T CH C D Y H C PHÂN MÔN K CHUY N CHO L P 2 NH M PHÁT TRI N
NĂNG L C CHO H C SINH
1. Lý do ch n bi n pháp:
B i d ng năng l c giao ti p và năng l c ngôn ng cho HS trong d y h c K ưỡ ế
chuy n l p 2 là m t vi c làm c n thi t, quan tr ng và phù h p v i đnh h ng d y h c ế ướ
phát tri n năng l c hi n nay. K chuy n không nh ng giúp h c sinh phát tri n v n t mà
còn giúp các em hoàn thi n ngôn ng c a mình, các em bi t cách giao ti p sao cho hay h n, ế ế ơ
b i d ng cho các em tình yêu Ti ng vi t và hình thành thói quen gi gìn s trong sáng , ưỡ ế
giàu đp c a môn Ti ng vi t, góp ph n hình thành nhân cách cho h c sinh. ế
Trong quá trình d y h c phân môn k chuy n, b n thân tôi luôn đi m i, v n d ng
linh ho t các ph ng pháp d y h c ươ mang l i hi u qu t i u nh t ư . Tuy nhiên, qua th c t ế
gi ng d y tôi nh n th y HS l p mình còn g p m t s khó khăn nh sau: ư
- Các em ch a h ng thú, ch a yêu thích phân môn k chuy n do ch a thu c n iư ư ư
dung chuy n nên không t tin m nh d n trong h c t p.
- M t s em còn ng i ngùng, không dám b c l h t kh năng c a mình. ế
- Có em ch a bi t chu n b bài, v n t h n ch , k ch a thành câu, c nh máy mócư ế ế ư
t ng t c a truy n nên k nh đc, không l u loát. ư ư
- Kĩ năng đi tho i (k phân vai) còn h n ch do ch a phân bi t đc các vai nên k ế ư ượ
còn nh m l n các vai v i l i d n chuy n.
- Có m t s h c sinh ch a có kĩ năng s d ng các y u t ph tr nên hi u qu k ư ế
chuy n ch a cao. ư
- Kh năng duy trì s chú ý l ng nghe b n k và nh n xét cách k c a b n k ti p ế
l i b n còn h n ch . ế
- Ph huynh không quan tâm đn vi c h c k chuy n c a con em mình. ế
T nh ng b t c p và th c tr ng h c phân môn k chuy n c a h c sinh l p mình, tôi
đã h c t p, tích lũy kinh nghi m, nghiên c u tài li u nâng cao chuyên môn, áp d ng đi m i
ph ng pháp d y h c nh m nâng cao ươ năng l c k chuy n cho h c sinh. V i nhi m v quan
tr ng nh v y, tôi m nh d n đa ra m t s gi i pháp tích lũy c a b n thân khi d y phân ư ư
môn k chuy n. Đó chính là lý do tôi ch n bi n pháp "T ch c d y h c phân môn k
chuy n nh m phát tri n năng l c cho h c sinh l p 2".
2. M c đích c a bi n pháp:
- Đ xu t đc ph ng pháp, kĩ thu t d y các d ng bài k chuy n. ượ ươ
- S d ng hình th c đ t ch c ho t đng d y h c hi u qu
- T o c h i cho Hs đc tham gia k chuy n th ng xuyên. ơ ượ ườ
- Giúp h c sinh nâng cao tính tích c c, t giác, t tin, sáng t o trong các ho t đng h c t p.
3. Cách ti n hành bi n phápế
3.1 Các b c t ch c d y h c k chuy n l p 2:ướ
1. Kh i đng:
* M c tiêu:
Th i gian kh i đng không nhi u nh ng giúp giáo viên n m đc thông tin ng c v ư ượ ượ
năng l c k chuy n c a h c sinh. Chính vì v y tôi luôn l a ch n n i dung, yêu c u k
chuy n phù h p, sát đi t ng h c sinh đ n m b t đc ch t l ng k chuy n c a các ượ ượ ượ
em qua m i ti t h c. ế
* Cách th c hi n :
Tùy t ng đi t ng mà tôi yêu c u các em k m t đo n hay c câu chuy n ho c phân ượ
vai. D ng l i câu chuy n đ khuy n khích, đng viên h c sinh k chuy n. Khi h c sinh k ế
xong tôi yêu c u các em nêu ý nghĩa câu chuy n giúp h c sinh kh c sâu n i dung văn b n.
Nh v y trong th i gian ng n tôi đã n m đc kĩ năng k chuy n c a h c sinh.ư ượ
2. D y bài m i:
- Gi i thi u bài :
* M c tiêu:
Vi c gi i thi u bài h p d n s giúp h c sinh m nh d n, t tin say mê k chuy n thì
đi u tôi tâm đc nh t là t o tâm th h ng thú, yêu thích, ch đi đc h c ti t k chuy n ế ượ ế
c a các em. Bí quy t thành công c a giáo viên là t o không khí l p h c t nhiên đ lôi cu n ế
t t c h c sinh hào h ng mong mu n, hòa nh p vào câu chuy n ngay t khi m đu ti t ế
h c.
* Cách th c hi n :
Nh v y s tài ba khéo léo c a giáo viên đ d n d t, g i m ph n gi i thi u m i bàiư
h c có ý nghĩa quy t đnh r t l n đn hi u qu ti t h c nên tôi luôn chu n b r t kĩ ph ng ế ế ế ươ
ti n, đ dùng d y h c đ d n m đu ti t h c sao cho th t sinh đng h p d n . ế
Trong các ti t h c c a tôi luôn luôn thay đi hình th c gi i thi u bài phù h p đ thu hútế
h c sinh nh : s d ng tranh nh; đt câu h i g i m khám phá, nêu tình hình có v n đ, ư
gi i thi u m c tiêu ti t h c nh m g i s tò mò, kích thích h ng thú c a các em . ế
Ví d : Khi d y bài : Khi d y bài : CHUY N B N MÙA( TV2-t p 2- trang 4 ) Tôi
gi i thi u bài nh sau: Tôi h i h c sinh: ư
- Đ c l p tháng này là tháng m y?
V y đ bi t đc tháng 2 là c a mùa nào, m t năm có m y mùa và l i ích c a t ng ế ượ
mùa nh th nào? Cô trò chúng mình cùng tìm hi u qua câu chuy n “ Chuy n b n ư ế
mùa”.
- H ng d n h c sinh các kĩ năng k chuy n phù h p v i t ng d ng bài t pướ .
So v i ph ng pháp d y k chuy n tr c đây trong m t ti t h c giáo viên dành ươ ướ ế
m t n a th i gian đ k m u và tìm hi u n i dung câu chuy n nên th i gian dành c ơ
h i k chuy n cho h c sinh r t h n ch . ế
D y k chuy n theo ph ng pháp m i t t c h c sinh trong l p đu đc rèn kĩ năng ươ ượ
nghe nói d a vào h th ng bài t p yêu c u k chuy n sách giáo khoa nh : D a vào tranh, ư
câu g i ý ho c tóm t t n i dung đ k l i t ng đo n truy n; thêm chi ti t cho truy n; k ế
m đu và k t thúc câu chuy n theo nhi u cách. ế
Nh ng yêu c u trên đã góp ph n phát tri n năng l c quan sát, phân tích, t ng h p, so
sánh, mô ph ng, t ng t ng cho h c sinh. Đó là ưở ượ năng l c đc tr ng c a phân môn k ư
chuy n và các năng l c c n thi t khác giúp h c sinh h c t p t t ế h nơ.
Đ giúp h c sinh có năng l c k chuy n t t tôi h ng d n các em t p k t m c đ đn ướ ơ
gi n đn khó d n m i ti t h c đ t o đi u ki n cho c l p đc k chuy n. ế ế ượ
3.2. Các d ng bài k chuy n l p 2:
* D ng 1: K t ng đo n và toàn b câu chuy n theo tranh ( hình nh minh h a)
* M c tiêu:
Rèn h c sinh năng l c k chuy n d a vào các b c tranh minh h a đ k t ng đo n câu
chuy n. Cũng có bài yêu c u h c sinh s p x p l i các b c tranh ế minh h a cho đúng v i
di n bi n câu chuy n r i k . M i b c tranh minh h a đu đc th hi n m t đc đi m ế ượ
hay m t hành đng, s vi c nào đó c a nhân v t ho c m t c nh t ng có trong truy n đã ượ
đc làm đi m t a giúp các em nh l i n i dung t ng đo n câu chuy n k t n i thành m ch ế
truy n r i k .
* Cách th c hi n :
Đ giúp h c sinh d a vào tranh rèn kĩ năng k hi u qu tôi luôn khai thác tri t đ tranh
minh h a SGK và tranh phóng to. Tôi yêu c u các em quan sát kĩ m i b c tranh và nêu câu
h i đnh h ng quan sát, giúp h c sinh tìm ra m i liên h gi a kênh hình và kênh ch đ các ướ
em l n l t nh l i n i dung truy n đã h c ti t t p đc và k l i câu chuy n. Khi h c ượ ế
sinh n m v ng n i dung các b c tranh tôi g i h c sinh năng khi u k m u m t đo n theo ế
tranh giúp h c sinh h c t p cách k c a b n đ k t t. Sau đó tôi t ch c cho h c sinh th c
hành k t ng đo n truy n t ng ng theo tranh minh h a trong nhóm và tr c l p. Đ các ươ ướ
nhóm k chuy n hi u qu tôi luôn phân nhóm có các h c sinh có trình đ k khác nhau sao
cho h c sinh khá gi i giúp đ đc h c sinh trung bình k đc truy n. Tôi bao quát l p ượ ượ
giúp nh ng h c sinh lúng túng và l u ý h c sinh khi k ch c n đúng n i dung chính không ư
nên nh nguyên văn l i trong văn b n truy n đã đc giúp h c sinh m r ng, tích c c hóa
v n t , đ rèn kĩ năng nói cho h c sinh.
Khi h c sinh k trong nhóm tôi luôn rèn các em bi t k gi ng phù h pế v a đ nghe
trong nhóm đ không nh h ng đn nhóm khác và l ng nghe b n k đ s a cho b n. Còn ưở ế
khi k tr c l p tôi rèn cho h c sinh nói thành câu, ướ nói to đ c l p cùng nghe và nh n xét
l i k . Khi k c n m nh d n, t tin, bi t thay đi ng đi u t nhiên và nhìn vào b n đ k ế
chuy n s lôi cu n ng i nghe. ườ
Ví d 1: Khi d y bài : M u gi y v n (TV2_t p1 _trang 49)
Bài t p 1 tôi t ch c h ng d n h c sinh k nh sau: ướ ư
Tôi yêu c u h c sinh nêu yêu c u bài 1: D a theo tranh, k l i câu chuy n m u gi y v n.
Sau đó tôi yêu c u h c sinh quan sát 4 tranh minh h a SGK và các b c tranh phóng to đính
trên b ng và nêu h i g i m đ h c sinh nêu n i dung m i b c tranh giúp h c sinh nh n i
dung t ng đo n câu chuy n.
H: Tranh m t v gì? ( Cô giáo khen l p h c s ch s và nói: Các em có nghe th y m u
gi y nói gì không? Hãy cho cô bi t m u gi y nói gì?) ế
H:Tranh hai b n trai đang nói gì? (Th a cô m u gi y không bi t nói .)ư ế
H: B n gái đang làm gì tranh 3? (B n gái nh t m u gi y b vào thùng rác.)
H: Còn tranh 4 b n gái nói gì? (M u gi y b o: Các b n i hãy b tôi vào s t rác!) ơ
Sau khi h c sinh nêu n i dung t ng b c tranh tôi g i h c sinh năng khi u k m u tranh ế
m t. Tôi h ng d n các em đng tr c l p k k t h p ch tranh minh h a phù h p. ướ ướ ế Vì m i
tranh ch minh h a m t tình ti t trong m t đo n truy n. Nên ch khi k t i tình ti t có trong ế ế
tranh ng i k m i k t h p ch tranh (mà ch đúng vào hình nh th hi n trong tranh), đườ ế
minh h a cho l i k c a mình và thuy t ph c ng i nghe hi u, ế ườ nh sâu h n n i dung ơ
truy n. Khi h c sinh gi i k m u đo n m t tôi h ng d n các em k t h p ch tranh khi k ướ ế
đn chi ti t cô giáo nói:ế ế Nào các em hãy l ng nghe và cho cô bi t m u gi y nói gì nhé ế !”
Còn các chi ti t khác c a đo n m t không c n ch vào tranh mà ch b ng đi u b s thu hútế
ng i nghe.ườ
Khi h c sinh k m u tôi yêu c u c l p l ng nghe cách k c a b n đ bi t cách k đúng ế
n i dung t ng đo n theo tranh và h c cách k hay. Sau đó tôi cho c l p t p k theo nhóm 4
đ t t c h c sinh đc rèn luy n kĩ năng k và thi k tr c l p, nh n xét, bình ch n nhóm ượ ướ
k hay t o không khí thi đua sôi n i gi a các nhóm và s c g ng n l c c a m i thành
viên trong nhóm.
Ví d 2: Bài: Chi c r đa trònế .(TV2-t p 2-trang 109)
Bài t p 1: S p x p l i tr t t các tranh d i đây theo đúng di n bi n câu chuy n Chi c r ế ướ ế ế
đa tròn.
Đây là bài t p các tranh đã b đo không đúng trình t câu chuy n nên yêu c u h c sinh d a
vào tranh minh h a nêu n i dung t ng tranh, nh th t t ng đo n câu chuy n r i x p l i ế
cho đúng di n bi n câu chuy n. M i đo n truy n đc th hi n b ng m t ho c hai tranh. ế ượ
Các hình v trong tranh ch là tình ti t có ế trong đo n truy n. N u n m đc đúng các hình ế ượ
nh trong tranh th hi n n i dung nào c a truy n thì các em s s p x p đúng trình t di n ế
bi n câu chuy n.ế
Chính vì v y tôi h ng d n h c sinh quan sát kĩ các b c tranh sách giáo khoa và tranh phóng ướ
to treo trên b ng và đa h th ng câu h i g i ý giúp h c sinh nêu đc n i dung ư ượ t ng tranh
nh sau:ư
H: Tranh 1 v gì? (Bác H đang h ng d n chú c n v tr ng chi c r đa tròn ướ ế )
H: Các b n nh đang làm gì trong tranh 2?( Các b n nh đang thích thú ch i trò chui qua ư ơ
chui l i cây đa có vòng tròn)
H: Còn tranh 3 Bác H yêu c u chú c n v làm gì? ( Bác H ch vào chi c r đa trên m t ế
đt và b o chú c n v đem tr ng nó )
Khi h c sinh đã nêu đc n i dung t ng đo n ng v i các tranh theo trình t câu chuy n tôi ượ
cho h c sinh th o lu n nhóm 3, suy nghĩ x p l i th t các tranh và g i m t nhóm lên s p ế
x p l i th t các tranh trên b ng theo di n bi n câu chuy n 3-1-2. Ho t đng s p x pế ế ế
tranh tuy r t đn gi n nh ng có tác d ng r t t t b i h c sinh b c đu nh l i n i dung ơ ư ướ
chính c a m i đo n. T đó giáo viên g i m đ h c sinh nh l i n i dung c a đo n truy n
và d dàng k t t t ng đo n .
D ng 2: K t ng đo n và toàn b câu chuy n theo tranh ( hình nh minh h a)
và các câu h i g i ý.
Đây là hình th c luy n t p d nh t vì h c sinh có 2 ch d a là hình nh minh h a và
câu h i g i ý.
Ví d : D a vào tranh k l i t ng đo n câu chuy n" Có công mài s t, có ngày nên kim" V i
bài t p này tôi cho 4 h c sinh có năng l c k l i 4 đo n n i dung 4 b c tranh v i l i g i ý.
Vi c làm này s giúp cho h c sinh c l p nh l i n i dung câu chuy n và b c đu bi t ướ ế
cách k .
- Sau đó GV h ng d n k theo nhóm. Gv có th g i ý cho h c sinh b ng h th ng câu h i:ướ
Tranh 1: C u bé đang làm gì? C u có chăm h c không? Th còn vi t thì sao? c u có chăm ế ế
vi t không? ế
Tranh 2: C u bé nhìn th y bà c đang làm gì? C u bé h i bà c đi u gì? Sau đó c u bé nói
gì v i bà c ?
Tranh 3: Bà c gi ng gi ng nh th nào? ư ế
Tranh 4: C u bé làm gì sau khi nghe bà c gi ng gi i?
V i các g i m trên h c sinh đã bi t di n đt l i k thành câu, bi t dùng l i c a mình, l i ế ế
k t nhiên, bi t làm đi u b h p lý và h c sinh k đúng n i dung , trình t câu chuy n. ế
D ng 3: K theo dàn ý ho c các câu h i g i ý.
* M c tiêu:
Rèn h c sinh k chuy n d a vào các ý đc tóm t t theo t ng đo n c a truy n vì không ượ
có tranh nên các em ph i huy đng trí t ng t ng, t duy lô- gíc đ nh l i câu chuy n và ư ượ ư
k đúng n i dung .
* Cách th c hi n :
Đ giúp h c sinh th c hành t t yêu c u c a bài tôi đã d n d t b ng h th ng câu h i g i
ý ho c g i d n t ng s vi c, chi t t th hi n ý chính đó giúp h c sinh tri n khai các ý tóm ế
t t đã cho thành t ng đo n truy n và k l i t t câu chuy n theo g i ý.
Ví d :Bài : Hai anh em –( TV2-T1-trang 120)
Yêu c u 1: K l i t ng ph n câu chuy n Hai anh em theo g i ý sau:
a- M đu câu chuy n.
b- Ý nghĩ và vi c làm c a ng i em. ườ
c- Ýnghĩ và vi c làm c a ng i anh. ườ
d- K t thúc câu chuy n.ế Sau khi h c sinh nêu yêu c u tôi nh n m nh l i đ h c sinh n m
v ng m i g i ý trên ng v i n i dung di n bi n m t đo n truy n. Tôi nêu câu h i g i ý ế
giúp h c sinh nh l i đo n m đu câu chuy n nh sau: ư