TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh
thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
1
LỜI GIỚI THIỆU
Nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của việc dạy và học trong trường nghề,
tác giả đã tập hợp các tài liệu và kiến thức liên quan đến môn học Kỹ Thuật Điện –
Điện tử vào thành một giáo trình để thuận tiện cho giảng viên, sinh viên học tập và
nghiên cứu sát với kiến thức chương trình đào tạo của nghành Cơ Điện Tử.
Tác giả xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của bạn bè, đồng nghiệp đã tạo điều
kiện tốt để tác giả hoàn thành cuốn giáo trình này.
Bình Định, ngày 30 tháng 11 năm 2017
Chủ biên
NGUYỄN THÀNH TRUNG
2
MỤC LỤC
Nội dung Trang
LỜI GIỚI THIỆU............................................................................................................1
GIÁO TRÌNH MÔN HỌC..............................................................................................4
CHƯƠNG 1: MẠCH ĐIỆN VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH MẠCH............5
1.1. MẠCH ĐIỆN, KẾT CẤU VÀ CÁC ĐẠI LƯỢNG ĐẶC TRƯNG.....................5
1.1.1. Định nghĩa mạch điện.................................................................................... 5
1.1.2. Các yếu tố hình học cơ bản của mạch điện....................................................6
1.1.3. Các thông số trạng thái của quá trình năng lượng trong nhánh..................... 7
1.2. MÔ HÌNH MẠCH ĐIỆN, CÁC THÔNG SỐ......................................................8
1.2.1. Mô hình mạch điện........................................................................................ 8
1.2.2. Các thông số đặc trưng cơ bản.......................................................................8
1.3. CÁC ĐỊNH LUẬT VỀ MẠCH ĐIỆN.............................................................. 10
1.3.1. Định luật ôm................................................................................................ 10
1.3.2. Định luật kiêcchop....................................................................................... 10
1.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP GIẢI MẠCH ĐIỆN......................................................11
1.4.1. Phương pháp dòng điện nhánh.....................................................................11
1.4.2. Phương pháp dòng điện vòng...................................................................... 12
1.4.3. Phương pháp điện áp hai nút........................................................................15
BÀI TẬP CHƯƠNG 1.............................................................................................. 17
CHƯƠNG 2: DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU HÌNH SIN...............................................19
2.1. ĐỊNH NGHĨA.................................................................................................... 19
2.2. NGUYÊN LÝ TẠO RA DÒNG XOAY CHIỀU HÌNH SIN.............................19
2.3. CÁC ĐẠI LƯỢNG ĐẶC TRƯNG CỦA DÒNG HÌNH SIN............................20
2.4. TÍNH CHẤT CỦA DÒNG HÌNH SIN.............................................................. 22
2.4.1. Mạch điện xoay chiều thuần điện trở...........................................................22
2.4.2. Mạch điện xoay chiều thuần điện cảm.........................................................22
2.4.3. Mạch điện xoay chiều thuần điện dung....................................................... 23
2.4.4. Mạch điện xoay chiều R, L, C nối tiếp........................................................ 24
2.5. CÔNG SUẤT CỦA DÒNG HÌNH SIN VÀ VẤN ĐỀ NÂNG CAO HỆ SỐ
CÔNG SUẤT............................................................................................................ 26
2.5.1. Công suất và hệ số công suất....................................................................... 26
2.5.2. Biện pháp nâng cao hệ số công suất............................................................ 27
2.6. PHƯƠNG PHÁP GIẢI MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU HÌNH SIN................... 29
2.6.1. Phương pháp véctơ...................................................................................... 29
2.6.2. Phương pháp tổng trở...................................................................................31
BÀI TẬP CHƯƠNG 2.............................................................................................. 33
CHƯƠNG 3: MẠCH ĐIỆN XOAY CHIỀU BA PHA.................................................34
3.1. HỆ THỐNG MẠCH ĐIỆN BA PHA.................................................................34
3.1.1. Định nghĩa....................................................................................................34
3.1.2. Cách tạo ra dòng ba pha...............................................................................34
3.1.3. Biểu thức - đồ thị của dòng ba pha.............................................................. 35
3.2. NỐI DÂY MẠCH BA PHA...............................................................................35
3.2.1. Cách nối mạch 3 pha hình sao..................................................................... 35
3.2.2. Cách nối mạch 3 pha hình tam giác.............................................................36
3.3. CÔNG SUẤT MẠCH BA PHA.........................................................................37
3.3.1. Mạch ba pha đối xứng..................................................................................37
3.3.2. Mạch ba pha không đối xứng.......................................................................37
3
3.4. GIẢI CÁC MẠCH BA PHA ĐỐI XỨNG......................................................... 37
3.4.1. Phân tích mạch ba pha đối xứng..................................................................37
3.4.2. Phương pháp giải mạch ba pha đối xứng.....................................................37
BÀI TẬP CHƯƠNG 3.............................................................................................. 40
CHƯƠNG 4: MÁY ĐIỆN.............................................................................................42
4.1. ĐỊNH NGHĨA VÀ PHÂN LOẠI MÁY ĐIỆN.................................................. 42
4.1.1. Định nghĩa....................................................................................................42
4.1.2. Phân loại.......................................................................................................42
4.2. MÁY BIẾN ÁP.................................................................................................. 43
4.2.1. Cấu tạo......................................................................................................... 43
4.2.2. Nguyên lý làm việc...................................................................................... 44
4.2.3. Các chế độ làm việc..................................................................................... 46
4.2.4. Tính toán thông số máy biến áp...................................................................48
4.3. MÁY ĐIỆN KHÔNG ĐỒNG BỘ......................................................................49
4.3.1. Cấu tạo......................................................................................................... 49
4.3.2. Nguyên lý làm việc...................................................................................... 51
4.3.3. Phương pháp mở máy và điều chỉnh tốc độ của động cơ không đồng bộ... 53
4.3.4. Tính toán thông số động cơ không đồng bộ ba pha.....................................56
4.4. MÁY ĐIỆN MỘT CHIỀU................................................................................. 58
4.4.1. Cấu tạo......................................................................................................... 58
4.4.2. Nguyên lý làm việc...................................................................................... 59
4.4.3. Phương pháp mở máy và điều chỉnh tốc độ của động cơ điện một chiều... 60
4.4.4. Tính toán thông máy điện một chiều........................................................... 62
BÀI TẬP CHƯƠNG 4.............................................................................................. 63
CHƯƠNG 5: ĐIỆN TỬ CƠ BẢN................................................................................ 65
5.1. ĐẠI CƯƠNG VỀ CHẤT BÁN DẪN................................................................ 65
5.1.1. Khái niệm chung..........................................................................................65
5.1.2. Chất bán dẫn thuần.......................................................................................66
5.1.3. Bán dẫn tạp chất...........................................................................................66
5.2. DIODE BÁN DẪN VÀ CÁC MẠCH ỨNG DỤNG......................................... 67
5.2.1. Đặc điểm tiếp giáp P - N..............................................................................67
5.2.2. Nguyên lý làm việc của Diode bán dẫn....................................................... 67
5.2.3. Các mạch ứng dụng điển hình của Diode bán dẫn.......................................68
5.3. TRANZITOR VÀ CÁC MẠCH ỨNG DỤNG.................................................. 71
5.3.1. Cấu tạo của Tranzitor...................................................................................71
5.3.2. Nguyên lý làm việc...................................................................................... 72
5.3.3. Các dạng mạch cơ bản của Tranzitor...........................................................74
5.3.4. Tính toán thông số cơ bản mạch khuếch đại bằng tranzitor........................ 76
5.4. PHẦN TỬ NHIỀU MẶT GHÉP P – N..............................................................77
5.4.1. Thyristor.......................................................................................................77
5.4.2. Triac............................................................................................................. 80
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................83