Khóa luận tốt nghiệp: Thực trạng và giải pháp ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực đất đai

Khóa luận tốt nghiệp Bùi Thị Thu Hiền – HC32A

Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan nhà nước.

Thực trạng và giải pháp

CHƯƠNG I

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ VĂN BẢN QUY

PHẠM PHÁP LUẬT

1.1. Khái niệm văn bản quy phạm pháp luật

Nhà nước và pháp luật là những hiện tượng xã hội ra đời, tồn tại và phát

triển trong mối liên hệ mật thiết với nhau. Trong lịch sử có ba hình thức pháp

luật được các Nhà nước sử dụng là tập quán pháp, tiền lệ pháp và văn bản quy

phạm pháp luật (VBQPPL). Trong đó, VBQPPL là hình thức pháp luật tiến bộ

nhất và hiện đại nhất được sử dụng trong tất cả các Nhà nước.

“Văn bản quy phạm pháp luật” là một thuật ngữ được sử dụng rộng rãi

trên sách báo pháp lý và các văn bản của Nhà nước. Theo Điều 1 Luật Ban hành

văn bản quy phạm pháp luật năm 1996 quy định: VBQPPL là văn bản do cơ

quan nhà nước có thẩm quyền ban hành theo thủ tục, trình tự luật định, trong đó

có quy tắc xử sự chung, được Nhà nước đảm bảo thực hiện nhằm điều chỉnh các

quan hệ xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa và được sửa đổi, bổ sung trong

Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008: “VBQPPL là văn bản do

cơ quan nhà nước ban hành hoặc phối hợp ban hành theo thẩm quyền, hình thức,

trình tự, thủ tục được quy định trong Luật này hoặc Luật Ban hành văn bản quy

phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, trong đó có quy tắc

xử sự chung, có hiệu lực bắt buộc chung, được Nhà nước bảo đảm thực hiện để

điều chỉnh các quan hệ xã hội”.

Mặc dù khái niệm VBQPPL đã được sửa đổi, bổ sung nhưng khái niệm

này vẫn còn điểm chưa hợp lý, cụ thể là quy định về chủ thể ban hành. Tại Điều

1 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008, chủ thể ban hành

VBQPPL chỉ thuộc về cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong khi đó tại Khoản

3, 5, 7, 9 Điều 2 Luật này lại liệt kê các văn bản do cá nhân có thẩm quyền ban

hành như: Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối

Khóa luận tốt nghiệp Bùi Thị Thu Hiền – HC32A

Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan nhà nước.

Thực trạng và giải pháp

cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ

quan ngang bộ, Tổng kiểm toán nhà nước. Quy định này của Luật Ban hành văn

bản quy phạm pháp luật năm 2008 có thể làm cho đối tượng thi hành luật hiểu

các đối tượng nêu trên cũng là cơ quan nhà nước.

Như vậy, khái niệm văn bản quy phạm pháp luật có thể được hiểu đúng

là: “VBQPPL là văn bản do cá nhân, cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban

hành hoặc phối hợp ban hành theo thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục được

quy định trong Luật này hoặc Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật của

Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, trong đó có quy tắc sử xự chung, có hiệu

lực bắt buộc chung, được Nhà nước bảo đảm thực hiện để điều chỉnh các quan

hệ xã hội”.

Văn bản quy phạm pháp luật có những đặc điểm chủ yếu sau đây:

Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản do cá nhân, cơ quan nhà nước có

thẩm quyền ban hành, hoặc phối hợp ban hành.

Như vậy, dấu hiệu đầu tiên để nhận biết VBQPPL là văn bản đó phải

được ban hành bởi những cơ quan nhà nước có thẩm quyền và những cá nhân

được Nhà nước trao quyền. Những cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành

VBQPPL hiện nay bao gồm : Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ,

Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân

dân các cấp, có sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước với nhau, hoặc giữa

những cơ quan nhà nước có thầm quyền với cơ quan trung ương của tổ chức

chính trị - xã hội để ban hành VBQPPL liên tịch. Những cá nhân có thẩm quyền

ban hành VBQPPL là Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao,

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan

ngang bộ, Tổng Kiểm toán nhà nước và sự phối hợp ban hành văn bản giữa các

chủ thể này như phối hợp giữa Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ với

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao;

giữa các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ.

Khóa luận tốt nghiệp Bùi Thị Thu Hiền – HC32A

Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan nhà nước.

Thực trạng và giải pháp

Văn bản quy phạm pháp luật được ban hành theo hình thức, thủ tục và

hình thức do pháp luật quy định.

Xuất phát từ vai trò quan trọng của VBQPPL trong hoạt động quản lý nhà

nước, từ yêu cầu đảm bảo sự chặt chẽ, thống nhất cho hoạt động xây dựng và

ban hành VBQPPL. Chính vì vậy, để đảm bảo chất lượng VBQPPL, Luật Ban

hành văn bản quy phạm pháp luật năm 1996, sửa đổi, bổ sung năm 2002 cũng

như Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008 đều quy định khá chi

tiết, cụ thể và hợp lý về thủ tục ban hành VBQPPL. Theo đó, các VBQPPL được

ban hành đều phải thực hiện các hoạt động như: lập chương trình, soạn thảo,

thẩm tra, thẩm định, lấy ý kiến góp ý cho dự thảo văn bản cho đến thông qua, ký

, công bố, tất cả đều phải tuân thủ đúng quy định của pháp luật.

Ngoài ra, một văn bản được coi là VBQPPL phải được ban hành đúng

hình thức do pháp luật quy định. “Hình thức VBQPPL là sự thể hiện bên ngoài

nội dung của VBQPPL đó”.[1, tr.19] Thông thường, hình thức của VBQPPL

chủ yếu được hiểu là tên gọi của văn bản. Theo quy định tại Điều 2 Luật Ban

hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008 thì mỗi cơ quan nhà nước hoặc cá

nhân có thẩm quyền được phép ban hành VBQPPL với những tên gọi nhất định.

“Việc quy định rõ hình thức VBQPPL trong luật có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc,

đặc biệt trong quan hệ giữa Nhà nước với nhân dân. Đối với một số loại

VBQPPL, nhìn vào hình thức văn bản đối tượng thi hành có thể nhận biết ngay

chủ thể ban hành văn bản, sự nhận biết này góp phần thể hiện tính công khai,

minh bạch của hệ thống pháp luật”.

Văn bản quy phạm pháp luật có nội dung là các quy phạm pháp luật

mang tính bắt buộc chung, được áp dụng nhiều lần, đối với nhiều đối tượng, có

hiệu lực trong phạm vi toàn quốc hoặc từng địa phương.

Quy phạm pháp luật là quy tắc xử sự do Nhà nước ban hành và đảm bảo

thực hiện, thể hiện ý chí của giai cấp thống trị nhằm điều chỉnh các quan hệ xã

hội. Các quy tắc xử sự là những khuôn mẫu, những chuẩn mực mà mọi cơ quan,

Khóa luận tốt nghiệp Bùi Thị Thu Hiền – HC32A

Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan nhà nước.

Thực trạng và giải pháp

tổ chức, cá nhân phải tuân theo khi tham gia quan hệ xã hội được các quy tắc đó

điều chỉnh.

Với nội dung là các quy tắc xử sự do Nhà nước ban hành, thể hiện ý chí

Nhà nước, cho nên VBQPPL luôn luôn mang tính bắt buộc chung, được Nhà

nước đảm bảo thực hiện bằng nhiều biện pháp như tuyên truyền, giáo dục,

thuyết phục, hành chính, kinh tế, và trong trường hợp cần thiết thì áp dụng cả

những biện pháp cưỡng chế với những người không tuân thủ các quy tắc xử sự

được chứa đựng trong VBQPPL.

Tính bắt buộc chung của VBQPPL được hiểu là bắt buộc đối với mọi chủ

thể nằm trong những điều kiện, hoàn cảnh mà quy phạm pháp luật đã dự liệu.

Quy phạm pháp luật đặt ra cho nhóm chủ thể được dự kiến trong những tình

huống nhất định chứ không phải là cho những chủ thể cụ thể. Đây là điểm khác

biệt với văn bản áp dụng pháp luật vì vậy VBQPPL có tính chất được áp dụng

lặp đi lặp lại nhiều lần trong cuộc sống, còn văn bản áp dụng pháp luật thì chỉ có

hiệu lực duy nhất một lần.

Văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực trong phạm vi cả nước hoặc từng

địa phương tùy thuộc vào thẩm quyền của chủ thể ban hành cũng như nội dung

mỗi văn bản. Thông thường,VBQPPL do cơ quan nhà nước ở trung ương ban

hành có hiệu lực pháp lý trên phạm vi cả nước, còn VBQPPL do cơ quan nhà

nước ở địa phương ban hành có hiệu lực trên phạm vi lãnh thổ địa phương đó.

Tuy nhiên, cũng có trường hợp VBQPPL do cơ quan nhà nước ở trung ương ban

hành nhưng có hiệu lực trên phạm vi lãnh thổ địa phương xuất phát từ tính đặc

thù của địa phương đã quyết định tới nội dung văn bản.

Trong phạm vi đề tài em chỉ đề cập tới nhóm VBQPPL trong lĩnh vực đất

đai. Nhóm VBQPPL trong lĩnh vực đất đai này cũng mang những đặc điểm của

VBQPPL nói chung như đã nêu ở trên. Tuy nhiên, quan hệ xã hội mà nhóm

VBQPPL trong lĩnh vực đất đai điều chỉnh không phải là quan hệ xã hội chung

chung mà cụ thể là điều chỉnh quan hệ xã hội trong lĩnh vực đất đai (quan hệ đất

Khóa luận tốt nghiệp Bùi Thị Thu Hiền – HC32A

Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan nhà nước.

Thực trạng và giải pháp

đai). “Quan hệ đất đai là quan hệ giữa người với nhau trong việc quản lý, khai

thác hưởng dụng đất đai, trong đó Nhà nước giữ vị thế người đại diện chủ sở

hữu toàn dân về đất đai”. [3, tr.29]

1.2. Thẩm quyền ban hành VBQPPL của các cơ quan nhà nước trong

lĩnh vực đất đai.

Việc quy định về thẩm quyền ban hành VBQPPL là hết sức cần thiết đối

với hoạt động ban hành VBQPPL. Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật

năm 2008 quy định: “Văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nước có

thẩm quyền” ban hành là một yếu tố không thể thiếu, là điều kiện tiên quyết để

thừa nhận tính quy phạm pháp luật của văn bản. Việc nhấn mạnh dấu hiệu này

của VBQPPL xuất phát từ nguyên tắc cơ bản về tổ chức quyền lực nhà nước.

Như đã rõ, thẩm quyền ban hành VBQPPL là một nội dung quan trọng của quản

lí nhà nước theo nghĩa rộng của cụm từ này, tương tự như vậy thẩm quyền ban

hành VBQPPL trong lĩnh vực đất đai là nội dung đầu tiên, quan trọng trong việc

thống nhất quản lý đất đai của Nhà nước, điều này đã được ghi nhận trong Hiến

Pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và cụ thể hơn tại Điều 6 Luật

Đất Đai năm 2003, sửa đổi, bổ sung năm 2009. Hoạt động ban hành văn bản

chứa đựng các quy tắc xử sự chung và có tính bắt buộc thi hành là hoạt động

mang tính quyền lực Nhà nước. Vì vậy, thẩm quyền ban hành VBQPPL nói

chung và VBQPPL trong lĩnh vực đất đai nói riêng trước hết là thẩm quyền của

các chủ thể thực thi quyền lực Nhà nước. Thẩm quyền ban hành VBQPPL trong

lĩnh vực đất đai được quy định trong nhiều văn bản pháp luật gồm: Hiến pháp,

cụ thể hơn tại Luật Đất đai và các văn bản pháp luật khác.

Thẩm quyền ban hành VBQPPL nói chung được thể hiện tại Điều 2 Luật

Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008. Tuy nhiên, với nhóm

VBQPPL trong lĩnh vực quản lý đất đai thì chủ thể có thẩm quyền ban hành ở

phạm vi hẹp hơn.

Khóa luận tốt nghiệp: Ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực đất đai - Thực trạng và giải pháp

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi