ban hành Quyết định s 4665/QĐ-UBND ngày 05/9/2018
v việc ban hành đ án h tr khi nghip ng to trên địa bàn thành ph Ni
đến năm 2020
Nhìn chung, các văn bn chính sách cấp trung ương địa phương, trong đó
trong phm vi toàn quc và từng địa phương. Các chính sách này không có giá trị
áp dng bt buc (không phi quy phm pháp luật) nhưng lại tạo sở để thúc đẩy
các quan thm quyn trin khai các hot động thc tế. C th, các chính sách
v h tr doanh nghip khi nghip sáng to Vit Nam bao gm:
- Quyết định 171/QĐ-BKHCN ngày 7/2/2017 ca B Khoa hc và Công ngh
phê duyt danh mc nhim v đặt hàng thuc Đề án “Hỗ tr h sinh thái khi nghip
đổi mi sáng to quốc gia đến 2025” bắt đầu thc hin t năm 2017 Quyết định
3362/QĐ-BKHCN v việc ban hành quy đnh tm thi x h tham gia Đề án
“H tr h sinh thái khi nghiệp đổi mi sáng to quốc gia đến 2025”. Đây là hai văn
bn cp B nhm triển khai Đề án h tr doanh nghip khi nghip sáng to thông
qua kênh đề tài, đề án, d án khoa hc công ngh cp quc gia (nhim v hàng
năm) thuộc phm vi qun lý ca B Khoa hc và Công ngh;
- Quỹ Khởi nghiệp doanh nghiệp khoa học và công nghệ được thành lập ngày
16/12/2014 theo Quyết định số 1286/QĐ-BNV của Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhằm thu
hút đội ngũ tri thức, tổ chức, nhân, doanh nhân, nhà khoa học đóng góp vào các
lĩnh vực phát triển kinh tế, tham gia thành lập các doanh nghiệp khoa học công nghệ;
- Chương trình Thanh niên Khởi nghiệp giai đoạn 2016-2021, nhằm tạo lập
môi trường thuận lợi đthúc đẩy, hỗ trợ thanh niên trong quá trình khởi nghiệp, đổi
mới sáng tạo;
- Các ngh quyết ca các hội đồng nhân dân tnh, các quyết định, kế hoch,
chương trình của y ban nhân dân tnh v khi nghip và khi nghip sáng to các
tnh, thành ph trc thuộc trung ương. Phần lớn các văn bản y được ban hành trong
năm 2017, thực hin Quyết định s 844/QĐ-TTg…và một s văn bản h tr doanh
nghip nh và va đưc trin khai va qua.
Tu chung li, ni dung ca mt s chính sách, quy định pháp lut v h tr
doanh nghiệp đổi mi sáng to Vit Nam tp trung mt s ni dung sau:
33
4
Mt điu kin đ các doanh nghip này nhn h trợ. Điều kin để doanh
nghip khi nghip ng to nhn đưc s h tr trc tiếp của Nhà nưc tng
qua các h tr v tín dng, h tr v thuế, h tr v cơ s h tng, cơ s vt cht
hoc h tr gián tiếp thông qua các chính sách h tr v vn là hết sc quan trng.
c định điu kin để doanh nghip khi nghip ng to nhn đưc h tr s giúp
ngun lc đưc tp trung vành cho đúng đi tưng, tránh dàn tri thiếu hiu
quả. Điu kin để doanh nghip khi nghip sáng to đưc nhn h tr tp trung
vào các vấn đ sau:
- Quy mô doanh nghip khi nghip sáng to: Ngun lc h trcó gii hn,
chính vy, quy doanh nghip khi nghip sáng to không quá ln mới được
nhn các h tr v vn, nhm đm bo các doanh nghip khi nghip sáng tạo có cơ
hi nhận được s h tr đầy đ trong thời gian đu thành lp. Tt nhiên, các h tr
khác không tn quá nhiu ngun lc vn áp dng cho các doanh nghip khi nghip
sáng to, không phân bit quy mô.
- Chưa chào bán chng khoán: Các doanh nghip khi nghip sáng to khi
chào bán chng khoán ra th trường thì bản đã trở thành mt công ty quy mô,
có giá tr thương hiệu nên s không nhận đưc s h tr mt s ngun lc.
- Thi gian thành lp không quá 5 năm: Vic quy định thi gian nhn h tr
s giúp các doanh nghip khi nghip sáng to không ngng hoàn thin, tránh tình
trng li vào các ngun lc của nhà nưc mà không chịu trưng thành.
Hai là các h tr v vn: Các h tr v vn tp trung vào vic xây dng hành
lang pháp lý, chế h tr cho các qu đầu mạo him, qu đầu khởi nghip
sáng tạo, các nhà đầu thiên thần, đầu mạo him nhm khuyến khích vic tham
gia đầu vốn của các nhà đầu trong ngoài nƣớc thông qua vic góp vn vào
các qu đầu tư, rót vốn vào các doanh nghip khi nghip sáng to hoc mua li t l
s hu các doanh nghip khi nghip sáng to trong giai đoạn đầu, cũng như c
vòng kêu gi góp vn ca doanh nghip khi nghip sáng to. Như vậy, các doanh
nghip khi nghip sáng to s được h tr vn t ngân sách nhà c t các t
chc, nhà đầu tư tư nhân.
Ba các h tr v tín dng: H tr tín dụng đi vi doanh nghip khi
nghip sáng to bao gm:c ưu đãin dng, h tri sut, bo lãnh vay vn t
các t chc tín dng thông qua ngân hàng cnhch xã hi,c qu đi mi công
ngh quc gia, qu phát trin khoa hc và công ngh quc gia, qu h tr doanh
nghip khi nghip sáng to đưc áp dng đối vi các doanh nghip khi nghip
ng tạo đáp ng điu kin là doanh nghip nh và va, hoặc đáp ng đưc các
tiêu chí đi vi doanh nghip đi mi sáng to. c h tr tín dng đến t hai
ngun chính: