Hướng dẫn chấm điểm môn ngữ văn hội thi học sinh giỏi duyên hải Bắc Bộ

Ộ

H I THI H C SINH GI Ọ

Ộ

Ả Ắ Ộ

NG CHUYÊN ƯỜ KHU V C DUYÊN H I B C B Ả Ắ

H I CÁC TR Ự

Ộ

Ỏ L N TH IV

I DUYÊN H I B C B Ứ

Ầ

ƯỚ

Ấ ố

ữ

NG D N CH M H Ẫ Môn: Ng văn (Kh i 11) (H ng d n ch m g m 03 trang) ấ ướ

ẫ

ồ

: N m v ng kĩ năng làm bài văn ngh lu n xã h i. Di n đ t trong sáng, b ộ ạ ễ ữ ố ị ậ

ắ i chính t

: Bài vi nh ng ý sau: ỏ ữ . ả t c n làm sáng t ế ầ

“chi c lá vàng” ế

ế ế ớ ứ ờ ờ ể ồ ạ ự ứ kh i cành cây s m h n th i gian mà nó có th t n t ơ r i kh i cái cây nó đã s ng lâu nay: ố ỏ ả ậ ỏ i, khi n cái g c ph i b t h i: ố

ế

ậ ề ế ề ự ơ ữ ỉ ườ

ỉ ế i và ủ ộ ờ c ý nghĩa cho cu c đ i

ộ ệ ế ệ ớ “chi c lá vàng” ả ỗ nhìn nh n v s ra đi c a mình: m n c . Đó là s thanh th n khi chi c lá đã tìm th y đ ấ ượ ng ch cho m t th h m i ra đ i. ờ

t s ng vì ng đ i: Ph i bi ấ ả ở ờ ế ố ể ượ

ệ ườ ộ ng cho m t l ề i khác, dám ch p nh n ậ ố t thòi, hy sinh v phía b n thân mình. Đó cũng chính là m t trong nh ng cách s ng ữ

i ườ s ng ộ ẽ ố ả ỗ

ự ố c s ng, đ ỗ ươ ượ ệ ạ

ượ ố ế ủ c yêu th ậ ề ừ ọ

ừ ự ồ ạ ượ i không ph i là s t n t ả ị ự ố ư ủ

ệ ủ ng trên cõi đ i này là ni m h nh phúc tuy t di u c a ờ ộ i trên th gian này. Vì v y, b t c ai cũng quý tr ng t ng giây t ng phút c a cu c ủ ấ ứ ườ c đo i đ ỗ ế ả “đi u quan tr ng không ph i ọ ư ề ằ

i l ườ ạ ừ ư ế ượ

ố i th c bao lâu mà là ế ườ ạ ố

, b ng phút, b ng năm…, đúng nh Bailey đã t ng nói ờ ằ chúng ta đã s ng nh th nào”. ố ươ ạ ẽ ố ươ ị ự ố ườ

ng yêu, vì s ti n b c a nhân lo i là m t ộ ữ ộ ủ ự ế c ni m vui, h nh phúc, ý nghĩa và giá tr s s ng c a b n ủ ả ượ ườ i i tìm đ ậ

ng cách đ con ng ể ấ ả ị ự ố ủ ả ữ ự ố ủ

ệ ữ “lá vàng” và “l c non”, ừ ố ệ

ể ớ

ậ ả ủ ụ ậ ứ

ủ ế ệ ế câu chuy n cũng đ a ra m t quy lu t c a s ư đó cái m i thay th cái cũ là đi u t ế ữ ế ệ ẻ ơ ộ ể ử ồ ầ ờ ả ả ề

ẩ

. D n ch ng ph i tiêu ư ứ ể ề ể ậ ẫ ẫ ả ỏ

ể

i ích c a b n thân mà s n sàng chà đ p lên m i giá tr t đ n l ấ ề i s ng v k , ch bi ị ỷ ỉ ế ế ợ ủ ả ố ố ẵ ạ ọ ị

i cho b n thân; thói b o th , không tin t ng vào ố ố ưở ủ ả

ả n lên… Câu 1 ( 8 đi m)ể I. Yêu c u v kĩ năng ầ ề c c rõ ràng, không m c l ắ ỗ ụ II. Yêu c u v n i dung ầ ề ộ 1. Phân tích khái quát câu chuy n: ệ - Câu chuy n nh n m nh đ n cách th c mà ệ ạ ấ b t” nó “t ỏ “Sao s m th ?”. ớ - Đi u quan tr ng h n n a là cách ọ “ch vào nh ng l c non” ự ộ ữ c a mình: t nguy n hy sinh đ nh ể ườ ự ủ 2. Bình lu n:ậ - Câu chuy n bi u t ệ c nh ng thi ữ ả đ kh ng đ nh ý nghĩa s s ng c a m i con ng ị ẳ ể - M i phút giây đ m i con ng ỗ đ i mình. Th nh ng, giá tr s s ng c a m i con ng ờ b ng gi ằ chúng ta s ng đ - L s ng c ng hi n, hy sinh vì nh ng ng ph ề thân… Ngay c khi ch p nh n hy sinh s s ng quý báu c a b n thân mình cũng là lúc con ng ự ố hóa giá tr s s ng c a mình trong s s ng c a nh ng th h ti p sau… b t t ấ ử ậ ủ ự - T m i quan h gi a ộ ộ ề ấ ế s ng: Cu c s ng là m t s phát tri n liên t c mà t y u. ộ ự ộ ố ố ở M i chúng ta c n ph i nh n th c rõ quy lu t đó đ tránh tr thành nh ng v t c n c a bánh xe ậ ở ỗ ể t đ t ni m tin và t o đi u ki n cho th h tr có c h i đ kh ng l ch s ; đ ng th i ph i bi ẳ ề ệ ạ ế ặ ị đ nh mình và thúc đ y xã h i ngày càng văn minh, ti n b . ế ộ ộ ị *(L u ý: M i lu n đi m trên đ u có phân tích d n ch ng đ làm sáng t ứ ỗ bi u, toàn di n, xác đáng) ệ 3. M r ng v n đ : ở ộ - Phê phán l c a s s ng… ủ ự ố i s ng tham quy n c v đ v l - Phê phán l ề ố ị ể ụ ợ th h tr , không t o đi u ki n cho th h tr v ệ ề ế ệ ẻ ế ệ ẻ ươ ạ

ự ầ

ự ế ộ t. Th h tr ph i bi ị i khác, vì s ti n b chung, trân tr ng cái ả ọ ấ ấ t s ng, ph n đ u ế ệ ẻ ế ố

i s ng đ p: vì ng ườ ẹ ầ c : C n xây d ng l 4.Bài h c rút ra ọ ng nh n, hi sinh l m i, bi ợ ườ ế ớ và c ng hi n sao cho x ng đáng v i nh ng gì đ ứ ố ố ố i ích cá nhân khi c n thi ớ ế ượ “trao, nh n”.ậ t nh ế ữ

ụ ả ầ

ể ấ t đáp ng t : Bài vi ứ ế ố t đáp ng đ : Bài vi ứ ế t các yêu c u trên. Hành văn có c m xúc, l p lu n thuy t ph c. ư ượ c nh ng ý c b n, h u nh không m c l ầ ậ ế ễ i v kĩ năng và di n ậ ắ ỗ ề ơ ả ữ

: Bài vi t ch trình bày đ c m t n a yêu c u v ki n th c, còn m c l i v kĩ năng ế ỉ ượ ộ ử ề ế ắ ỗ ứ ầ ề

t ch a hi u rõ v v n đ ho c không bi t cách l p lu n, m c l ế ề ặ ề ấ ư ể ế ắ ỗ ậ ậ ề ề i nhi u v kĩ

t l c đ hoàn toàn ho c h c sinh không vi t bài. III. Cách ch m đi m: - Đi m 7-8 ể - Đi m 5-6 ể đ t.ạ - Đi m 3-4 ể và di n đ t. ễ ạ - Đi m 1-2 : Bài vi ể năng và di n đ t. ễ ạ : Bài vi - Đi m 0ể ế ạ ề ặ ọ ế

t đúng ki u bài ngh lu n văn h c d ng c m nh n. Di n đ t trong : Vi ễ ạ ả ậ ạ ọ ể ế

ị ậ i chính t . ả ạ

ả : H c sinh có th trình bày nhi u cách sáng t o song c n đ m b o ề ạ ầ ả ọ

ố ụ ầ ữ ạ ề ộ ơ ả

ệ

ả

Câu 2 (12 đi m)ể I. Yêu c u v kĩ năng ầ ề sáng, b c c m ch l c, rõ ràng. Không m c l ắ ỗ II. Yêu c u v n i dung ể c nh ng ý c b n sau: đ ượ i thi u chung v : 1. Gi ề ớ - Tác gi ẩ - Nhân v t Chí Phèo, các chi ti t đã nêu trong đ bài: hình nh n ề ả ướ ủ c m t và cái khóc c a ắ , tác ph m. ậ ế

ữ ế

ấ ệ

Chí Phèo trong nh ng s ki n liên quan đ n Th N . ị ở ự ệ 2. C m nh n v các chi ti t: ế ậ ề ả t th nh t: a. Chi ti ứ ấ ế * Hoàn c nh xu t hi n: ả c Th N chăm sóc b ng bát cháo hành: Khi đ ằ

ị ở ữ ổ ậ ề

ướ ặ ỉ

c và b c m n ng, lúc này t nh táo, bu n, cô đ c. ạ ấ ộ ấ “H t ng c nhiên, h n th y ắ ạ

ữ ị ở ị ả i v i bát cháo hành - làm cho Chí r t ng c nhiên. t” ượ - Sau nh ng năm dài tha hoá, sau nh ng đau kh , v t vã tri n miên… - Chí g p g Th N đêm tr ồ ỡ ặ - Th N tr l ế ị ở ở ạ ớ n ư ươ ướ ắ

m t hình nh * Ý nghĩa:

- Đó là n c m t c a s xúc đ ng chân thành tr ộ ướ ầ c vi c chăm sóc c a Th N - vì l n ủ ị ở ệ

đ u tiên trong cu c đ i h n đ ầ

ắ ủ ự ướ ộ ờ ắ ượ ấ ắ ặ

c cho. ệ ứ gi ệ

- N c m t lúc này là d u hi u tr v c a nhân tính - m c dù đó là tín hi u nh bé, d u ấ ỏ ệ trong tâm h nồ ư ầ c ch p ch ng đ u c tr l ữ ở ạ ệ ng thi n ậ ướ ườ

t châu ch ng c t b n ch t l ấ ươ ấ ả i, nh ng b i làm ng ượ ữ i … ướ ở ề ủ hi u ban đ u c a s th c t nh. Là th ọ ầ ủ ự ứ ỉ Chí Phèo, s h i h p dù r t mong manh đ ự ồ ộ ấ tiên t ườ ỉ ế ậ ề ớ ế

ị ở ườ ủ

ừ ế ự ả ứ ệ ộ

ki p qu , ki p v t v v i ki p ng i chân - S xúc đ ng này c a Chí càng nâng cao ý nghĩa hành đ ng c a Th N : Tình ng ộ thành, gi n d nh ng có s c m nh di u kì, có giá tr th c t nh, c u v t m t nhân cách đang b tha ị ị ư hóa- cho nên ngay sau đó Chí t ị ứ ỉ ạ c m th y “ m t cái gì n a gi ng nh là ăn năn” ữ ự ả ộ ủ ứ ớ ư ấ ộ ố

t c vi c làm giàu tình ng ệ ộ

ị i c a Th i vi ướ c nh ng tín hi u th c t nh nhân tính c a Chí Phèo. Mu n chia s ni m vui ủ i đ c cũng xúc đ ng tr ườ ọ ệ ườ ủ ẻ ề ố ả

ộ ủ ộ ấ ứ ỉ ộ ờ ủ

ườ ế : Ng * Thái đ c a ng N . C m đ ng tr ở ữ ướ nh bé mà r t có ý nghĩa này trong cu c đ i c a Chí. ỏ b. Chi ti ấ ệ : * Hoàn c nh xu t hi n ch i: Khi b Th N t t th hai: ứ ế ả ị ở ừ ố ị

c hoàn - Sau năm ngày s ng cùng Th N ; Chí Phèo đang c g ng th c hi n mong ướ ố ệ ị ở

ự i”… ng qua con đ ớ ố ườ l ươ

ắ - Bà cô Th N không đ ng ý (đ nh ki n xã h i). Th N sang nhà c tuy t Chí Phèo. H n ộ ệ

H n ôm m t khóc r ng r c.” ứ ố ắ ể ư ự ặ ườ ị ở ồ ố ắ ng s ng cùng Th N - đ ể “làm hòa v i m i ng ọ ị ở ế u nh ng càng u ng càng t nh. “ ỉ ố ị ở ị ư

t cùng c a tinh th n - ti ng khóc l n, ti ng khóc trong t nh táo có ý ỉ ớ ầ ế ế ủ ớ ộ

ổ ắ ế ố ậ

ế ủ

ệ ọ ậ ả ng thi n đã đóng l ượ ự ấ i m t cách phũ phàng… ươ ủ ồ ệ

ấ ng, con đ ổ ặ cáo đ nh ki n xã h i - nó là ch ng ế ộ

ế ố ố c s ch m h t c a hy v ng ọ ộ ị ng… ươ

ng c m, xót xa cho s ph n oan nghi ậ ả

i ố ữ ị

ệ ủ ườ ụ ể ườ nh ng con ng ữ ủ ồ ậ ữ ế ị t c a Chí. Đ ng th i căm ờ ồ i c th …Ngày nay v n còn ẫ i trót l m l … ầ ỡ

t n ọ ướ ư

ả ng t ể ệ ớ ữ c m t, hay cái khóc, nh ng trong m i hoàn c nh khác nhau chúng mang nh ng ỗ i th hi n giá tr hi n th c và t đó đ u h ề ướ ị ệ ự ế ả

i nông dân, hi n th c xã h i đen t i không ồ hi u ra, t c gi n, bu n, u ng r ượ ậ ứ * Ý nghĩa: - Đây là tr ng thái đau đ n t ạ th c v b n thân. ứ ề ả - Ti ng khóc mang nhi u s c thái: Cay đ ng, đau kh , tuy t v ng, ăn năn, h i h n… ề ắ - Đây cũng là d u hi u đ nh đi m c a bi k ch - Chí c m nh n đ ị ỉ ể ệ ng tr v c ng đ ng l hoàn l ạ ươ ở ề ộ ườ - N i đau kh này c a Chí cũng chính là ti ng nói gián ti p t ế ủ ỗ ng cu i cùng gi t ch t nh ng tâm h n b tha hóa mu n hoàn l đ ữ ế ồ ị ế ố ườ ườ ế : Th t i vi * Thái đ c a ng ươ ộ ủ gi n đ nh ki n c h , c ng nh c đang t n t ắ ồ ạ ở ổ ủ ứ ế nh ng đ nh ki n nh th c n tr s tái h p c ng đ ng c a nh ng con ng ợ ộ ở ự ư ế ả 3. Đánh giá khái quát. a. Cùng là gi ắ s c thái và ý nghĩa khác nhau. Song c hai chi ti ắ nhân đ o c a tác ph m ẩ ả ườ ủ ự ệ ậ ả ộ ố

cho con ng c làm ng ạ ủ - Góp ph n ph n ánh s ph n bi th m c a ng ố i ườ ầ i đ ườ ượ

t đ p c a con ấ ố ẹ ủ ả ẳ ả

- Dù trong hoàn c nh nào nhà văn v n phát hi n và kh ng đ nh b n ch t t ẫ i lao đ ng. Nó không d dàng b h y ho i, hay m t đi - đó là ni m tin mang tính nhân văn. ệ ấ ị ề ộ ễ ườ ạ

ộ ể ủ ọ ế ậ ặ t ngh thu t đ c ệ

ệ ậ ố ả ộ ứ ế

ng t : H ộ ố ủ ữ ể ậ t t ế ươ ự ộ

ng ị ủ b. Đây cũng là góc đ bi u hi n tài năng c a nhà văn trong vi c l a ch n chi ti ệ ự n i tâm nhân v t s ng đ ng, giàu s c thuy t ph c… s c và miêu t ụ ộ ắ ( Có th liên h v i m t s nhân v t khác c a Nam Cao cũng có nh ng tình ti ệ ớ ờ ừ ); Lão H c ạ ( Lão H cạ ) (Đ i th a

ể t đáp ng t ứ ố ẫ t các yêu c u trên. Hành văn có c m xúc, l p lu n rõ ràng, d n ầ ả ậ ậ

III. Cách ch m đi m: ể ấ : Bài vi - Đi m 10-12 ế ch ng thuy t ph c… ụ ế ứ

: Bài vi ế t đáp ng đ ứ ượ c nh ng ý c b n, h u nh không m c l ầ ơ ả ắ ỗ ề ễ i v kĩ năng và di n ữ ư

: Bài vi t ch trình bày đ c m t n a yêu c u v ki n th c, còn m c l i v kĩ năng ế ỉ ượ ộ ử ề ế ắ ỗ ề ứ ầ

l i các tình ti t. Di n đ t và kĩ năng ế t ch a hi u rõ v v n đ , ch y u k l ề ấ ề ủ ế ể ể ạ ư ể ế ễ ạ

: Bài vi ị ậ ế ế

ữ

ế

ẫ

ầ ơ ả ủ ướ

ạ

ẫ

ả c đ m ý cho đi m mà ph i chú ý đúng m c t

t l c đ hoàn toàn ho c h c sinh không vi t bài. - Đi m 7-9 ể đ t.ạ - Đi m 4-6 ể và di n đ t. ễ ạ - Đi m 1-3 ể t văn ngh lu n y u. vi : Bài vi - Đi m 0ể ế ạ ề ặ ọ ế