TÌNH HÌNH XÃ HỘI Ở NỬA ĐẦU THẾ KỶ XIX
VÀ CUỘC ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau khi học xong bài học yêu cầu HS cần:
1. Về kiến thức
- Giúp HS hiểu đầu thế kỷ XIX tình hình chính trị xã hội Việt
Nam dần dần trở lại ổn định, nhưng mâu thuẫn giai cấp vẫn không
dịu đi.
- Mặc dù nhà Nguyễn có một số cố gắng nhằm giải quyết
những khó khăn của nhân dân nhưng sự phân chia giai cấp ngày càng
cách biệt, bộ máy quan lại sa đoạ, mất mùa đói kém thường xuyên
xảy ra.
- Cuộc đấu tranh của nhân dân diễn ra liên tục và mở rộng ra
hầu hết cả nước, lôi cuốn cả một bộ phận binh lính.
2. Về tư tuởng, tình cảm.
- Bồi dưỡng kiến thức trách nhiệm với nhân dân, quan tâm đến đời
sôngs cộng đồng.
3. Kỹ năng.
- Tiếp tục rèn kỹ năng phân tích, tổng hợp, nhận xét đánh giá.
II. Thiết bị, tài liệu dạy học:
- Bản đồ Việt Nam
- Một số câu thơ, ca dao về cuộc sống của nhân dân ta dưới thời
Nguyễn.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC
1. Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Trình bày quá trình hoàn chỉnh bộ máy Nhà nước thời
Nguyễn. Nhận xét của em về tổ chức bộ máy nhà nước thời
Nguyễn.
Câu 2: Mọi tình hình công thương nghiệp thời Nguyễn/
2. Dẫn dắt vào bài mới
Để hiểu được tình hình kinh tế và những chính sách nội trị và
ngoại trị của nhà Nguyễn có tác động như thế nào đến tình hình xã
hội? Chúng ta cùng tìm hiểu bài 26.
3. Tổ chức các hoạt động dạy và học
Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản
Hoạt động1: Cả lớp, cá nhân
- GV giảng gải: Nhà Nguyễn lên ngôi
sau một giai đoạn nội chiến ác liệt,
tình hìngh chính trị - xã hội phức tạp,
chế độ phong kiến đang trên bước
đường suy tàn. Bản thân nhà Nguyễn
lại đại diẹn cho tập đoàn phong kiến
thống trị cũ, vì vậy đã chủ trương duy
I. Tình hình xã hội và đời
sống của nhân dân:
trì tình trạng kinh tế xã hội cũ, tăng
cuồng tính chuyên chế nhằm bảo vệ
quyền thống trị của mình.
Trong bối cảnh lịch sử đó các giai cấp
trong xã hội Việt Nam không có gì
thay đổi xong tình hình các giai cấp và
mối quan hệ giữa các giai cấp trong xã
hội ít nhiều có sự biến đổi:
- HS nghe, ghi nhớ
- GV yêu cầu HS theo SGK để thấy
được sự phân hoá các giai cấp trong xã
hội Việt Nam dưới thời Nguyễn.
- HS theo dõi SGK
- GV chốt ý:
GV có thể giảng giải thêm về tình hình
của các giai cấp trong xã hội thời
Nguyễn.
Triều đình nhà Nguyễn đã cố gắng
hoàn chỉnh bộ máy thống trị nhằm ổn
định tình hình xã hội song không ngăn
chặn được sự phát triển của tệ tham
quan ô lại.
+ Dưới thời Nguyễn hiện tượng quan
* Xã hội
- Trong xã hội sự phân
chia giai cấp ngày càng
cách biệt:
+ Giai cấp thống trị bao
gồm vua quan, địa chủ,
cường hào.
+ Giai cấp bị trị bao gồm
đại đa số là nông dân.
- Tệ tham quan ô lại thời
Nguyễn rất phổ biến.
lại tham nhũng sách nhiễu nhân dân rất
phổ biến. GV có thể trích đọc các câu
ca dao, lời vua Tự Đức trong SGK để
minh hoạ.
+ ở nông thôn bọn địa chủ cường hào
tiếp tục hoành hành, ức hiếp nhân dân.
GV trích đọc lời Nguyễn Công Trứ để
minh hoạ thường xuyên.
+ Nhà nước còn huy động sức người,
sức của để phục vụ những công trình
xây dựng kinh thành, lăng tẩm, dinh
thự...
- HS nghe, ghi chép
Hoạt động 2: Cả lớp, cá nhân:
- GV giảng tiếp: Trong bối cảnh vua,
quan như vậy, đời sống của nhân dân
ra sao?
- HS theo dõi SGK trả lời:
- GV bổ sung chốt ý:
Minh hoạ: Nhà nước chia vùng để
đánh thuế rất nặng, tô tức của địa chủ
cũng khá cao. Mỗi năm một người dân
đinh phải chịu 60 ngày lao động nặng
- ở nông thôn địa chủ
cường hào ức hiếp nhân
dân.
* Đời sống nhân dân:
- Dưới thời Nguyễn nhân
dân phải chịu nhiều gánh
nặng.
+ Phải chịu cảnh sưu cao,
thuế nặng.
+ Chế độ lao dịch nặng nề
+ Thiên tai, mất mùa đói
kém thường xuyên.
nhọc.
GV đọc bài vè của người đương thời
nói về nỗi khổ của người dân trong
sách hướng dẫn GV phần tư liệu tham
khảo trang 126.
- GV phát vấn: Em nghĩ thê nào về đời
sống của nhân dân ta dưới thừi
Nguyễn? So sánh với thế kỷ trước.
- GV có thể gợi ý: Thời Lê Sơ có câu
ca: Thời vua Thái Tổ, Thái Tông... còn
thời nhà Nguyễn đời sống của nhân
dân ra sao?
- HS suy nghĩ, trả lời.
- GV nhận xét, kết luận.
- HS nghe, ghi chép.
Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân:
- GV có thể đặt vấn đề: ở những thời
kỳ trước chúng ta đã từng đựơc chứng
kiến những cuộc nổi dậy của nhân dân
chống lại Triều đình phong kiến.
=> Đời sống của nhân dân
cực khổ hơn so với các
triều đại trước.
Mâu thuẫn xã hội lên cao
bùng nổ thành các cuộc
đấu tranh.