T R Ư N G ð I H C ð À L T
KHOA CÔNG TÁC XÃ HI & PHÁT TRIN CNG ðNG
GIÁO TRÌNH
BIÊN SON
PHM HOÀNG TÀI
TÂM LÝ HC ðI C
ƯƠNG
NĂM 2007
Trang 1/2
MC LC
Trang
Chương 1: Dn nhp tâm lý hc ……………………………………...
1
I. Bn cht, chc năng và phân loi các hin tưng tâm lý ………….....
1
II. ði tưng, nhim v và phương pháp nghiên cu tâm lý hc
….…...
3
III. Lch s phát trin và tương lai ca tâm lý hc …………...................
6
IV. Các phân ngành và mi quan h ca tâm lý hc vi các ngành khoa
hc khác …………………………………………………………........... 8
Câu hi ôn tp …………………………………………………………..
10
Chương 2: Cơ s sinh lý hc và cơ s xã hi ca tâm lý hc ……….
11
I. Cơ s sinh lý hc ca tâm lý ………………………………………….
11
II. Cơ s xã hi ca tâm lý ……………………………………………...
22
Câu hi ôn tp …………………………………………………………..
26
Chương 3: Cm giác – Tri giác …………………………………….…
27
I. Cm giác ……………………………………………………………...
27
II. Tri giác ……………………………………………………………… 33
Câu hi ôn tp …………………………………………………………..
39
Chương 4: Ý thc – Vô thc ………………………………………….
40
I. Ý thc ………………………………………………………………... 40
II. Vô thc ………………………………………………………………
43
III. Gic ng và gic mơ ……………………………………………….. 44
Câu hi ôn tp …………………………………………………………..
52
Chương 5: Trí nh - Tưng tưng ………………………………….. 53
I. Trí nh ………………………………………………………………..
53
II. Tưng tưng …………………………………………………………
61
Câu hi ôn tp …………………………………………………………..
63
Trang 2/2
Chương 6: Tư duy – Ngôn ng - Trí thông minh ……………………
64
I. Tư duy ………………………………………………………………...
64
II. Ngôn ng …………………………………………………………….
68
III. Trí thông minh ……………………………………………………... 70
Câu hi ôn tp …………………………………………………………..
78
Chương 7: ðng cơ và xúc cm ………………………………………
79
I. Nhu cu …………………………………………………………….…
79
II. ðng cơ ……………………………………………………………...
81
III. Xúc cm ……………………………………………………………. 82
Câu hi ôn tp …………………………………………………………..
89
Chương 8: Ý chí và hành ñng ý chí ……………………………........
90
I. Ý chí …………………………………………………………………..
90
II. Hành ñng ý chí …………………………………………………….. 91
III. Hành ñng t ñng hoá ……………………………………………..
92
Câu hi ôn tp …………………………………………………………..
94
Chương 9: Nhân cách …………………………………………………
95
I. Khái nim nhân cách ……………………………………………….... 95
II. Mt s hc thuyt v nhân cách ……………………………………..
95
III. ðc ñim và cu trúc ca nhân cách ………………………………..
106
IV. S hình thành và phát trin nhân cách ……………………………...
109
V. Vn ñ bn ngã ………………………………………………………
111
VI. ðánh giá nhân cách …………………………………………………
112
Câu hi ôn tp …………………………………………………………..
115
Danh mc tài liu tham kho …………………………………………
116
Trang
Tâm lý hc ñi cương Biên son: Phm Hoàng Tài
Trang 1
Chương 1: DN NHP TÂM LÝ HC
I. BN CHT, CHC NĂNG PHÂN LOI CÁC HIN TƯNG TÂM
NGƯI (HTTL)
1. Bn cht:
Tâm gì?: Tâm toàn b nhng hin tưng tinh thn ny sinh din
bin trong não, to nên cái ta gi là ni tâm ca mi ngưi (ngưi khác không
trc tip nhìn thy) và có th biu l ra thành hành vi (có th trc tip nhìn thy).
Bn cht ca hin tưng tâm lý ngưi:
+ Tâm ngưi s phn ánh hin thc khách quan vào não ngưi thông qua ch
th và mang tính ch th
- Phn ánh là thuc tính chung ca mi s vt ñang vn ñng, tác ñng vào nhau
ñ li du vt trên nhau. Du vt ñó s phn ánh. S phn ánh hin tưng th
mang tính vt lý, hoá hc, sinh hc, hi, tâm lý, t ñơn gin nht ñn phc tp nht
và có th chuyn hoá ln nhau.
+ Phn ánh tâm lý có nhng ñc ñim sau ñây:
- s tác ñng ca các s vt, hin tưng trong th gii khách quan vào c giác
quan và t các giác quan vào não ca mt con ngưi c th.
- Mang tính ch quan ca ch th (tc con ngưi c th mang b não ñang hoc
ñã ñưc hin thc khách quan tác ñng). ðiu này xut phát t vai trò ca ch th
trong vic tip nhn s tác ñng ca hin thc khách quan.
+ Tâm lý ngưi mang bn cht xã hi - lch s
- Ni dung ca tâm ngưi s phn ánh hin thc khách quan, hin thc khách
quan ñây không ch nhng yu t mang tính t nhiên ch yu mang tính
hi.
- Tâm lý ca tng nhân không ch tâm lý ca riêng nhân ñó mà còn có phn
nào trong ñó tâm ca mt nhóm ngưi trong xã hi nhân ñó thành viên,
hay nói cách khác, trong cái riêng tâm ca mt nhân cái chung tâm lý ca
xã hi.
Tâm lý hc ñi cương Biên son: Phm Hoàng Tài
Trang 2
- hi bao gi cũng hi ca ca mt giai ñon c th trong l!ch s" hi.
Con ngưi sn ph#m không ch ca t nhiên (mang tính sinh hc) còn sn
ph#m ch th ca hi. Do ñó tâm con ngưi mang bn cht hi. Mt khác,
hi mang tính l!ch s", tính thi ñi, cho nên tâm con ngưi cũng sn ph#m ca
l!ch s", ca thi ñi và mang tính l!ch s", tính thi ñi.
2. Chc năng:
Chc năng ñnh hưng: cho tng hành ñng, cho tng loi hot ñng, cho tng
chng ñưng ñi cho c cuc ñi, vi tư ch xu hưng, ñng cơ ca mi
ngưi. ð!nh hưng vch phương hưng cho hot ñng, chu#n b! công vic, hình
thành mc ñích.
Chc năng ñiu khin: ñiu khin t$ chc, ñôn ñc hot ñng ca ch th,
ñm bo cho hot ñng ca ch th ñt hiu qu nht ñ!nh.
Chc năng ñiu chnh: ñiu chnh s"a cha, un n%n hot ñng, hành ñng,
thao tác nu có sai sót.
Chc năng kim tra ñánh giá kt qu hành ñng: vic xem xét, xác ñ!nh
xem hot ñng din ra theo ñúng s ñiu khin, ñ!nh hưng kt qu như ý
mun hay không.
Các chc năng nêu trên ñu nh'm thc hin chc năng chung ca tâm giúp
con ngưi không ch thích ng vi môi trưng hoàn cnh mà còn làm ch ñưc môi
trưng hoàn cnh, thông qua ñó con ngưi cũng làm ch ñưc bn thân mình, ci
to ñưc hoàn cnh và sáng to ra chính bn thân mình.
3. Phân loi các hin tưng tâm lý
3.1. Phân loi theo thi gian tn ti và din bin ca các HTTL
Nhng quá trình tâm lý: cm giác, tri giác, tư duy, tưng tưng, trí nh, cm
xúc, hành ñng, ….
Nhng trng thái tâm lý: chú ý, thin, lc quan, bi quan, yêu ñi, chán nn,
say xn, ñiên, ….
Nhng thuc tính tâm lý: xu hưng, năng lc, tính cách, khí cht, tình cm, ..