1
BỘ NÔNG NGHIỆP PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ GIỚI NINH BÌNH
GIÁO TRÌNH
DUNG SAI LẮP GHÉP VÀ ĐO
LƯỜNG KỸ THUẬT
Mã số: CĐ-MH10
TC- MH10
Ninh Bình, Năm 2021
2
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
3
LỜI GIỚI THIỆU
Môn học dung sai lắp ghép là môn kỹ thuật cơ sở nhằm cung cấp
những kiến thức cơ bản về việc tính toán và lựa chọn dung sai lắp
ghép của sản phẩm sao cho vừa đảm bảo tính công nghệ và chất
lượng cao, vừa phù hợp với tiêu chuẩn mà nhà nước Việt Nam ban
hành. Mặt khác, môn học cũng trang bị cho học sinh - sinh viên cách
lựa chọn và sử dụng các dụng cụ đo thích hợp để kiểm tra sự chính
xác của sản phẩm.
Xuất phát từ các yêu cầu đó, tổ môn Dung sai lắp ghép – Trường
cao đẳng Cơ giới Ninh Bình đã biên soạn giáo trình này để đáp ứng
nhu cầu giảng dạy của giảng viên và học tập của học sinh – sinh
viên.
Giáo trình được biên soạn theo chương trình môn học trong
chương trình khung quốc gia của nghề Cơ khí - trình độ Cao Đẳng.
Khi biên soạn giáo trình, tổ môn đã tham khảo nhiều tài liệu và
đã lựa chọn, cập nhật những kiến thức mới có liên quan đến môn học
và phù hợp với đối tượng sử dụng cũng như cố gắng gắn những nội
dung lý thuyết với những vấn đề thực tế thường gặp trong sản xuất,
đời sống để giáo trình có tính thực tiễn cao.
Mặc dù đã cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót.
Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của đồng nghiệp và độc giả để
giáo trình này ngày càng hoàn thiện hơn.
Ngày tháng 06 năm 2021
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên: Đinh Văn Mười
2. Các GV tổ Dung sai – Lắp ghép
4
M C L CỤ Ụ
MỤC LỤC ................................................................................................ 4
CHƯƠNG 1 ............................................................................................ 7
KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ DUNG SAI LẮP GHÉP .......................................... 7
1.1. Khái niệm chung về tính lắp lẫn trong cơ khí ............................... 7
1.1.1. Bản chất của tính lắp lẫn ...................................................... 7
1.1.2 Vai trò của tính lắp lẫn .......................................................... 8
1.2 Kích thước sai lệch giới hạn, dung sai lắp ghép ............................ 8
1.2.1 Kích thước .............................................................................. 8
1.2.2 Kích thước danh nghĩa ............................................................ 8
1.3. Lắp ghép và biểu diễn sơ đồ phân bố miền dung sai trong lắp
ghép ................................................................................................. 11
1.4. Hệ thống lắp ghép .................................................................. 16
CHƯƠNG 2 .......................................................................................... 17
HỆ THỐNG DUNG SAI LẮP, HỆ THỐNG LẮP GHÉP BỀ MẶT TRƠN .......... 17
2.1. Khái niệm chung về dung sai lắp ghép ...................................... 18
2.2 . Hệ thống dung sai lắp ghép theo TCVN .................................... 18
2.3. Ký hiệu dung sai lắp ghép trên bản vẽ ..................................... 20
2.3.1. Ghi ký hiệu của miền dung sai ............................................ 20
2.3.2. Ghi trị số của các sai lệch giới hạn. ..................................... 21
Ghi ký hiệu quy ước của miền dung sai và trị số sai lệch giới hạn
được ghi trong ngoặc đơn và ở bên phải ký hiệu. Ví dụ : ................. 22
;
.................................................... 22
CHƯƠNG 3 ........................................................................................... 25
DUNG SAI HÌNH DẠNG, VỊ TRÍ VÀ NHÁM BỀ MẶT .................................. 25
CHƯƠNG 4 ........................................................................................... 33
KỸ THUẬT ĐO LƯỜNG .......................................................................... 33
5
MÔN HỌC DUNG SAI LẮP GHÉP VÀ ĐO LƯỜNG KỸ THUẬT
Mã môn học: MH10
Vị trí, tính chất của môn học:
- Vị trí: Bố trí vào năm học thứ nhất sau khi học xong các môn Vẽ kỹ thuật, Cơ
ứng dụng, Vật liện học, Điện kỹ thuật và trước khi học các môn học/mô đun
chuyên môn nghề.
- Tính chất: Là môn học cơ sở.
Mục tiêu môn học:
- Về kiến thức:
+ Trình bày được nội dung cơ bản của hệ thống lắp ghép bề mặt trơn;
+ Tính toán được trị số độ dôi, độ hở của mối ghép;
+ Tra được bảng dung sai lắp ghép tiêu chuẩn;
+ Giải thích được các ký hiệu lắp ghép tiêu chuẩn của bề mặt trơn, then
hoa, ren…;
- Về kỹ năng:
+ Sử dụng các dụng cụ đo để đo các loại kích thước;
+ Cẩn thận trong tính toán;
- Về năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Nghiêm túc trong học tập và thi cử.
Nội dung môn học:
STT
Tên chương/mục
Thời gian
Tổng
số
Lý
thuyết
Thực
hành,
thí
nghiệm,
thảo
luận,
Bài tập
Kiểm
tra*(LT
hoặc
TH)
1
Chương 1: Khái niệm cơ bản về
dung sai lắp ghép 6 6
1. Kích thước, sai lệch giới hạn,
dung sai lắp ghép 3 3