TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ VIỆT NAM
TRƯỜNG CAO ĐẲNG DẦU KHÍ

GIÁO TRÌNH
MÔ ĐUN : KỸ THUẬT PHÒNG THÍ NGHIỆM
NGHỀ : VẬN HÀNH THIẾT BỊ CHẾ BIẾN DẦU KHÍ
TRÌNH ĐỘ : CAO ĐẲNG
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 191/QĐ-CĐDK ngày 25 tháng 6 năm 2020
của Trường Cao Đẳng Dầu Khí)
Bà Rịa-Vũng Tàu, năm 2020
(Lưu hành nội bộ)
Trang 1
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu
lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Trang 2
LỜI GIỚI THIỆU
Giáo trình Kỹ thuật phòng thí nghiệm được biên soạn theo đề cương mô đun. Nội
dung biên soạn theo tinh thần ngắn gọn, dễ hiểu. Khi biên soạn tác giả đã cố gắng cập
nhật những kiến thức phù hợp với đối tượng học sinh, cũng như cố gắng gắn những nội
dung lý thuyết với thực hành. Nội dung giáo trình được biên soạn với thời lượng 45 tiết
nhằm phục vụ cho công tác giảng dạy nghề Vận hành Thiết bị Chế biến Dầu khí ở trình
độ Cao đẳng và Trung cấp. Giáo trình được lưu hành nội bộ tại trường Cao đẳng Dầu
khí.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng khi biên soạn, xong giáo trình này không tránh khỏi
những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp của các bạn đồng nghiệp và các nhà
chuyên môn.
Chân thành cảm ơn!
Bà rịa - Vũng Tàu, tháng 3 năm 2020
Tham gia biên soạn
1.
Chủ biên: GV Phạm Thị Hải Yến
2.
Ths. Nguyễn Thị Thùy
3.
Th.S Chu Thị Ngọc Anh
4.
Th.S Nguyễn Văn Hòa
5.
Ks. Phạm Công Quang
Trang 3
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU .......................................................................................................... 2
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ....................................................................................... 7
DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................. 9
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN ............................................................................................. 10
BÀI 1. CÁCH SỬ DỤNG, BẢO QUẢN CÁC DỤNG CỤ THÔNG DỤNG TRONG
PHÒNG THÍ NGHIỆM .............................................................................................. 18
1.1. CHUẨN BỊ DỤNG CỤ, HÓA CHẤT VÀ KIỂM TRA DỤNG CỤ HÓA CHẤT ............... 19
1.1.1 Dụng cụ thủy tinh .........................................................................................................19
a. Dụng cụ chứa ................................................................................................................20
b. Dụng cụ đo thể tích .......................................................................................................21
c. Dụng cụ phân tách ........................................................................................................23
d. Bình hút ẩm ...................................................................................................................25
1.1.2 Một số dụng cụ thông dụng trong phòng thí nghiệm ................................................25
a. Giấy lọc ..........................................................................................................................25
b. Một số loại dụng cụ chứa chịu nhiệt độ cao ................................................................26
c. Nhiệt kế ..........................................................................................................................26
d. Áp kế ..............................................................................................................................26
e. Máy đo pH và chỉ thị pH ...............................................................................................27
f. Cân .................................................................................................................................27
g. Tủ sấy .............................................................................................................................28
h. Lò nung ..........................................................................................................................28
i. Tủ hút .............................................................................................................................29
j. Máy cất nước .................................................................................................................30
1.1.3 Hóa chất ........................................................................................................................30
1.2 TRÌNH BÀY QUY TRÌNH SỬ DỤNG CÁC DỤNG CỤ ...................................................... 32
1.3 PHƯƠNG PHÁP BẢO QUẢN CÁC DỤNG CỤ ................................................................... 37
1.4 TIẾN HÀNH THỰC NGHIỆM ............................................................................................... 38
1.4.1 Học sinh nói đúng tên và công dụng của các dụng cụ được chỉ định ......................38
1.4.2 Thực hành về sử dụng các dụng cụ như pipet, erlen, becher ...................................38
1.4.3 Thực hành thao tác chiết I2 từ dung dịch nước vào dung môi hữu cơ ....................38
1.4.4 Thực hành thao tác lọc tủa BaSO4 ..............................................................................39
1.5 VIẾT BÀI TƯỜNG TRÌNH THỰC HÀNH ........................................................................... 39
1.6 RỬA SẠCH DỤNG CỤ VÀ VỆ SINH KHU VỰC LÀM VIỆC ........................................... 39
1.6.1 Xử lý dụng cụ trước khi sử dụng ................................................................................40
1.6.2 Cách rửa dụng cụ thủy tinh.........................................................................................40
Bài 2. KỸ THUẬT CHUẨN ĐỘ ................................................................................ 44
2.1. CHUẨN BỊ DỤNG CỤ HÓA CHẤT VÀ KIỂM TRA DỤNG CỤ HÓA CHẤT ................ 45
Trang 4
2.1.1 Các dụng cụ cần sử dụng: ............................................................................................45
2.1.2 Hóa chất: .......................................................................................................................45
2.2 TRÌNH BÀY CÁC PHƯƠNG PHÁP CHUẨN ĐỘ ............................................................... 46
2.2.1 Phương pháp axít - bazơ (trung hòa) .........................................................................47
2.2.2 Phương pháp oxy hóa khử ...........................................................................................47
2.2.3 Phương pháp kết tủa ....................................................................................................48
2.2.4 Phương pháp tạo phức .................................................................................................48
2.3 CÁC KỸ THUẬT CHUẨN ĐỘ ............................................................................................... 48
2.3.1 Chuẩn độ trực tiếp (chuẩn độ thẳng) .........................................................................48
2.3.2 Chuẩn độ ngược (chuẩn độ thừa trừ) .........................................................................48
2.3.3 Chuẩn độ thế .................................................................................................................49
2.4 THỰC HÀNH PHA DUNG DỊCH NaOH TỪ CHẤT RẮN ................................................. 50
2.4.1 Dụng cụ và hóa chất .....................................................................................................50
2.4.2 Cách thức pha chế: .......................................................................................................50
2.5 THỰC NGHIỆM XÁC ĐỊNH NỒNG ĐỘ CỦA DUNG DỊCH NaOH BẰNG DUNG DỊCH
HCl CHUẨN ........................................................................................................................................ 51
2.5.1 Nguyên tắc .....................................................................................................................51
2.5.2 Dụng cụ .........................................................................................................................51
2.5.3 Hóa chất ........................................................................................................................51
2.5.4 Cách thức tiến hành .....................................................................................................51
2.6 HIỆU CHỈNH DUNG DỊCH VỪA CHUẨN .......................................................................... 52
2.7 THỰC NGHIỆM PHA DUNG DỊCH HCl CÓ NỒNG ĐỘ NHỎ TỪ DUNG DỊCH CÓ
NỒNG ĐỘ CAO .................................................................................................................................. 53
2.7.1 Dụng cụ và hóa chất .....................................................................................................53
2.7.2 Cách thức pha chế ........................................................................................................53
2.8 CHUẨN ĐỘ DUNG DỊCH HCl ............................................................................................... 54
2.8.1 Dụng cụ .........................................................................................................................54
2.8.2 Hóa chất ........................................................................................................................54
2.8.3 Cách thức tiến hành .....................................................................................................54
2.9 HIỆU CHỈNH DUNG DỊCH NaOH........................................................................................ 55
2.10 TRÌNH BÀY CÁC PHƯƠNG PHÁP SƠ CẤP CỨU NGƯỜI BỊ NGỘ ĐỘC HÓA CHẤT
THEO TÌNH HUỐNG GIẢ ĐỊNH CỦA GIÁO VIÊN .................................................................... 55
2.10.1 Những quy tắc an toàn cần nắm rõ khi sử dụng hóa chất trong phòng thí nghiệm:
55
2.10.2 Sơ cấp cứu người bị ngộ độc hóa chất ........................................................................56
2.10.3 Giải quyết các tình huống an toàn giả định trong phòng thí nghiệm ......................57
Bài 3. XÁC ĐỊNH CÁC CHỈ TIÊU CỦA SẢN PHẨM DẦU MỎ .......................... 60
3.1 XÁC ĐỊNH ĐƯỜNG CONG ĐIỂM SÔI THỰC (ASTM D86) ............................................ 61
3.1.1 Nguyên tắc .....................................................................................................................61
3.1.2 Thiết bị dụng cụ ............................................................................................................61