Giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi

Giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi

Ðầu tháng bảy vừa qua,

Chương trình Khí sinh học

(KSH) của Việt Nam đã

được công nhận là một

trong những dự án năng

lượng hàng đầu thế giới khi

nhận giải thưởng Ashden

danh giá tại Luân Ðôn (Anh). Nhưng thiết thực hơn

Chương trình KSH đã mở hướng cho việc giải quyết vấn đề

ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi và đem lại lợi ích kinh

tế cho người nông dân từ việc sử dụng nguồn năng lượng

sạch và rẻ tiền này.

Nông thôn sạch nhờ bi-ô-ga

Theo ước tính, có khoảng hơn hai triệu hộ chăn nuôi

trong cả nước đang chăn nuôi gia súc, tạo ra lượng chất thải

vô cùng lớn, mà ở đó đồng thời cũng tiềm ẩn nguy gây ô

nhiễm môi trường cho chính các vùng chăn nuôi. Năm

2003, được sự giúp đỡ của Chính phủ Hà Lan, Cục Chăn

nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) phối hợp

với Tổ chức Phát triển Hà Lan (SNV) đã triển khai Chương

trình KSH, nhằm cải thiện cuộc sống cho người dân nông

thôn Việt Nam thông qua khai thác các lợi ích về kinh tế -

xã hội và môi trường của công trình KSH quy mô hộ gia

đình. Mục tiêu của chương trình tới năm 2012 sẽ xây dựng

166.000 công trình KSH. Cho đến nay, 88 nghìn công trình

KSH trên địa bàn 45 tỉnh, thành phố đã được hoàn thành.

Theo Cục trưởng Cục Chăn nuôi Hoàng Kim Giao

(đồng Giám đốc dự án KSH), trải qua rất nhiều lần nghiên

cứu và thử nghiệm, Cục Chăn nuôi và SNV đã thiết lập

được hai mô hình thiết kế công trình KSH (còn gọi là hầm

bi-ô-ga) phù hợp với chăn nuôi quy mô hộ ở nông thôn.

Mỗi hầm bi-ô-ga có thể tích từ 4 m3 đến 50 m3, nắp đậy cố

định hình vòm cầu, phân giải từ nguồn phân chuồng và các

chất thải nhà vệ sinh để sản sinh ra KSH, có thể thay thế

khí đốt hóa lỏng, than đá, củi và phụ phẩm nông nghiệp để

đun nấu. Những công trình KSH có thể tích lớn được sử

dụng cho các trang trại chăn nuôi gia cầm với quy mô bán

thương mại; còn loại công trình thể tích nhỏ phù hợp với

các hộ gia đình có lượng chất thải ít (khoảng sáu con lợn

hoặc hai con trâu, bò, và thậm chí được kết nối với nhà vệ

sinh). Công trình KSH nạp các nguyên liệu hữu cơ chính là

phân động vật đưa vào một bể kín, nơi đó vi khuẩn có thể

phân giải và sản sinh ra KSH - một hỗn hợp khí mà thành

phần chủ yếu là khí mê-tan và các-bon đi-ô-xít. KSH có thể

làm nhiên liệu để đun nấu hoặc sử dụng cho các mục đích

khác và các chất thải sau khi phân giải có thể được sử dụng

làm phân hữu cơ. Với một công trình KSH có quy mô nông

hộ cũng đủ cung cấp nhiên liệu cho nhu cầu đun nấu và

chiếu sáng cho một gia đình, thậm chí một số hộ gia đình

còn sử dụng KSH để chạy máy phát điện.

Các hộ dân trả tiền để xây dựng công trình KSH. Với

dung tích khoảng từ 6 đến 50 m3, sau khi các công trình

được đánh giá hoạt động tốt, thì mỗi hộ sẽ được nhận hỗ trợ

1,2 triệu đồng từ dự án và 570 nghìn đồng từ địa phương.

Ðến cuối năm 2009, chương trình đã hỗ trợ trực tiếp hơn 78

nghìn công trình KSH tại 37 tỉnh, thành phố. Với trung

bình mỗi hộ gia đình có năm người, thì chương trình đã

mang lại lợi ích cho gần 390 nghìn người. Trong năm 2010,

Chương trình dự kiến sẽ xây dựng thêm 29 nghìn công

trình. Ðiều mà các hộ gia đình đánh giá cao về hầm KSH là

giúp họ quản lý nguồn phân chuồng một cách vừa đơn giản

vừa hiệu quả, không chỉ giữ cho nhà cửa sạch sẽ, không có

mùi khó chịu, ít ruồi mà các phụ phẩm KSH dùng để bón

cho cây trồng còn tốt hơn nhiều so với phân tươi, lại thay

thế được một số phân bón hóa học và làm tăng năng suất

cây trồng. Hiện đã có 60% số nông dân trong số 78 nghìn

hộ làm hầm KSH đã sử dụng phụ phẩm của hầm KSH để

bón cho cây trồng, góp phần tiết kiệm chi phí, tăng thu

nhập cho hộ gia đình. Nhờ công trình KSH, tiết kiệm được

thời gian và tiền bạc vì không phải đun nấu bằng bếp củi

hoặc bếp than. Ông Nguyễn Văn Vách (thôn Thượng Ðỗ,

tỉnh Hải Dương) cho biết: "Gia đình tôi đã xây dựng hầm

bi-ô-ga vào năm 2008, bây giờ ngoài việc làm sạch môi

trường chung quanh, chúng tôi còn có nguồn năng lượng

miễn phí để nấu các bữa ăn rất nhanh, mà không bị khói

vào mắt khi đun nấu". Cũng theo khảo sát của Bộ Nông

nghiệp và Phát triển nông thôn, chi tiêu của các hộ gia đình

sau khi xây dựng công trình KSH cho các loại năng lượng

(mua gas, củi đốt, điện, thắp sáng) từ 3,6 triệu đồng giảm

xuống còn 1,4 triệu đồng mỗi năm, tức là tiết kiệm được

bình quân 2,2 triệu đồng/năm, chi phí năng lượng còn lại

chỉ phải trả là tiền điện. Chương trình cũng góp phần tạo

công ăn việc làm cho hơn 1.800 thợ xây ở các vùng nông

thôn.

Hướng tới thị trường khí sinh học

Nhận thấy rõ hiệu quả thiết thực từ hầm bi-ô-ga, trong

thời gian qua, chương trình KSH đã nhận được sự hưởng

ứng tích cực từ các địa phương và người chăn nuôi. Trong

thời gian ngắn, chương trình đã triển khai đồng bộ từ 12

tỉnh năm 2003 lên tới 45 tỉnh, thành phố năm 2010 và sẽ

tiếp tục nhân rộng lên 55 tỉnh vào năm 2012. Nhận định về

hướng phát triển và nhân rộng của những công trình KSH,

ông Tom Derkesen, Giám đốc SNV Việt Nam cho rằng:

"Chúng ta đã thành công với các hầm bi-ô-ga quy mô nhỏ,

bằng cách phổ biến và sử dụng khí sinh học tại những hộ

chăn nuôi lợn.Trong thời gian tới, khi Việt Nam chuyển

dần sang chăn nuôi tập trung với quy mô lớn thì cần phải

hợp tác để xây dựng các công trình có quy mô lớn hơn và

ứng dụng KSH đa dạng hơn, hướng tới thị trường KSH

trong cuộc sống. Nó không chỉ cung cấp khí đốt cho các hộ

gia đình, mà còn có thể xây dựng được các nhà máy phát

điện với quy mô nhỏ cung cấp điện cho địa bàn một hoặc

vài xã".

Từ khảo sát thực tế tại các tỉnh Hải Dương, Bắc Ninh,

Vĩnh Phúc... cho thấy, những công trình KSH xây dựng đầu

tiên từ năm 2003 đến nay vẫn vận hành tốt. Tuy nhiên,

nhiều hộ gia đình cho biết, những công trình quy mô nhỏ (5

đến 6 m3) trước đây tỏ ra không đáp ứng được nhu cầu

chăn nuôi hiện nay. Bởi thế, các hộ chăn nuôi cần phải có

các hoạch định dài hơi trong chăn nuôi để xây dựng những

hầm bi-ô-ga có dung tích lớn (khoảng 10 đến 20 m3), mới

đáp ứng đủ nhu cầu xử lý chất thải. Mặc khác, để nhân rộng

và phát triển nhanh các công trình KSH trên cả nước theo

mục tiêu đề ra, rất cần sự nỗ lực của các cơ quan chức

năng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các nhà tài

trợ và chính quyền địa phương trong việc hỗ trợ các hộ dân

vay vốn ưu đãi đầu tư xây dựng hầm bi-ô-ga phù hợp với

nhu cầu phát triển chăn nuôi hàng hóa.

XH (nguồn: ND)