H p đ ng dân s vô hi u và h u qu
ệ
ậ
ả
ợ ồ ự pháp lý c aủ nó
Tháng B y 11, 2009 in ả Pháp Lu t Dân S ậ ự, Pháp Lu t Th ậ ươ ạ ng M i
Xem bài liên quan: Th c hi n h p đ ng khi các bên th a thu n không đ y ồ ự ệ ậ ầ ợ ỏ đủ
ụ ệ ị ề ề ừ ề ụ ợ Đi u 127 đ n Đi u 410 BLDS năm 2005 vi n d n vi c áp d ng các quy đ nh t ế ẫ Đi u 138 vì h p đ ng là m t lo i giao d ch dân s , do đó, c n áp d ng nh ng ữ ầ ạ quy đ nh v giao d ch dân s vô hi u đ i v i h p đ ng vô hi u. ự ị ệ ố ớ ợ ồ ệ ộ ự ồ ị ệ ề ị
Minh h aọ
ị ộ ề ế ị ươ ệ ọ ị ệ ố ườ ự ề ị ọ ị i ích liên quan ( hay còn g i là giao d ch vô hi u t ặ ị ủ ế ị ượ ư ề ẫ ườ ậ ợ ị ỉ ệ ề ợ ự ị ợ ồ Theo quy đ nh t ề ạ ị c quy đ nh t đ ượ ệ ề ạ ị lo i vô hi u c a giao d ch: đó là giao d ch đ ủ ệ ạ d ch vô hi u tuy t đ i) và giao d ch dân s vô hi u theo đ ngh c a ng ệ ị l ợ ho c có đ ngh nh ng không đ ị pháp lu t. BLDS quy đ nh 7 tr tr hi u do có đ i t ệ i Đi u 127 BLDS, giao d ch dân s không có m t trong các đi u ki n ự i Đi u 122 BLDS thì vô hi u. V lý thuy t, có th phân chia thành hai ể ề ng nhiên vô hi u (hay còn g i là giao i có quy n, ề ệ ị ng đ i). N u không có đ ngh ề ệ ươ ố c Toà án ch p nh n thì giao d ch v n có hi u l c ệ ự ấ ậ ữ ng h p giao d ch dân s vô hi u. Đây ch là nh ng ị ng h p vô hi u nói chung. Ngoài ra, Đi u 411 quy đ nh v h p đ ng dân s vô ự ề ệ ượ ệ ng không th th c hi n đ ố ượ c, c th : ụ ể ườ ệ ể ự
ng h p ngay t th i đi m ký k t, h p đ ng có đ i t ừ ờ ế ợ ợ ồ ố ượ ể ự ng không th th c Trong tr hi n đ ệ ượ ể ườ c vì lý do khách quan thì h p đ ng này b vô hi u. ợ ệ ồ ị
ườ ế ặ ả ộ t ho c ph i bi c, nh ng không thông báo cho bên kia bi ng h p khi giao k t h p đ ng mà m t bên bi ợ ng không th th c hi n đ ố ượ ồ ệ ng thi
Trong tr ế ợ đ ng có đ i t ư ể ự ồ ượ nên bên kia đã giao k t h p đ ng thì ph i b i th ệ ạ ồ ế ợ ườ ả ồ t ho c ph i bi h p bên kia bi t v vi c h p đ ng có đ i t ố ượ ồ ế ề ệ ả ặ ợ ế ợ c áp d ng đ i v i tr c.Quy đ nh này cũng đ đ ợ ố ớ ượ ượ ế ề ệ ợ t v vi c h p t ế ng ừ ườ ệ ng không th th c hi n ặ ng h p h p đ ng có m t ho c ồ ợ t h i cho bên kia, tr tr ể ự ộ ườ ụ ị
ng không th th c hi n đ c, nh ng ph n còn l ề ể ự ệ ượ ư ầ ạ ủ ồ i c a h p đ ng ợ nhi u ph n đ i t ố ượ ầ v n có giá tr pháp lý. ẫ ị
ồ ả ế ệ ủ ợ ồ ờ ệ ủ ợ ệ ữ ệ ủ ợ ồ ồ ồ ụ ừ ườ ậ ợ ồ ệ ụ ồ ấ ồ ệ ủ ợ ả ụ ậ ầ ợ ợ ộ Đ ng th i, BLDS năm 2005 gi i quy t m i quan h gi a vô hi u c a h p đ ng chính ố ứ và vô hi u c a h p đ ng ph , trong đó s vô hi u c a h p đ ng chính làm ch m d t ấ ự ụ c thay th h p h p đ ng ph , tr tr ế ợ ng h p các bên có tho thu n h p đ ng ph đ ợ ợ ụ ượ ả ệ đ ng chính. Quy đ nh này không áp d ng đ i v i các bi n pháp b o đ m th c hi n ả ố ớ ị ự ả ồ nghĩa v dân s . S vô hi u c a h p đ ng ph không làm ch m d t h p đ ng chính, ứ ợ ụ ự ự ụ tr tr ờ ủ ng h p các bên tho thu n h p đ ng ph là m t ph n không th tách r i c a ừ ườ ể ồ h p đ ng chính. ồ ợ
c gi ợ ả ậ ệ ượ ế ả ợ ủ ồ ứ ề ổ ườ ấ ợ ế ạ c b ng hi n v t thì ph i hoàn tr b ng ti n, tr tr ể ả ả ằ ữ ừ ườ ậ ợ ệ ả ị i gây thi ậ ượ ủ ị ị ị i quy t theo Đi u 137 BLDS năm H u qu pháp lý c a h p đ ng vô hi u đ ồ ề 2005, theo đó h p đ ng vô hi u không làm phát sinh, thay đ i, ch m d t quy n, nghĩa ệ ng h p này, các bên khôi v dân s c a các bên k t th i đi m xác l p. Trong tr ể ừ ờ ụ ự ủ ậ ả ph c l i tình tr ng ban đ u, hoàn tr cho nhau nh ng gì đã nh n; n u không hoàn tr ầ ụ ạ ng h p tài s n giao d ch, hoa đ ằ ượ ả ề i t c thu đ i, l l ệ ạ t h i c b t ch thu theo quy đ nh c a pháp lu t. Bên có l ỗ ậ ợ ợ ứ ng. ph i b i th ườ ả ồ
1.1.11. V th i hi u yêu c u Tòa án tuyên b h p đ ng vô hi u ề ờ ệ ố ợ ồ ệ ầ
ờ ề ầ ố ị ệ ố ớ i Đi u 136 đ ồ ệ ạ ợ ượ ạ ự ệ ố ợ c áp ổ ầ ồ ộ Th i hi u yêu c u Toà án tuyên b giao d ch dân s vô hi u t d ng đ i v i yêu c u Toà án tuyên b h p đ ng vô hi u, vì h p đ ng là m t lo i ph ụ bi n c a giao d ch dân s . ự ế ủ ị
đó, th i hi u yêu c u Toà án tuyên b giao d ch dân s vô hi u đ ượ ự ệ ố ị ờ ề ừ ủ c xác l p. Đ i v i các giao d ch dân s đ ầ ế ậ ự ượ ị ị ố ề ề ầ ờ ệ ầ ị ạ ệ ế ấ ờ c quy Xu t phát t ệ ừ ấ ể ừ Đi u 130 đ n Đi u 134 c a BLDS năm 2005 là hai năm, k t i các đi u t đ nh t ề ề ạ ị ạ ngày giao d ch dân s đ i c quy đ nh t ự ượ ố ớ ị Đi u 128 và Đi u 129 c a BLDS năm 2005 thì th i hi u yêu c u Toà án tuyên b giao ủ ể d ch dân s vô hi u không b h n ch , có nghĩa là yêu c u Toà án vào b t kỳ th i đi m ự ị c.ượ nào cũng đ
1.1.12. Th c hi n h p đ ng ệ ợ ồ ự
ữ ủ ộ ạ ượ ồ c hay không ph thu c vào v n đ h p đ ng đ ượ ủ ợ ồ ạ ộ ụ ự ấ ệ ố ắ ượ ề ợ ả ự ợ ồ ị ệ i Đi u 412 BLDS. Đây là m t trong nh ng giai đo n quan tr ng c a h p đ ng, vì m c đích c a các bên ụ ọ t hay không. có đ t đ c th c hi n t c quy đ nh Do đó, khi th c hi n h p đ ng, các bên ph i tuân theo các nguyên t c đ t ạ ề
1.1.13. C m gi tài s n trong h p đ ng song v ầ ữ ợ ồ ả ụ
tài s n là vi c bên có quy n (sau đây g i là bên c m gi ) đang chi m gi ữ ế ả ả ả ng c a h p đ ng song v đ ồ ặ ọ ầ c c m gi ụ ượ ầ ụ ệ ề ủ ợ ụ ự ụ ự ữ C m gi ữ ệ ầ tài s n khi bên có h p pháp tài s n là đ i t ố ượ ữ ợ ỏ nghĩa v không th c hi n nghĩa v ho c th c hi n nghĩa v không đúng theo th a ệ thu n.ậ
ặ ầ ả ộ ộ i t ợ ừ nghĩa v ; yêu c u bên có tài s n b c m gi ữ có quy n c m gi ề ượ ầ ả gìn tài s n đó và ph i b o qu n, gi toàn b ho c m t ph n tài s n; thu hoa l ị ầ ừ ả ả ệ ả ả tài s n thanh ữ ữ ả ụ ả ữ ả Bên c m gi ữ ầ ữ ầ c dùng đ bù tr c m gi và đ ể ầ toán các chi phí c n thi t cho vi c b o qu n, gi ầ ế . gìn tài s n c m gi ữ ả ầ
ứ ầ ỏ ho c bên có tài s n b c m gi gìn tài s n c m gi vi ph m nghĩa ạ ữ hoàn thành nghĩa ả ch m d t theo th a thu n c a các bên; khi bên c m gi ậ ủ ữ ấ ữ ặ ữ ả ầ ị ầ ữ ả Quy n c m gi ề ầ v b o qu n, gi ụ ả v .ụ
1.1.14. V ph t vi ph m đ i v i vi ph m h p đ ng ợ ồ ố ớ ề ạ ạ ạ
ự ệ ệ ạ ả ả ị ự ư ủ ộ ị ạ ợ ị ừ ủ ế ả ậ ả ợ ồ ồ BLDS năm 2005 không quy đ nh ph t vi ph m là bi n pháp b o đ m th c hi n nghĩa ạ ộ v dân s nh quy đ nh c a BLDS năm 1995, mà quy đ nh đó là m t trong các n i ụ dung c a h p đ ng, n u các bên có tho thu n và tùy t ng lo i h p đ ng (kho n 7 Đi u 402). ề
ồ ợ ậ ạ ữ ự ề ệ ạ ị ộ ề ạ ạ ậ ườ ạ ồ ị ứ ng thi ụ ỉ ề ườ c v m c b i th ệ ạ ả ệ ạ t h i. Trong tr ng toàn b thi ệ ạ ợ ng thi ườ ng thi Ph t vi ph m là s tho thu n gi a các bên trong h p đ ng v vi c bên vi ph m nghĩa ả ạ ả v ph i n p m t kho n ti n cho bên b vi ph m. M c ph t vi ph m do các bên tho ả ả ộ ạ ụ t h i, BLDS quy đ nh: các thu n. V quan h gi a ph t vi ph m và b i th ệ ữ ề ệ ạ ạ bên có th tho thu n v vi c bên vi ph m nghĩa v ch ph i n p ti n ph t vi ph m ạ ạ ả ộ ạ ậ ể ả ề ệ t h i ho c v a ph i n p ph t vi ph m và v a ph i b i mà không ph i b i th ả ồ ng thi ả ộ ặ ừ ừ ạ ả ồ ạ t h i thì ph i ng thi th ả t h i; n u không có tho thu n tr ệ ạ ậ ế ườ ướ ề ứ ồ ườ ề ồ ng h p các bên không có tho thu n v b i b i th ậ ả ườ ộ ồ th ạ ạ ườ t h i thì bên vi ph m nghĩa v ch ph i n p ti n ph t vi ph m. ụ ỉ ệ ạ ả ộ ề ạ
1.1.15. S a đ i h p đ ng ử ổ ợ ồ
nguyên t c t ừ ắ ự ệ i quy t h u qu c a vi c s a đ i, tr tr do ý chí trong vi c giao k t h p đ ng, các bên có th tho ế ợ ồ ệ ử ổ ả ể ng h p pháp ợ ừ ườ ế ậ ả ủ ả Xu t phát t ấ thu n s a đ i h p đ ng và gi ồ ậ ử ổ ợ lu t có quy đ nh khác. ậ ị
ự c công ch ng, ch ng th c, ứ ả ợ ồ Trong tr đăng ký ho c cho phép thì vi c s a đ i h p đ ng cũng ph i tuân theo hình th c đó. c l p thành văn b n, đ ồ ng h p h p đ ng đ ợ ườ ặ ượ ậ ệ ử ổ ợ ượ ả ứ ứ
1.1.16. Ch m d t, hu b h p đ ng, đ n ph ỷ ỏ ợ ồ ứ ơ ấ ươ ng ch m d t th c hi n h p đ ng ự ệ ợ ồ ứ ấ
H p đ ng ch m d t trong các tr ng h p sau đây: ứ ấ ợ ồ ườ ợ
c hoàn thành: - H p đ ng đã đ ồ ợ ượ
ự ụ ệ h p đ ng, ví d , bên bán đã giao ụ ồ Các bên đã th c hi n xong các nghĩa v phát sinh t ừ ợ tài s n cho bên mua, bên mua đã tr đ ti n cho bên bán. ả ủ ề ả
- Theo tho thu n c a các bên. ậ ủ ả
ề ế ả ậ ả ớ ợ ợ ồ Ví d , A cho B vay ti n. N u A tho thu n v i B xoá kho n n đó cho B thì h p đ ng vay ti n gi a A và B ch m d t. ụ ề ữ ứ ấ
ế ợ ứ ấ ồ - Cá nhân giao k t h p đ ng ch t, pháp nhân ho c ch th khác ch m d t mà h p ợ ế đ ng ph i do chính cá nhân, pháp nhân ho c ch th đó th c hi n. ồ ủ ể ự ặ ủ ể ệ ả ặ
ườ ệ ắ ả ự ọ ự ẽ ụ ớ ộ ụ ườ ợ ồ ữ ạ ợ c chuy n cho ng ể ư ẽ ứ ứ ấ ợ h th c hi n, không i có nghĩa v ph i t Đây là nh ng lo i h p đ ng b t bu c ng ồ ứ i khác. Ví d , A ký h p đ ng v i ho sĩ B v cho mình b c đ ạ ượ tranh; B ch a v xong thì không may b ch t; h p đ ng này s ch m d t vì b c tranh ẽ ế đó ph i do chính ho sĩ B v theo h p đ ng đã giao k t. ẽ ồ ế ị ồ ả ạ ợ
- H p đ ng b hu b , b đ n ph ỷ ỏ ị ơ ợ ồ ị ươ ng ch m d t th c hi n. ứ ự ệ ấ
ợ ể ự ệ ủ - H p đ ng không th th c hi n đ bên có th tho thu n thay th đ i t c do đ i t ố ượ ng khác ho c b i th ồ ng thi t h i. ượ ế ố ượ ồ ể ả ậ ng c a h p đ ng không còn và các ệ ạ ợ ườ ặ ồ
- Các tr ng h p khác do pháp lu t quy đ nh. ườ ậ ợ ị
1.1.17. Hu b h p đ ng ỷ ỏ ợ ồ
ề ả ồ ườ ỷ ỏ ợ ề ng thi ậ ệ ạ ặ ồ ỷ ỏ ệ ồ ợ t h i khi bên kia vi M t bên có quy n hu b h p đ ng và không ph i b i th ộ ph m h p đ ng là đi u ki n hu b mà các bên đã tho thu n ho c pháp lu t có quy ậ ả ạ đ nh. ị
t v vi c hu b , n u không ế ề ệ ỷ ỏ ế Bên hu b h p đ ng ph i thông báo ngay cho bên kia bi ồ ỷ ỏ ợ thông báo mà gây thi t h i thì ph i b i th ng. ả ệ ạ ả ồ ườ
ả ợ ợ ồ ồ ị th i ệ ự ừ ờ ả ế ế ả ả ả ậ c b ng hi n v t thì ph i tr b ng ti n. H u qu pháp lý là: khi h p đ ng b hu b thì h p đ ng không có hi u l c t ậ ỷ ỏ đi m giao k t và các bên ph i hoàn tr cho nhau tài s n đã nh n; n u không hoàn tr ể đ ượ ằ ả ả ằ ệ ề ậ
Bên có l i trong vi c h p đ ng b hu b ph i b i th ng thi t h i. ỗ ệ ợ ả ồ ỷ ỏ ồ ị ườ ệ ạ
1.1.18. Đ n ph ơ ươ ng ch m d t th c hi n h p đ ng ự ệ ợ ồ ứ ấ
ươ ứ ự ệ ế ấ ơ ồ ả M t bên có quy n đ n ph ề thu n ho c pháp lu t có quy đ nh. ng ch m d t th c hi n h p đ ng n u các bên có tho ợ ị ộ ậ ặ ậ
ng ch m d t th c hi n h p đ ng ph i thông báo ngay cho bên kia bi ự ệ ả ợ ồ ấ ứ ợ t ế ồ t h i thì ph i b i ươ ấ ệ ạ ứ ồ ả Bên đ n ph ơ v vi c ch m d t h p đ ng, n u không thông báo mà gây thi ề ệ ế ng. th ườ
ươ ứ ệ ấ ợ ồ ợ ị ơ ượ ể ậ ấ ậ ấ ế ụ ả ứ ừ ờ ệ th i đi m bên kia nh n đ ự ụ ụ ầ ng ch m d t th c hi n thì h p đ ng ồ H u qu pháp lý là: Khi h p đ ng b đ n ph ự ả c thông báo ch m d t. Các bên không ph i ch m d t t ứ ti p t c th c hi n nghĩa v . Bên đã th c hi n nghĩa v có quy n yêu c u bên kia thanh ề ệ ự toán.
Bên có l i trong vi c h p đ ng b đ n ph ng thi t h i. ỗ ệ ợ ị ơ ồ ươ ng ch m d t ph i b i th ứ ả ồ ấ ườ ệ ạ
1.1.19. Th i hi u kh i ki n v h p đ ng ở ệ ề ợ ồ ờ ệ
ờ ở ể ầ ự ế ả ấ ồ ệ ngày quy n và l ợ i quy t tranh ch p h p đ ng dân s là hai ợ ị i ích h p pháp c a cá nhân, pháp nhân, các ch th khác b ủ ủ ể ợ Th i hi u kh i ki n đ yêu c u Toà án gi ệ năm, k t ề ể ừ xâm ph m.ạ
c tính t ả ế t ho c ph i bi ế ể ượ ị ủ ề ị ờ ạ ả ế ợ ề ượ ể ị c b o v t ả ề ề ợ ủ t, vì h có th không bi ể ợ ủ i c a bên có quy n trong nhi u tr ườ ề ạ ủ ế ọ ề i quy t m c tiêu t ươ ụ ờ ạ ủ ọ ế ệ ở ờ ả ụ ể ế ng h p không bi ế ở ườ ợ ệ ạ ờ ừ Trong quá trình so n th o BLDS, có ý ki n đ ngh th i h n nêu trên c n đ ề ầ ạ ạ t quy n c a mình b vi ph m; th i đi m bên có quy n b vi ph m bi ặ ề ờ ị ạ i ích h p pháp c a cá nhân, pháp nhân, các ngày quy n và l n u tính th i đi m k t ể ừ ờ ế ợ ng h p ch th khác b xâm ph m, thì quy n l ạ ủ ể t quy n c a h đã b vi ph m. BLDS không đ ị ệ ố b ng cách tính ng t năm 2005 không th hi n ý ki n này, mà gi ự ằ ể ệ ế ạ i có quy n kh i ki n g p tr ng i th i h n c a th i hi u kh i ki n, c th : n u ng ặ ệ ở ề ệ ườ ị t quy n c a mình b t ho c không th bi khách quan, trong đó có tr ề ủ ể ế ặ xâm ph m, thì th i gian này cũng không tính vào th i h n c a th i hi u (đo n 3 kho n ả ạ ờ ờ ạ ủ 1 Đi u 161 BLDS năm 2005). ề
