Giáo viên: Hu nh Th Thoaỳ ị
Giáo d c công dân l p 12ụ ớ
CHUYÊN Đ 1: PHÁP LU T VÀ TH C HI N PHÁP LU TỀ Ậ Ự Ệ Ậ
A. N I DUNG:Ộ
I. Khái ni m pháp lu t.ệ ậ
- T khi thành l p n c Vi t Nam dân ch c ng hòa (nay là nhà n c C ng hòa xã h i chừ ậ ướ ệ ủ ộ ướ ộ ộ ủ
nghĩa Vi t Nam) cho đn nay, n c ta đã ban hành 5 b n hi n pháp, đó là nh ng b n hi nệ ế ướ ả ế ữ ả ế
pháp (HP): HP 1946, HP 1959, HP 1980, HP 1992, HP 2013. HP 2013 là b n hi n pháp m iả ế ớ
nh t và có hi u l c thi hành t ngày 01/01/2014.ấ ệ ự ừ
- Pháp lu t là h th ng các quy t c x s chung do nhà n c ban hành và đc b o đmậ ệ ố ắ ử ự ướ ượ ả ả
th c hi n b ng quy n l c nhà n c.ự ệ ằ ề ự ướ
b. Các đc tr ng c a pháp lu t.ặ ư ủ ậ
- Có tính quy ph m ph bi n.ạ ổ ế
+ Là quy t c x s chung, là khuân m u chungắ ử ự ẫ
+ Đc áp dùng l n, nhi u n iượ ầ ề ơ
+ Đc áp d ng cho m i ng i, m i lĩnh v cượ ụ ọ ườ ọ ự
- Tính quy n l c và b t bu c chung:ề ự ắ ộ t c th hi n s c m nh c a nhà n c n u vi ph m sứ ể ệ ứ ạ ủ ướ ế ạ ẽ
b c ng ch .ị ưỡ ế
- Tính xác đnh ch t ch v m t hình th c.ị ặ ẽ ề ặ ứ
+ PL th hi n b ng văn b n.ể ệ ằ ả
+ Do c quan có th m quy n ban hành.ơ ẩ ề
+ Di n đt ph i chính xác, d hi u, hi u theo m t nghĩa.ễ ạ ả ễ ể ể ộ
+ văn b n c a c quan ả ủ ơ c p d i không trái v i văn b n c a c quan c p trên và pấ ướ ớ ả ủ ơ ấ hù h p v iợ ớ
Hi n pháp.ế
II. Th c hi n pháp lu t ự ệ ậ
1. Khái ni m, các hình th c và các giai đo n th c hi n pháp lu tệ ứ ạ ự ệ ậ
a. Khái ni m th c hi n pháp lu tệ ự ệ ậ
Giáo viên: Hu nh Th Thoaỳ ị
Th c hi n PL ự ệ là quá trình ho t đng có m c đích làm cho nh ng qui đnh c a PL đi vàoạ ộ ụ ữ ị ủ
cu c s ng, tr thành nh ng hành vi h p pháp c a các cá nhân, t ch c.ộ ố ở ữ ợ ủ ổ ứ
b. Các hình th c th c hi n pháp lu tứ ự ệ ậ
G m 4 hình th c sau:ồ ứ
STT Hình th c th c hi nứ ự ệ
pháp lu tậN i dungộ
1S d ng pháp lu tử ụ ậ Các cá nhân t ch c s d ng đúng đn các quy n c aổ ứ ử ụ ắ ề ủ
mình, làm nh ng gì pháp lu t cho phép làmữ ậ
2Thi hành pháp lu t ậCác cá nhân, t ch c th c hi n đy đ nghĩa v , chổ ứ ự ệ ầ ủ ụ ủ
đng làm nh ng gì pháp lu t qui đnh ph i làm.ộ ữ ậ ị ả
3Tuân th pháp lu tủ ậ Các cá nhân, t ch c không làm nh ng đi u pháp lu tổ ứ ữ ề ậ
c m.ấ
4Áp d ng pháp lu tụ ậ Căn c pháp lu t ra quy t đnh làm phát sinh, ch m d tứ ậ ế ị ấ ứ
quy n, nghĩa v c th c a cá nhân, t ch c ề ụ ụ ể ủ ổ ứ
* Gi ng nhau: đu là ho t đng có m c đích nh m đa PL vào đi s ng, tr thành hành viố ề ạ ộ ụ ằ ư ờ ố ở
h p pháp c a ng i th c hi n.ợ ủ ườ ự ệ
* Khác nhau: Trong hình th c s d ng PL thì ch th PL có th th c hi n ho c không th cứ ử ụ ủ ể ể ự ệ ặ ự
hi n quy n đc PL cho phép theo ý chí c a mình không b ép bu t ph i th c hi n.ệ ề ượ ủ ị ộ ả ự ệ
2. Vi ph m pháp lu t và trách nhi m pháp lí.ạ ậ ệ
a. Vi ph p pháp lu t.ạ ậ
* Các d u hi u c b n c a VPPLấ ệ ơ ả ủ .
- Th nh tứ ấ :Là hành vi trái PL xâm h i t i các quan h xã h i đc pháp lu t b o v .ạ ớ ệ ộ ượ ậ ả ệ
Bi u hi n:ể ệ
+ Hành đng:ộ Ch th làm nh ng vi c không đc làm theo quy đnh c a pháp lu t.ủ ể ữ ệ ượ ị ủ ậ
VD: Nhà máy th i ch t ô nhi m …ả ấ ễ
+ Không hành đng:ộ Ch th không làm nh ng vi c ph i làm theo quy đnh c a PL.ủ ể ữ ệ ả ị ủ
VD: SX-KD không n p thu , đi xe mô tô đèo ba ng i….ộ ế ườ
- Th 2ứ : Do ng i có n ng l c trách nhi m pháp lí th c hi n.ườ ằ ự ệ ự ệ
Giáo viên: Hu nh Th Thoaỳ ị
Năng l c trách nhi m pháp lý làự ệ :
+ Đt đ tu i nh t đnh (16 tu i) tâm sinh lí bình th ng.ạ ộ ổ ấ ị ổ ườ
+ Có th nh n th c và đi u khi n đc hành vi c a mình.ể ậ ứ ề ể ượ ủ
+ Ch u trách nhi m đc l p v hành vi c a mìnhị ệ ộ ậ ề ủ
- Th 3ứ : Ng i vi ph m ph i có l i.ườ ạ ả ỗ
+ L i c ýỗ ố
• C ý tr c ti p: Ch th nh n th y tr c h u qu cho XH và ng i khác nh ng v n mongố ự ế ủ ể ậ ấ ướ ậ ả ườ ư ẫ
mu n nó x y raố ả
• C ý gián ti p: Ch th nh n th y tr c h u qu cho XH và ng i khác, tuy không mongố ế ủ ể ậ ấ ướ ậ ả ườ
mu n nh ng v n đ cho nó x y ra.ố ữ ẫ ể ẩ
+ L i vô ýỗ
• Vô ý do quá t tin: Ch th nh n th y tr c h u qu cho XH và ng i khác nh ng hi v ngự ủ ể ậ ấ ướ ậ ả ườ ư ọ
không x y ra.ẩ
• Vô ý do c u th : Ch th không nh n th y tr c h u qu cho xã h i và ng i khácả ả ủ ể ậ ấ ướ ậ ả ộ ườ
* Khái ni m:ệ VPPL là hành vi trái pháp lu t và có l i do ch th có năng l c trách nhi mậ ỗ ủ ể ự ệ
pháp lí th c hi n, xâm h i các quan h xã h i đc pháp lu t b o v .ự ệ ạ ệ ộ ượ ậ ả ệ
b. Trách nhi m pháp lí:ệ
- Khái ni m:ệ TNPL là nghĩa v mà các cá nhân ho c t ch c ph i gánh ch u h u qu b t l iụ ặ ổ ứ ả ị ậ ả ấ ợ
t hành vi VPPL c a mình ừ ủ
- Trách nhi m pháp lý đc áp d ng nh mệ ượ ụ ằ :
+ Bu c ch th VPPL ch m r t hành vi trái pháp lu t (m c đích tr ng ph t)ộ ủ ể ấ ứ ậ ụ ừ ạ
+ Giáo d c răn đe ng i khác đ h không vi ph m pháp lu t. (m c đích giáo d c)ụ ườ ể ọ ạ ậ ụ ụ
c. Các lo i VPPL và trách nhi m pháp lí.ạ ệ
- Vi ph m hình s .ạ ự
+ Khái ni m:ệ là hành vi vi ph m lu t, gây nguy hi m cho xã h i b coi là t i ph m đc quyạ ậ ể ộ ị ộ ạ ượ
đnh t i B lu t Hình s .ị ạ ộ ậ ự
+ Ch th :ủ ể Ch là cá nhân và do ng i có năng l c trách nhi m hình s gây ra.ỉ ườ ự ệ ự
Giáo viên: Hu nh Th Thoaỳ ị
• Tâm sinh lý bình th ng, có kh năng nh n th c.ườ ả ậ ứ
• Đ t 16 tu i tr lên ch u trách nhi m hình s v m i t i ph m ủ ừ ổ ở ị ệ ự ề ọ ộ ạ
• Đ t 14 đn d i 16 tu i ch u trách nhi m hình s v t i ph m r t nghiêm tr ng do c ýủ ừ ế ướ ổ ị ệ ự ề ộ ạ ấ ọ ố
và đc bi t nghiêm tr ng. ặ ệ ọ
L u ý:ư vi c x lý ng i ch a thành niên (t đ 14 đn d i 18 tu i) ph m t i theo nguyênệ ử ườ ư ừ ủ ế ướ ổ ạ ộ
t c l y giáo d c là ch y u, không áp d ng hình ph t tù chung thân và t hình nh m giúp hắ ấ ụ ủ ế ụ ạ ử ằ ọ
s a ch a sai l m, phát tri n lành m nh, tr thành công dân có ích cho xã h i.ử ữ ầ ể ạ ở ộ
+ Trách nhi m hình s :ệ ự v i các ch tài nghiêm kh c nh t (7 HP chính) và 7 hình ph t bớ ế ắ ấ ạ ổ
sung do tòa án áp d ng v i ng i ph m t i.ụ ớ ườ ạ ộ
- Vi ph m hành chính:ạ
+ Khái ni m:ệ là hành vi vi ph m pháp lu t có m c đ nguy hi m cho xã h i th p h n t iạ ậ ứ ộ ể ộ ấ ơ ộ
ph m, xâm ph m các quy t c qu n lí nhà n c .ạ ạ ắ ả ướ
+ Ch th :ủ ể là cá nhân ho c t ch cặ ổ ứ
+ Trách nhi m hành chính:ệNg i vi ph m ph i ch u trách nhi m hành chính theo quy đnhườ ạ ả ị ệ ị
pháp lu t.ậ
• Ng i đ t 14 đn d i 16 tu i b x ph t v vi ph m hành chính do c ý.ườ ủ ừ ế ướ ổ ị ử ạ ề ạ ố
• Ng i đ t 16 tu i tr lên b x ph t hành chính v m i vi ph m hành chính do mình gâyườ ủ ừ ổ ở ị ử ạ ề ọ ạ
ra .
- Vi ph m dân s .ạ ự
+ Khái ni m:ệ là hành vi VPPL, xâm h i t i các quan h tài s n và quan h nhân thân.ạ ớ ệ ả ệ
Vi ph m này th ng th hi n vi c ch th không th c hi n ho c th c hi n không đúngạ ườ ể ệ ở ệ ủ ể ự ệ ặ ự ệ
các h p đng dân s .ợ ồ ự
+ Ch th :ủ ể là cá nhân ho c t ch cặ ổ ứ
+ Trách nhi m dân sệ ự: TA áp d ng đi v i ch th vi ph m nh b i th ng thi t h i ho cụ ố ớ ủ ể ạ ư ồ ườ ệ ạ ặ
th c hi n nghĩa v do hai bên tho thu n.ự ệ ụ ả ậ
Ng i đ 6 tu i đn ch a đ 18 tu i khi tham gia các giao d ch dân s ph i đc ng i điườ ủ ổ ế ư ủ ổ ị ự ả ượ ườ ạ
di n theo pháp lu t đng ý, có ác quy n, nghĩa v , trách nhi m dân s phát sinh t giao d chệ ậ ồ ề ụ ệ ự ừ ị
dân s do ng i đi di n xác l p và th c hi n.ự ườ ạ ệ ậ ự ệ
Giáo viên: Hu nh Th Thoaỳ ị
- Vi ph m k lu t:ạ ỉ ậ
+ Khái ni m:ệ là hành vi xâm h i đn các quan h lao đng, công v nhà n c …do pháp lu tạ ế ệ ộ ụ ướ ậ
lao đng, pháp lu t hành chính b o v .ộ ậ ả ệ
+ Ch thủ ể: Cán b ; công nhân, viên; HSSV...ộ
+ Trách nhi m k lu t:ệ ỉ ậ do th tr ng c quan áp d ng đi v i ch th VP k lu t nh : khi nủ ưở ơ ụ ố ớ ủ ể ỉ ậ ư ể
trách, c nh cáo, h b c l ng, sa th i.ả ạ ậ ươ ả
Nh v y: VPPL là s ki n pháp lý và là c s đ truy c u trách nhi m pháp lý.ư ậ ự ệ ơ ở ể ứ ệ
Chú ý: Truy c u trách nhi m PL ph i đm b o:ứ ệ ả ả ả
+ Tính pháp chế
+ Tính công b ng và nhân đoằ ạ
+ Tính phù h pợ
B. CÂU H I TR C NGHI M.Ỏ Ắ Ệ
Câu 1: Pháp lu t đc xây d ng, ban hành và b o đm th c hiên b i t ch c nào sau đây? .ậ ượ ụ ả ả ự ở ổ ứ
A. Chính ph .ủB. Qu c h i.ố ộ C. Nhà n c.ướ D. Đng c m quy n.ả ầ ề
Câu 2: Trách nhi m b o đm cho pháp lu t đc m i ng i thì hành và tuân th trong th cệ ả ả ậ ượ ọ ườ ủ ự
t thu c v ế ộ ề
A. t t c m i ng i. ấ ả ọ ườ B. Nhà n c. ướ C. c quan hành pháp. ơD. Chính ph . ủ
Câu 3: Pháp lu t là h th ng quy t c x s chung do Nhà n c ban hành và đc b o đmậ ệ ố ắ ử ự ướ ượ ả ả
th c hi n b ngự ệ ằ
A. s c m nh c a quy n l c Nhà n c.ứ ạ ủ ề ự ướ B. ý chí c a Nhà n c.ủ ướ
C. s c m nh vũ l c c a Nhà n c.ứ ạ ự ủ ướ D. quy đnh c a Nhà n c.ị ủ ướ
Câu 4: S c m nh đc tr ng c a Pháp lu t th hi n ứ ạ ặ ư ủ ậ ể ệ ở
A. tính thuy t ph c, nêu g ng.ế ụ ươ B. hình ph t n ng nh t.ạ ặ ấ
C. tính công b ng.ằD. tính quy n l c b t bu c chung.ề ự ắ ộ
Câu 5: Đc tr ng nào d i đây c a pháp lu t khi n cho quy ph m pháp lu t khác v i quyặ ư ướ ủ ậ ế ạ ậ ớ
ph m đo đc?ạ ạ ứ
