Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 2 viết đoạn
văn ngắn trong giờ Tập làm văn
PHẦN I. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
1. Cơ sở lí luận:
- Bước vào kỷ nguyên mới, đất nước ta có nhiều đổi mới, đổi mới về kinh tế,
xã hội, giáo dục …Sự phát triển giáo dục của nước ta tăng nhanh giúp cho những
chủ nhân tương lai của đất nước luôn được phát triển toàn diện, đầy đủ về năng
lực, trí tuệ, tính cách.Qua việc nắm bắt các kiến thức, tri thức khoa học ban đầu
để từ đó hình thành nên nững kĩ năng cần thiết của cuộc sống, hành động đúng cho
bản thân .
- Trong trường tiểu học, môn Tiếng Việt có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối
với học sinh bởi nó là môn học cung cấp cho các em những kiến thức cần thiết
trong giao tiếp hằng ngày. Nó giúp các em phát triển toàn diện, hình thành ở các
em những cơ sở của thế giới khoa học, góp phần rèn luyện trí thông minh, hình
thành tình cảm, thói quen đạo đức tốt đẹp của con người mới.
- Dạy học Tiếng Việt là dạy học tiếng mẹ đẻ. Dạy học Tiếng Việt giúp các
em hình thành 4 kỹ năng cơ bản: nghe, nói, đọc, viết. Phân môn Tập làm văn trong
môn Tiếng Việt hội đủ 4 kỹ năng trên. Đối với HS lớp 2 thì đây là một phân môn
khó. Bởi ở lứa tuổi của các em, vốn kiến thức và hiểu biết còn hạn hẹp. Bên cạnh
đó còn có một số khó khăn khách quan như điều kiện hoàn cảnh sống của HS ở địa
bàn dân cư lao động nghèo, gia đình không có điều kiện để quan tâm đến các em,
việc diễn đạt ngôn ngữ kém, việc tiếp thu kiến thức khá chậm, HS nghèo vốn từ
ngữ…Điều này ảnh hưởng nhiều đến việc học tập nói chung, học phân môn Tập
làm văn nói riêng.
2. Cơ sở thực tế:
- Quá trình dạy học là một quá trình tư duy sáng tạo – người giáo viên là một
kĩ sư của tâm hồn, hơn nữa còn là một nhà làm nghệ thuật. Và việc dạy học ngày
nay luôn dựa trên cơ sở phát huy tính tích cực chủ động của học sinh. Chính vì thế
nó đòi hỏi người giáo viên phải luôn có sự sáng tạo, tự cải tiến phương pháp dạy
học của mình nhằm mục đích nâng cao chất lượng dạy học. Mỗi môn học ở Tiểu
học đều góp phần hình thành và phát triển nhân cách của trẻ, cung cấp cho trẻ
những kiến thức cần thiết.
Phân môn Tập làm văn ở Tiểu học có nhiệm vụ rất quan trọng là rèn kĩ năng
nói và viết. Thế nhưng hiện nay, đa số các em học sinh lớp 2 đều rất sợ học phân
môn Tập làm văn vì không biết nói gì ? viết gì ? Ngay cả bản thân giáo viên đôi
khi cũng không tự tin lắm khi dạy phân môn này so với các môn học khác . Do đó
khi đứng lớp tôi luôn chú ý đến việc rèn luyện kĩ năng làm Tập làm văn cho học
sinh lớp tôi phụ trách.
Trong chương trình Tiếng Việt lớp 2, ngay từ đầu năm học, các em được
làm quen với đoạn văn và được rèn kỹ năng viết đoạn văn từ 3 đến 5 câu. Trong
quá trình làm bài, tôi nhận thấy các em còn lúng túng, nhiều HS làm bài chưa đạt
yêu cầu. Các em thường lặp lại câu đã viết, dùng từ sai,cách chấm câu còn hạn chế
có em viết không đúng yêu cầu của đề bài hoặc có những bài làm đảm bảo về số
câu nhưng viết không đủ ý.
Là một giáo viên giảng dạy ở lớp 2, tôi rất băn khoăn và trăn trở: Làm thế
nào để giúp các em thực hiện được mục tiêu đã đề ra? Bản thân tôi luôn cố gắng
để tìm ra những biện pháp nâng cao chất lượng học tập cho HS của lớp mình. Đây
là lý do tôi chọn và viết sáng kiến kinh nghiệm với nội dung “Một số kinh nghiệm
giúp học sinh lớp 2 viết đoạn văn ngắn trong giờ Tập làm văn”. Sau đây, tôi xin
trình bày một số kinh nghiệm mà bản thân đã đúc kết được trong thời gian qua.
II. ĐỐI TƯỢNG – THỜI GIAN - PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
- Đối tượng và phạm vi: - Sách Tiếng Việt 2, Sách giáo viên Tiếng Việt 2,
Tài liệu giảng dạy Tiếng Việt 2, Các bài viết của học sinh nông thôn Thủy
Nguyên, cụ thể là học sinh lớp 2A1 Trường Tiểu học Cao Nhân - Thuỷ Nguyên
– HP.
- Thời gian : Từ tháng 09 /2008 đến tháng 03/2009.
PHẦN II. PHẦN NỘI DUNG
I. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 2 VIẾT
ĐOẠN VĂN NGẮN
Để giúp HS học tốt tiết Tập làm văn viết đoạn văn ngắn theo yêu cầu của đề
bài, tôi thường áp dụng những phương pháp sau:
1.Vận dụng phương dạy học phát huy tính tích cực của học sinh kết hợp
phương pháp quan sát và hỏi đáp:
Kỹ năng quan sát rất cần cho học sinh khi viết văn: Quan sát trên lớp theo
gợi ý, hướng dẫn của giáo viên hoặc tự quan sát khi chuẩn bị bài ở nhà. Giáo viên
cần khai thác kỹ tranh ảnh, hình ảnh, tập trung quan sát đặc điểm nổi bật của đối
tượng , mục đích là giúp HS tránh được kiểu kể theo liệt kê. Bên cạnh đó, tôi cũng
hướng dẫn HS cách quan sát bằng các giác quan để cảm nhận một cách có cảm xúc
về sự vật.
2. Phương pháp thực hành giao tiếp:
Thông qua phương pháp quan sát, giáo viên rèn cho học sinh kỹ năng nói,
trình bày miệng bài nói, trước khi làm bài viết. Trên cơ sở đó, giáo viên điều chỉnh
giúp học sinh hoàn thiện bài viết. Với phương pháp này,tôi thường tổ chức cho học
sinh luyện nói cá nhân, luyện nói trong nhóm. ( HS có thể kết nhóm theo ý thích,
để có sự thoải mái tự nhiên, tự tin khi tham gia làm việc trong nhóm )
3. Phương pháp phân tích ngôn ngữ:
Học sinh lớp 2 chưa được học về lý thuyết, ngữ pháp, các khái niệm từ và
câu được hình thành thông qua thực hành luyện tập. Chính vì vậy, việc tăng cường
sử dụng phương pháp phân tích ngôn ngữ rất cần thiết trong giờ học Tập làm văn.
Sử dụng phương pháp này để GV có cơ sở giúp HS nhận ra cấu tạo câu, nhằm giúp
các em viết câu đúng, đủ bộ phận.
Ví dụ:
Dựa vào các mẫu câu được học trong phân môn Luyện từ và câu: “ Ai – là
gì?”, “ Ai – làm gì?”, “ Ai – như thế nào?”, GV hướng dẫn HS nhận biết những
vấn đề sau:
- Câu văn của em viết ra đã đủ hai bộ phận chưa: Bộ phận trả lời cho câu
hỏi Ai?( hoặc cái gì?/ con gì)?, bộ phận trả lời cho câu hỏi Là gì (hoặc làm gì?/ như
thế nào? ( Đó chính là đảm bảo về hình thức cấu tạo ).
- Người đọc, người nghe có hiểu nội dung chưa? ( Đảm bảo về mặt nghĩa )
Trên cơ sở đó , GV hướng dẫn HS viết dấu chấm khi hết câu.
4. Phương pháp sử dụng từ ngữ trong câu:
Với lứa tuổi của các em học sinh lớp 2, việc sử dụng từ ngữ trong bài tập
làm văn còn nhiều hạn chế. Hầu hết học sử dụng từ ngữ chưa phù hợp, chưa chính
xác. Vì vậy, giáo viên cần cung cấp giúp các em lựa chọn, phân tích để sử dụng từ
ngữ cho hợp lý. Bên cạnh đó, GV cũng cần giới thiệu, cung cấp thêm các từ đồng
nghĩa phù hợp với bài văn.
Ví dụ:
Khi viết đoạn văn kể về người thân thì HS sẽ có nhiều bài làm khác nhau,
GV cần giúp HS chọn lựa từ ngữ cho phù hợp, khi kể về bố là thầy giáo thì từ ngữ
sử dụng phải khác với bài viết bố là bộ đội; viết về tình cảm của em đối với với cha
mẹ, ông bà thì từ ngữ dùng phải khác với viết về tình cảm của mình đối với bạn
bè; Viết về cảnh biển buổi sáng có thể dùng các từ đồng nghĩa như: bình minh,
hừng đông, sớm mai; viết về gia đình có các từ như đoàn tụ, sum họp, quây
quần…; để diễn tả mặt trời mùa hè có các từ: chói chang, gay gắt, đỏ rực, như
mâm lửa khổng lồ, như quả cầu lửa…GV cần chuẩn bị kỹ với mỗi bài để hướng
dẫn HS vận dụng các từ ngữ thích hợp vào bài viết.
II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN:
1. Về kỹ năng:
Để tránh tình trạng học sinh không làm được bài hoặc viết lan man quá
nhiều câu dẫn đến lạc đề, giáo viên giúp học sinh cần biết làm như thế nào để viết
được một đoạn văn và cần phải viết những gì trong đoạn văn ấy.
1.1. Giúp HS có một hệ thống câu hỏi gợi ý rõ ràng:
