Jorma Ollila và Nokia Đưa thế giới đến gần nhau - phần 2

Chia sẻ: Angle Angel | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

107
lượt xem 22
download

Jorma Ollila và Nokia Đưa thế giới đến gần nhau - phần 2

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Các lý thuyết xuất phát từ Nokia trong thời kỳ Ollila đã được nghiên cứu chính quy và không chínhq uy, riêng cá nhân ông, các thành quả đã đưa ông đến cả tá chức vụ cao cấp trong các tập đoàn hàng đầu thế giới như Shell, General Motor. Ông là một CEO chuyên nghiệp hàng đầu thế giới. Câu chuyện về một CEO huyền thoại chắc chắn là hữu ích cho công cuộc hình thành thế hệ CEO chuyên nghiệp ở Việt Nam. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Jorma Ollila và Nokia Đưa thế giới đến gần nhau - phần 2

Chûúng 1. ÀI THEO NIÏÌM TIN CUÃA CHÑNH MÒNH Haäy mang Internet vaâo tuái aáo cuãa tûâng ngûúâi. Jorma Ollila 22 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 23
Thaáng 9.1984, CEO àöìng thúâi laâ chuã tõch höåi àöìng quaãn trõ Nokia, ngaâi Kari Kairamo múâi nhaâ taâi chñnh Jorma Ollila cuãa Citibank tham dûå möåt cuöåc hoåp cuãa cöng ty. GIA NHÊÅP VÛÅC THÙÈM NOKIA Vaâi thaáng sau, Ollila quyïët àõnh ruát khoãi nhaâ taâi chñnh khöíng löì Citibank cuãa phûúng Têy vaâo nùm Nùm 1998, Business Week hoãi Jorma Ollila vïì sûå 1985 àïí gia nhêåp Nokia – möåt cöng ty nöåi àõa. Sau kiïån öng àûúåc choån laâm CEO cho Nokia – möåt têåp ba nùm tham gia laänh àaåo Citibank taåi Phêìn Lan àoaân cöìng kïình vúái 11 ngaânh kinh doanh, àang vúái vai troâ thaânh viïn höåi àöìng quaãn trõ, cöång vúái bïn búâ vûåc phaá saãn. thúâi kyâ úã Luên Àön, Ollila àaä laâm viïåc cho Citibank Stephen Baker: Laâm thïë naâo öng àûúåc choån vaâo töíng cöång gêìn 8 nùm. Gêìn troån möåt thêåp niïn, thúâi võ trñ haâng àêìu nùm 1992? gian quaá àuã àïí Ollila biïët caách thûác cuãa thõ trûúâng Jorma Ollila: Töi àaä rêët ngaåc nhiïn khi àûúåc àïì phûúng Têy. baåt vaâo võ trñ àoá. Töi àaä khöng chuêín bõ gò caã. ÚÃ Nokia, öng chó giûä vai troâ phoá chuã tõch möåt böå Stephen Baker: Vêåy thò öng àaä laâm gò àêìu tiïn? phêån vïì quan hïå quöëc tïë. Nïëu phaãi so bò danh Jorma Ollila: Khi àoá, töi àaä vaâ àang àiïìu haânh voång vaâ àõa võ thò roä raâng öng àaä choån phña keám viïåc saãn xuêët (taåi cöng ty con) àiïån thoaåi di àöång. hún – möåt cöng ty nöåi àõa. Dûúâng nhû chûa bao giúâ Nhûäng kiïën thûác kinh doanh àaä giuáp töi tûå tin noái öng giaãi thñch cho sûå lûåa choån naây, möåt lûåa choån rùçng chuáng töi seä àûa cöng ty trúã thaânh doanh àaä laâm cho võ thïë quöëc tïë cuãa caá nhên öng giaãm nghiïåp viïîn thöng. Töi àaä ài àïën kïët luêån, thêåm chñ búát. Chó coá thïí àoaán rùçng, öng àaä choån Nokia vò coân kïët luêån caã trûúác khi àûúåc àïì baåt rùçng, khi àún giaãn rùçng àoá laâ möåt phêìn àêët nûúác cuãa öng. chuáng ta laâm àuáng, thò chuáng ta coá thïí trúã thaânh Luác naây, Nokia coá àïën 11 phên nhaánh àûúåc töí möåt tay chúi lúán. Töi nhúá, töi àaä noái seä laâm àiïìu chûác thaânh möåt khöëi döìn sûác vaâo böën lônh vûåc naây vúái höåi àöìng quaãn trõ, möåt khi töi trúã thaânh cöng nghiïåp: àiïån tûã; dêy caáp vaâ thiïët bõ viïîn CEO. Vaâ töi nhòn thêëy nhiïìu gûúng mùåt trong söë thöng; giêëy, nùng lûúång vaâ hoáa chêët; cao su vaâ vêåt hoå toã ra rêët cûúng quyïët (àöìng yá vúái yá tûúãng àoá). liïåu saân nhaâ. Ollila àaä gia nhêåp Nokia ba nùm trûúác àoá, sau Sau möåt nùm laâm quan hïå quöëc tïë, Ollila àûúåc khi tûâ boã võ trñ cao úã ngên haâng Citibank cuãa Myä böí nhiïåm võ trñ phoá chuã tõch taâi chñnh cao cêëp, taåi Phêìn Lan. nùm 1986. 24 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 25
Luác naây, Nokia bùæt àêìu coá thïm lônh vûåc maáy Ollila àûúåc böí nhiïåm trúã laåi laänh àõa taâi chñnh quen tñnh, maáy nhùæn tin, àöì àiïån gia duång vaâ àiïån thoaåi thuöåc, vúái vai troâ giaám àöëc taâi chñnh cuãa Nokia - di àöång thïë hïå sú khai nhêët. Nhaâ laänh àaåo Nokia, lônh vûåc rêët cêìn thiïët àöëi vúái Nokia luác naây. Noái rêët Kairamo – ngûúâi maâ àïën têån ngaây nay vêîn coá möåt cêìn thiïët laâ búãi vò, luác naây hai cöí àöng lúán nhêët võ trñ àûúåc kñnh troång trong loâng ngûúâi Phêìn Lan cuãa Nokia laâ hai ngên haâng nhaâ nûúác haâng àêìu – àaä laâm viïåc cêåt lûåc nhû thïí öng khöng chõu àûúåc Phêìn Lan, SYP vaâ KOP, cuâng vúái cöng ty baão hiïím tû thïë nhoã nhoi cuãa àêët nûúác öng luác bêëy giúâ. Àïí lúán nhêët Phêìn Lan laâ Pohjola àang kiïím soaát têåp àaåt àûúåc con àûúâng àiïån tûã vaâ àiïån thoaåi khaá múái àoaân vúái 40% töíng söë cöí phêìn. Mong muöën cuãa caác meã, öng thûåc hiïån liïn tuåc nhûäng cuöåc mua vaâ baán cöí àöng naây khöng phaãi luác naâo cuäng àöìng thuêån caác cöng ty, saát nhêåp vaâ liïn minh. vúái chiïën lûúåc taái troång têm cuãa ban giaám àöëc. Kairamo cuäng liïn doanh vúái möåt cöng ty nhoã Kairamo muöën giaãm caác lûåc caãn trïn cûãa ngoä múã cuãa Phêìn Lan chùèng tiïëng tùm gò laâ Mobira chuyïn ra chêu Êu cuãa Nokia. Àoá laâ cöng viïåc thûåc sûå vïì saãn xuêët ti-vi. Nùm 1979, Nokia vaâ Mobira bùæt khoá bïn trong höåi àöìng quaãn trõ. Nokia cêìn möåt tay liïn doanh saãn xuêët àiïån thoaåi di àöång – thö ngûúâi biïët caách, rêët biïët caách vaâ àuã tinh tûúâng àïí sú, nùång 5kg duâng trong xe húi. vûúåt qua tònh thïë àoá. Àêy chñnh laâ kyã nguyïn àiïån tûã cuãa Nokia. Àiïån Jorma Ollila laâ lûåa choån töët nhêët vaâo luác àoá cuãa thoaåi di àöång vêîn sú khai vaâ ñt àûúåc chuá yá trong Kairamo. Nhûäng nùm thaáng du hoåc vaâ laâm thuï têåp àoaân. Tuy nhiïn, ngay vúái haâng àiïån tûã nhû trong nghïì taâi chñnh cao cêëp cuãa Ollila coá dõp thi ti-vi chùèng haån, thõ trûúâng cuãa Nokia vêîn chûa ra thöë. khoãi Têy Êu, chûa phaãi laâ tiïëng noái haâng àêìu cuãa Ollila àaä nhanh choáng mang vïì cho Nokia nguöìn chêu Êu. vöën 800 triïåu fim (àún võ tiïìn tïå cuãa Phêìn Lan), Nhòn chung, Nokia khi àoá laâ möåt têåp àoaân cöìng bùçng caách phaát haânh cöí phiïëu trïn saân giao dõch kïình vúái 11 phên nhaánh, coá khúãi sùæc úã caác phên chûáng khoaán chûá khöng vay tûâ chñnh ngên haâng nhaánh àiïån thoaåi, caáp vaâ viïîn thöng. Ollila gia naâo. Baâi toaán quyïët àõnh cuãa Kairamo àaä àûúåc giaãi. nhêåp Nokia vaâ rúâi xa lônh vûåc taâi chñnh àïí phuå Taác giaã cuãa àaáp aán àoá luác naây àaä laâ möåt ngûúâi giaâ traách cöng viïåc quan hïå quöëc tïë – núi maâ öng àaä dùån kinh nghiïåm vaâ tûâng traãi trong cuöåc söëng, àoá tranh luêån vaâ cho rùçng khoá khùn cuãa têåp àoaân laâ nùm 1988 vaâ Ollila úã tuöíi 38. Viïåc laâm naây coá àang nùçm úã àoá. hai giaá trõ lúán. Möåt laâ, noá àaãm baão nguöìn vöën àïí Song, chûa àêìy möåt nùm sau, tûác nùm 1986, Nokia thûåc hiïån nhûäng thûúng vuå mua laåi Standard 26 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 27
Elektrik Lorentz, Ericsson Data vaâ Oceanic. Caã ba rúi. Nhûäng con phöë Espoo trùæng xoáa. Truå súã Nokia cöng ty naây giuáp Nokia thûåc hiïån cuöåc baânh nùçm bïn mùåt võnh àoáng bùng. Caái chïët cuãa võ chuã trûúáng trong lônh vûåc àiïån tûã vaâ viïîn thöng. Hai laâ, tõch taâi nùng naây dûúâng nhû khöng gêy nhiïìu nguöìn vöën cuãa Nokia gêìn nhû laâ tùng gêëp àöi, búãi ngaåc nhiïn trong cöng ty vò nhû baån beâ öng àaä trûúác khi Ollila àem vïì 800 triïåu fim, thò vaâo nùm thêëy trûúác àoá öng rúi vaâo tònh traång cùng thùèng. 1987 töíng söë vöën cöí phêìn trong Nokia cuäng chó Nhûng àïën têån höm nay, nguyïn nhên khiïën öng àaåt 1 tó fim. Ba laâ, lêìn àêìu tiïn Nokia xuêët hiïån tûå kïët thuác àúâi mònh vêîn laâ möåt bñ êín. Ngûúâi ta chó thaânh cöng trïn saân giao dõch quöëc tïë bao göìm coá thïí àoaán rùçng, ngûúâi kyä sû lêm nghiïåp naây àaä Stockholm cuãa Thuåy Àiïín, New York cuãa Myä, Luên têåp trung quaá mûác àïí àêíy möåt töí húåp kinh doanh Àön cuãa Anh, Paris cuãa Phaáp vaâ saân giao dõch kïình caâng vïì phña trûúác, vúái möåt têìm nhòn rêët xa, chûáng khoaán Frankfurt cuãa Àûác. Nghôa laâ Nokia coá àêìy khaát voång nhûng laåi phaãi thûåc hiïån noá trong mùåt taåi nhûäng trung têm huy àöång vöën sêìm uêët böëi caãnh khuãng hoaãng nhiïn liïåu dêìu lûãa noáng nhêët cuãa thïë giúái tû baãn. Cêìn nhúá laåi möåt chuát àïí nhû caái phoâng sauna. Nokia khöng thïí ài nhanh thêëy roä giaá trõ cuãa viïåc naây, laâ khi àoá Nokia chûa vaâ maånh hún nhû öng muöën. coá tiïëng tùm gò. Jorma Ollila luác naây múái úã tuöíi 38, chûáng kiïën Laâm thïë naâo àïí baán cöí phiïëu trïn chúå chûáng sûå ra ài bi thaãm cuãa möåt võ sïëp taâi nùng. Kinh khoaán thïë giúái? Khêíu hiïåu àûúåc duâng cho chiïën doanh roä raâng khöng àún thuêìn laâ chuyïån kiïëm dõch naây laâ “Haäy trúã thaânh möåt ngûúâi súã hûäu chêu tiïìn, noá roä neát nhû loâng yïu nûúác vêåy. Dûúâng nhû, Êu”. Chiïën dõch cuãa Ollila bùçng caách baán “súã hûäu àïí ài nhanh trïn con àûúâng xa, hoaâi baäo vaâ têìm chêu Êu” roä raâng àaä àem laåi hiïåu quaã. Hiïåu quaã nhòn thöi chûa àuã, Nokia cêìn möåt ngûúâi àuã khaã nhiïìu mùåt, tûâ thõ trûúâng àïën nöåi böå cöng ty. Möåt nùng àïí leâo laái noá. Nokia vúái nhûäng cuá rúi nhanh cöng, àöi ba viïåc, nhêët laâ àaåt àûúåc niïìm tin cuãa trong lônh vûåc àiïån tûã vaâ caác ngaânh cöng nghiïåp nhên viïn – nhûäng ngûúâi Phêìn Lan bùæt àêìu khao nùång theo truyïìn thöëng khaác àaä khiïën cho cöng ty khaát coá möåt võ thïë cao hún trong mùæt quöëc tïë, do rúi vaâo caãnh núå nêìn. Möåt cöng ty bõ núå ngêåp àêìu Kairamo khúi gúåi. trïn thõ trûúâng chûáng khoaán chñnh laâ nguy cú bõ Giûäa luác vûâa huy hoaâng nhúâ vúái têìm tay àïën têån ngûúâi khaác mua, bõ thön tñnh. Myä, Nokia laåi phaãi nhêån möåt àoân àau àúán: Chuã Ngay sau caái chïët cuãa Kairamo, Simo S. Vuorileto tõch kiïm CEO Kari Kairamo tûå saát taåi nhaâ riïng. trúã thaânh ngûúâi kïë nhiïåm vaâo muâa xuên nùm Àoá laâ thaáng 12.1988. Phêìn Lan im lòm trong tuyïët 1989. Öng naây, tiïëp bûúác ngûúâi tiïìn nhiïåm xêëu söë 28 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 29
bùçng caách laâm goån têåp àoaân laåi chó coân 6 nhoám lônh vûåc, thay vò 11. Àoá laâ àiïån tûã, dûä liïåu, àiïån thoaåi di àöång, viïîn thöng, dêy caáp vúái thiïët bõ vaâ cöng nghiïåp cú baãn. Öng tiïëp tuåc ài theo con OLLILA CHAÅM VAÂO ÀIÏÅN THOAÅI DI ÀÖÅNG àûúâng cuãa ngûúâi ài trûúác laâ têåp trung vaâo cöng nghïå cao, loaåi boã ngaânh cao su, giêëy, göî saân khoãi Jorma Ollila miïu taã vúái phoáng viïn cuãa Business Nokia. Vaâ öng tiïëp tuåc quöëc tïë hoáa Nokia maånh Week (10.8.1998) nhûäng linh caãm cuãa mònh vïì hún nûäa bùçng caách àêíy maånh vöën maåo hiïím vúái tûúng lai: nhiïìu cöng ty, chùèng haån nhû Tandy cuãa Myä vaâ “Haäy tûúãng tûúång, têët caã thöng tin trïn thïë giúái Matra cuãa Phaáp – caã hai àaåi gia naây cuâng àöìng yá bao göìm tiïëng noái cuãa con ngûúâi, hònh aãnh, phim, àïí Nokia saãn xuêët àiïån thoaåi di àöång cho hai thõ êm nhaåc, tin tûác vaâ moåi thûá coá trïn Internet – têët trûúâng Myä vaâ Phaáp. Cuäng trong nùm 1989, Ollila caã àïìu coá thïí coá àûúåc trong möåt thiïët bõ cúä nhoã.” àûúåc böí nhiïåm vaâo chûác vuå khaác cao hún: Phoá Nokia àaä chinh phuåc toaân cêìu vúái trñ tûúãng chuã tõch höåi àöìng quaãn trõ. tûúång àoá cuãa möåt doanh nhên chûa nöíi tiïëng. Àoá Ngaây Vuorileto nhêåm chûác laâ muâa xuên êëm aáp cuäng laâ khaát voång cuãa con ngûúâi trong caách thûác nhûng nhûäng bûúác ài tiïëp theo cuãa öng vêîn chó giao tiïëp vúái nhau. àem laåi möåt muâa àöng daâi aãm àaåm trong kinh Cho àïën àêìu thêåp niïn 90, nïìn kinh tïë Phêìn Lan doanh. Laäi roâng cuãa Nokia tiïëp tuåc “àiïu taân” vêîn ò aåch. Kairamo àaä chïët bñ êín vúái sûå nghiïåp lúán trong suöët nùm 1989 vaâ tiïëp tuåc “rúi laã taã” nhû laá nhûng chûa thaânh. Têåp àoaân Nokia thò àang chïët phong muâa thu trong nùm sau àoá. Nokia vaâng uáa. dêìn. Têìm nhòn cuãa nhaâ laänh àaåo Kairamo àaä àûa Möåt ngaây muâa xuên nùm 1990, Vuorilehto goåi Nokia thaânh cöng vïì phña Têy Êu, vúái daâi ra Bùæc cho Ollila àïí hoãi rùçng, nhaâ taâi chñnh cuãa Nokia coá Myä vaâ duy trò thõ trûúâng Liïn Xö nhûng kïët quaã laåi muöën chõu traách nhiïåm laänh àaåo Nokia Moblie ngûúåc laåi vaâ cuöëi cuâng laâ caái chïët bñ êín. Coá veã nhû Phone hay khöng? Nokia quaá öm àöìm trong möåt tònh thïë nhû vêåy. Têët Ollila traã lúâi qua àiïån thoaåi: “Öng xem, àoá khöng caã tröån laåi vúái nhau nhû möåt múá boâng bong, vaâ, noá phaãi laâ nhiïåm vuå dïî daâng nhûng töi nghô laâ töi seä chúâ àúåi möåt ai àoá khöng chó nhòn xa tröng röång laâm viïåc àoá. Àûúåc àêëy!”. Vaâ Ollila “seä laâm viïåc àoá” maâ nhêët àõnh phaãi àuã khaã nùng gúä möëi tú boâng chó thöng qua möåt cuöåc thûúng lûúång trïn àiïån bong. thoaåi nhû vêåy maâ thöi. 30 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 31
Möåt ngaây nùm 1991, khi nhaâ taâi chñnh Ollila – Àoá laâ bûác tranh laånh ngùæt vaâo àêìu thêåp niïn 90 ngûúâi tûâng thaânh cöng lúán trong suöët taám nùm úã cuãa thïë kyã XX. Citibank – àang loay hoay úã xûúãng saãn xuêët àiïån Àiïìu gò àaä xaãy ra cho Phêìn Lan vaâ Nokia? Khúãi thoaåi, tiïëp tuåc chûáng kiïën möåt vûåc thùèm taâi chñnh àêìu, sûå tan raä cuãa Liïn Xö àaä laâm kinh tïë Phêìn Lan khi têåp àoaân löî àïën mûác kyã luåc, 102 triïåu àöla Myä. mêët gêìn 1/3 töíng kim ngaåch xuêët khêíu – chñnh Giûäa luác àoá, Jorma Ollila àûúåc Vuorilehto goåi lïn xaác laâ 25%. Àiïìu naây coá nghôa laâ haâng loaåt nhaâ maáy tûâ xûúãng àiïån thoaåi vúái chó möåt lúâi thaách àöë khùæc ngûng trïå, haâng chêët àöëng trong kho chûa baán kõp nghiïåt: vúái hïå thöëng thûúng maåi bõ giaán àoaån. Búãi vò Nokia “Anh chó coá saáu thaáng àïí traã lúâi nïn baán hay laâ möåt phêìn cuãa nïìn kinh tïë Phêìn Lan thïë nïn àïën giûä laåi cöng viïåc laâm ùn cuãa mùåt haâng àiïån thoaåi lûúåt noá bõ àúåt bùng giaá bao phuã. Nokia chïånh di àöång.” choaång trong höë sêu taâi chñnh, núå nêìn. Jorma Ollila chó mêët böën thaáng àïí àûa ra cêu traã Àêy laâ luác Ollila coá thïí nhòn thêëy, cûá trong 100 lúâi: ngûúâi thò coá 13 ngûúâi mêët viïåc. Con söë cuå thïí hún “Chuáng ta seä khöng baán cöng viïåc kinh doanh seä cho thêëy töëc àöå thêët nghiïåp tùng àïën choáng mùåt: naây cho ai caã.” Àêìu nùm 1990, khi Ollila bûúác vaâo xûúãng àiïån Àïën nay, khöng nghi ngúâ gò nûäa vò thûåc tïë sau thoaåi söë ngûúâi mêët viïåc úã nûúác naây laâ 3%, chó böën àoá àaä chûáng minh, cêu noái naây àaä laâm nïn söë nùm sau thöi con söë thêët nghiïåp laâ 16% - gêëp nùm phêån cuãa Nokia. lêìn. Vaâ töíng saãn phêím caã nûúác laâm ra suåt xuöëng Nhûng möåt àúåt bùng giaá múái laåi traân àïën trïn xûá 6%. Trïn website cuãa Böå Ngoaåi giao Phêìn Lan, caác súã sauna. Àoá laâ cuöåc khuãng hoaãng dêîn àïën tan raä taác giaã Tommi Melender vaâ Eljas Repo(*) viïët vïì thúâi Liïn Xö, keáo theo laâ nhûäng thay àöíi chñnh trõ úã kyâ naây: Töíng thu nhêåp quöëc dên giaãm suát, söë Àöng Êu vaâ biïën àöång taåi nûúác Àûác, àêìu nhûäng lûúång cöng ty tuyïn böë phaá saãn àaåt mûác kyã luåc vaâ nùm 1990. Cuöåc khuãng hoaãng lúán nhêët sau chiïën toaân böå hïå thöëng ngên haâng rúi vaâo tònh traång tranh laånh naây àaä laâm cho thõ trûúâng giöëng nhû khuãng hoaãng. Vaâ rùçng “àoá laâ cuöåc suy thoaái àùåc àúåt bùng haâ phuã suöët thêåp niïn cuöëi cuâng cuãa thïë biïåt nghiïm troång trong lõch sûã thïë giúái cöng kyã XX. Phêìn Lan vaâ caác nûúác Bùæc Êu bõ keåt trong nghiïåp hoáa”. Mùåc duâ, nhiïìu cöng ty àûa nïìn thõ trûúâng suy thoaái àoá. Niïìm hy voång cuãa Phêìn thûúng maåi cuãa mònh vïì phña têy – tûác thõ trûúâng ________________ Lan vaâo Nokia vïì mö hònh àöíi múái vûâa loáe lïn àaä * Repo laâ töíng biïn têåp cuãa túâ Arvopaperi, taåp chñ haâng àêìu cuãa Phêìn gùåp ngay thûã thaách. Lan daânh cho caác nhaâ àêìu tû chûáng khoaán. 32 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 33
tû baãn vaâ tònh hònh coá àúä hún. Trong söë àoá coá coá veã gò laâ aãm àaåm nhû sûå aãm àaåm vêy quanh nïìn Nokia, vúái chñnh thõ trûúâng àiïån thoaåi di àöång. kinh tïë maâ ngûúåc laåi, öng thöíi vaâo böå phêån nghiïn Ngûúâi Phêìn Lan vaâ ngûúâi cuãa Nokia giöëng nhû cûáu möåt luöìng khöng khñ múái, vúái quyïët àõnh “haäy vûâa tûâ phoâng sauna quaá noáng cuãa khuãng hoaãng lao vaâo hïå tiïu chuêín kyä thuêåt söë vûâa ra àúâi taåi dêìu lûãa lao thùèng xuöëng caái höì bùng giaá cuãa chêu Êu, goåi laâ GSM”. Möåt caách thûác maånh meä nhû khuãng hoaãng múái. Khöng coá möåt khoaãng nghó naâo vêåy laâm nhiïìu nhên viïn thoaát khoãi voâng uã ruä vaâ àïí thñch nghi. Niïìm tin vïì doanh nghiïåp vûún lïn tin vaâo tûúng lai. Fortune goåi àoá laâ “dêëu êën nghïì têìm quöëc tïë dïî daâng lung lay. nghiïåp” cuãa Ollila. Coân baãn thên öng, ngûúâi nùæm Giöëng nhû caách cuãa ngûúâi lñnh àûúåc huêën luyïån trong tay nhûäng têëm bùçng danh giaá laåi noái rùçng: àïí lao thùèng xuöëng höì bùng giaá maâ vêîn sinh töìn, “Nokia laâ trûúâng àaåi hoåc cuãa töi”. Mûúâi nùm sau, Ollila lao thùèng vaâo laänh àõa maâ “töi khöng phaãi laâ ngûúâi ta seä chûáng kiïën cêu noái naây cuãa öng caã chuyïn gia kyä thuêåt”. Fortune 1.5.2000 cho biïët, trong nghôa àen cuãa noá – khi Ollila àûúåc trao hai khi Ollila tiïëp quaãn cöng ty con beá nhoã chuyïn vïì bùçng tiïën sô danh dûå taåi Helsinki. àiïån thoaåi, noá àang rïåu raä. Chó chûa àêìy möåt giúâ Nhû chuáng ta coá thïí nhúá vïì thúâi gian trûúác, àiïån sau khi nhêån nhiïåm vuå múái, Ollila àaä rúâi töíng thoaåi di àöång khöng phaãi laâ ûu tiïn söë möåt trong haânh dinh àïí àïën thùèng cöng xûúãng taåi thõ trêën chiïën lûúåc àùåt troång têm cuãa Kairamo. Àoá laâ kyã Salo. Viïåc àêìu tiïn laâ öng lùæng nghe nhên viïn noái. nguyïn troång têm àiïån tûã vaâ àiïån thoaåi di àöång Sûå xuöëng cêëp cuãa toaân têåp àoaân vaâ bêìu khöng khñ chó laâ möåt trong têët caã moåi thûá àa daång hoáa maâ aãm àaåm cuãa nïìn kinh tïë àeâ nùång lïn nhên viïn. thöi. Luác naây Koski laâ ngûúâi àûáng àêìu cöng ty con Ngay lêåp tûác, võ giaám àöëc múái toanh nhêån thêëy àoá chuyïn vïì àiïån thoaåi di àöång. laâ vêën àïì then chöët. Cöng viïåc àêìu tiïn cuãa öng laâ Àiïån thoaåi thúâi bêëy giúâ chùæc chùæn khöng giöëng thöíi vaâo möåt luöìng sinh khñ múái. Nhên viïn nhêån nhû ngaây nay. Nghôa laâ, thïë giúái chûa coá nhûäng hïå thêëy võ giaám àöëc 39 tuöíi cuãa hoå coá phong caách rêët thöëng kyä thuêåt nïìn taãng nhû GSM hay CDMA nhû khaác nhûäng nhaâ quaãn trõ Phêìn Lan. Öng coá caái veã bêy giúâ. Trong nhiïìu nùm, xûúãng saãn xuêët àiïån nheå nhaâng lõch laäm, maâ Justin Fox cuãa Fortune goåi thoaåi di àöång cuãa Nokia chó laâm ra nhûäng doâng laâ veã sang troång cuãa vuâng trung Biïín Bùæc, taác àiïån thoaåi coá thõ trûúâng nhoã. Tuyïåt nhiïn khöng coá phong hûúáng ngoaåi vaâ khöng coá veã gò laâ Phêìn Lan chiïën lûúåc saãn phêím àöìng loaåt haâng chuåc ngaân khiïën öng khöng giöëng caác àöìng nghiïåp trong têåp nhû ngûúâi khöíng löì Motorola. àoaân. Nhûng nhên viïn ngaåc nhiïn vò öng khöng * * * 34 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 35
Vaâo thaáng 4.1987, Nokia coá möåt sûå kiïån phi Nùm 1987, cöng ty con vïì àiïån thoaåi di àöång thûúâng, khi Mikhail Gorbachev (Töíng thöëng Liïn thua löî. Xö) thûåc hiïån cuöåc goåi àiïån thoaåi duâng Nokia taåi Möåt nùm sau, nùm 1988, Koski qua àúâi trïn möåt Helsinki. Cuöåc àiïån thoaåi “spontaneous” àaä löi chuyïën bay cöng caán do bõ xuêët huyïët naäo. Vaâ cuöën cöång àöìng toaân cêìu chuá yá àiïån thoaåi cêìm tay ngay sau àoá vaâi thaáng Kairamo cuäng ra ài. múái nhêët cuãa Nokia. Thûåc ra, hoaåt àöång naây àûúåc Höåi àöìng quaãn trõ múái vaâ ban laänh àaåo tiïëp theo soaån laåi búãi Nokia. Stefan Widomski, giaám àöëc tiïëp tuåc xaác àõnh cöng ty Nokia Mobile Phone vêîn thûúng maåi cuãa Nokia vúái liïn bang Soviet, coá hai chó laâ cöng cuå lêëp löî höíng thõ trûúâng maâ thöi. Ngay maáy cêìm tay, möåt caái dûå phoâng, vaâ möåt caái nöëi kïët caã khi àûúåc choån vúái möåt vai diïîn phuå nhû vêåy, noá àùåc biïåt àûúåc dûång lïn gêìn àoá, nïëu nhû möåt trong cuäng cêìn chûáng toã laâ phaãi laâm ùn àûúåc caái àaä. nhûäng caái àiïån thoaåi mêët tñn hiïåu trûúác khi noá úã Ollila àaä àûúåc Vuorilehto goåi àïí hoaân têët àiïìu kiïån trong tay Gorbachev, nhûng thûåc tïë noá àaä diïîn ra cho möåt vai phuå. Phûúng aán baán cöng ty con naây rêët töët. Gorbachev àaä noái chuyïån vúái Böå trûúãng àaä coá. Vaâ chó cêìn Ollila khöng vûúåt qua àûúåc, truyïìn thöng Xö viïët Glinka úã Moscow. phûúng aán seä àûúåc thûåc thi ngay. Vaâ nhû vêåy, trong thúâi kyâ àêìu cuãa àiïån thoaåi di Moåi thûá vêîn laâ caái höì bùng giaá suy thoaái. Noá àöång Nokia, coá leä chûa coá nhiïìu dêëu hiïåu àïí Nokia nguy hiïím àïën mûác nhû thïë naây: Khöng thïí tòm coá thïí ài xa hún trong sûá mïånh kïët nöëi con ngûúâi. thêëy bêët cûá ai muöën mua laåi caái maãng kinh doanh Mùåt khaác, caác dêëu hiïåu khúãi sùæc tûâ chiïën lûúåc àiïån àiïån tûã cuãa cöng ty – noá àaä laâm tiïu tan mêët gêìn tûã cuäng goáp phêìn laâm múâ caác tiïìm nùng cuãa àiïån möåt tó àöla chó trong nùm nùm, 1988 àïën 1993. thoaåi di àöång. Vaâ, coá haâng taá lyá do àïí thêëy vò sao Chùèng nhaâ àêìu tû hay taâi phiïåt naâo coân muöën àiïån thoaåi di àöång khöng àûúåc têåp trung taåi Nokia, tûâ tñnh phûác taåp cuãa cêëu truác súã hûäu, tñnh bêëp mua caái cuåc núå caã tó àö. Giaáo sû Martti Haikio, nhaâ bïnh cuãa thõ trûúâng quöëc tïë trong àiïìu kiïån chiïën viïët sûã hiïån àaåi cuãa Phêìn Lan, taác giaã cuöën saách tranh laånh – nhû Ollila àaä viïët trong luêån vùn àêìu tiïn vïì lõch sûã haäng Nokia (xuêët baãn nùm chñnh trõ cuãa mònh. Nhûäng “luãng cuãng nöåi böå” 2001) - Nokia - The Inside Story, àaánh giaá: “Nùm cuäng tham gia vaâo bûác tranh chung. 1991 chñnh laâ “thúâi gian khoá khùn nhêët, mùåt haâng Trong nhiïìu nùm caã CEO Kairamo vaâ Koski, phuå àiïån tûã gia duång thua löî nùång vaâ “hïå thöëng taâi traách phên nhaánh Mobile Phone, àïìu àöìng yá vúái chñnh liïn ngaânh cuãa cöng ty bõ tï liïåt”. Vaâ, àiïìu nhau rùçng àiïån thoaåi di àöång laâ khöng coá möåt töìi tïå nhêët laâ “caác nhaâ súã hûäu àaä nghô àïën chuyïån tûúng lai chùæc chùæn. baán cöng ty.” 36 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 37
Nhûng sau àêy múái laâ thöng tin àùåc biïåt ngaåc Thïë röìi, Ollila àûúåc goåi vïì tûâ Solo àïí nhêån chûác nhiïn vúái baån àoåc Viïåt Nam vaâ nhiïìu núi trïn thïë töíng giaám àöëc àiïìu haânh. CEO múái toanh naây àûúåc giúái. Theo giaáo sû Erkko Autio, möåt chuyïn gia vïì thûâa kïë möåt di saãn bïn búâ vûåc thùèm. Baâi toaán laåi caác cöng ty toaân cêìu cuãa Phêìn Lan, vaâo thúâi àiïím quay vïì vêën àïì cêëu truác súã hûäu, àêåm àùåc maâu sùæc nhûäng nùm 90, Phêìn Lan coá àïën 300 nhaâ kinh taâi chñnh – lônh vûåc maâ Ollila laâ lûåa choån söë möåt. doanh àöåc lêåp, raãi raác trong caác nûúác cuâng khu Àoá coá thïí laâ lyá do quan troång hún so vúái nhûäng vûåc. Möåt nïìn thõ trûúâng maâ theo giaáo sû laâ phûác thaânh quaã nhoã nhoi tûâ xûúãng àiïån thoaåi di àöång. taåp vò noá vûâa vûún ra ngoaâi vûâa caånh tranh vúái nöåi Haäy bùæt àêìu bùçng cuöåc “saát haåch tuyïín choån” àõa. Tuy nhiïn, àiïìu quan troång vúái baån àoåc khi cuãa ban laänh àaåo daânh cho ngûúâi àaân öng 41 tuöíi. tòm hiïíu vïì doanh nhên Ollila chñnh laâ chöî naây: Thêåt ra “vêën àïì” CEO tiïëp theo àaä àûúåc Höåi àöìng Chó duy nhêët àiïån thoaåi Nokia sau àoá àaä traân lan quaãn trõ - nhûäng àaåi diïån súã hûäu – baân luêån trûúác toaân cêìu. àoá, tûác thaáng 11.1991. Hai nhên vêåt àaåi diïån súã Möåt sûå kiïån àöåc àaáo nhû vêåy àaä xuêët phaát tûâ möåt hûäu têåp àoaân Nokia luác naây laâ: Ahti Hirvonen vaâ nhên vêåt àöåc àaáo. Vaâ cêu chuyïån cuãa chuáng ta Casimir Ehnrooth. Hoå àaä chó àùåt vêën àïì duy nhêët múái chó laâ khuác daåo àêìu àêìy baäo töë quanh nhên cho quên sû taâi chñnh cuãa têåp àoaân Nokia, àöìng vêåt vö danh, maâ vïì sau chñnh ngûúâi naây laåi gêy ra thúâi laâ ûáng cûã viïn CEO, rùçng: Liïåu coá thïí cûáu àûúåc möåt cún baäo khaác laâm löå roä nhûäng chên trúâi lêìn Nokia hay khöng? àêìu tiïn àûúåc biïët. Vaâ tïn tuöíi cuãa öng àûúåc trñch Liïåu coá thïí cûáu àûúåc toaân böå Nokia? dêîn trong nhiïìu cuöën saách kinh doanh hiïån àaåi. Thêåt ra, cêu hoãi khi àoá chñnh xaác laâ: Trong trûúâng húåp cûáu khöng àûúåc thò sao? Caác nhaâ súã hûäu àaä sùén saâng cêu traã lúâi: Baán. Nùm 1991, cöí àöng lúán nhêët cuãa têåp àoaân àaä sùén saâng baán phêìn THÙÆP LÛÃA CHO NHÛÄNG NGÛÚÂI CÖÅNG SÛÅ cuãa mònh cho Ericsson. Buöìn thay, ngay àöëi thuã cuãa nûúác laáng giïìng naây cuäng chï vaâ khöng mua. Möåt ngaây thaáng 2.1992, Jorma Ollila àûúåc töíng Nhûng trûúác khi duâng àïën phûúng aán naây, ngûúâi haânh dinh goåi vïì tûâ Solo – núi öng laâm viïåc rêët nhiïìu Phêìn Lan cêìn têån duång hïët moåi caách trûúác àaä. Caác vúái caác nhaâ nghiïn cûáu vaâ phaát triïín. Öng muöën àöët cöí àöng ngên haâng vaâ caác nhaâ taâi chñnh trûúác àoá lïn ngoån lûãa nhiïåt huyïët núi nhûäng cöång sûå, maâ thûúâng khöng theo àûúâng löëi cuãa Kairamo vaâ theo öng laâ cöët loäi trong viïåc tòm ra caác àaáp aán. Koski. Thiïån caãm cuãa hoå nghiïng vïì ngûúâi phuå 38 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 39
traách taâi chñnh Ollila – cêìn nhúá laåi chñnh Ollila àaä phoâng xöng húi vaâ lao xuöëng mùåt höì àêìy bùng giaá.” hoáa giaãi xung àöåt súã hûäu nöåi àõa bùçng caách àûa Business Week vûâa tûúâng thuêåt cêån caãnh chên Nokia lïn nhiïìu saân giao dõch quöëc tïë vaâ lêëy dung ngûúâi àaân öng 47 tuöíi àêìy caá tñnh, vaâo ngaây nguöìn vöën tûâ cöng cöång. Chñnh Ahti Hirvonen, 10.8.1998. Àoá laâ nùm têåp àoaân Nokia, lêìn àêìu CEO cuãa SYP, cöí àöng lúán trong Nokia, laâ ngûúâi tiïn khiïën caã thïë giúái sûãng söët búãi möåt haäng vö àêìu tiïn àïì xuêët Ollila vaâo troång traách CEO. Vaâ caã danh àaä vûâa vûúåt mùåt têåp àoaân khöíng löì Motorola Casimir Ehnrooth, chuã tõch haäng baão hiïím Pohjola cuãa ngûúâi Myä, chó sau baãy nùm Ollila dêîn dùæt lêîn phoá cuãa öng naây laâ Yrjo Niskanen, cuäng uãng Nokia. Ngûúâi àaân öng lao xuöëng höì tuyïët laånh giaá höå àïì xuêët Ollila. cuäng àaä khiïën cho ngûúâi khöíng löì chêu Êu laâ haäng Coân cêu traã lúâi cuãa Ollila: Cûáu àûúåc! Ericson thêëy roä laâ àang bõ thaách thûác vaâ cêìm chùæc Möåt lêìn nûäa, Ollila lûåa choån àaáp aán “coá” cho phêìn thua. caác baâi toaán bïë tùæc lúâi giaãi. Lêìn trûúác laâ “coá” cho Jorma Ollila noái vúái Business Week rùçng, con phên nhaánh Nokia Mobile Phone. Nhûäng gò Ollila ngûúâi coá khaã nùng thñch nghi, luön luön thñch nghi noái trong buöíi saát haåch cuöëi nùm vúái hai “öng vò baãn nùng sinh töìn. Nghôa laâ con ngûúâi coá khaã chuã”, seä àûúåc trònh baây laåi sau àoá vúái höåi àöìng nùng chõu noáng vaâ caã chõu laånh. Vaâ vò thïë, con quaãn trõ vaâ ban laänh àaåo vaâo muâa xuên nhêån ngûúâi coá khaã nùng dêën thên vaâo nhûäng bñ êín chûa chûác CEO, nùm 1992. biïët trûúác cuãa tûúng lai. Business Week coá möåt Vaâ lõch sûã diïîn ra nhû vêåy. Coân trûúác mùæt laâ möåt khaám phaá àöåc àaáo rùçng, tñnh caách dêën thên cuãa höì nûúác bùng giaá maâ Ollila àaä lao xuöëng àoá. öng, quan niïåm söëng cuãa öng giöëng nhû caách nhêën maånh êm “O” trong caái tïn “Ollila” cuãa öng, möîi khi phaãi goåi tïn öng bùçng tiïëng Anh hay tiïëng Phêìn Lan. Noá rêët maånh meä vaâ quaã quyïët. Öng JORMA OLLILA VAÂ TRIÏËT LYÁ cuäng luön tin con ngûúâi coá sûác maånh vò luön khao THÑCH NGHI CUÖÅC SÖËNG khaát sûå tiïån nghi hún, àaáp ûáng töët hún nhûäng nhu cêìu cuãa chñnh mònh vaâ àoá laâ lyá do hoå daám lao vaâo Liisa Annikki, phu nhên cuãa Jorma Ollila noái vïì nhûäng vuâng chûa biïët. chöìng mònh: “Öng êëy coá thïí laâm tùng nhiïåt àöå cuãa Àïën lûúåt Nokia thúâi hiïån àaåi trúã thaânh möåt minh phoâng xöng húi sauna noáng thïm 150 - àuã àïí àun chûáng cho tinh thêìn cuãa ngûúâi Phêìn Lan möîi khi söi möåt taách traâ. Nhûng cuäng chñnh öng coá thïí rúâi dên töåc naây phaãi àûúng àêìu vúái soáng gioá. 40 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 41
Muâa thu bïn búâ höì bùng tuyïët Pukala nùm Trong khi àoá, Jorma Ollila tûå giïîu mònh vúái Busi- 1998, Jorma Ollila ngöìi bïn taách caâ phï. Nhûäng ness Week vaâo nùm 1998 rùçng, öng coân chûa tûâng ngûúâi àöìng hûúng cuãa Öng Giaâ Tuyïët luön luön coá nöëi öëng nûúác trong nhaâ nghó cuãa mònh bïn búâ höì caâ phï sùén úã trong nhaâ hay trong cöng súã. Trïn nûäa laâ. Ollila khöng saáng lêåp ra Nokia, cuäng khöng baân cuãa Ollila coá möåt cuöën saách vïì caách chúi phaát minh ra nhûäng cöng nghïå. tennis àùåt trïn baân. Súã thñch cuãa öng chñnh laâ Nhûng bùçng caách naâo möåt ngûúâi khöng thïí biïët tennis. Öng coá thïí nhòn thêëy vúå öng, Liisa Annikki, kyä thuêåt nöëi öëng nûúác maâ laåi thaânh cöng vûúåt bêåc àang xúái àêët cho mêëy luöëng hoa ngoaâi sên. Thêåt trong laänh àõa cöng nghïå cao, núi àêìy nhûäng cao thanh bònh vaâ nïëu baån nhòn vaâo caãnh tûúång àoá, thuã xuêët thên laâ nhaâ cöng nghïå? Business noái Ollila coá thïí thêëy àêy laâ ngûúâi àaân öng coá têët caã. Àêy laâ laâ “nhòn tai hoåa bùçng con mùæt cuãa möåt ngûúâi àûúåc luác caã thïë giúái toâ moâ vïì öng, vïì möåt cöng ty Phêìn giaáo duåc vaâ àaâo taåo baâi baãn”. Nhêån àõnh naây vaâo Lan vûâa vûúåt mùåt Motorola khöíng löì cuãa nûúác Myä thúâi àiïím 1998, khi Nokia bùæt àêìu loáe saáng trïn giaâu maånh vaâ dêîn àêìu thïë giúái vïì cöng nghïå viïîn bêìu trúâi thûúng maåi, coá leä laâ möåt nhêån àõnh “cöí thöng. Business Week noái, öng àang baân vïì tûúng àiïín” – coá hoåc laâ hún. Nhûng nhiïìu nùm sau, khi lai cuãa cöng nghïå giao tiïëp khöng dêy – möåt bûúác Nokia trúã thaânh nhaâ tiïn phong trong quan àiïím tiïëp theo cuãa Nokia. Wireless (cöng nghïå khöng kinh doanh cöng nghïå cao vúái thûúng hiïåu haâng dêy) laâ möåt lônh vûåc cöng nghïå cao. Öng coá thoái àêìu – thò nhêån àõnh naây khöng coân àuáng nûäa. quen suy nghô, suy nghô vaâ suy nghô möîi khi vaåch Nhiïìu buát mûåc trïn thïë giúái, àùåc biïåt laâ úã chêu Êu ra möåt hûúáng ài múái naâo àoá coá sûác aãnh hûúãng vaâ bïn trong Phêìn Lan bùæt àêìu lyá giaãi huyïìn thoaåi àïën thïë giúái di àöång. Vêåy maâ àöåt nhiïn, thêåt “kyâ söë möåt cuãa Phêìn Lan àûúng àaåi vúái phaåm vi lúán cuåc” khi ngûúâi àaân öng laâm nïn huyïìn thoaåi naây hún: Tinh thêìn Phêìn Lan trong böëi caãnh cuãa noá vaâ laåi tûå nhêån rùçng “Töi khöng phaãi laâ möåt chuyïn gia hiïån tûúång toaân cêìu hoáa trïn quy mö thïë giúái. Vaâ kyä thuêåt”. Àoá laâ möåt trûúâng húåp khaá xa laå trong thïë chuáng ta cêìn quay laåi quaá khûá vö danh cuãa Jorma giúái cöng nghïå cao, núi maâ nhûäng doanh nhên vô Ollila trong toaân böå caác goác nhòn khaác nhau. àaåi nhêët thûúâng laâ möåt nhaâ cöng nghïå àaáng kñnh. Vñ duå nhû baån luön nhúá àïën Bill Gates vúái phêìn mïìm Windows thöëng trõ thïë giúái bùçng têåp àoaân Khuãng hoaãng dêìu lûãa - Ollila ài hoåc Microsoft, nhúá àïën Larry Page cha àeã cuãa thuêåt Phêìn Lan laâ möåt trong nhûäng nûúác nhiïìu rûâng, toaán PageRank àaä laâm nïn Google, nhúá àïën bònh quên 4ha rûâng/ngûúâi, àûáng àêìu thïë giúái vaâ Micheal Dell vúái maáy tñnh cuâng tïn... 42 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 43
gêëp 15 lêìn mûác trung bònh cuãa caác nûúác Têy Êu. trûúâng töìn qua àïm daâi chiïën tranh vaâ bõ àö höå. Cho àïën têån höm nay, thêåp niïn àêìu cuãa thïë kyã Vò nhûäng lyá do lõch sûã àùåc biïåt nhû vêåy nïn nïìn XXI, dên söë cuãa àêët nûúác naây chó vaâo khoaãng nùm kinh tïë Phêìn Lan khöng phaãi laâ möåt nïìn kinh tïë triïåu ngûúâi – tûúng àûúng möåt nûãa dên söë cuãa maånh cuãa chêu Êu. Traái laåi, nïìn cöng nghiïåp rêët thaânh phöë Höì Chñ Minh. Bònh quên trïn möåt cêy nhoã beá vaâ loåt thoãm bïn ròa Bùæc Cûåc. söë vuöng thò chó coá 16,6 ngûúâi trïn àoá. Khi Jorma Ollila traãi qua thúâi hoåc sinh trung hoåc Taåi thaânh phöë biïín Seinaäjoki cuãa Phêìn Lan, beá úã quï nhaâ thò Phêìn Lan rúi vaâo voâng xoaáy khuãng trai Jorma Ollila cêët tiïëng khoác chaâo àúâi ngaây hoaãng dêìu lûãa cuãa thïë giúái nhûäng nùm 70 cuãa thïë 15.5.1950. Cha cuãa öng laâ kyä sû àiïån tûã. Muâa thu kyã XX. Ngûúâi Phêìn Lan coá niïìm tûå haâo lúán búãi úã àêët nûúác gêìn cûåc Bùæc naây tuyïët àaä rúi trùæng xoáa. chñnh núi àêy laâ quï hûúng cuãa phaát minh phoâng Thêåt ra, àêët nûúác úã vô àöå 60-70 àaä nùçm ngay xöng húi (sauna). Àoá laâ möåt truyïìn thöëng lêu àúâi. trong chñnh vaânh àai Bùæc Cûåc hoùåc noái theo caác Ngûúâi Phêìn Lan tùæm xöng húi haâng ngaây giöëng nhaâ àõa lyá hoåc laâ voâng Bùæc Cûåc. Vaâ quï hûúng cuãa nhû ngûúâi Viïåt Nam tùæm möîi ngaây vêåy. Vaâo möîi chuá beá vêîn coân muâi thúâi kyâ hêåu chiïën. Àoá laâ möåt cuöëi ngaây, trûúác giúâ cúm töëi, nïëu baån thêëy àûúâng thaânh phöë biïín vúái nhûäng rûâng baåch dûúng, phöë vùæng tanh thò àoá chñnh laâ luác ngûúâi ta tùæm húi nhûäng cùn nhaâ Bùæc Êu maái cao chöëng reát vúái àïí röìi seä duâng bûäa töëi ngon miïång ngay sau àoá. nhûäng öëng khoái êëm aáp vaâ thêåt nhiïìu hoa. Nhûng vaâo thúâi àiïím naây, nïìn kinh tïë Phêìn Lan Khi Jorma àïën tuöíi ài hoåc, àêët nûúác cuãa öng àang úã tònh traång cuãa möåt loâ xöng húi àaä àïí quaá cuäng chó vûâa ra khoãi cuöåc chiïën tranh dai dùèng nhiïåt àöå cêìn thiïët. Khöng khñ trúã nïn bûác böëi vaâ àoá. Thuã àö Helsinki chó bùæt àêìu chûúng trònh xêy ngöåt ngaåt. dûång laåi vaâo àuáng nùm sinh cuãa öng. Phêìn Lan Àuáng luác àoá, Jorma Ollila 17 tuöíi àoaåt möåt suêët khöng giaâu coá gò vaâ thêåm chñ laâ möåt nûúác rêët nhoã. hoåc böíng trung hoåc taåi trûúâng Atlantic úã xûá Wales, Quöëc gia naây coá 94% dên söë noái tiïëng Phêìn Lan vaâ Vûúng quöëc Anh. Àoá laâ chuyïën chu du àêìu tiïn 6% noái tiïëng Thuåy Àiïín, möåt dên töåc laáng giïìng cuãa ngûúâi thanh niïn maâ vïì sau coá rêët nhiïìu tûâng àö höå Phêìn Lan hún 600 nùm – möåt trûúâng bùçng cêëp trong cuöåc àúâi cuãa mònh. Taåi Atlantic húåp lõch sûã laâm gúåi nhúá thúâi kyâ Bùæc thuöåc cuãa Viïåt College, Ollila lêëy bùçng tuá taâi quöëc tïë (International Nam keáo daâi 1000 nùm. Ngûúâi Phêìn Lan coá möåt Baccalaureate Diploma). sûác baão töìn vùn hoáa maånh meä. Àoá chñnh laâ tiïëng Trong khi àoá, chiïëc buáa khuãng hoaãng dêìu vêîn noái cuãa dên töåc naây, vúái söë dên khöng nhiïìu, vêîn buáa maånh lïn caác cöî maáy cöng nghiïåp nùång. 44 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 45
Nhûäng nhaâ kinh tïë hoåc Phêìn Lan vaâ nhûäng nhaâ thang öín àõnh vaâ bûúác àêìu cuãa huy hoaâng thò nghiïn cûáu vïì lõch sûã haäng Nokia, khi nghiïn cûáu Ollila tûâ Anh trúã vïì Phêìn Lan. Ollila vaâo möåt vïì hiïån tûúång toaân cêìu hoáa cuãa têåp àoaân naây, do trûúâng... quên sûå! Àoá laâ trûúâng àaâo taåo sô quan dûå Ollila sau àoá tiïën haânh thaânh cöng, khöng thïí bõ cuãa Böå Quöëc Phoâng. Baån àoåc coá thïí nghô rùçng, khöng àùåt noá trong böëi caãnh lõch sûã cuãa àêët nûúác hoåc chuyïn mön tûâ trûúâng naây röìi seä chùèng dñnh maâ noá buöåc phaãi laâ möåt phêìn khöng thïí taách rúâi. daáng gò àïën ngaânh nghïì kinh doanh àiïån thoaåi di Luác êëy, cöng ty Nokia nhoã beá vêîn coá thïí cêìm cûå àöång sau naây cuãa Jorma Ollila. Dô nhiïn úã giai àoaån àûúåc cho àïën nùm 1973 nhúâ vaâo chñnh quy mö naây, àiïån thoaåi di àöång vêîn coân úã giai àoaån thûã nhoã beá chó úã mûác àõa phûúng cuãa noá. Àïën nùm nghiïåm vaâ noá xa laå vúái anh chaâng hoåc viïn sô quan. 1975, möåt nhên vêåt quan troång trong lõch sûã cuãa Ngûúâi Phêìn Lan goåi àêy laâ Reserviupseerikoulu, cöng ty xuêët hiïån. Àoá laâ öng Kari Kairamo, àûúåc trûúâng àaâo taåo sô quan úã quy mö lúán. Trûúâng nùçm giao troång traách CEO àïí àiïìu khiïín con taâu Nokia úã Hamina gêìn biïn giúái vïì phña àöng nam cuãa beá nhoã. Võ giaám àöëc coá têìm nhòn daâi haån vaâ vûúåt Phêìn Lan. Jorma Ollila traãi qua hai nùm úã àêy khoãi caánh rûâng laâng naây àaä viïët ra muåc tiïu maâ vïì cuâng vúái 750 thanh niïn göìm caã nam vaâ nûä, àïí sau noá thay àöíi söë phêån cuãa cöng ty vaâ aãnh trúã thaânh sô quan. Coá nhiïìu ngaânh hoåc úã àêy tûâ hûúãng roä àïën sûå nghiïåp lûâng lêîy cuãa Ollila. Muåc khöng quên cho àïën thuãy quên hay hêåu cêìn. tiïu cuãa Kairamo laâ biïën Nokia thaânh cöng ty thêåt Theo truyïìn thöëng, viïåc àaâo taåo sô quan dûå bõ coá lúán cho àêët nûúác Phêìn Lan. Möåt tû tûúãng laâm ùn yá nghôa xaä höåi laâ nhûäng ngûúâi naây coá thïí tham gia lúán nhû vêåy quaã laâ nghõch lyá trong tònh traång thiïëu vaâo caác ngaânh hoùåc cú quan kinh tïë naâo àoá nhûng dêìu. Nhûng hûúáng ài cuãa öng laâ haäy traánh xa möëi khi “töí quöëc cêìn” thò quên àöåi coá sùén ngay nguöìn nguy hiïím. Vò tònh caãnh bûác baách nùng lûúång, dûå trûä úã cêëp sô quan. Möåt kiïíu “nguå binh û nöng” cöng ty naây vaâo nhûäng nùm khuãng hoaãng àaä bõ – quên úã sùén trong dên. Ollila trúã thaânh ngûúâi buöåc phaãi nghô àïën nhûäng ngaânh saãn xuêët vaâ àûáng àêìu cuãa khoáa àaâo taåo. Trûúâng naây khöng chó thûúng maåi ñt phuå thuöåc vaâo dêìu hoãa. Coá thïí noái daåy àaánh àêëm trïn chiïën trûúâng nïëu chiïën tranh àêy laâ cuöåc caãi caách thûá nhêët trong thúâi kyâ hiïån nöí ra, maâ coân daåy rêët cuå thïí vïì nghïå thuêåt laänh àaåi cuãa cöng ty. Kari Kairamo hûúáng cöng ty vaâo àaåo, chó huy, chiïën thuêåt taác chiïën vaâ chuá troång lônh vûåc àiïån tûã nhùçm thoaát khoãi caái loâ xöng húi reân luyïån thïí chêët. Trûúâng quên sûå thò chùèng dñnh àaä trúã nïn ngöåt ngaåt vò thiïëu dêìu lûãa. gò túái cöng viïåc kinh doanh cöng nghïå cao sau naây Trong khi CEO Kairamo àang àûa Nokia lïn nêëc nhûng dûúâng nhû noá trúã thaânh möåt phêìn phêím 46 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 47
chêët laänh àaåo cuãa Ollila – ngûúâi quaã quyïët lao mùåt chñnh trõ vúái thõ trûúâng truyïìn thöëng Liïn Xö xuöëng höì nûúác bùng tuyïët nhû anh lñnh xöng trêån vaâ khu vûåc Àöng Êu. Àoá laâ vêën àïì lõch sûã cuãa thúâi biïët caách thñch nghi trong tònh caãnh phaãi söëng soát. kyâ naây. Ollila tûâng laâ chuã tõch khoáa sô quan dûå bõ cuãa Kaimaro nhêån thêëy Hiïåp ûúác EEC tiïën triïín quaá trûúâng naây. Cuäng giöëng nhû kïët quaã thúâi trung chêåm chaåm vaâ thiïëu sûå gùæn kïët giûäa giúái doanh hoåc, úã trûúâng sô quan dûå bõ Ollila cuäng hoaân thaânh nghiïåp vaâ giúái khoa hoåc. Trong khi Nokia àaä àùåt khoáa hoåc möåt caách xuêët sùæc. chên vaâo lônh vûåc cöng nghïå cao luác àoá laâ àiïån tûã Trong khi àêët nûúác tòm caách xoay trúã giûäa thïë vaâ viïîn thöng, àoâi hoãi lao àöång kyä thuêåt vaâ saãn keåt thõ trûúâng phûúng Àöng vaâ phûúng Têy, möåt phêím chêët xaám. caách tiïën thoaái lûúäng nan, thò Ollila àang theo hoåc Jorma Ollila bûúác vaâo con àûúâng chñnh trõ. nhûäng khoáa laänh àaåo vaâ chó huy cuäng taåi möåt Khöng coá taâi liïåu naâo giaãi thñch vò sao öng coá lûåa trûúâng cuãa Böå Quöëc phoâng goåi laâ Quên lûåc Phêìn choån naây. Öng trúã thaânh möåt trong nhûäng àaãng Lan (Finnish Defence Forces). Trong khi Kairamo viïn treã cuãa àaãng Trung têm, möåt àaãng maånh cuãa cùng oác vúái nhûäng quyïët saách chûa coá tiïìn lïå, thò Cöång hoâa Phêìn Lan. Ngay luác naây, öng tham gia Ollila àûúåc àaánh giaá laâ möåt sinh viïn chuyïn vaâo SYL, tûác UÃy ban Quöëc gia Sinh viïn Phêìn Lan. ngaânh chñnh trõ nùng àöång trong suöët khoáa hoåc Töí chûác sinh viïn naây rêët coá tiïëng noái trong àúâi cuãa mònh. Öng chuá têm thûåc haânh laänh àaåo trong söëng chñnh trõ úã quöëc gia ñt dên söë naây. Vaâ Ollila caác khoáa hoåc cuãa trûúâng quên sûå. Cho àïën höm chñnh laâ ngûúâi laänh àaåo uãy ban. Àêy laâ võ trñ laänh nay (2006) öng vêîn laâ möåt chñnh khaách coá cúä taåi àaåo àêìu tiïn trong sûå nghiïåp cuãa öng. Dûúái sûå Phêìn Lan, bïn caånh vai troâ laâ möåt nhaâ kinh doanh laänh àaåo cuãa chaâng trai treã Ollila, SYL coá caách lûâng lêîy. nhòn ngûúåc laåi so vúái nhêån àõnh cuãa Kairamo. SYL Nùm 1973, Phêìn Lan àûáng trûúác lûåa choån gia cho rùçng Hiïåp ûúác EEC laåi ài quaá nhanh vaâ chïånh nhêåp Hiïåp ûúác Thûúng maåi Tûå do chêu Êu hay hûúáng vúái Phêìn Lan. khöng (hiïåp ûúác EEC naây laâ tiïìn thên cuãa EU). Àêy Nhûng chó möåt nùm sau àoá, nùm 1974, Ollila rúâi laâ dêëu hiïåu àêìy triïín voång múã ra khuynh hûúáng khoãi töí chûác naây. Liïn minh chêu Êu maâ kïët quaã àûúåc thêëy ngaây Vaâ 20 nùm sau, öng trúã thaânh quan chûác cuãa UÃy nay laâ khöëi EU. Phêìn Lan àûáng trûúác cú höåi gia ban chêu Êu vúái tû caách laâ thaânh viïn Höåi àöìng nhêåp thõ trûúâng chung chêu Êu, tûâ àoá thöng ra Tû vêën Caånh tranh, tham gia vaâo töí chûác maâ thúâi thïë giúái tû baãn nhûng àöìng thúâi phaãi xem xeát vïì trai treã öng àaä laänh àaåo àïí chó trñch laåi noá. Öng 48 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 49
àûúåc böí nhiïåm vaâo võ trñ naây khi maâ öng àaä àûa ngûúâi trong söë hoå àûúåc sinh ra trong nhûäng gia Nokia lïn àónh cao nhû ngaây nay vaâ tham gia Höåi àònh cha meå laâ giaám àöëc ngên haâng, nhaâ giaáo duåc nghõ Baân troân caác nhaâ Tû baãn Cöng nghiïåp. hay chñnh trõ coá uy tñn. Khaác vúái nhûäng “keã nöíi Coá thïí nhêån thêëy rùçng ngûúâi sinh viïn cêëp tiïën loaån” coá àùåc quyïìn àùåc lúåi àoá, öng àaä phaãi tûå naây yïu thñch vai troâ thuã lônh vaâ àam mï caác vêën mònh giaânh àûúåc võ trñ laänh àaåo”. Nùm 1970, öng àïì xaä höåi. Nhûng taác giaã Steinbock dûúâng nhû coá ngûúâi yïu, Liisa Metsola, cuäng chó laâ cö nûä sinh khöng cho rùçng Ollila yïu thñch laänh àaåo maâ laâ y taá xuêët thên bònh thûúâng. Àiïím khaác biïåt cuãa cö “hùng haái xêy dûång möåt sûå nghiïåp maâ noá seä giuáp nûä sinh ngaânh y vïì sau trúã thaânh phu nhên cuãa àûa öng lïn têìng lúáp cao nhêët trong xaä höåi Phêìn ngaâi Ollila chñnh laâ thöng minh vaâ cuäng nhiïìu hoaâi Lan”. Àoá laâ bònh luêån cuãa Steinbock trong Nokia baäo nhû anh chaâng ngûúâi yïu thuã lônh sinh viïn. Revolution, mùåc duâ öng phaát hiïån ra rùçng Ollila laâ Sau naây, hoå kïët hön vaâ coá ba con. Ngaây nay, tuy möåt sinh viïn thöng minh vaâ nùng nöí, hùng haái. khöng quyïìn lûåc vaâ nöíi tiïëng nhû chöìng nhûng Dan Steinbock laâ nhaâ nghiïn cûáu sêu sùæc vïì caác ngûúâi Phêìn Lan biïët àïën baâ Liisa Ollila vúái vai troâ vêën àïì chiïën lûúåc cuãa Nokia, möåt loaåt bñ quyïët dêîn UÃy viïn Höåi àöìng Böå trûúãng, trong böå phêån caác vêën àïën thaânh cöng cuãa têåp àoaân naây tûâ thïë kyã XIX. àïì quöëc tïë, cuãa Böå Y tïë Phêìn Lan. Nhêån àõnh cuãa Steinbock duâ sao cuäng gúåi yá àïí Möåt chi tiïët àaáng chuá yá trong tiïíu sûã Ollila laâ öng quay trúã laåi cêu chuyïån xuêët thên cuãa Ollila. Öng luön àùåt giaáo duåc vaâo vai troâ söë möåt. Vaâ àoá laâ caách àûúåc sinh ra ngay sau Chiïën tranh Thïë giúái Thûá öng “tûå mònh giaânh lêëy võ trñ laänh àaåo”. Cêu chuyïån hai, trong möåt àêët nûúác maâ kinh nghiïåm chó cho daâi vïì cuöåc àúâi öng seä chûáng minh àiïìu àoá. hoå caách xêy dûång quyïët saách quöëc phoâng vúái lûåc lûúång sô quan luön luön àûúåc dûå bõ. Àaä vêåy, Ollila Luêån vùn “Thûúng maåi quöëc tïë” vaâ àöi mùæt àûúåc sinh ra trong möåt gia àònh rêët bònh thûúâng, toaân cêìu khöng coá xuêët thên con öng chaáu cha hay thaânh phêìn tû baãn. Toám taåi laâ thaânh phêìn khöng quyïìn Thaáng 6.2006, khi Jorma Ollila àaä laâm cho caã lûåc, khöng aãnh hûúãng. Vaâ àêy chñnh laâ àiïím khaác “thïë giúái biïët àïën caái tïn Nokia coân nhiïìu hún laâ biïåt maâ Dan Steinbock phaãi nhêån laâ khaác xa vúái caác biïët àïën caái tïn Phêìn Lan” – Wired nhêån àõnh vaâo nhaâ laänh àaåo cuâng thúâi Ollila. Steinbock viïët: thaáng 11.1999 – öng rúâi khoãi chûác vuå sau hai “Àiïím quan troång nhêët laâ nïìn taãng caá nhên cuãa nhiïåm kyâ. Luác naây, ngûúâi Phêìn Lan bùæt àêìu coá thúâi Ollila khaác nhûäng nhaâ laänh àaåo thúâi kyâ àoá. Nhiïìu gian suy nghô vïì ngûúâi àaä giuáp hoå trúã nïn saáng 50 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 51
choái trïn trûúâng quöëc tïë. Talouselama, möåt taåp chñ voång cuãa baãn thên. Thoaåt àêìu, ûúác mú cuãa ngûúâi cuãa Phêìn Lan àaä tòm hiïíu vïì ngûúâi huâng cuãa àêët thanh niïn treã laâ chñnh trõ. nûúác. Rúâi khoãi UÃy ban Sinh viïn, Ollila tiïëp tuåc laâm viïåc taåi truå súã cuãa àaãng Trung têm, têåp trung nghiïn Talouselama àaä hoãi: “Liïåu öng àaä biïët trûúác àûúåc cûáu vïì caác vêën àïì quöëc tïë. Mùåt khaác, öng tiïëp tuåc tûúng lai cuãa cöng ty khi nhêån chûác vaâo àêìu àïën giaãng àûúâng àïí nghiïn cûáu thaåc sô vïì khoa nhûäng nùm 1990?”. hoåc chñnh trõ. Nùm 1976, ngûúâi thanh niïn àeo Ollila àaä thöët lïn: “Trúâi úi, laâm gò coá!” àuöíi con àûúâng chñnh trõ naây viïët luêån aán thaåc sô Öng giaãi thñch thïm: “Khöng coá chuyïån chuáng töi coá nöåi dung àêìy maâu sùæc kinh tïë vaâ kinh doanh coá thïí nhòn thêëy trûúác caái haâo quang maâ Nokia seä quöëc tïë: Thûúng maåi quöëc tïë trong àiïìu kiïån bêëp theo àuöíi. Nhûng chuáng töi coá ûúác mú vaâ khaát bïnh. Nùm àoá, öng chó múái 26 tuöíi. Baãn luêån aán voång chûáng toã baãn thên vaâ khùèng àõnh dên töåc. thaåc sô cho thêëy Ollila àaä suy tû nhiïìu vïì hiïån thûåc Àêìu nhûäng nùm 1990, moåi thûá àïìu rêët aãm àaåm úã àiïìu kiïån bêëp bïnh cuãa thúâi kyâ maâ nhiïåt huyïët Phêìn Lan. Chuáng töi quyïët àõnh cho caã thïë giúái thanh niïn traãi qua. Vaâ chùæc hùèn öng àaä quan têm thêëy caái gò àoá, cho thêëy rùçng cöng ty naây coá thïí àïën vêën àïì thûúng maåi vaâ thûúng maåi quöëc tïë. Àaåi laâm töët hún. Röìi moåi chuyïån tûå noá seä vêån àöång”. hoåc Helsinki trao bùçng thaåc sô chñnh trõ hoåc cho öng Khaát voång chûáng toã baãn thên vúái thïë giúái, àoá laâ cuâng nùm àoá. toaân böå cêu chuyïån cuãa Nokia. Tommi Melender vaâ Dûúâng nhû caác suy tû vïì thúâi cuöåc trong giai Eljas Repo cuãa Arvopaperi, taåp chñ chûáng khoaán àoaån naây àaä thöi thuác öng beã ngoùåt sang lônh vûåc haâng àêìu cuãa Phêìn Lan àaä thuêåt laåi cêu chuyïån kinh tïë, tûâ kinh nghiïåm chñnh trõ maâ öng vûâa nïëm trïn trong baâi viïët bùçng tiïëng Anh trïn website Böå traãi úã tuöíi ngoaâi 20. Öng tiïëp tuåc úã thuã àö àïí lêëy Ngoaåi giao nûúác naây, vúái nhan àïì: Phêìn Lan – nïìn bùçng thaåc sô taåi Àaåi hoåc Kyä thuêåt Helsinki. Tuy kinh tïë thõnh vûúång gan lò trûúác suy thoaái nghiïn cûáu àïí lêëy bùçng kyä thuêåt nhûng luêån aán töët (7.7.2006). Dûúâng nhû, úã quï hûúng phêìn mïìm nghiïåp cuãa öng tiïëp tuåc laâ kyä thuêåt thûúng maåi: Linux maä nguöìn múã, àïí chûáng minh möåt vêën àïì “Töëi ûu hoáa tùng trûúãng kinh tïë”. Tûâ quan saát thaânh cöng naâo àoá cuãa Phêìn Lan, caách thuyïët thûúng maåi quöëc tïë trong àiïìu kiïån bêëp bïnh àïën phuåc nhêët laâ ngûúâi ta dêîn chûáng Nokia vaâ Ollila. giaãi phaáp töëi ûu hoáa tùng trûúãng kinh tïë roä raâng Riïng cêu chuyïån cuãa Ollila, taác giaã cuãa “quyïët laâ dêëu êën cuãa caác bûúác ài coá tñnh liïn tuåc trong àõnh cho thïë giúái thêëy”, cuäng àaä bùæt àêìu bùçng khaát nhûäng suy tû, nhûäng trùn trúã cho caã dên töåc. 52 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 53
Nhaãy vaâo hoåc thuêåt vaâ nghiïn cûáu úã trònh àöå cao Jorma Ollila hoaân têët nghiïn cûáu thaåc sô kinh tïë caác hiïån traång thúâi sûå tiïëp tuåc thïí hiïån tñnh caách taåi xûá súã sûúng muâ. Vaâ àïën àêy, vêîn chûa thïí vaâ hònh thaânh phaãn xaå trñ thûác àöëi vúái öng sau àûa ra möåt taåm kïët naâo vïì möëi liïn quan giûäa naây. Dûúâng nhû, öng thêëy quanh quêín trong chuyïån hoåc, nghiïn cûáu vaâ quan saát cuãa Ollila vúái nhûäng caánh rûâng baåch dûúng quï nhaâ seä chó laâ thaânh cöng vûúåt bêåc cuãa öng sau naây taåi Nokia, con àûúâng bêëp bïnh àïí hiïíu roä tònh thïë – möåt tònh cho Phêìn Lan vaâ cuãa thïë giúái. Cuöåc tòm kiïëm bñ thïë maâ ngûúâi thanh niïn mú ûúác laänh àaåo noá bùçng mêåt phi thuyïìn Jorma Ollila cuãa chuá ruâa Nokia chó chñnh trõ. Dûúâng nhû öng thêëy rùçng khöng thïí quan múái bùæt àêìu vúái nhûäng chó dêîn àêìu tiïn, bùæt àêìu saát roä möåt tònh traång khi khöng àûáng tûâ bïn ngoaâi tûâ khuãng hoaãng dêìu hoãa vaâ con àûúâng du hoåc nhòn vaâo noá. Noái laâ “dûúâng nhû” búãi vò àoá àún cuãa öng. Chûa xuêët hiïån möëi liïn hïå cuå thïí naâo thuêìn chó laâ suy àoaán logic vaâ do Ollila giaãi thñch vïì giûäa phi thuyïìn vaâ chuá ruâa. caá nhên mònh nhû tñnh caách cuãa ngûúâi Phêìn Lan. Bùçng chûáng àïí suy àoaán nhû vêåy laâ vò Ollila, Coá phaãi laâm thuï laâ möåt caách hoåc? möåt lêìn nûäa trúã laåi Vûúng quöëc Anh àïí hoåc vaâ nghiïn cûáu kinh tïë. Lêìn trûúác, khi 17 tuöíi, öng ài Thaáp ngaâ haân lêm cuãa giaãng àûúâng àaåi hoåc dûúâng hoåc àïí trúã thaânh nhaâ laänh àaåo taåi trûúâng Atlantic nhû chûa àuã àöëi vúái möåt ngûúâi thûåc sûå ài tòm súã cuãa xûá Wales. Lêìn naây, lûåa choån cuãa Ollila laâ trûúâng hoåc quöëc tïë. Ollila úã laåi thuã àö nûúác Anh sau khoáa Kinh tïë Luên Àön. Àêy laâ trûúâng kinh tïë danh tiïëng hoåc vaâ bùæt àêìu laâm thuï cho ngûúâi nûúác ngoaâi. bêåc nhêët chêu Êu vaâ haâng àêìu thïë giúái vïì kinh tïë Trong khi úã Phêìn Lan, Kairamo bùæt àêìu àùåt ra hoåc. Anh laâ quöëc gia thõnh vûúång nhêët chêu Êu, têìm nhòn quöëc tïë hoáa cho Nokia thò úã Anh, Jorma vaâ têån höm nay àêy laâ nïìn kinh tïë nùçm bïn ngoaâi Ollila bùæt àêìu sûå nghiïåp quaãn trõ cuãa mònh bùçng cöång àöìng chung EU mùåc duâ vïì àõa lyá vaâ vùn hoáa caách bûúác vaâo lônh vûåc taâi chñnh. Suöët hai nùm úã laâ möåt phêìn cuãa chêu luåc naây. Tûâ “bïn ngoaâi chêu àêët nûúác sûúng muâ öng giûä chûác vuå kïë toaán Êu” coá thïí quan saát baãn thên noá töët hún laâ àûáng trûúãng cuãa Ngên haâng Bùæc Myä CitiGroup (Citibank) tûâ bïn trong. Nhòn caách khaác, Ollila àùåt chên àïën chi nhaánh taåi Luên Àön. Öng giûä võ trñ naây ngay Luên Àön sûúng muâ cuäng chñnh laâ bûúác vaâo trung khi vûâa rúâi trûúâng kinh tïë Luên Àön vaâo nùm têm haâng àêìu cuãa phûúng Têy tû baãn, caách rêët xa 1978. Phêìn Lan vêîn úã àónh àiïím bûác böëi cuãa vuâng Bùæc Êu keåt giûäa Liïn Xö – dêîn àêìu thõ trûúâng khuãng hoaãng dêìu trong suöët hai nùm sau, cho àïën phûúng Àöng. khi Ollila vïì nûúác vaâo nùm 1980. 54 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 55
Coá rêët ñt taâi liïåu cho biïët vïì thúâi gian öng laâm vúái Paavo Vayrynen, möåt nhaâ chñnh trõ àêìy aãnh viïåc taåi Luên Àön cho Citibank. Àêy laâ ngên haâng hûúãng theo àûúâng löëi ön hoâa taåi Phêìn Lan. haâng àêìu cuãa Myä laâm ùn khùæp thïë giúái. Àöëi vúái möåt Vayrynen tûâng àûúåc töíng thöëng Kekkinen cuãa ngûúâi söëng vaâ chûáng kiïën mö hònh thûúng maåi Xö Phêìn Lan baão trúå vaâ luác naây öng laâ àöëi thuã nùång viïët úã vuâng Scandinavia nhû Ollila thò àêy laâ möåt kyá trong cuöåc àua àïën ghïë töíng thöëng. traãi nghiïåm khaác biïåt. Khaác biïåt àoá chó diïîn ra Sau hai nùm laâm thuï úã thïë giúái phûúng Têy, trong nhêån thûác búãi vò úã Phêìn Lan, mùåc duâ Ollila Jorma Ollila trúã vïì nûúác vaâo nùm 1980. Thaânh hoaåt àöång hùng say trong nïìn chñnh trõ sinh viïn quaã àêìu tiïn cuãa Ollila laâ àem Citibank àïën thuã àö vaâ tûâng nghiïn cûáu nhûäng dêëu hiïåu àêìu tiïn cuãa Helsinki cuãa Phêìn Lan. Àiïìu naây cuäng coá nghôa laâ traâo lûu toaân cêìu hoáa traân qua baán àaão naây, Phêìn Lan àaä coá nhûäng bûúác ài quan troång trong nhûng Ollila chûa tûâng quaãn trõ doanh nghiïåp naâo cöng cuöåc àöíi múái, khuyïën khñch nguöìn taâi chñnh taåi àêët nûúác cuãa öng. Coá nghôa laâ öng chó bùæt àêìu nûúác ngoaâi tham gia vaâo thõ trûúâng nöåi àõa. Àoá “têåp sûå” quaãn trõ doanh nghiïåp vúái thïí chïë tû baãn cuäng laâ dêëu hiïåu àêìu tiïn cho thêëy khaã nùng nùæm ngay úã möåt trong nhûäng trung têm cuãa noá. Cuöåc bùæt cú höåi cuãa Ollila. Khaã nùng naây seä coân thïí hiïån nhiïìu lêìn trong söë phêån cuãa Nokia sau naây. gùåp gúä àêìu tiïn àoá laåi diïîn ra ngay trong lônh vûåc Trong khi àoá, Nokia dûúái sûå leâo laái àêìy taâi nùng taâi chaánh ngên haâng – cöng cuå huyïët maåch àiïìu cuãa Kairamo àaä bùæt àêìu xêm nhêåp thaânh cöng khiïín nïìn cöng nghiïåp tû baãn, vaâ vïì baãn chêët, noá laänh vûåc àiïån tûã tuy coân rêët nhiïìu nhûäng raâng chi phöëi moåi mö hònh kinh tïë khaác, qua moåi thúâi buöåc xung quanh, àiïìu thûúâng thêëy trong nhûäng àaåi. giai àoaån baãn lïì khùæc nghiïåt. ÚÃ Luên Àön, Ollila giûä möåt chûác vuå nhoã laâ kïë Chaâng thanh niïn Ollila bûúác vaâo têìng lúáp cao úã toaán trûúãng cuãa chi nhaánh Citibank – möåt giai thuã àö Phêìn Lan vúái võ trñ chuyïn gia cao cêëp cuãa àoaån hai nùm bõ laäng quïn trong tiïíu sûã cuãa Ollila. Citibank taåi Helsinki. Ngûúâi ta thêëy möåt Ollila taâi Coá leä khi àoá öng chó laâ möåt nhên viïn vö danh. __________________ Nhûng chùæc chùæn laâ vaâo thúâi àiïím naây Ollila coân * Àaãng trung têm cuãa Phêìn Lan bao göìm: Àaãng Xaä höåi Dên chuã (SPD), Àaãng Trung têm, Àaãng Baão thuã, Àaãng Nhên dên Thuåy Àiïín (SFP), Àaãng rêët treã, úã tuöíi 27 vaâ 28 vúái möåt lûúång kiïën thûác àa Liïn minh caánh taã, Àaãng xanh (Möi trûúâng),... Trong àoá, Àaãng Trung ngaânh vaâ chuyïn sêu trong böå naäo cuãa mònh. Duâ têm laâ möåt trong nhûäng àaãng lúán àûúåc thaânh lêåp àêìu tiïn úã Phêìn Lan, vêåy, ngûúâi thanh niïn naây vêîn giûä liïn laåc vúái Àaãng vaâo nùm 1906, àaåi diïån cho quyïìn lúåi cuãa giai cêëp nöng dên cuâng phaái chñnh trõ caánh trung têm; Thuã tûúáng hiïån nay cuãa Phêìn Lan – öng Matti Trung têm(*), theo Dan Steinbock thò chñnh xaác laâ Taneli Vanhanen, àûúåc bêìu ngaây 26.6.2003, thuöåc Àaãng Trung têm. 56 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 57
chñnh lõch thiïåp khaác hùèn thuã lônh sinh viïn hùng duâ àaä coá nhiïìu bùçng cêëp trong tay vêîn chûa choån haái nhiïìu nùm trûúác. möåt cöng ty nöåi àõa naâo àïí àêìu quên maâ tiïëp tuåc Taåi Citibank Phêìn Lan, Ollila trúã thaânh giaám àöëc laâm thuï cho têåp àoaân taâi chñnh phûúng Têy vaâ ài böå phêån kïë toaán cuãa ngên haâng cho àïën nùm hoåc tiïëp. Dûúâng nhû öng chuêín bõ möåt caái gò àoá xa 1982. Trong thúâi gian naây, öng vûâa laâm giaám àöëc hún vaâ röång hún. Ollila lêëy bùçng thaåc sô ngaânh xêy vûâa tiïëp tuåc ài hoåc! Dûúâng nhû öng luön luön dûång cuãa àaåi hoåc cöng nghïå Helsinki vaâo nùm theâm hoåc. Àêët nûúác naây duâ trong hoaân caãnh khoá 1981, trong khi vêîn àuã thúâi gian vaâ taâi caán àïí khùn vêîn àùåt giaáo duåc vaâ àaâo taåo nguöìn nhên lûåc phêët lïn trong hïå thöëng khùæt khe cuãa Citibank. laâm yïëu töë haâng àêìu àïí chuêín bõ cho chuyïën ài xa. Ollila trúã thaânh thaânh viïn ban quaãn trõ ngên haâng Àuáng nhû nhaâ doanh nghiïåp haâng àêìu Kairamo naây taåi Phêìn Lan, vaâo nùm 1982. Vaâ öng nùæm võ cuãa Nokia àaä noái: “Chuáng ta chó coá taâi nguyïn con trñ àoá trong suöët ba nùm liïn tuåc sau àoá. ngûúâi”. Ollila vûâa àûúåc chûáng kiïën nhûäng cuöåc Vaâ úã àêy, chuáng ta bùæt àêìu tòm thêëy möëi quan chuyïín mònh cuãa caác cöng ty trong nûúác nhùçm hïå cuãa Ollila vúái Nokia. thoaát khoãi cuöåc khuãng hoaãng dêìu lûãa. Möåt cuöåc Nokia, möåt cöng ty coá truå súã khöng nùçm úã thuã àö àöíi múái tûâ cöng nghiïåp nùång nhùçm thoaát phuå maâ úã bïn búâ võnh Espoo, vaâo nùm 1982 àaä coá hùèn thuöåc nhiïn liïåu. Trong söë àoá, Nokia nöíi lïn nhû möåt phên nhaánh àiïån thoaåi di àöång sau khi mua laâ doanh nghiïåp tòm àûúåc chöî àûáng trong khu vûåc cöng ty Mobira. Cuâng vúái haâng àiïån tûã vaâ nhûäng Scandinavia vïì quy mö vaâ hûúáng àïën cöng nghïå liïn doanh, Nokia àaä coá möåt chöî àûáng nhûng vêîn cao vïì trònh àöå saãn xuêët. chûa àaåt àùèng cêëp caånh tranh trïn thõ trûúâng Ollila cuäng chûáng kiïën nhûäng cuöåc chuyïín mònh chêu Êu. Àïí àaãm baão nguöìn vöën cho chiïën lûúåc trong chñnh saách tûâ khu vûåc nhaâ nûúác sang tû thõ trûúâng múã röång ra chêu Êu vaâ têån bïn Myä nhên. Öng cuäng chûáng kiïën nhûäng nöî lûåc chuyïín cuäng nhû Haân Quöëc cuãa chêu AÁ maâ Kaimaro döëc hûúáng thûúng maåi vaâ thõ trûúâng àêìy cam go trong têm thûåc hiïån, Nokia trúã thaânh khaách haâng quan thïë baãn lïì Àöng - Têy, maâ caán cên thûúng maåi troång cuãa Citibank. Ollila chùæc àaä phaãi quan saát thûåc tïë àang nghiïng vïì quan hïå Xö viïët trong khi khaách haâng cuãa mònh khöng chó vúái nhiïåm vuå cuãa nhu cêìu vöën, thõ trûúâng tiïu thuå vaâ mö hònh quaãn möåt àöëi taác maâ coân laâ vúái yá thûác cuãa möåt ngûúâi trõ àang àoâi hoãi hûúáng vïì phûúng Têy. Caác nhaâ Phêìn Lan yïu nûúác – àêët nûúác maâ öng tûâng coá ûúác laänh àaåo doanh nghiïåp bõ thûåc tïë àoâi hoãi phaãi am mú hoaåt àöång chñnh trõ. Ollila nhiïåt tònh giúái thiïåu hiïíu vaâ tinh tïë trong thïë cúâ giùçng co. Jorma Ollila dõch vuå ngên haâng vúái caác cöng ty haâng àêìu Phêìn 58 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 59
Lan, trong àoá coá Nokia. Öng nhêån thêëy “àêy laâ thúâi àiïím múã cûãa thõ trûúâng tiïìn tïå”. Theo öng “möîi ngûúâi phaãi tòm hiïíu nïìn kinh tïë hoaåt àöång nhû thïë naâo, laâm thïë naâo möåt ngûúâi coá thïí phên tñch caác doanh nghiïåp vaâ viïåc lûu chuyïín doâng vöën CHAÅY VÏÌ PHÑA CÚ HÖÅI aãnh hûúãng nhû thïë naâo àïën nhûäng thûá khaác”. CUÃA LIÏN MINH - LIÏN KÏËT Chñnh luác naây, vúái tû caách laâ nhaâ thêím àõnh doanh nghiïåp àïí cho vay, öng àûúåc tiïëp cêån àïí Ollila coá taâi ûáng khêíu trûúác cöng chuáng, kïí caã phên tñch tònh traång, àiïìu kiïån kinh doanh cuãa caánh nhaâ baáo quöëc tïë nhaâ nghïì. Nhûng luác naây, Nokia vaâo luác Kairamo àang thûåc hiïån hai muåc tiïu trong cuöåc ra mùæt chñnh thûác vai troâ CEO trûúác höåi laâ quöëc tïë hoáa têåp àoaân vaâ hoaåt àöång mua baán saát àöìng quaãn trõ, öng baáo caáo chiïën lûúåc cuãa mònh nhêåp àang höìi cao traâo. Vaâ àêy laâ lêìn àêìu tiïn öng bùçng nhûäng baãn slide chuyïn nghiïåp, khöng phaãi tranh luêån vúái caác nhaâ laänh àaåo Nokia vïì cêëu truác àïí cho àeåp mùæt maâ phaãi àaãm baão truyïìn taãi roä töí chûác. Bùçng caác phên tñch thêëu àaáo, öng phaát thöng àiïåp xa laå cuãa mònh. Coá leä bêët cûá ai trong hiïån ra caác khoá khùn maâ Nokia seä gùåp phaãi trïn trûúâng húåp cuãa öng, vúái chó möåt chuát àïí yá, cuäng con àûúâng thûåc hiïån muåc tiïu quöëc tïë hoáa. Caác seä caãm nhêån àûúåc khoaãng caách truyïìn thöng giûäa khoá khùn àoá chñnh nùçm úã nhûäng hoaåt àöång bïn mònh vaâ ngûúâi nghe. Búãi àiïìu öng noái laâ àiïìu ngoaâi àêët nûúác. Öng khöng phaãn àöëi muåc tiïu vûúåt chùèng ai tûâng nghô àïën: Têåp trung vaâo Àiïån thoaåi khoãi biïn giúái cuãa cöng ty, traái laåi, öng cho rùçng di àöång. Noá xa laå vúái söë àöng quan chûác trong cêìn thay àöíi toaân diïån cêëu truác cuãa töí chûác thò khaán phoâng nùång nïì, dêîu bïn ngoaâi laâ muâa xuên múái laâm àûúåc chuyïån àoá. êëm aáp, búãi vò öng àöíi caái phuå thaânh caái chñnh. Àoá Jorma Ollila böåc löå taâi nùng cuãa mònh trong giai laâ, cöng cuå vöën chó àïí lêëp löî höíng thõ trûúâng seä trúã àoaån naây. Kari Mannola, thuã trûúãng cuãa Ollila taåi thaânh troång têm cuãa têåp àoaân. Cuöåc thuyïët trònh Citibank Phêìn Lan àaä noái vïì öng nhû sau: “Jorma cuãa öng thaânh cöng: Seä cûáu àûúåc Nokia, nïëu têåp rêët thöng minh trong viïåc nùæm bùæt lyá thuyïët vaâ trung àûúåc nguöìn lûåc cho lônh vûåc àiïån thoaåi di ûáng duång noá vaâo thûåc tïë chûá khöng cêìn phaãi àöång, àïí coá lúåi thïë cuãa nhaâ tiïn phong. tranh luêån gò caã”. Àaä lêu lùæm röìi ngûúâi Phêìn Lan khöng thêëy hònh aãnh tiïn phong cuãa mònh trong möåt thïë giúái àang ài rêët nhanh. Trong khi àoá, quöëc gia saát bïn caånh 60 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU 61