1
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU...................................................................................................1
CHƯƠNG 1: DẪN NHẬP: THUYẾT CẢI BIÊN VẤN ĐÈ NGHIÊN
CỨU HUYỀN THOẠI TRONG TÁC PHẨM CẢI BIÊN..........................12
1.1. thuyết cải biên trong giới hạn nghiên cứu c phẩm điện ảnh cải biên
.................................................................................................................12
1.2. Nghiên cứu huyền thoại trong tác phẩm cải biên........................... 25
1.3. Tái hiện huyền thoại trong c phẩm điện ảnh cải biên: chế tác
dụng.........................................................................................................32
CHƯƠNG 2: PHƯƠNG THỨC CẢI BIÊN CỦA BA BỘ PHIM ĐIỆN NH
ĐÈN LỒNG ĐỎ TREO CAO;XUÂN, HẠ, THU, ĐÔNG…RỒI LẠI XUÂN;
TÔI THẤY HOA VÀNG TRÊN CỎ XANH................................................... 37
2.1. Động thái đối với tác phẩm được cải biên: lựa chọn chất liệu nghệ thuật
.................................................................................................................37
2.2. Động thái đối với tác phẩm điện ảnh cải biên: lấp đầy chất liệu nghệ
thuật hoàn thiện bằng ngôn ng điện ảnh......................................... 43
CHƯƠNG 3: HUYỀN THOẠI NGƯỜI NỮ TRONG BA PHIM ĐIỆN ẢNH
ĐÈN LỒNG ĐỎ TREO CAO;XUÂN, HẠ, THU, ĐÔNG…RỒI LẠI XUÂN
TÔI THẤY HOA VÀNG TRÊN CỎ XANH................................................... 58
3.1. Đèn lồng đỏ treo cao: “tính chất ph nữ” đi cùng với hoàn cảnh phong
tỏa; công cụ tình dục gắn liền với sự nắm giữ hạnh phúc bởi nam giới
.................................................................................................................58
3.2. Xuân, Hạ, Thu, Đông…Rồi lại Xuân: “tính chất phụ nữ” đồng nhất với
tác nhân của tam độc “tham, sân, si”......................................................62
3.3. Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh: tính chất phụ nữ” đi liền với tính chất
yếu thế, trở thành đối tượng th hiện nam tính và đi liền với trách nhiệm gia
đình..........................................................................................................64
KẾT LUẬN.........................................................................................................69
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................. 70
2
PHẦN MỞ ĐẦU
1. do chọn đề tài
1.1. trụ nghệ thuật hiện đại đương đại đã tạo ra nhiều hội tiềm năng
cho những kết giao tiếp biến loại thể. Người nghệ từ đa lĩnh vực liên tục sáng
tạo nên những góc nhìn mới mẻ khả hữu, khiến những đối tượng nghệ thuật được
hoàn thiện, biến chuyển i sinh không ngừng. thể nói, nghệ thuật hiện đại
đương đại thúc đẩy con người chia sẻ vận dụng vàn những bộ văn a. Từ
đó, văn bản trở thành một chủ thể đa diện đa tầng, liên tục mời gọi các tác giả
đón nhận tạo nghĩa. Trong s những thao tác đọc đáng kể, cải biên, như một thao
tác năng động hấp dẫn, công nhận rằng văn bản đã cuộc sống mới độc lập
vượt khỏi biên giới của những duy đặc thù loại thể.
1.2. Cải biên học lĩnh vực chưa nhiều nghiên cứu và công bố mang tính đột
phá tại Việt Nam. thuyết cải biên trên diện rộng đối tượng học thuật chưa được
chú trọng để phổ biến trong các chuyên ngành nghiên cứu liên quan. Do đó, vấn đề
cải biên chưa nhận được sự quan tâm xứng đáng với những đóng góp của nó, trong
khi các nền học thuật tại M Châu Âu đã đề cập khai thác về cải biên được
một thời gian i.
Nằm trong hoàn cảnh ơng tự, Huyền thoại học vốn một vấn đề thuyết thú vị
ra đời cách đây một thời gian khá dài. Tuy nhiên, việc tiếp nhận diễn giải
thuyết này tại Việt Nam còn nhiều hạn chế, dẫn đến sự hiểu lầm ít nhiều đối với đại
chúng. thuyết huyền thoại chính thế ít điều kiện để được phổ biến ứng
dụng vào các hiện tượng chính trị - hội bản địa.
1.3. Từ thực trạng tiếp nhận thuyết như trên, cộng với sự hứng thú đối với những
tác phẩm cải biên và sự quan tâm đối với việc ng dụng thuyết huyền thoại, người
viết nảy sinh ý định tìm hiểu mối tương quan giữa chúng trong nghiên cứu các hiện
tượng cải biên thuộc thể loại điện ảnh nhằm chỉ ra những tác dụng cụ thể hơn nữa
của việc cải biên. Sau khi tiếp cận một vài tác phẩm điện ảnh cải biên, người viết
nhận thấy phát hiện của mình sở: sự tái hiện huyền thoại tất yếu khi cải
biên một văn bản sang thể loại điện ảnh bởi sự sản sinh ấn tượng thị giác của thể
loại này.
1.4. Chúng tôi lựa chọn ba đối tượng điện ảnh đã nêu, với những do như sau:
3
1.4.1. Thứ nhất, ba bộ phim này, dòng phim nghệ thuật hay ng phim
thương mại, đều những sản phẩm cải biên đáng chú ý, vị thế đối với người tiếp
nhận không hề thua kém tác phẩm được cải biên, thậm chí trường hợp còn thành
công hơn trên th trường phát hành tương ứng.
1.4.2. Thứ hai, ba bộ phim tuy phản ánh các đối tượng trung tâm khác nhau: phụ nữ
(Đèn lồng đỏ treo cao), đàn ông (Xuân, Hạ, Thu, Đông,…Rồi lại Xuân), trẻ em (Tôi
thấy hoa vàng trên cỏ xanh); trải dài trên dòng thời gian với lần lượt các thời
điểm ra đời khác nhau: 1991, 2004, 2015; nhưng đều s trình hiện hình ảnh
người nữ, đặt trong những mối ơng quan với người nam ơng quan ấy mang
dấu ấn đặc trưng về giới: người nữ như công cụ tình dục, người nữ như phương
tiện tu tập, người nữ như tác nhân tha hóa, người nữ như đối tượng thể hiện
nam tính.
1.4.3. Khái quát từ hai do trên, chúng tôi kết luận, thể đặt ba phim điện nh
này cạnh nhau tính chất tương đồng trong sự trình hiện hình ảnh người nữ, bất
chấp sự khác biệt về quốc gia, thời đại, mục đích sản xuất nội dung đ cập.
2. Lịch sử vấn đề
2.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu về thuyết cải biên
Cải biên học lĩnh vực chưa được đề cập một cách bài bản rộng rãi tại Việt
Nam. Trong khi đó, nguồn tài liệu nước ngoài đã xây dựng hệ thống thuyết cải
biên tương đối đa dạng khai thác phong phú nhiều trường hợp hoặc nhóm trường
hợp cải biên nổi bật. Do đó, người viết sẽ trình bày lịch sử vấn đề từ những công
trình nước ngoài đến những công trình trong nước. Nguồn sách Anh Ngữ được
người viết tiếp thu với điều kiện còn nhiều hạn chế. Đây một vài công trình nổi
bật ra đời được ph biến trong khoảng thời gian mười lăm năm trở lại đây, do đó
tính cập nhật tương thích thời đại cao hơn. Đối với nguồn tài liệu trong nước,
thuyết cải biên được giới thiệu thông qua các luận án thuộc lĩnh vực nghiên cứu
văn học - điện ảnh các bài báo điện tử với dung lượng qui khai thác hẹp
hơn.
4
Về nguồn tài liệu nước ngoài:
Những công trình người viết có thể tìm kiếm và tiếp cận bao gồm:
(1) Adaptation and Appropriation, cuốn sách xuất bản năm 2005 của tác gi Julie
Sanders. Trong ấn phẩm này, tác giả trình bày nhiều vấn đề như: sự đa dạng về định
nghĩa thực hành của hai hiện tượng cải biên - chiếm dụng; những động lực văn
hóa - thẩm mỹ của việc cải biên; những phương thức cải biên đa dạng của ngh
thuật đương đại; sự ảnh hưởng dịch chuyển của những thuyết vào hiện tượng
cải biên - chiếm dụng; s chiếm dụng xuyên văn hóa, xuyên thời gian những văn
bản kinh điển những nguyên mẫu văn học. Tiếp cận công trình của Julie Sanders,
người đọc được mở rộng hiểu biết về các hiện tượng chiếm dụng thú vị hiện diện
trong văn học kinh điển cũng như m rộng góc độ khai thác đối với hiện tượng này.
(2) A theory of Adaptation, cuốn sách xuất bản năm 2006 của tác giả Linda
Hutcheon. Trong ấn phẩm này, tác giả xây dựng hệ thống thuyết mạch lạc sáng
rõ, trình bày những vấn đề đáng lưu tâm về hiện tượng cải biên. Điều đáng chú ý về
kiến thức được đề cập trong cuốn sách này sự mở rộng biên độ của hiện tượng cải
biên, người đọc cái nhìn thực sự phổ quát nếu đồng tình với tác giả, rằng cải biên
xuất hiện trong hầu hết sản phẩm văn hóa đã trải dài hằng thế kỉ, văn học -
điện ảnh chỉ hai loại thể quen thuộc đối với tiếp nhận của chúng ta. Đánh giá của
tác giả Linda có thể ứng dụng trong cả các sản phẩm thương mại, chứ không dừng
lại các tác phẩm cải biên nghệ thuật, không bỏ qua những nguyên nhân cải biên
xuất phát từ yếu tố kinh tế. đóng góp thêm nữa sự công nhận mời gọi
người đọc công nhận đóng góp cải biên của nhiều đối tượng khác nhau, mở rộng
khái niệm “nhà cải biên” khỏi quan niệm - chỉ dừng lại đạo diễn. Người viết
cho rằng, cuốn sách này đóng vai trò nền tảng, nên được tiếp cận trước khi đến với
công trình của Julie Sanders.
(3) Film Adaptation and its Discontents - From Gone with the Wind to The Passion
of the Christ, cuốn sách xuất bản năm 2009 của c giả Thomas Leitch. Tác giả đặt
ra vấn đề quan trọng khi tiếp cận tác phẩm cải biên là việc nhìn nhận phân tích
quá trình cải biên như sự khai thác sáng tạo từ văn bản ngôn từ; quan tâm về
việc cải biên đặt ra một sự giới thiệu chứ không chỉ sự sao chép; chỉ ra cách
thức những văn bản văn hóa đại chúng được cải biên lên màn ảnh. Cũng giống như