Giáo trình thiết bị thực phẩm

Chia sẻ: 986753421 986753421 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:135

Thêm vào BST

Báo xấu

528
lượt xem 235
download

Giáo trình thiết bị thực phẩm

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo sách 'giáo trình thiết bị thực phẩm', kỹ thuật - công nghệ, cơ khí - chế tạo máy phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình thiết bị thực phẩm

M ðU 1. C u t o và phân lo i máy s n xu t th c ph m 1.1. C u t o máy Máy hi n ñ i ch y u g m: - Thi t b n p li u - Các cơ c u th a hành có b ph n làm vi c - Các cơ c u truy n d n (ñ ng cơ) [ngu n ñ ng l c] - Các máy hi n ñ i thư ng có thêm hàng lo t các b ph n ph ñ : + ði u ch nh và hi u ch nh s làm vi c c a máy + ði u ch nh máy, kh i ñ ng, d ng máy, ki m tra + B o v và chuy n ñ i 1.2. Phân lo i máy s n xu t th c ph m 1.2.1. Theo tính ch t tác d ng lên s n ph m gia công: - Máy: là trang b trong ñó s n ph m ch u tác ñ ng cơ h c, khi gia công trên máy y, s n ph m không thay ñ i tính ch t c a nó, mà ch thay ñ i hình d ng, kích thư c ho c các thông s tương t khác ch u tác ñ ng cơ h c - Thi t b : là trang b như máy công tác ñ c bi t, trong ñó s n ph m b thay ñ i tính ch t v t lí hay hóa h c ho c tr ng thái t h p dư i các tác d ng như: cơ lí, sinh hóa, nhi t ñi n ð c ñi m: + Máy: có các b ph n làm vi c chuy n ñ ng tr c ti p tác d ng cơ h c lên s n ph m gia công + Thi t b : Có m t kho ng không gian nh t ñ nh (bu ng làm vi c) trong ñó ti n hành tác d ng lên s n ph m v i m c ñích thay ñ i tính ch t c a nó 1.2.2. Theo c u t o c a quá trình - Máy làm vi c gián ño n: S n ph m gia công ch u tác d ng trong su t th i gian c a m t chu kì nh t ñ nh. Sau ñó quá trình l i ti p di n l p l i có tính ch t chu kì. Thành ph m ñư c l y ra cu i chu kì - Máy làm vi c liên t c: Th i gian c a quá trình làm vi c n ñ nh, n p s n ph m ban ñ u và l y s n ph m ñư c ti n hành ñ ng th i. Các b ph n làm vi c trong nh ng ñi u ki n n ñ nh 1.2.3. Theo m c ñ cơ khí hóa và t ñ ng hóa 1
- Máy không t ñ ng - Máy bán t ñ ng - Máy t ñ ng 1.2.4. Theo nguyên t c ph i h p trong dây chuy n s n xu t - Máy riêng l - Nh ng máy t h p ho c b máy - Nh ng máy liên h p - H th ng máy t ñ ng 1.2.5. Theo ñ c ñi m ch c năng - Các máy và thi t b v n chuy n: Băng t i, gàu t i, vít t i - Các thi t b cơ h c: Máy phân lo i, máy nghi n, máy xay xát, máy c t thái, máy chà, máy ép,... - Các thi t b lên men - Các thi t b hóa lí: Chưng c t, tinh luy n, trích li,... 2. Yêu c u cơ b n ñ i v i máy s n xu t th c ph m ð i v i máy s n xu t th c ph m, khi thi t k , ch t o và s d ng chúng, ngoài nh ng yêu c u chung (ñ c ng, s c b n, ñ b n rung ñ ng) còn ph i ñáp ng nh ng yêu c u sau: - Kh năng th c hi n quá trình công ngh tiên ti n - Hi u qu kinh t kĩ thu t cao - Tính ch ng mòn cao - Giá thành h : Máy có k t c u ñơn gi n, v t li u ch t o ra nó r ti n, d ki m, chi ti t tiêu chu n hóa. S a ch a, b o dư ng d dàng, thu n l i - Làm vi c n ñ nh, tin c y, ñ m b o môi trư ng làm vi c ít b i, ti ng n,... - Tu i th 10 – 12 năm 3. Nh ng v t li u chính ñ ch t o thi t b s n xu t th c ph m 3.1. Kim lo i và h p kim a. Gang: Ph bi n nh t, chi m 50% kim lo i trong máy ch bi n th c ph m. Là h p kim c a Fe-C: 2-4% Ưu ñi m: Có tính ñúc cao, dùng ñúc các chi ti t ph c t p như thân máy, b máy, s ng trư t,...Kh năng ch u nén g p 4 l n kh năng ch u u n. Phân lo i: 2
- Gang xám C: 2,8-3,7%. Kí hi u C4 - Gang trung tính: Cũng là gang xám nhưng cho thêm ph gia silicocanxi, silicoalumin, felosilu. Kí hi u CM4 - Gang c u: Cũng là gang trung tính nhưng cho thêm h p kim Mg, ñ b n r t cao, có th ñúc các tr c khu u c a máy nén. Kí hi u B4 - Gang rè: %C th p, d gia công - Gang h p kim: Thêm vào các lo i gang trên các kim lo i Cr, Mn, Ni, Si. Dùng ch t o gu ng bơm, v bơm ch u axit, ng d n ch u các môi trư ng khác nhau b. Thép: Có cơ tính, kh năng gia công cơ cao. Tùy theo phương pháp nhi t luy n cho nh ng thép có cơ tính khác nhau, r t cao. Có 3 nhóm: - Thép cacbon : CT3, CT5. Thép 45, thép 50 Thép d ng c - Thép h p kim: Cao, Th p c. ð ng: Không b n trong môi trư ng có Cl, Br, I, NH3, H2S. D n ñi n, d n nhi t t t, d dát m ng, kéo s i. Dùng nhi u trong công nghi p rư u bia, các lo i tháp,... ð ng ñ : - Thau - Thanh. H p kim Al, Si, Sn d. Nhôm: Ch u các môi trư ng HNO3 ñ m ñ c, CH3COOH 3.2. Phi kim lo i a. Ngu n g c vô cơ: - ðá granit: ðá granit + ñá andezit + th y tinh l ng g i là matit: ch u axit - Amian: Dùng làm ñ m ch u nhi t, làm b ch ng cháy, ñ b o ôn - Th y tinh -G m b. Ngu n g c h u cơ: - Cao su: 2-4%S: Cao su m m, dùng làm ñ m, các khúc n i tr c 20-40%S: Cao su ebonit - Faolit: Là h n h p c a phenol formuldehyt + amian. ð b n cao, làm các ñư ng ng d n, thùng ch a, máy bơm - Ngoài ra còn có nh a PVC, PP,... 3
CHƯƠNG 1. CÁC MÁY VÀ THI T B V N CHUY N 1. Khái ni m Máy và các thi t b vân chuy n ñóng vai trò quan tr ng trong dây chuy n s n xu t các s n ph m th c ph m, liên k t các h th ng công ngh trong dây chuy n s n xu t, v n chuy n nguyên li u t kho ch a ñ n dây chuy n s n xu t và v n chuy n s n ph m v kho ch a ... Phân lo i: Theo phương th c làm vi c có hai lo i: - Lo i v n chuy n liên t c: Băng t i, vít t i, gàu t i, các thi t b v n chuy n v t li u b ng không khí, b ng th y l c,... - Lo i v n chuy n gián ño n: C u, palăng, c u tr c, thang máy,... Trong các nhà máy s n xu t và ch bi n lương th c th c ph m, ñ v n chuy n nh ng v t li u r i, v t li u ñóng túi, nh ng ki n hàng ho c nh ng v t li u ñơn chi c theo phương n m ngang, th ng ñ ng ho c nghiêng, ch y u dùng máy và thi t b v n chuy n liên t c. Khác v i lo i làm vi c gián ño n, nh ng máy và thi t b v n chuy n liên t c có th làm vi c trong m t th i gian không gi i h n, chuyên ch v t li u theo m t hư ng ñã ñ nh không d ng l i khi n p li u và tháo li u. Nh v y năng su t c a chúng tương ñ i l n hơn so v i các máy và thi t bi v n chuy n gián ño n Các máy và thi t b v n chuy n liên t c hi n nay có th chia ra hai nhóm chính: - Máy có b ph n kéo: Băng t i, xích t i, cào t i, gàu t i, n i t i, giá t i - Máy không có b ph n kéo: Các lo i vít t i, các máy v n chuy n quán tính, các h th ng v n chuy n b ng không khí và th y l c chương n y chúng ta s kh o sát m t s máy và thi t b v n chuy n liên t c ñư c dùng ph bi n trong các nhà máy s n xu t và ch bi n lương th c th c ph m trong và ngoài nư c 2. Các thi t b v n chuy n cơ h c 2.1. Băng t i 2.1.1. Công d ng Trong các máy v n chuy n liên t c thì băng t i là lo i ñư c dùng nhi u nh t Ưu ñi m: An toàn cao, c u t o ñơn gi n, b n Có kh năng v n chuy n v t li u r i và ñơn chi c theo các hư ng n m ngang, n m ngang và k t h p c hai 4
V n ñ u tư và ch t o không l n Có th t ñ ng hóa V n hành ñơn gi n, b o dư ng d dàng Làm vi c không n Năng su t cao, tiêu hao năng lư ng ít Như c ñi m: Ph m vi s d ng c a băng t i b h n ch vì: Chúng có ñ d c cho phép không cao, thư ng t 16-240 tùy theo v t li u - - Không th v n chuy n theo ñư ng cong - Không v n chuy n ñư c v t li u d o, dính k t 2.1.2. C u t o và phân lo i băng t i: Hình 1.1. Băng t i c ñ nh Băng t i g m có t m băng (3) kín u n cong trên tang d n (5) và tang căng (1). T m băng v a là b ph n kéo, v a là b ph n t i li u. Chuy n ñ ng ñư c nh l c ma sát xu t hi n khi tang d n quay. ð ng cơ (9) cùng v i h p gi m t c (8) và các n i tr c là các cơ c u truy n ñ ng c a máy. Ph u (2) ñ n p v t li u, ph u (6) ñ tháo v t li u. B ph n c o (7) ñ làm s ch t m băng. T m băng ñư c căng sơ b nh b ph n căng (10) l p tang cu i máy ho c l p nhánh không t i. T t c các c m máy nêu trên ñ u ñư c l p trên m t khung ñ . Khi máy làm vi c, t m băng d ch chuy n trên các giá ñ tr c lăn (4), (11) mang theo v t li u t ph u n p li u ñ n ph u tháo. Quá trình tháo li u ti n hành tang ñ u máy 5
Sau ñây là sơ ñ phân lo i các băng t i dùng trong các nhà máy lương th c th c ph m. Hình 1.2. Sơ ñ các băng t i c ñ nh a) n m ngang; b,c, d) có ñư ng v n chuy n ph i h p; ñ) có xe tháo li u; c) lưu ñ ng V n t c chuy n ñ ng c a băng t i khi v n chuy n các h t ñư c cho b ng 1.1 và b ng 1.2 6
B ng 1: V n t c chuy n ñ ng c a t m băng ñ i v i băng t i n m ngang V t li u v n chuy n V n t c chuy n ñ ng c a t m băng m/s Thóc, g o, ñ u, lúa mì 2,5 – 4,5 Ngô, ñ i m ch, ki u m ch 2,0 – 2,5 H t hư ng dương 1,5 – 2,0 H t bông 2,5 – 3,5 h t ñ u nành 1,5 – 2,0 Ngô b p 0,8 – 1,2 H t gãy 1,5 – 2,0 Tr u và ph li u c a h t 0,8 – 1,2 Bao b t, hàng ñóng ki n 0,6 –1,2 B ng 2: V n t c và năng su t c a các băng t i c ñ nh khi v n chuy n các lo i h t có kh i lư ng th tích 0,75l/m3 400 500 600-650 759-800 900-1000 1100- 1200 V n t c t m băng m/s 2,5 3,5 3,5 4,5 4,5 4,8 Năng su t, T/h 50 100 175 350 500 800 2.2 Gàu t i 2.2.1. Khái ni m: ð v n chuy n nh ng v t li u r i ( d ng b t, h t, c c nh ) ñi theo phương th ng ñ ng ho c nghiêng trên 500 ngư i ta dùng gàu t i 2.2.2. C u t o và nguyên t c làm vi c a. C u t o: Gàu t i g m nh ng b ph n sau: - B ph n kéo dài vô t n mang nhi u gàu và u n vòng qua tang (ho c ñĩa xích) trên và dư i c a máy - Chân máy g m có tang (ho c ñĩa xích), tr c l p tang, v và h p n p li u - ð u máy g m có tr c d n ñ ng, tang (ho c ñĩa xích), b ph n truy n ñ ng và b ph n tháo li u 7
- Thân máy g m nhi u ño n ng có ti t di n tròn ho c ch nh t n i v i nhau b ng bích, n m vào kho ng gi a ñ u và chân gàu t i, bao kín b ph n kéo Hình 1.3. Hình d ng chung c a gàu t i 1) Băng; 2) gàu; 3) tang ñ u máy; 4) tang chân máy; 5) b gàu t i 6) ph u n p li u 7) b ph n căng 8) c a quan sát 9) tr c ñ u máy 10) ñ u gàu t i 11) c a tháo li u b. Nguyên t c làm vi c: Khi máy làm vi c thì gàu xúc v t li u khu v c chân máy và v n chuy n lên phía ñ u máy. ñây, dư i tác d ng c a tr ng l c và l c quán tính, v t li u ñư c ñ t gàu vào b ph n tháo li u r i t ñó chuy n t i nơi s d ng V t li u r i ñư c v n chuy n b ng gàu t i g m nhi u d ng: d ng b t (ho c b i), d ng h t, d ng c c Ưu ñi m: - C u t o ñơn gi n, kích thư c chi m ch nh 8
- Có kh năng v n chuy n v t li u lên m t ñ cao khá l n (50-70m), - Năng su t cao (700m3/h) Như c ñi m: - N u v t li u v n chuy n l n gây va ñ p, d sinh ti ng n - D b quá t i n u ti p li u không ñ u, nên c n n p li u m t cách ñ u ñ n - Không tháo liêu ñư c gi a ch ng, n p li u v trí tùy thích. 2.2.3. Phân lo i: - Theo c u t o c a b ph n kéo: có 2 lo i: Gàu t i dùng băng: ñư c dùng ph bi n ñ v n chuy n nh ng v t li u r i trong các kho ● lương th c, các nhà máy xay b t, nhà máy xát g o, nhà máy ch bi n th c ăn gia súc, nhà máy bánh mì, nhà máy ép d u, nhà máy s n xu t tinh b t, nhà máy bánh k o, nhà máy s n xu t mì s i và các nhà máy th c ph m khác. Gàu t i dùng xích: (m t ho c 2 dây xích): ch y u dùng ñ v n chuy n nh ng v t li u ● d ng c c và nh ng v t li u gây tác h i cho t m băng ( như v t li u nóng) - Theo phương pháp tháo li u: có 3 lo i gàu t i: ● Gàu t i tháo li u dư i tác d ng c a tr ng l c ● Gàu t i tháo li u dư i tác d ng c a l c li tâm ● Gàu t i tháo li u dư i tác d ng c a l c k t h p ( l c li tâm và tr ng l c). 2.3. Vít t i: 2.3.1. Khái ni m: ð v n chuy n nh ng v t li u r i theo hư ng n m ngang, nghiêng ho c th ng ñ ng, trong các nhà máy th c ph m, ngư i ta dùng vít t i. Trong các vít t i, v t li u ñư c v n chuy n tương t như m t ñai c chuy n ñ ng d c theo ñinh c quay. Vít t i g m có m t máng c ñ nh và m t tr c vít. Khi tr c vít quay làm cho v t li u chuy n ñ ng t nh ti n theo máng. Ưu ñi m : - Chi m ch ít: V i cùng năng su t thì di n tích ti t di n ngang c a vít t i nh hơn nhi u so v i các máy v n chuy n khác. - S lư ng bi và các chi ti t ch u mài mòn không nhi u nên d v n hành thao tác. - B ph n công tác n m trong màng kín nên có th n i màng vào v trí nào ñó c a h th ng thông gió. - T c ñ quay c a tr c vít tương ñ i l n. 9
- Giá thành th p. Như c ñi m : - Chi u dài v n chuy n và năng su t b gi i h n. Chi u dài l n nh t c a vít t i thư ng không quá 30m v i năng su t t i ña là 100T/h. - Ch v n chuy n ñư c nh ng v t li u tương ñ i ñ ng nh t. - V t li u b ñ o tr n m nh, m t ph n b nghi n nát ho c b phân lo i theo kh i lư ng riêng. Vì v y ngư i ta không th dùng ñ v n chuy n th c ăn gia súc ñã ch bi n. - Tiêu t n nhi u năng lư ng hơn băng t i. 2.3.2. Các lo i vít t i 2.3.2.1. Vít t i n m ngang a) b) c) Hình 1.4. Các vít t i a) sơ ñ vít t i n m ngang: 1. máng; 2. g i tr c treo; 3. tr c; 4. cánh vít; 5. thành m t ñ u; 6. ng n p li u; 7,8. ng tháo li u; 9. Van an toàn; 10. Cơ c u truy n ñ ng b) hình d ng tr c vít c) các lo i cánh vít khác nhau và chi u quay c a chúng a. C u t o và nguyên t c làm vi c: Trong máng c ñ nh 1 t i ph n trên có l p nh ng g i tr c treo 2 làm ch ñ cho tr c 3. Tr c ñ c ho c r ng và trên su t chi u dài c a nó có g n cánh vít 4. v trí g i tr c treo, cánh vít b gián ño n 1 kho ng b ng chi u dài g i tr c. M t ñ u 5 c a máng ñư c b t kín. V t li u vào ph u n p li u 6, ñi ra ng tháo li u 7 và 8 d c theo vít t i. ñây (6,7 và 8) có các van ch n ñ có th thay ñ i kích thư c c a n p và tháo. Cu i vít t i có van an toàn 9 ñ tháo v t li u khi quá ñ y. Có th thay b ng ng ch y tràn l p g n c a tháo li u. 10
Tùy theo cách b trí cánh vít trên tr c mà vít t i có th là ph i ho c trái ( hình 1.4.c). Có nh ng vít t i g m 2 ph n trong ñó có 1 ph n là ph i, 1 ph n là trái. Các vít t i này dùng ñ v n chuy n hai dòng v t li u theo hư ng ngư c chi u nhau. Nh ng vít t i có cánh ñ c làm b ng thép là ch dùng ñ v n chuy n v t li u khô và tơi. Mu n v n chuy n nh ng v t li u c c ho c dính ph i dùng vít t i d ng băng (hinh 1.5). ð v n chuy n nh ng v t li u vón c c (h t m, tinh b t, h p ch t th c ăn gia súc) thì dùng cánh vít d ng bơi chèo ( hình 1.6) Hình 1.5. Cánh vít d ng băng. 1.6. Vít t i d ng bơi chèo Máng c a vít t i g m nhi u ño n t 2m ñ n 4m, n i ghép v i nhau b ng bích và bulông. N u vít t i dài quá 3,5 m thì ph i l p nh ng g i tr c trung gian (thư ng là g i tr c treo) cái này cách cái kia 3m. Trong các nhà máy lương th c th c ph m ch nên dùng vít t i có chi u dài không quá 15m. N u c n v n chuy n theo ñ dài l n (30m) thì nên l p ñ ng tr c hai vít t i có hai b ph n truy n ñ ng ñ i ñ u nhau. 2.3.2.1. Vít t i th ng ñ ng Khái ni m: Vít t i th ng ñ ng dùng ñ v n chuy n v t li u r i và v t li u d ng c c nh (h t, b t, th c ăn gia súc, các lo i c ). Cũng có th dùng lo i vít t i này ñ v n 11
chuy n các v t li u ñơn chi c. Chi u cao không quá 12-15cm năng su t 80-100 m3/h (v i D cánh vít ≈ 300mm) Ưu: - Ti t ki m di n tích - Tháo li u theo hư ng tùy ý, v trí trung gian theo chi u cao thân máy. Nguyên t c làm vi c: V t li u ñư c ñưa vào tr c vít th ng ñ ng trong v tr kín, nh ma sát v i cánh vít mà th c hi n chuy n ñ ng quay. Dư i tác d ng c a l c li tâm v t li u ñư c ép sát vào b m t trong c a máng. Ma sát gi a v t li u v i máng làm cho quá trình quay c a v t li u b hãm b t nên t c ñ vòng c a nó gi m. K t qu v t li u trư t theo b m t xo n c và ñư c nâng d n lên phía trên. Hình 1.7. Vít t i th ng ñ ng 3. V n chuy n v t li u b ng không khí 3.1. Khái ni m: V n chuy n v t li u b ng không khí d a trên nguyên lí l i d ng kh năng chuy n ñ ng c a dòng khí trong các ng d n, v i t c ñ nh t ñ nh ñ mang v t li u t ch này t i ch khác dư i tr ng thái lơ l ng. V lí thuy t thì có th dùng không khí ñ v n chuy n v t li u r i có kh i lư ng và kích thư c h t b t kì. Nhưng năng lư ng ñ v n chuy n và tiêu t n tăng nhanh r t nhi u l n so v i tr ng l c c a h t v t li u, nên th c t ph m vi ng d ng c a phương pháp này b h n ch . Mu n làm cho h n h p không khí và các h t v t li u chuy n ñ ng ñư c trong các ng d n thì c n ph i t o ñư c chênh l ch áp su t 2 ñ u ng, nói cách khác là ph i t o ra áp l c. Áp l c ñư c t o thành b ng cách gi m áp su t c a không khí ho c tăng áp su t c a không khí. 3.2. Phân lo i: Theo tr s áp su t t o thành có th chia ra: 12
Các h th ng áp su t th p, trong ñó t n th t áp su t không vư t quá 5.103N/m2. - Các h th ng áp su t trung bình, trong ñó t n th t áp su t không vư t quá 104N/m2 - Các h th ng áp su t cao trong ñó t n th t áp su t l n hơn 104N/m2. - Hình 1.8. Các sơ ñ nguyên lý: a) c a h th ng hút v i áp su t trung bình ñ v n chuy n b t b) c a h th ng hút v i áp su t cao c) c a h th ng ñ y v i áp su t cao 3.2.1. Các h th ng v n chuy n b ng không khí v i áp su t th p và trung bình: Trong các nhà máy lương th c th c ph m các nư c, h th ng áp su t th p và trung bình ñư c s d ng r ng rãi ñ cơ gi i hóa các công ño n v n chuy n trong phân xư ng 13
và gi a các phân xư ng v i nhau, cho phép k t h p v i 1 vài quá trình công ngh như làm l nh, phân lo i, s y..v..v.. hình 1.8a là sơ ñ nguyên lí c a m t h th ng hút và áp su t trung bình dùng ñ v n chuy n b t t thùng ch a t i kho ch a. B t do ô tô 1 ch ñ n ñư c tháo vào thùng ch a 2, t ñây b t ñi theo ng d n 3 vào b ph n tháo li u 4 ñ t phía trên máng 5, máng này s phân b b t xu ng các kho ch a 6 nh qu t 7. T b ph n tháo li u không khí ñư c d n vào xyclôn 8 r i vào máy l c túi 9 ñ làm s ch. T máy l c không khí s ch vào qu t 10 và ra ngoài tr i. H th ng này làm vi c v i n ng ñ h n h p = 4,5 – 5,0 kg/kg và v n t c không khí 18-20 m/s 3.2.2. H th ng v n chuy n b ng khí v i áp su t cao: hình 1.8b là sơ ñ m t h th ng v n chuy n v i áp su t cao b ng phương pháp hút. Chân không trong m ng ñư c t o thành b i máy th i khí 1. Khi nhúng vòi hút 2 vào trong kh i h t thì không khí ñư c hút vào, kéo theo h t và v n chuy n nó trong ng d n 3. Mu n xê d ch ñư c ng d n d dàng c n có nh ng ño n ng m m 4. Qua ng d n h t ñi vào b ph n tháo li u 5. H t ñư c tách ra kh i b ph n tháo li u nh van c ng 6. Không khí theo ng d n 7 ñưa ñi làm s ch b i xyclôn 8 và máy l c túi 9 r i vào máy th i khí và thoát ra ngoài. 14
PH N 2 CÁC THI T B CƠ H C CHƯƠNG 2: CÁC MÁY LÀM S CH VÀ PHÂN LO I . 2.1 Khái ni m chung : - Trong Công ngh s n xu t th c ph m th c ph m, nguyên li u ña d ng v ch ng lo i, kích c , thành ph n khác nhau .Trong quá trình thu ho ch b l n nhi u t p ch t. Do ñó, ñ ñ m b o các ñi u ki n công ngh ch bi n ñ m b o ch t lư ng thành ph m, giá tr c m quan v..v, nguyên li u trư c khi ch bi n c n ph i qua khâu làm s ch và phân lo i M c ñích c a quá trình phân lo i : * ð m b o ch t lư ng nguyên li u : ð ng nh t v kích c , thành ph n * Tăng th i gian b o qu n * Thích h p cho các công ño n ch bi n ti p theo Cơ s phân lo i: Cơ s c a quá trình phân lo i d a vào hình dáng, kích thư c, chi u dài, tính ch t khí ñ ng, tương tác b m t, tính ch t t tính v..vv, m i lo i m t máy riêng Ví d : Phân lo i màu s c: có t bào quang ñi n Phân lo i kích thư c: sàng, máy ch n h t. Phân lo i theo tương tác b m t Phân lo i theo kh i lư ng riêng : máy g n ñá Tách t p ch t l : Nam châm ñi n, nam châm vĩnh c u 2.2. Phân lo i theo ñ c tính hình h c: 2.2.1. Khái ni m: Phân lo i theo ñ c tính hình h c ñư c s d ng r t ph bi n trong các xí nghi p lương th c ñ tách t p ch t ho c x p lo i nguyên li u, bán thành ph m và thành ph m. Cơ s phương pháp này là d a vào s khác nhau v chi u dày, chi u r ng, chi u dài, hình dáng và ti t di n c a các phân t trong kh i h t lương th c, thành ph m ñ phân lo i. ð i v i d ng này ngư i ta dùng máy phân lo i theo ki u sàng. 2.2.2. Sàng: Sàng là phương pháp ph bi n và ñơn gi n nh t ñ phân lo i nguyên li u và s n ph m trong các nhà máy ch bi n b t g o và xí nghi p ch bi n th c ăn h n h p cho gia súc . 15
T "sàng " dùng trong trư ng h p l phân lo i có kích thư c l n và "rây" dùng trong trư ng h p l phân lo i có kích thư c nh . Vi c phân lo i h t có th ti n hành theo 2 cách: - Phân lo i kích thư c t nh ñ n l n (hình 2.1): T i ñ y các m t sàng ñư c x p n i ti p nhau. M t sàng có kích thư c l nh ñư c ñ t trư c, kích thư c l l n ñ t sau. Khi h n h p v t li u chuy n ñ ng t trái sang ph i ta s thu ñư c s phân lo i như mong mu n. - Phân lo i kích thư c t l n ñ n nh (hình 2.2): T i ñ y m t sàng ñư c x p song song và ch ng lên nhau. M t sàng có kích thư c l l n d t lên trên, kích thư c l nh ñ t dư i. Khi h n h p v t li u chuy n ñ ng t trên xu ng ta s thu nh n ñư c s phân lo i như mong mu n Hình 2.1.Phân lo i theo kích thư c t nh ñ n l n Hình 2.2.Phân lo i theo kích thư c t l n ñ n nh Các b ph n chính c a sàng M t sàng là b ph n làm vi c chính. Các v t li u trên m t sàng ph i có chuy n ñ ng tương ñ i trên m t sàng. Nh ng v t li u ph i có kích thư c nh hơn kích thư c l sàng ñ có th l t xu ng l thì sàng quá trình phân lo i m i ñư c ti n hành. C u t o: Có 2 lo i t m ñ c l , lư i ñan và thanh ghi . - M t sàng ñ c l : Là các t m kim lo i: thép hay ñ ng, trên ñó ñ c các l có di n tích khác nhau: tròn, thuôn dài (vuông), tam giác. Di n tích các b m t t do ph i có t l h p lí so v i t ng di n tích m t sàng, do ñó m i ñ m b o ñ b n cơ khí . φl ≤ 1,5 δ chi u dày Tuy nhiên chi u dày t i ña c a m t sàng không vư t quá 12mm. M t sàng dùng ñ phân lo i các v t li u có kích thư c > 5mm. Các l trên m t sàng có kích thư c t 5-80mm ñư c b trí song song hay xen k nhau. Các l hình ch nh t có chi u dài g p 3 l n chi u r ng. 16
Ưu ñi m c a m t sàng này là b n, th i gian s d ng dài nhưng nó có như c ñi m là b m t t do nh . M t sàng ñ c l v i hình d ng và kích thư c khác nhau . Trong quá trình phân lo i, h n h p ñư c chia làm 2 ph n : - Ph n l t qua sàng g i là c u t l t sàng (CTLS) - Ph n n m l i trên sàng g i là c u t trên sàng (CTTS) T m sàng ñ c l ñư c ch t o t là kim lo i dày kho ng 0,8-1,0 mm. Tùy theo kích thư c l sàng ngư i ta chia sàng thành nhi u s . S hi u c a sàng l ñ t là s tương ng v i kích thư c l sàng ( tính b ng mm) nhân v i 10. Thí d : Sàng ñ t l thuôn dài, chi u r ng l 1,75mm thì mang s hi u 17,5 (No 17,5). - M t sàng ñan( hình 2.3): Dùng các s i v i, s i kim lo i, s i l a ho c s i nh a t ng h p ñan l i v i nhau theo m t kích thư c nh t ñ nh. M t sàng b ng s i kim lo i ñư c ñan thành các l d ng vuông ho c ch nh t kích thư c c nh l t 5mm ñ n 0,4mm. Ưu ñi m c a lo i m t sàng này là có b m t t do l n nhưng như c ñi m là không b n. S hi u c a m t lư i sàng ñan b ng s i kim lo i là s tương ng v i kích thư c c nh l sàng tính b ng mm Ví d : ð i v i sàng l vuông c nh D = 0,4 mm mang s hi u 0.4 (No =04 ) - Rây : ð i v i sàng ñan n u kích thư c l > 0,2mm g i là m t sàng ñan ð i v i sàng ñan n u kích thư c l < 0,2 mm g i là rây Liên Xô m t rây l a ñư c chia làm 2 lo i: Rây nh và rây n ng tùy theo kh i lư ng 1m2 m t rây . Rây n ng: Có 20 con s ( t s hi u No 71 ñ n No 280 ) Rây nh có 25 con s ( t s hi u No 7 ñ n s hi u 76) ð i v i rây n ng s hi u ví d No71 nghĩa là trong 10cm có 71 hàng l ð i v i rây nh s hi u No 76 nghĩa là 1cm có 76 hàng l . Rây nh ñ phân lo i b t, rây n ng ñ phân h t l n hơn ví d : G o, Cám. G n ñây rây l a ñư c thay b ng rây ñan t s i kapron ho c nylon, rây ñan b ng s i nhân t o b n g p 3 l n, ít hút m và h u như không làm t c l rây - Thanh ghi ( hình 2.4): 17
Lo i này dùng ñ phân lo i các lo i v t li u có kích thư c l n hơn hơn 80mm. C u t o m t sàng g m các thanh ghi ñư c ñ c theo chi u d c sang, khe h gi a chúng b ng kích thư c v t li u l t qua sàng. Hình 2.3 . Các d ng m t sàng lư i ñan Hình 2.4 . Hình d ng các thanh ghi c a sàng Kích thư c c a thanh ghi ñư c ch n ph thu c kích thư c c a s n ph m chưa sàng. V i H = d và B = (0,2-0,3) d. Các c nh nghiêng có góc nghiêng kho ng 6-100 Chú ý l p ñ t ph n chi u r ng thanh ghi có kích thư c nh hơn luôn luôn quay xu ng dư i . 2.2.3. Phân lo i các máy sàng a.Theo c u t o c a b ph n làm vi c : Máy sàng chia làm 2 nhóm . - M t sàng ph ng: ðư c dùng ph bi n nh t vì có h s s d ng b m t làm vi c c a lư i cao nh t. Có 3 lo i : Máy sàng có lư i chuy n ñ ng t nh ti n qua l i, máy sàng có lư i chuy n ñ ng tròn, máy sàng có máy chuy n ñ ng rung (hình 2.5). Hình 2.5. Sơ ñ c u t o các lo i sàng ph ng - M t sàng hình tr : ð ki m tra ph li u c a h t. 18
b. Theo ñi u ki n s d ng : Sàng c ñ nh Sàng lưu ñ ng c. Theo s lư ng m t sàng: Sàng ñơn Sàng kép d. Theo hình th c d n ñ ng : Máy sàng dao ñ ng quán tính Máy sàng dao ñ ng b ng cơ c u l ch tâm . Máy sàng d n ñ ng b ng tay quay thanh truy n e.Theo v t li u c n sàng: Máy sàng t p: Dùng ñ tách t p ch t. Máy sàng phân lo i: ð phân riêng các thành ph n h t có kích thư c và ch t lư ng khác nhau. 2.2.4. Máy sàng có m t sàng ph ng chuy n ñ ng tính ti n qua l i : ðư c dùng ph bi n nh t ñi n hình là máy sàng phân lo i b ng lư i sàng và không khí . C u t o: Hình 2.6 là c u t o c a m t máy sàng phân lo i b ng lư i sàng và không khí dùng ñ làm s ch và ph n riêng h t. Theo chi u cao c a máy có th chia thành 3 ph n: - Vùng phân lo i b ng không khí làm s ch h t . - Thùng sàng ñ phân h t theo ñ l n thành 3 ph n h t riêng bi t . -Vùng phân lo i b ng không khí chia t ng h t theo ñ l n thành các ph n riêng theo tính ch t khí ñ ng h c . Nguyên t c làm vi c: H t ñ vào bu ng 1, qu t 2 hút không khí kéo s n ph m vào ng 3 và cu n theo các h n h p nh ñ i v i khí ñ ng l c. Nh ng h n h p này ñư c l ng vào bu ng 4 và t ñ y chúng ñư c tách ra kh i máy. Không khí s ch bu ng 4 ñư c qu t th i vào l n th 2 ñ làm s ch h t. Như v y qu t làm vi c theo nguyên t c tu n hoàn kín c a dòng không khí. thùng sàng 5 kh i h t ñư c phân ra m t s thành ph n h t khác nhau theo chi u r ng và chi u dày c a h t. T t c ñ vào nh ng ngăn khác nhau c a vùng phân lo i b ng không khí phía dư i. Qu t 6 hút không khí qua l p s n ph m ñang trư t theo m t ph ng nghiêng 7. Tương ng v i các v n t c c a không khí khác nhau t i 19
nh ng ngăn riêng c a bu ng l nh, có các h n h p khoang, h t b n, h t s ch và h n h p nh ñư c l ng xu ng Hình 2.6. C u t o máy phân lo i b ng lư i sàng và không khí 2.2.5. Máy sàng rung . M c ñích s d ng : - Phân lo i nguyên li u - V n chuy n v t li u - Làm tơi và ngu i v t li u Phân lo i: Có 2 cơ c u gây rung ñ ng cho máy sàng rung - ðĩa có g n ñ i trong . - Cơ c u l ch tâm * ðĩa có g n ñ i trong: ðư c g n trên tr c d n ñ ng c a máy. Khi tr c quay các ñĩa này gây nên các l c quán tính làm cho thùng sàng chuy n ñ ng theo các hư ng khác nhau. 20