1
M ĐUỞ Ầ
H c thuy t giá tr th ng d c a Mác ra đi trên c s nghiên c uọ ế ị ặ ư ủ ờ ơ ở ứ
ph ng th c s n xu t t b n ch nghĩa. Phát hi n giá tr th ng d làm nươ ứ ả ấ ư ả ủ ệ ị ặ ư ổ
ra cu c cách m ng th c s trong toàn b khoa h c kinh t , vũ trang cho giaiộ ạ ự ự ộ ọ ế
c p vô s n, th vũ khí s c bén trong cu c đu tranh ch ng ch nghĩa tấ ả ứ ắ ộ ấ ố ủ ư
b n. Ngày nay, t quan ni m đi m i v ch nghĩa xã h i, h c thuy t nàyả ừ ệ ổ ớ ề ủ ộ ọ ế
còn có ý nghĩa quan tr ng trong s nghi p xây d ng n n kinh t trong th iọ ự ệ ự ề ế ờ
k quá đ lên ch nghĩa xã h i. ỳ ộ ủ ộ
N c ta đang xây d ng và phát tri n n n kinh t th tr ng đnhướ ự ể ề ế ị ườ ị
h ng XHCN, mà n n kinh t th tr ng thì luôn g n li n v i các ph m trùướ ề ế ị ườ ắ ề ớ ạ
và các quy lu t kinh t c a nó. Trong đó có ph m trù giá tr th ng d hayậ ế ủ ạ ị ặ ư
nói cách khác “s t n t i giá tr th ng d là m t t t y u khách quan Vi tự ồ ạ ị ặ ư ộ ấ ế ở ệ
Nam khi mà Vi t Nam ta đang áp d ng n n kinh t th tr ng đnh h ngở ệ ụ ề ế ị ườ ị ướ
XHCN”.
B n thân ch n n i dung chuyên đ ả ọ ộ ề “v n d ng các ph m trù kinhậ ụ ạ
t c b n c a h c thuy t giá tr th ng d đ xây d ng phát tri n n nế ơ ả ủ ọ ế ị ặ ư ể ự ể ề
kinh t th tr ng đnh h ng xã h i ch nghĩa Vi t Nam”ế ị ườ ị ướ ộ ủ ở ệ để
nghiên c u.ứ
2
N I DUNGỘ
H c thuy t giá tr th ng d c a Mác đc xây d ng trên c sọ ế ị ặ ư ủ ượ ự ơ ở
nghiên c u n n s n xu t hàng hoá, đc bi t n n kinh t hàng hoá t b nứ ề ả ấ ặ ệ ề ế ư ả
ch nghĩa. Cho nên, chính Mác ch không ph i ai khác, là m t trong nh ngủ ứ ả ộ ữ
ng i nghiên c u sâu s c v kinh t th tr ng. Th c ch t c a n n kinh tườ ứ ắ ề ế ị ườ ự ấ ủ ề ế
th tr ng là n n kinh t hàng hoá phát tri n trình đ cao. N c ta đangị ườ ề ế ể ở ộ ướ
phát tri n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n v n đng theo c ch thể ế ề ầ ậ ộ ơ ế ị
tr ng, có s qu n lý c a Nhà n c theo đnh h ng xã h i ch nghĩa vàườ ự ả ủ ướ ị ướ ộ ủ
hi n nay g i là kinh t th tr ng đnh h ng xã h i ch nghĩa. M c dùệ ọ ế ị ườ ị ướ ộ ủ ặ
n n kinh t th tr ng n c ta có tính đc thù c a nó, song đã là s n xu tề ế ị ườ ở ướ ặ ủ ả ấ
hàng hoá thì đâu cũng đu có nh ng đc tính ph bi n, cũng ph i nói đnở ề ữ ặ ổ ế ả ế
giá tr và giá tr th ng d . Đi u khác nhau ch là trong nh ng quan h kinhị ị ặ ư ề ỉ ữ ệ
t khác nhau thì giá tr và giá tr th ng d mang b n ch t xã h i khác nhau.ế ị ị ặ ư ả ấ ộ
Vì v y, vi c nghiên c u tính ph bi n và tính đc thù c a n n s n xu t tậ ệ ứ ổ ế ặ ủ ề ả ấ ư
b n ch nghĩa, nghiên c u nh ng ph m trù, công c và vi c s d ng chúngả ủ ứ ữ ạ ụ ệ ử ụ
trong n n kinh t th tr ng đnh h ng xã h i ch nghĩa t di s n lý lu nề ế ị ườ ị ướ ộ ủ ừ ả ậ
c a Mác là vi c làm có nhi u ý nghĩa th c ti n.ủ ệ ề ự ễ
Ngay t khi m i ra đi, ch nghĩa t b n đã phát tri n n n kinh t thừ ớ ờ ủ ư ả ể ề ế ị
tr ng, qua th tr ng, giai c p t s n m i mua đc t li u s n xu t vàườ ị ườ ấ ư ả ớ ượ ư ệ ả ấ
s c lao đng, m i bán đc hàng hoá và do đó bóc l t đc giá tr th ng dứ ộ ớ ượ ộ ượ ị ặ ư
3
do ng i lao đng t o ra. Trong n n kinh t th tr ng, d i tác đng c aườ ộ ạ ề ế ị ườ ướ ộ ủ
các quy lu t kinh t , trong đó có quy lu t giá tr th ng d , các nhà t b n-ậ ế ậ ị ặ ư ư ả
các doanh nghi p đã không ng ng ng d ng nh ng thành t u khoa h cệ ừ ứ ụ ữ ự ọ
công ngh vào s n xu t đ nâng cao năng su t lao đng, tích c c h p lýệ ả ấ ể ấ ộ ự ợ
hoá quá trình s n xu t, ti t ki m các y u t đu vào, tìm hi u nhu c u thả ấ ế ệ ế ố ầ ể ầ ị
tr ng… đ nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh. Các ti m năng vườ ể ệ ả ả ấ ề ề
v n, khoa h c công ngh , trình đ qu n lý s n xu t kinh doanh… đcố ọ ệ ộ ả ả ấ ượ
kh i d y và phát tri n m nh m , t đó làm cho n n kinh t tr nên năngơ ậ ể ạ ẽ ừ ề ế ở
đng. Trong đi u ki n n n kinh t th tr ng đnh h ng xã h i ch nghĩaộ ề ệ ề ế ị ườ ị ướ ộ ủ
n c ta, trong khu v c kinh t nhà n c và t p ở ướ ự ế ướ ậ th , chúng ta c n v nể ầ ậ
d ng các ph ng pháp s n xu t giá tr th ng d mà các nhà t b n đã sụ ươ ả ấ ị ặ ư ư ả ử
d ng đ phát tri n s n xu t, thúc đy tăng tr ng và phát tri n kinh t k tụ ể ể ả ấ ẩ ưở ể ế ế
h p v i th c hi n phân ph i theo lao đng và hi u qu kinh t nh m nângợ ớ ự ệ ố ộ ệ ả ế ằ
cao đi s ng v t ch t và tinh th n cho ng i lao đng.ờ ố ậ ấ ầ ườ ộ
Đi u đó cho th y s c n thi t ph i nh n th c đúng đn và v n d ngề ấ ự ầ ế ả ậ ứ ắ ậ ụ
sáng t o lý thuy t s n xu t giá tr th ng d vào th c ti n n n kinh t thạ ế ả ấ ị ặ ư ự ễ ề ế ị
tr ng. Trên th c t giá tr th ng d c u thành đng l c cho s tăngườ ự ế ị ặ ư ấ ộ ự ự
tr ng và phát tri n c a n n s n xu t xã h i. V n đ là giá tr th ng d đóưở ể ủ ề ả ấ ộ ấ ề ị ặ ư
ph c v ai, xã h i, nhân dân hay m t nhóm ng i…? Do đó, t góc đụ ụ ộ ộ ườ ừ ộ
nh n th c c n quán tri t m t s n i dung sau:ậ ứ ầ ệ ộ ố ộ
Th nh t,ứ ấ mu n t o ra giá tr th ng d , ng i lao đng ph i đtố ạ ị ặ ư ườ ộ ả ạ
đc m t năng su t lao đng nh t đnh v i m t c ng đ lao đng nh tượ ộ ấ ộ ấ ị ớ ộ ườ ộ ộ ấ
đnh và đ dài ngày lao đng nh t đnh. Khi phân tích s khác nhau gi a giáị ộ ộ ấ ị ự ữ
tr th ng d tuy t đi và giá tr th ng d t ng đi, ị ặ ư ệ ố ị ặ ư ươ ố C.Mac nh n m nh:ấ ạ
Giá tr th ng d tuy t đi là giá tr th ng d thu đc b ng cách kéo dàiị ặ ư ệ ố ị ặ ư ượ ằ
ngày lao đng, hay tăng c ng đ lao đng, ho c c hai; còn giá tr th ngộ ườ ộ ộ ặ ả ị ặ
4
d t ng đi là giá tr th ng d thu đc b ng cách tăng năng su t laoư ươ ố ị ặ ư ượ ằ ấ
đng, trong đi u ki n đ dài ngày lao đng không thay đi. Nh ng khi xétộ ề ệ ộ ộ ổ ư
s gi ng nhau gi a hai ph ng pháp s n xu t giá tr th ng d y, ự ố ữ ươ ả ấ ị ặ ư ấ C.Mac
ch rõ c hai ph ng pháp cùng đòi h i ph i đt đc m t trình đ nh tỉ ả ươ ỏ ả ạ ượ ộ ộ ấ
đnh v năng su t lao đng, v c ng đ lao đng và đ dài ngày lao đngị ề ấ ộ ề ườ ộ ộ ộ ộ
nh t đnh. N u năng su t lao đng và c ng đ lao đng quá th p thì dùấ ị ế ấ ộ ườ ộ ộ ấ
ngày lao đng có kéo dài su t 24h, s v n r i vào hoàn c nh làm không độ ố ẽ ẫ ơ ả ủ
ăn. M t khác dù năng su t lao đng cao hay c ng đ lao đng cao, bù l iặ ấ ộ ườ ộ ộ ạ
ngày lao đng quá ng n, không độ ắ ạt t i, ho c v a đt t i đi m bù l i giá trớ ặ ừ ạ ớ ể ạ ị
nh ng t li u sinh ho t c n thi t đ tái s n xu t s c lao đng thì cũngữ ư ệ ạ ầ ế ể ả ấ ứ ộ
ch ng có giá trẳ ị th ng d . Nh v y, mu n tăng giá tr th ng d ph i tăngặ ư ư ậ ố ị ặ ư ả
năng su t lao đng, làm vi c v i c ng đ lao đng phù h p và ph i làmấ ộ ệ ớ ườ ộ ộ ợ ả
đ gi lao đng trong ngày quy đnh.ủ ờ ộ ị
Th hai,ứ ph i coi tr ng tăng năng su t lao đng tr c h t nh ngả ọ ấ ộ ướ ế ở ữ
ngành s n xu t t li u sinh ho t và nh ng ngành s n xu t t li u s n xu tả ấ ư ệ ạ ữ ả ấ ư ệ ả ấ
đ s n xu t t li u sinh ho t. Th i gian lao đng c n thi t là th i gian bùể ả ấ ư ệ ạ ờ ộ ầ ế ờ
l i nh ng giá tr t li u sinh ho t c n thi t đ tái s n xu t s c lao đng. Vìạ ữ ị ư ệ ạ ầ ế ể ả ấ ứ ộ
v y, mu n rút ng n th i gian lao đng xã h i c n thi t, d n đn kéo dàiậ ố ắ ờ ộ ộ ầ ế ẫ ế
th i gian lao đng th ng d đ tăng giá tr th ng d , thì ph i h th p giá trờ ộ ặ ư ể ị ặ ư ả ạ ấ ị
t li u sinh ho t b ng cách tăng năng su t lao đng, tr c h t nh ngư ệ ạ ằ ấ ộ ướ ế ở ữ
ngành s n xu t t li u sinh ho t, t đó m i c i thi n đi s ng ng i laoả ấ ư ệ ạ ừ ớ ả ệ ờ ố ườ
đng, tăng giá tr th ng d t ng đi đ tăng tích lũy, tái s n xu t m r ngộ ị ặ ư ươ ố ể ả ấ ở ộ
và đu t vào các ngành công nghi p n ng.ầ ư ệ ặ
Th baứ, nh n th c đúng v vai trò c a nhân t con ng i và nhân tậ ứ ề ủ ố ườ ố
v t ch t trong quá trình s n xu t. Quá trình s n xu t hàng hóa là s th ngậ ấ ả ấ ả ấ ự ố
nh t gi a quá trình lao đng và quá trình làm tăng giá tr . Quá trình lao đngấ ữ ộ ị ộ
5
t o ra giá tr s d ng. S c s n xu t c a lao đng càng cao thì càng t o raạ ị ử ụ ứ ả ấ ủ ộ ạ
nhi u giá tr s d ng trong m t đn v th i gian. S c s n xu t c a lao đngề ị ử ụ ộ ơ ị ờ ứ ả ấ ủ ộ
đc quy t đnh b i nhi u y u t , trong đó, trình đ khéo léo trung bìnhượ ế ị ở ề ế ố ộ
c a công nhân, m c đ áp d ng khoa h c vào s n xu t… B i v y, mu nủ ứ ộ ụ ọ ả ấ ở ậ ố
có nhi u c a c i, nhi u giá tr s d ng c n ph i coi tr ng giáo d c đàoề ủ ả ề ị ử ụ ầ ả ọ ụ
t o, coi tr ng khoa h c công ngh , c i ti n t ch c và qu n lý.ạ ọ ọ ệ ả ế ổ ứ ả
N u trong quá trình lao đng, các y u t s n xu t đc xét v m tế ộ ế ố ả ấ ượ ề ặ
ch t thì trái l i, quá trình t o ra giá trấ ạ ạ ị l i ch đc xem xét v m t l ng,ạ ỉ ượ ề ặ ượ
các hàng hóa tham gia vào quá trình này ch đc coi là nh ng l ng laoỉ ượ ữ ượ
đng đã v t hóa nh t đnh, không đc xét v i t cách là v t th n a. Dùộ ậ ấ ị ượ ớ ư ậ ể ữ
các t li u s n xu t, k c robot, có hi n đi đn đâu cũng không th tư ệ ả ấ ể ả ệ ạ ế ể ự
mình chuy n giá tr vào s n ph m. Chính lao đng s ng đã làm “h i sinh”ể ị ả ẩ ộ ố ồ
cho các t li u s n xu t, trong đó có máy móc đã tiêu dùng trong quá trìnhư ệ ả ấ
lao đng do giá tr s d ng c a b n thân nó b h y ho i. Nh n th c đcộ ị ử ụ ủ ả ị ủ ạ ậ ứ ượ
đi u này, không nh ng cho phép hi u rõ h n ngu n g c c a giá tr th ngề ữ ể ơ ồ ố ủ ị ặ
d , mà còn ý nghĩa trong qu n lý kinh t .ư ả ế
Vi t Nam xây d ng và phát tri n n n kinh t th tr ng đnh h ng xãệ ự ể ề ế ị ườ ị ướ
h i ch nghĩa, đ đt đc m c tiêu tăng tr ng kinh t bình quân 5 nămộ ủ ể ạ ượ ụ ưở ế
6,5 - 7%., m c tiêu đn năm 2020, GDP bình quân đu ng i đt 3200$-ụ ế ầ ườ ạ
3500$ thì v n đ ph i đt ra là ph i chuy n đi mô hình tăng tr ng kinhấ ề ả ặ ả ể ổ ưở
t , t tăng tr ng theo chi u r ng sang tăng tr ng theo chi u sâu, theo đó,ế ừ ưở ề ộ ưở ề
n n kinh t ph i t o ra ngày càng nhi u s n ph m th ng d và giá trề ế ả ạ ề ả ẩ ặ ư ị
th ng d cho xã h i.ặ ư ộ
H n ơ30 năm đi m i toàn di n đt n c mà tr c h t là đi m i lĩnhổ ớ ệ ấ ướ ướ ế ổ ớ
V c kinh t v i tr ng tâm là đi m i t duy kinh t k t Đi h i toànự ế ớ ọ ổ ớ ư ế ể ừ ạ ộ
qu c l n th VI c a Đng, tháng 12-1986 đn nay đã c b n đa đt n cố ầ ứ ủ ả ế ơ ả ư ấ ướ
