Ki m toán tài chính và ki m toán ho t đ ng-đâu là l a ch n u tiên ?ể ể ạ ộ ự ọ ư
Có 3 ph ng pháp ti p c n tài chính đ i v i Ki m toán nhà n c, đóươ ế ậ ố ớ ể ướ
là: Ki m toán tuân th , Ki m toán xác nh n ( Báo cáo tài chính) vàể ủ ể ậ
Ki m toán ho t đ ng ( hay Ki m toán hi u qu đ ng ti n). ể ạ ộ ể ệ ả ồ ề
1. Các ph ng pháp ti p c n khác nhau đ i v i Ki m toán nhà n cươ ế ậ ố ớ ể ướ
Ki m toán tuân th là hình th c ki m toán ch y u t p trung vào các giao d ch tài chính c a m tể ủ ứ ể ủ ế ậ ị ủ ộ
t ch c nh m đ m b o các giao d ch này đ c ghi chép đúng, công quĩ đ c s d ng và h chổ ứ ằ ả ả ị ượ ượ ử ụ ạ
toán m t cách đúng đ n và các nghĩa v v m t nghĩa v pháp lý đ c đáp ng. Các bi n phápộ ắ ụ ề ặ ụ ượ ứ ệ
ki m tra đ c th c hi n đ đ m b o đ c r ng lu t pháp và các qui đ nh có lien quan đ cể ượ ự ệ ể ả ả ượ ằ ậ ị ượ
tuân th . Báo cáo ki m toán tuân th th ng là các báo cáo dài trong đó nêu lên chi ti t cácủ ể ủ ườ ế
đi m y u và b t th ng đ c phát hi n trong quá trình ki m toánể ế ấ ườ ượ ệ ể
Ph ng pháp ti p c n c b n là ki m toán tuân th pháp lu t-nh m đ a ra nh ng xác nh nươ ế ậ ơ ả ể ủ ậ ằ ư ữ ậ
r ng m i giao d ch và t ng kho n thanh toán là h p l và tuân th v i ngân sách. Ki m toánằ ỗ ị ừ ả ợ ệ ủ ớ ể
tuân th pháp lu t d a trên vi c ki m tra t t c các giao d ch tài chính. Vi c ki m tra này có thủ ậ ự ệ ể ấ ả ị ệ ể ể
đ c ti n hành tr c khi th c hi n thanh toán ( ti n ki m) ho c có th di n ra sau khi thanhượ ế ướ ự ệ ề ể ặ ể ễ
toán( h u ki m). Ki m toán tuân th pháp lu t đôi khi đ c m r ng đ bao g m c vi c xemậ ể ể ủ ậ ượ ở ộ ể ồ ả ệ
xét tính đúng đ n.ắ
Ki m toán xác nh n ( Báo cáo tài chính ) là m t lo i ki m toán tuân th đang tr thành quanể ậ ộ ạ ể ủ ở
tr ng h n trong nh ng năm g n đây. Là lo i ki m toán bao g m công vi c ki m toán và vi cọ ơ ữ ầ ạ ể ồ ệ ể ệ
trình bày ý ki n ki m toán v các báo cáo tài chính c a m t t ch c. Ý ki n ki m tra th ngế ể ề ủ ộ ổ ứ ế ể ườ
ng n g n và theo m t m u chu n. Ki m toán xác nh n th ng đ c th c hi n trên c s hắ ọ ộ ẫ ẩ ể ậ ườ ượ ự ệ ơ ở ệ
th ng ch n m u. Đi u này có nghĩa là ch có m t m u nh các giao d ch đ c ki m tra ho cố ọ ẫ ề ỉ ộ ẫ ỏ ị ượ ể ặ
soát xét . H n n a, h th ng ki m soát n i b c a b n than t ch c và k t qu công vi c c aơ ữ ệ ố ể ộ ộ ủ ả ổ ứ ế ả ệ ủ
ki m toán n i b ( n u có) cũng có th cung c p m t m c đ tin c y và đ m b o nh t đ nh.ể ộ ộ ế ể ấ ộ ứ ộ ậ ả ả ấ ị
Ki m toán ho t đ ng hay ki m toán giá tri ti n t đ c m t s c quan Ki m toán nhà n cể ạ ộ ể ề ệ ượ ộ ố ơ ể ướ
phát tri n nh m b sung cho các ph ng pháp ki m toán khác. Hình th c ki m toán này th ngể ắ ổ ươ ể ứ ể ườ
đ c g n li n v i s nh n m nh tính hi u qu trong các lĩnh v c công trong th i gian g n đây.ượ ắ ề ớ ự ấ ạ ệ ả ự ờ ầ
Nó có th đ c gi i thi u nh là m t ph n c a quá trình c i cách có tên g i là Qu n tr khu v cể ượ ớ ệ ư ộ ầ ủ ả ọ ả ị ự
Công m i ( bao g m t nhân hoá, các th tr ng và các c quan n i b ).ớ ồ ư ị ườ ơ ộ ộ
Ki m toán ho t đ ng bao g m nguyên lý 3 E: Economy – tính kinh t , Efficiency- tính hi u l c vàể ạ ộ ồ ế ệ ự
Effectiveness –tính hi u qu . Tính kinh t có th đ c đ nh nghĩa là đ t đ c m c tiêu m t cáchệ ả ế ể ượ ị ạ ượ ụ ộ
r h n hay tiêu t n ít h n. Tính hi u l c là th c hi n đúng công vi c ho c chi tiêu m t cách t tẻ ơ ố ơ ệ ự ự ệ ệ ặ ộ ố
nh t. M c đích là nh m tăng s n l ng đ u ra trong khi v n duy trì ho c gi m các y u t đ uấ ụ ằ ả ượ ầ ẫ ặ ả ế ố ầ
vào. Tính hi u qu là th c hi n đúng công vi c ho c chi tiêu m t cách khôn ngoan nh t. Th ngệ ả ự ệ ệ ặ ộ ấ ườ
đ c đo l ng b ng cách so sánh k t qu đ t đ c v i k ho ch.ượ ườ ằ ế ả ạ ượ ớ ế ạ
Ki m toán ho t đ ng có thê bao g m các ph ng pháp ti p c n khác, đang đ c áp d ng t iể ạ ộ ồ ươ ế ậ ượ ụ ạ
m t s qu c gia bao g m: Ki m toán k t qu , ki m toán các ch s phi tài chính ( đang đ cộ ố ố ồ ể ế ả ể ỉ ố ượ
xem xét t i Anh Qu c, hi n t i các h thong tin đang đ c đánh giá); đánh giá các gi đ nh l pạ ố ệ ạ ệ ượ ả ị ậ
ngân sách( đang đ c áp d ng m t s n i dung t i Anh Qu c và Đ c), th ng đ c tho thu nượ ụ ộ ố ộ ạ ố ứ ườ ượ ả ậ
th c hi n hang năm.ự ệ
V v n đ này, tuyên b Lima c a INTOSAI đã đ c p nh sau: Vi c c n có lo i ki m toán tuânề ấ ề ố ủ ề ậ ư ệ ầ ạ ể
th pháp lu t thong th ng đ i v i các v n đ tài chính là đi u không ph i tranh cãi; tuy nhiênủ ậ ườ ố ớ ấ ề ề ả
lo i ki m toán này có th đ c b sung b ng lo i ki m toán ho t đ ng.ạ ể ể ượ ổ ằ ạ ể ạ ộ
2. Ki m toán tài chính, n i dung c t lõi c a Ki m toán Nhà n cể ộ ố ủ ể ướ
T i h u h t các qu c gia, các lo i hình ki m toán ch y u th ng là ki m toán tuân th và ki mạ ầ ế ố ạ ể ủ ế ườ ể ủ ể
toán tài chính. C quan Ki m toán Qu c gia ( Anh qu c) và C quan Ki m toán chính ph ( Hoaơ ể ố ố ơ ể ủ
kỳ) th ng s d ng ba ph n t th i gian và ngu n l c mà h có cho nh ng lo i hình ki m toánườ ử ụ ầ ư ờ ồ ự ọ ữ ạ ể
này. Quy trình ki m toán công c n ph i đ a ra đ m b o đ i v i c tri r ng Chính ph không tiêuể ầ ả ư ả ả ố ớ ử ằ ủ
quá t ng s ti n nh đã cam k t trong ngân sách, s ti n đó đ c tiêu cho hang hoá và d ch vổ ố ề ư ế ố ề ượ ị ụ
do Qu c h i quy t đ nh. Qui trình ki m toán cũng đ a ra đ m b o r ng các c quan công quy nố ộ ế ị ể ư ả ả ằ ơ ề
ho t đ ng m t cách đúng đ n và tuân th pháp lu t. N u chi tiêu c a Chính ph không h p lạ ộ ộ ắ ủ ậ ế ủ ủ ợ ệ
thì các ph ng ti n thong tin đ i chúng s là ph ng ti n ch y u thong tin các báo cáo ki mươ ệ ạ ẽ ươ ệ ủ ế ể
toán có quan đi m trái ng c cho c tri và các nhóm có quan tâm khác.ể ượ ử
Do v y m c tiêu chính c a ki m toán nhà n c là ph i tr l i cho nh ng câu h i sau: Báo cáoậ ụ ủ ể ướ ả ả ờ ữ ỏ
tài chính ( Báo cáo quy t toán) c a chính ph có đ c so n l p, ki m toán và phát hành trongế ủ ủ ượ ạ ậ ể
vòng 9 tháng sau ngày k t thúc năm tài chính hay không? Có các hành đ ng đáp ng các ch tế ộ ứ ấ
v n và ki n ngh c a Ki m toán nhà n c hay không? H th ng ki m soát n i b có gi m thi uấ ế ị ủ ể ướ ệ ố ể ộ ộ ả ể
đ c các sai sót và gian l n hay không?ượ ậ
3. Các v n đ đ i v i ki m toán ho t đ ngấ ề ố ớ ể ạ ộ
Trong khu v c công ki m soát chi phí ph i đi đôi v i ch t l ng c a d ch v . Vì th t n t i m tự ề ả ớ ấ ượ ủ ị ụ ế ồ ạ ộ
áp l c nh t đ nh đ i v i t t c các ý t ng v hi u qu đ ng v n. Đi u đáng k nh t là áp l cự ấ ị ố ớ ấ ả ưở ề ệ ả ồ ố ề ể ấ ự
gi a kh ng ho ng tài chính d n t i các câu h i v tính kinh t , tính hi u su t, ki m soát chi phí,ữ ủ ả ẫ ớ ỏ ề ế ệ ấ ể
do đó d n t i các áp l c v tăng c ng ch t l ng d ch v hay tính hi u qu . Ki m toán viênẫ ớ ự ề ườ ấ ượ ị ụ ệ ả ể
đ c mong đ i ho c ch u s c ép đ th c hi n lo i hình ki m toán này. Tuy nhiên, c n có các kượ ợ ặ ị ứ ể ự ệ ạ ể ầ ỹ
năng khác nhau và k t qu là r t nhi u ki m toán viên th c hi n ki m toán hi u qu đ ng v nế ả ấ ề ể ự ệ ể ệ ả ồ ố
b k t gi a m t bên là s h n ch v năng l c và m t bên là yêu c u c n ph i th c hi n côngị ẹ ữ ộ ự ạ ế ề ự ộ ầ ầ ả ự ệ
vi c có hi u qu t t h n.ệ ệ ả ố ơ
H n n a, t n t i m t r i ro là b n than ki m toán ho t đ ng s không mang l i hi u qu đ ngơ ữ ồ ạ ộ ủ ả ể ạ ộ ẽ ạ ệ ả ồ
v n. Lo i ki m toán này ph c t p h n, khó h n, t n kém h n so v i ki m toán tài chính thongố ạ ể ứ ạ ơ ơ ố ơ ớ ể
th ng. T i Anh Qu c, m t cu c ki m toán hi u qu đ ng v n quy mô trung bình s làm cườ ạ ố ộ ộ ể ệ ả ồ ố ẽ ơ
quan Ki m toán Qu c gia t n m t ph n t tri u b ng Anh.ể ố ố ộ ầ ư ệ ả
4. Áp d ng lo i hình ki m toán ho t đ ng-c n m t ph ng pháp h p lýụ ạ ể ạ ộ ầ ộ ươ ợ
K t qu có th là m t ý t ng t t n u chuy n đ i sang vi c áp d ng ki m toán m t cách t t .ế ả ể ộ ưở ố ế ể ổ ệ ụ ể ộ ừ ừ
Đi u này đ đ m b o năng l c c a nhân viên đ c d n d n nâng cao và đ th c hi n côngề ể ả ả ự ủ ượ ầ ầ ể ự ệ
vi c m t cách thành công. M t cách ti p c n là đào t o m t nhóm nh các nhân viên có trình đệ ộ ộ ế ậ ạ ộ ỏ ộ
nh ng ng i s thu đ c kinh nghi m và chuyên môn khi th c hi n cách ti p c n này. Ý t ngữ ườ ẽ ượ ệ ự ệ ế ậ ưở
là đ đ m b o r ng m i m t d án ki m toán ho t đ ng này s thành công.ể ả ả ằ ỗ ộ ự ể ạ ộ ẽ
Đ b t đ u, có l ch c n th c hi n m t vài d án ki m toán ho t đ ng m i năm và nh ng cu cể ắ ầ ẽ ỉ ầ ự ệ ộ ự ể ạ ộ ỗ ữ ộ
ki m toán này đ c d đoán là d th c hi n và d thành công. M t cách ti p c n nh v y cóể ượ ự ễ ự ệ ễ ộ ế ậ ư ậ
th bao g m:ể ồ
- Khuy n khích ki m toán viên xác đ nh các n i dung lien quan đ n ki m toán ho t đ ng ho cế ể ị ộ ế ể ạ ộ ặ
hi u qu c a đ ng v n nh là m t n i dung c a cu c ki m toán tài chính.ệ ả ủ ồ ố ư ộ ộ ủ ộ ể
- Th c hi n các kh o sát th tr ng đ gi m thi u kh năng các hoá đ n b tăng kh ng và vi cự ệ ả ị ườ ể ả ể ả ơ ị ố ệ
mua s m đ c th c hi n m t cách hi u qu .ắ ượ ự ệ ộ ệ ả
- So sánh gi a các t ch c t ng t ví d nh các tr ng h c ho c b nh vi nữ ổ ứ ươ ự ụ ư ườ ọ ặ ệ ệ
Các n i dung trên s đ m b o r ng c quan ki m toán s b i d ng đ c các k năng c nộ ẽ ả ả ằ ơ ể ẽ ồ ưỡ ượ ỹ ầ
thi t và các ki m toán viên có năng l c th c hi n lo i công vi c này có th đ c phát hi n vàế ể ự ự ệ ạ ệ ể ượ ệ
đ c đào t o chuyên sâu.ượ ạ
5. K t lu nế ậ
- Ki m toán tài chính luôn đóng vai trò quan tr ngể ọ
- Ki m toán ho t đ ng có th c i thiên nh h ng c a ki m toánể ạ ộ ể ả ả ưở ủ ể
- Ki m toán ho t đ ng ph i ch ng minh đ c hi u qu c a đ ng v nể ạ ộ ả ứ ượ ệ ả ủ ồ ố
- Vi c b t đ u áp d ng ki m toán ho t đ ng m t cách th n tr ng s mang l i thành công.ệ ắ ầ ụ ể ạ ộ ộ ậ ọ ẽ ạ
- Ki m toán tài chính s có th v n là cách th c t t nh t đ c i thi n vai trò c a ki m toán ho tể ẽ ể ẫ ứ ố ấ ể ả ệ ủ ể ạ
đ ng trong khu v c công.ộ ự
- Không nh t thi t ph i sao chép cách th c mà các c quan ki m toán qu c gia khác đang th cấ ế ả ứ ơ ể ố ự
hi n, nh ng có th s d ng kinh nghi m c a các c quan này đ tìm ra cách mà m i n c cóệ ư ể ử ụ ệ ủ ơ ể ỗ ướ
th tăng c ng trong công tác qu n lý, và đ c bi t là công tác qu n lý tài chính c a các t ch cể ườ ả ặ ệ ả ủ ổ ứ
đ c ki m toán.ượ ể
thutrangcat (Theo tác giả : Andy Wynne)
