ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN THANH TRÌ
TRƯỜNG TIỂU HỌC VĨNH QUỲNH
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
DẠY HỌC TIẾNG VIỆT ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP 2
Lĩnh vực/ Môn: Tiếng Việt
Cấp học : Tiểu học
Tên tác giả : Phạm Hồng Hạnh
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Vĩnh Quỳnh
Chức vụ : Tổ trưởng tổ 2
NĂM HỌC: 2022 - 2023
MỤC LỤC
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 1
3. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 2
5. Phạm vi và thời gian nghiên cứu ..................................................................... 2
6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 2
PHẦN II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận của đề tài
1.1 Cơ sở ngôn ngữ học ..................................................................................... 3
1.2 Cơ sở tâm, sinh lí.......................................................................................... 4
2. Thực trạng của việc dạy học Tiếng Việt đọc cho học sinh lớp 2 ở nhà
trường
2.1 Đặc điểm nội dung chương trình môn Tiếng Việt nói chung và nội dung dạy
Tiếng Việt đọc nói riêng..................................................................................... 5
2.2 Một số đặc điểm của nhà trường .................................................................. 5
2.3 Những thuận lợi và khó khăn ....................................................................... 7
3. Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học Tiếng Việt đọc cho học sinh
lớp 2
3.1 Biện pháp thứ nhất: Nghiên cứu kĩ nội dung, chương trình sách giáo khoa ...... 9
3.2. Biện pháp thứ hai: Chú trọng chất lượng đọc mẫu trong dạy Tiếng Việt đọc .. 11
3.3 Biện pháp thứ ba: Hướng dẫn học sinh luyện đọc đúng .......................... 12
3.4 Biện pháp thứ tư: Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực và một số
trò chơi học tập giúp cho học sinh tìm hiểu tốt các bài đọc và luyện tập theo văn
bản đọc ............................................................................................................ 14
3.5 Biện pháp thứ năm: Sử dụng hiệu quả thiết bị, đồ dùng dạy học ............ 16
4. Kết quả
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận ..................................................................................................... 21
2. Những kiến nghị đề xuất ............................................................................ 22
1
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài:
Tiếng Việt đọc là một nội dung học có vị trí quan trọng trong môn Tiếng
Việt ở bậc Tiểu học. Mục tiêu của dạy học Tiếng Việt đọc là hình thành và rèn
luyện kĩ năng đọc cho học sinh, bước đầu cho học sinh tiếp xúc với ngôn ngữ
văn học, ngôn ngữ nghệ thuật và hình thành ở học sinh năng lực cảm thụ. Đọc
trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi người đi học. Đầu tiên, trẻ em
phải học đọc, sau đó các em phải đọc để học. Đọc không chỉ là sự “đánh vần”
theo đúng kí hiệu các chữ viết mà quan trọng hơn, đọc còn là một quá trình nhận
thức để có khả năng thông hiểu những gì được đọc. Chỉ khi biết cách hiểu, hiểu
sâu sắc, thấu đáo các văn bản được đọc thì các em mới có công cụ hữu hiệu để
lĩnh hội tri thức khi học các môn học khác. Mặt khác, chính việc biết cách đọc-
hiểu văn bản mà học sinh dần dần có khả năng đọc rộng để tự học, tự bồi dưỡng
kiến thức về cuộc sống, từ đó hình thành thói quen, hứng thú với việc đọc sách,
với việc tự học thường xuyên.
Hơn nữa, đọc và hiểu là hai nhiệm vụ trọng yếu của nội dung học Tiếng
Việt đọc, chúng luôn song hành và không thể tách rời nhau. Chúng luôn tác
động và hỗ trợ qua lại lẫn nhau, có đọc tốt thì mới hiểu đúng và có hiểu đúng thì
mới đọc tốt. Kĩ năng đọc cần đạt là: đọc đúng, đọc nhanh, đọc hiểu và đọc diễn
cảm. Đọc một cách có ý thức sẽ tác động tích cực tới trình độ ngôn ngữ cũng
như tư duy của người đọc. Việc dạy đọc sẽ giúp các em hiểu biết hơn, bồi dưỡng
các em lòng yêu cái thiện, cái đẹp, dạy cho các em biết suy nghĩ lôgic, cũng như
biết tư duy có hình ảnh. Dạy đọc không chỉ giáo dục tư tưởng đạo đức mà còn
giáo dục tính cách, thị hiếu, thẩm mĩ cho học sinh thông qua việc hiểu và nắm
bắt tốt nội dung văn bản truyền tải.
Qua thực tế nhiều năm giảng dạy ở lớp 2, tôi nhận thấy rằng: việc giúp
học sinh có những tiến bộ vượt bậc trong quá trình đọc sẽ mất rất nhiều thời gian
và công sức nhưng từ quá trình giúp cho học sinh đã có sự tiến bộ trong quá
trình đọc đến quá trình hiểu còn gặp khó khăn hơn rất nhiều. Vậy làm thế nào để
học sinh đã đọc tốt rồi mà còn hiểu được văn bản nữa – đó là điều tôi còn băn
khoăn, suy nghĩ. Tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số biện pháp nâng cao
chất lượng dạy học Tiếng Việt đọc cho học sinh lớp 2 ” để nghiên cứu, vận
dụng và đã đem lại hiệu quả.
2. Mục đích nghiên cứu:
“Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học Tiếng Việt đọc cho học
sinh lớp 2 ” nhằm đạt được mục đích sau:
- Nâng cao chất lượng dạy học Tiếng Việt đọc cho học sinh lớp 2 tại
trường
2
- Học sinh có kĩ năng đọc tốt, trả lời được các câu hỏi cuối bài và nắm
được nội dung các bài đọc có trong chương trình, vận dụng tốt vào thực tế.
3. Đối tượng nghiên cứu:
- Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học Tiếng Việt đọc cho học
sinh lớp 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Nghiên cứu một số vấn đề về cơ sở lí luận dạy và học Tập đọc
- Tìm hiểu mục tiêu, nội dung chương trình môn Tiếng Việt lớp 2 nói
chung và nội dung Tiếng Việt đọc nói riêng
- Thông qua đó đề ra một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học
Tiếng Việt đọc cho học sinh lớp 2
5. Phạm vi và thời gian nghiên cứu:
- Phạm vi nghiên cứu: quá trình dạy học Tiếng Việt đọc cho học sinh lớp
2, năm học 2022 - 2023
- Thời gian: từ tháng 9/2022 đến tháng 4/2023
6. Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng một số phương pháp
sau:
- Phương pháp nghiên cứu lí luận:
+ Đọc và phân tích những tài liệu lí luận về các cơ sở phương pháp luận,
tâm lí học, giáo dục học, tìm hiểu sách giáo khoa, sách giáo viên Tiếng Việt 2 –
tập 1-2, các sách chuyên đề Tiếng Việt 1 – tập 1- 2.
+ Phương pháp phân tích, tổng hợp
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế dạy học:
+ Phương pháp quan sát
+ Phương pháp điều tra
- Phương pháp thực nghiệm:
+ Tổ chức dạy thực nghiệm để kiểm tra tính khả thi và hiệu quả của việc
vận dụng một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học Tiếng Việt đọc cho học
sinh lớp 2.
3
PHẦN II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận của đề tài
1.1 Cơ sở ngôn ngữ học:
1.1.1 Khái niệm đọc:
Đọc không chỉ là công việc giải một bộ mã gồm hai phần chữ viết và phát
âm, nghĩa là nó không phải chỉ là sự “đánh vần” lên thành tiếng theo đúng các kí
hiệu chữ viết mà còn là một quá trình nhận thức để có khả năng thông hiểu những
gì được đọc. Trên thực tế, nhiều khi khái niệm “đọc” không được hiểu một cách
đầy đủ. Nhiều chỗ, người ta chỉ nói đến đọc như nói đến việc sử dụng bộ mã chữ -
âm, còn việc chuyển từ âm sang nghĩa đã không được chú ý đúng mức. Như vậy,
đọc là một trong bốn dạng hoạt động ngôn ngữ nhằm chuyển dạng thức chữ viết
sang lời nói có âm thanh và thông hiểu nó là quá trình chuyển trực tiếp từ hình
thức chữ viết thành các đơn vị nghĩa không có âm thanh. Đọc nhằm giải mã một
bộ mã gồm hai bậc: từ chữ sang âm, từ âm sang nghĩa.
Nếu không biết đọc, con người không thể tiếp thu nền văn minh của loài
người, không thể sống một cuộc sống bình thường, có hạnh phúc với đúng nghĩa
của từ này trong xã hội hiện đại. Biết đọc, con người đã nhân khả năng tiếp nhận
lên nhiều lần, từ đây, ta biết tìm hiểu, đánh giá cuộc sống, nhận thức các mối quan
hệ tự nhiên, xã hội, tư duy. Biết đọc con người sẽ có khả năng chế ngự một
phương tiện văn hóa cơ bản giúp họ giao tiếp được với thế giới bên trong của
người khác, thông hiểu tư tưởng, tình cảm của người khác. Đặc biệt khi đọc các
tác phẩm văn chương, con người không chỉ được thức tỉnh về nhận thức mà còn
rung động tình cảm, nảy nở những ước mơ tốt đẹp, được khơi dậy năng lực hành
động, sức mạnh sáng tạo cũng như dược bồi dưỡng tâm hồn. Hiện nay, biết đọc
ngày càng quan trọng vì nó sẽ giúp con người sử dụng các nguồn thông tin, đọc
chính là “Học, học nữa, học mãi”, “đọc để tự học, học cả đời”.
1.1.2 Mục tiêu của môn Tiếng Việt theo chương trình giáo dục phổ thông
mới 2018:
Môn Tiếng Việt ở trường Tiểu học giúp học sinh bước đầu hình thành các
năng lực chung, phát triển năng lực ngôn ngữ ở tất cả các kĩ năng đọc, viết, nói
và nghe với mức độ căn bản: đọc đúng, trôi chảy văn bản; hiểu được nội dung,
thông tin chính của văn bản; liên hệ, so sánh ngoài văn bản; viết đúng chính tả,
ngữ pháp; viết được một số câu, đoạn, bài văn ngắn (chủ yếu là bài văn kể và
tả); phát biểu rõ ràng; nghe hiểu ý kiến người nói; phát triển năng lực văn học
với yêu cầu phân biệt được thơ và truyện, biết cách đọc thơ và truyện; nhận biết
được vẻ đẹp của ngôn từ nghệ thuật; có trí tưởng tượng, hiểu và biết xúc động
