99 Khoảnh Khắc Đời Người
Khoảnh khắc biết được
* Nhiều danh nhân hoàn thành sự nghiệp vĩ đại, nếu như chết sớm 20
năm, thì tên tuổi của họ sẽ không thể làm chúng ta hiểu biết được.
* Một cô gái trẻ ngu xuẩn lại hung ác, không bao giờ có thể cho
chúng ta cảm giác tốt đẹp.
Một đôi trai gái trẻ vội vàng lướt qua mắt bạn, da dẻ hồng hào của họ
đã kích lên ngọn lửa, đôi mắt sáng ánh lên niềm vui sướng, mỉm cười đang
nhìn những con sóng bạc đầu và đàn hải âu bay lượn. Chàng nhìn nàng, nàng
lại nhìn chàng, họ đang trao đổi với nhau những tin tức của tuổi thanh xuân.
Họ đem những sợi tóc đen nhánh thơm phức mùi nước hoa tung lên không
trung, tung lên tận mây xanh. Trông thật oai! Thật đẹp biết dường nào!
Bạn cũng đã từng oai như thế, cũng từng đẹp như thế. Giờ đây, tất cả,
tất cả những cái đó, đều bỏ bạn mà đi, giờ đây ở bạn, tất cả những cái đó chỉ
thành hồi ức trống rỗng.
Giờ đây tướng mạo bạn không còn đẹp nữa.
Mượn lời của ông Lương Thực Thu để nói, già và không già, xấu và
không xấu, mình hãy soi gương, thì trong lòng sẽ có cơ sở chắc chắn. Mái
tóc đen nhánh sợi dài không còn thấy nữa, từ đen đến vàng, đến xám rồi đến
lốm đốm, rồi rơi rụng, rồi lưa thưa đến trọc lốc như núi Ngưu Sơn, giống hệt
như một con kền kền. Hàm trăng trắng đẹp như những hạt bầu nhọn cũng
không thấy nữa, không phải là hun màu khói vàng, thì cũng không còn đều
tăm tắp nữa mà thưa thớt lộn xộn. Các thớ thịt trên khuôn mặt trở nên nhăn
nheo, hơn thế còn điểm thêm vô số chấm tàn hương, đôi khi sắp đặt có thứ
tự như những chòm sao, đám này giống chòm Ðại Hùng, đám kia giống
chòm Thiên Yết. Các thớ thịt nằm ở dưới đáy cằm rủ xuống thành những cái
túi rỗng, nắm một bíu, hai lớp da lỏng lẻo hồi lâu vẫn không thể phục hồi lại
được trạng thái ban đầu. Giữa hai lông mày rậm có những chiếc lông tốt
mọc lên, giống như râu thỏ. Ðôi mắt cứ trào ra nước mắt một cách vô cớ, đôi
khi trên khóe mắt còn tiết ra từng cục từng cục nhử mắt tích tụ lại đó. Tóm
lại, già và xấu không thể phân chia ra được.
Già rồi, xấu rồi, trong lòng tự nhiên sinh ra rất nhiều thể nghiệm. Thể
nghiệm như thế nào, cảm thấy cái gì, ở nơi nào thể nghiệm cái già và cái xấu,
cái lụ khụ và cái yếu đuối của sinh mệnh? Là tâm trạng phẳng lặng như mặt
nước, hoặc rên rỉ hoặc không làm thay đổi nụ cười? Không những biểu hiện
ra quan niệm nhân sinh khác nhau, mà còn biểu hiện ra sức mạnh của nhân
cách khác nhau.
Danh sư nổi tiếng hài hước của thời đại EDO ở Nhật bản là MASUO
BANANA, ở thời kỳ cuối đời lấy việc lang thang đó đây và ẩn cư để tiêu xài
năm tháng, đã biểu hiện một tâm trạng đạm bạc nhìn thẳng vào sự thất
thường của thế gian. Ông cho rằng, nếu như ?Ðời người có thể thường ở mãi,
e rằng thế gian sẽ không thú vị hơn. Cõi trần gian mà thất thường, lại chính
là việc rất hay?. Nhưng ông lại đem cái nhìn đạm bạc này phát triển đến mức
sầu bi chán đời, điều đó sẽ làm cho người ta cảm thấy ông sống quá nặng nề.
Ông có một bài về tuổi già, trong đó có đoạn nói:
Quan sát hầu khắp sinh vật, chỉ có con người là sống lâu nhất. Con
phù du chỉ kịp đến chiều tối đã chết, con cồ cộ (cùng loài với ve sầu) không
sống nổi một năm. Giá như sống cuộc sống an nhàn cho qua ngày, thì thời
gian của một năm cũng đã là quá dài. Nếu như không biết đã quá đủ đầy thì
dù trải qua một ngàn năm cũng chẳng qua chỉ là giấc mộng của một đêm mà
thôi. ở cõi trần gian không thể sống mãi, mà sống đến lúc vừa già nua lại xấu
xí, liệu có ý nghĩa gì? Người ta có câu "đa thọ đa nhục". Cho dù sống lâu,
chỉ trong vòng 40 chết là thỏa đáng nhất. Quá đi độ tuổi này thì sẽ quên đi
cái già cái xấu của mình, muốn trà trộn bừa vào trong quần thể của người,
đến lúc tuổi già còn nuông chiều con cháu, ước mong được trường thọ phải
xem sự phồn vinh của chúng. Khư khư cố chấp cuộc đời, ham muốn riêng tư
càng thêm sâu, tình người và quy luật của sự vật đều không tìm hiểu nữa, thì
chỉ có mà than thở.
Chỉ thưởng thức đoạn văn này về ngôn ngữ, do ông Chu Tác Nhân
dịch, có thể rất hay rất đẹp, trong đó cũng không thiếu sự siêu thoát và dí
dỏm của triết học. Nhưng đem cái già nua, cái xấu xí của đời người nói
thành bi ai mà còn vô vị chán ngán như thế, hầu như không cần thiết lắm,
cũng không hợp với thực tế. Bản thân BANANA lại chỉ sống quá cái tuổi
ông nói 40 chết là thỏa đáng nhất đó có 10 năm, một danh sư bậc thầy trên
văn đàn một thời mà ngã xuống lúc 50 thì khiến cho mọi người đau lòng. Mà
Chu Tác Nhân, người rất tán thưởng đoạn văn này lại ngoan cố sống mãi đến
hơn 80 tuổi.
Thực ra, chúng ta vì sao phải đi so sánh tuổi thọ dài ngắn với con phù
du, con cồ cộ? Ðành rằng Thượng đế đã ban tặng cho chúng ta sinh mệnh
ngoan cường, chúng ta tại sao lại phụ nó?
Chiến tranh, bệnh tật, thiên tai, nhân họa... đều không thể làm gì bạn
được, bạn có thể đã vượt qua vô vàn tai họa, sống đến độ tuổi này, bạn nên
nhìn thẳng vào những giằn vặt có tính hai mặt của tự nhiên và xã hội đối với
bạn còn đang tiếp diễn để phát ra tiếng cười vui vẻ của người chiến thắng.
So với nhiều người cùng tuổi với bạn và những người sinh sau bạn
đều vượt bạn mà đi, bạn lại vẫn còn sống một cách bình yên, điều đó chẳng
lẽ cũng không là cái thắng về một nấc ý nghĩa của đời người hay sao?
Cần phải có năm tháng dài lâu mới có thể làm thành được. Rất nhiều,
rất nhiều danh nhân hoàn thành sự nghiệp vĩ đại, nếu như chết sớm 20 năm
thì tên tuổi của họ sẽ không thể làm chúng ta biết được. Ví như Hômerơ,
Hesiede, Isocrates, Pidagelas, Plato, Goethe,... đều là loại điển hình này.
Mọi người đều biết, giới hạn của đẹp xấu thật ra không phân biệt rõ
ràng, ở nơi này là đẹp, nhưng ở nơi khác có thể là xấu. Ngược lại cũng thế.
Sớm tóc xanh chiều thành tuyết, "tóc xanh" là đẹp, "thành tuyết" cũng không
phải là không đẹp. Cái đẹp và xấu chứa đựng nhiều phương diện của con
người, cho người ta cảm giác đẹp và xấu cũng quyết không chỉ ở da dẻ và
dung nhan ở trẻ già về tuổi tác. Một người già tuổi cao có trí tuệ, hiền từ,
hòa nhã đáng gần, chắc chắn không thể cho chúng ta cảm giác xấu; còn một
cô gái trẻ vừa ngu xuẩn lại hung ác cũng chắc chắn không thể cho chúng ta
cảm giác đẹp.
Ðương nhiên, già cả tất nhiên có liên hệ với cái xấu của da dẻ và dung
nhan, quy luật phũ phàng của tự nhiên thì ai có thể chống cự lại được? Bất
cứ đồ mỹ phẩm thần kỳ đến bao nhiêu, bất cứ là kỹ thuật trang điểm nhan
sắc giỏi đến mấy, đều không thể biến đổi những cái đã mục nát trở nên thần