VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
ĐỖ MẠNH TUẤN
HỖ TRỢ GIÁO DỤC ĐỐI VỚI TRẺ EM GIA ĐÌNH NHẬP CƯ
TỪ THỰC TIỄN TỈNH BÌNH DƯƠNG
LUẬN ÁN TIẾN SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI
HÀ NỘI – 2024
VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
ĐỖ MẠNH TUẤN
HỖ TRỢ GIÁO DỤC ĐỐI VỚI TRẺ EM GIA ĐÌNH NHẬP CƯ
TỪ THỰC TIỄN TỈNH BÌNH DƯƠNG
Chuyên ngành: Công tác xã hội
Mã số: 976 01 01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS. LÊ THANH SANG
2. TS. NGUYỄN TRUNG HẢI
HÀ NỘI - 2024
i
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
i
Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt
v
Danh mục các bảng
vi
Danh mục các hình vẽ, biểu đồ, sơ đồ
viii
MỞ ĐẦU
1
1. Tính cấp thiết của đề tài
1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
3
2.1. Mục đích nghiên cứu
3
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
3
3. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu của luận án
4
3.1. Đối tượng nghiên cứu
4
3.2. Phạm vi nghiên cứu
4
3.2.1. Phạm vi nội dung
4
3.2.2. Khách thể nghiên cứu
4
3.2.3. Phạm vi thời gian nghiên cứu
5
3.2.4. Địa bàn nghiên cứu
5
4. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
5
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
6
5.1. Phương pháp luận nghiên cứu
6
5.2. Phương pháp nghiên cứu
7
5.2.1. Phương pháp phân tích tài liệu
7
5.2.2. Phỏng vấn sâu
7
5.2.3. Khảo sát bảng hỏi
11
5.2.4. Thực nghiệm Phương pháp công tác xã hội với gia đình
16
6. Đóng góp mới về khoa học của luận án
16
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
17
7.1. Ý nghĩa lý luận của luận án
17
7.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận án
17
8. Cơ cấu của luận án
18
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
19
1.1. Các nghiên cứu về tiếp cận giáo dục của trẻ em gia đình nhập cư
19
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài về tiếp cận giáo dục của trẻ em gia đình
nhập cư
19
ii
1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam về tiếp cận giáo dục của trẻ em gia đình nhập
cư
21
1.2. Các nghiên cứu về hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ giáo dục đối
với trẻ em gia đình nhập cư
26
1.2.1. Nghiên cứu nước ngoài về hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ giáo
dục đối với trẻ em gia đình nhập cư
26
1.2.2. Nghiên cứu ở Việt Nam về hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ
giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư
31
1.3. Nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến hỗ trợ giáo dục
35
1.4. Đánh giá chung về tổng quan tình hình nghiên cứu và bài học kinh nghiệm
đối với luận án
40
Tiểu kết Chương 1
41
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỖ TRỢ GIÁO DỤC ĐỐI VỚI TRẺ
EM GIA ĐÌNH NHẬP CƯ
43
2.1. Lý luận về trẻ em gia đình nhập cư
43
2.1.1. Khái niệm trẻ em gia đình nhập cư
43
2.1.2. Những khó khăn về tiếp cận giáo dục thường gặp ở trẻ em gia đình
nhập cư
44
2.2. Lý luận về hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư
45
2.2.1. Một số khái niệm liên quan đến hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia
đình nhập cư
45
2.2.2. Chủ thể của hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư
50
2.2.3. Hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình
nhập cư
52
2.2.4. Lĩnh vực công tác xã hội với trẻ em và gia đình
55
2.2.5. Phương pháp công tác xã hội trong hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với
trẻ em gia đình nhập cư
56
2.3. Một số lý thuyết vận dụng trong nghiên cứu
62
2.3.1. Lý thuyết tiếp cận dựa trên quyền trẻ em
62
2.3.2. Lý thuyết hỗ trợ xã hội
64
2.3.3. Lý thuyết tiếp cận lấy gia đình làm trung tâm
66
2.4. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em
gia đình nhập cư
68
2.4.1. Yếu tố mạng lưới xã hội của gia đình nhập cư
68
2.4.2. Yếu tố đặc điểm kinh tế xã hội của gia đình nhập cư
69
2.4.3. Yếu tố chính sách, dịch vụ hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em
72
iii
2.5. Khung phân tích trong nghiên cứu về hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia
đình nhập cư
72
2.6. Một số cơ sở pháp lý liên quan đến hoạt động công tác xã hội trong hỗ
trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư tại tỉnh Bình Dương
74
Tiểu kết Chương 2
77
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG HỖ TRỢ GIÁO DỤC ĐỐI VỚI TRẺ EM
GIA ĐÌNH NHẬP CƯ TẠI BÌNH DƯƠNG
78
3.1. Khái quát về địa bàn và khách thể nghiên cứu
78
3.1.1. Khái quát về đặc điểm kinh tế - xã hội của địa bàn nghiên cứu
78
3.1.2. Khái quát về đặc điểm khách thể nghiên cứu
80
3.2. Thực trạng các hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư
tại Bình Dương
93
3.2.1. Đặc điểm mạng lưới xã hội của hộ gia đình nhập cư
93
3.2.2. Thực trạng hoạt động hỗ trợ thông tin về giáo dục
95
3.2.3. Thực trạng hoạt động hỗ trợ tinh thần trong giáo dục
99
3.2.4. Thực trạng hoạt động hỗ trợ vật chất trong giáo dục
102
3.2.5. Thực trạng hoạt động hỗ trợ kết nối mạng lưới xã hội
105
3.2.6. Thực trạng tham gia hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình
nhập cư từ đội ngũ cộng tác viên công tác xã hội ở cộng đồng tại tỉnh
Bình Dương
110
3.2.7. Nhu cầu của gia đình nhập cư tại Bình Dương về các hoạt động hỗ trợ
giáo dục đối với trẻ em
115
3.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em
mà các gia đình nhập cư tại tỉnh Bình Dương nhận được
117
3.3.1. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động hỗ trợ thông tin về giáo dục
mà các gia đình nhập cư nhận được
119
3.3.2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động hỗ trợ tinh thần trong giáo dục
mà các gia đình nhập cư nhận được
121
3.3.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động hỗ trợ kết nối mạng lưới xã hội
mà các gia đình nhập cư nhận được
122
Tiểu kết Chương 3
124
CHƯƠNG 4. THỰC NGHIỆM PHƯƠNG PHÁP CÔNG TÁC XÃ HỘI
VỚI GIA ĐÌNH VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO
HIỆU QUẢ CÁC HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ GIÁO DỤC ĐỐI VỚI TRẺ
EM GIA ĐÌNH NHẬP CƯ TẠI BÌNH DƯƠNG
127
4.1. Sự cần thiết ứng dụng Phương pháp Công tác xã hội với gia đình trong
hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư tại Bình Dương
127
