K thu t t o hình và chăm sóc bon saiỹ ậ ạ
G i b i: ử ở hieu
Ngày 6-7-2007 lúc 20 gi 56 phút ờ
Đ c đi m: Các lo i ki ng cây nh thiên tu , cau, trúc đùi gà, trúc Nh t, Thi t m cặ ể ạ ể ư ế ậ ế ộ
lan, tùng, Tr c bách di p... r t c n đ c bón phân th ng xuyên đ duy trì th câyắ ệ ấ ầ ượ ườ ể ế
và tán cây đ c cân đ iượ ố
Nguyên t c t o hình:ắ ạ
- T o cân đ i: M t cây thi t k đ p c n có s cân b ng toàn di n, t s t o hình, u nạ ố ộ ế ế ẹ ầ ự ằ ệ ừ ự ạ ố
n n c u trúc c a cây đ n s k t h p gi a cây và ch u. Có ba nhân t chính c n l uắ ấ ủ ế ự ế ợ ữ ậ ố ầ ư
tâm:
+ R cây ăn lan: R cây l ra trên m t đ t làm tăng thêm n t ng v s tr ng thànhễ ễ ộ ặ ấ ấ ượ ề ự ưở
và tính ch t c a cây. Đây là m t trong nh ng nét đ c tr ng thú v nh t c a ngh thu tấ ủ ộ ữ ặ ư ị ấ ủ ệ ậ
cây c nh. R cây c n lan ra nhi u h ng quanh thân và bò r ng ra, t o cho thân câyả ễ ầ ề ướ ộ ạ
ch t a ch c ch n.ỗ ự ắ ắ
+ Thân cây: Nét đ c tr ng quan tr ng nh t c a thân cây là có ng n đ p (g c to, ng nặ ư ọ ấ ủ ọ ẹ ố ọ
nh ). S dày d n d i s làm tăng v tr ng thành, nh ng cây m c th ng t p cũngỏ ự ặ ở ướ ẽ ẻ ưở ư ọ ẳ ắ
s làm h ng s hài hòa trong ki u dáng. Ph i tìm lo i v cây có c u t o và màu s cẽ ỏ ự ể ả ạ ỏ ấ ạ ắ
phù h p v i đ ng nét, kèm theo tu i tác, v dày d n phong s ng cũng là đi u h pợ ớ ườ ổ ẻ ạ ươ ề ấ
d n c a cây c nh.ẫ ủ ả
+ Cành cây: Cành cây t o nên c u trúc căn b n c a hình bóng cây. B n có th đi uạ ấ ả ủ ạ ể ề
ch nh nó b ng ph ng pháp c t t a và bu c u n dây k m. Hãy ng m k s s p đ t c aỉ ằ ươ ắ ỉ ộ ố ẽ ắ ỹ ự ắ ặ ủ
cành m c lên và lan ra quanh cây nh m t c u thang xo n c, hình dung s hài hòa cânọ ư ộ ầ ắ ố ự
đ i quanh thân cây. Cành kh e m nh đ u tiên n m ngang ph i là hàng th ba tính tố ỏ ạ ầ ằ ả ứ ừ
d i lên trên. M i cành ph i thon d n t thân và h p d n ng n.ướ ỗ ả ầ ừ ẹ ầ ở ọ
Ngoài ra c n chú ý đ n s cân đ i gi a cây và ch u v t t c nh ng đ c đi m t oầ ế ự ố ữ ậ ề ấ ả ữ ặ ể ạ
dáng và v trí c a cây trong ch u. ị ủ ậ
Nh ng đi u c n tránh: Nh ng cành tăng tr ng quá l n không làm đ p cho y u tữ ề ầ ữ ưỡ ớ ẹ ế ố
thi t k , hãy c t b chúng đi. Tránh đ nh ng cành m c đâm ngang và lan t cùng m tế ế ắ ỏ ể ữ ọ ừ ộ
ch trên thân, hay m c đ i di n v i cành khác cùng m t đ cao trên thân.ỗ ọ ố ệ ớ ở ộ ộ
* T o hình b ng dây k m:ạ ằ ẽ
V i k thu t này có th t o cây c nh b ng cách thay đ i h ng c a thân và nhánh cây.ớ ỹ ậ ể ạ ả ằ ổ ướ ủ
Nh ng cành m c chĩa lên có th u n ngang hay vu t xu ng đ t o n t ng già d n,ữ ọ ể ố ố ố ể ạ ấ ượ ặ
tr ng thành.ưở
U n k m lo i cây xanh quanh năm th i đi m nào cũng đ c (nh ng v i các lo i nhố ẽ ạ ở ờ ể ượ ư ớ ạ ư
tùng bách thì th i đi m t t nh t là cu i mùa thu đ n đ u mùa xuân).ờ ể ố ấ ố ế ầ
Nên u n cây r ng lá theo mùa vào cu i xuân (tr c khi cây đâm ch i) hay cu i thuố ụ ố ướ ồ ố
(tr c khi ng đông). Th c t , chúng ta nên d a vào d ng cây đ ch n nh ng cànhướ ủ ự ế ự ạ ể ọ ữ
m m, d o, d u n và không b tách nhánh.ề ẻ ễ ố ị
Cách qu n k m:ấ ẽ
+ Qu n thân cây: C t m t s i dây có chi u dài g p 3 l n nhánh hay thân c n qu n. Cóấ ắ ộ ợ ề ấ ầ ầ ấ
th qu n dây l n quanh thân m t góc 45o, đó là cách qu n hi u qu nh t. Cách qu n:ể ấ ượ ộ ấ ệ ả ấ ấ
C m m t đ u k m xu ng đ t, đ u tiên qu n quanh g c cây, sau đó qu n lên thân cây.ắ ộ ầ ẽ ố ấ ầ ấ ố ấ
N u mu n qu n thêm m t l n n a, b n nên qu n sát v i s i dây tr c và nh t thi tế ố ấ ộ ầ ữ ạ ấ ớ ợ ướ ấ ế
không qu n ch ng lên nhau.ấ ồ
+ Qu n nhánh: B t đ u qu n t d i. Đ ng th i qu n dây xen k theo chi u dài c aấ ắ ầ ấ ừ ướ ồ ờ ấ ẽ ề ủ
nhánh đ n khi làm xong nguyên cây (tr l i qu n trên nh ng cành non th t t m ). Ho cế ở ạ ấ ữ ậ ỉ ỉ ặ
chúng ta qu n cùng m t lúc c nhánh chính và nhánh ph tr c khi qu n ti p. S d ngấ ộ ả ụ ướ ấ ế ử ụ
dây m nh h n cho b dày c a nhánh thon. Thông th ng, hãy qu n hai nhánh cùng m tả ơ ề ủ ườ ấ ộ
lúc v i cùng m t s i dây qu n, qu n quanh đ t o th d a thân. nh ng n i có nhánhớ ộ ợ ấ ấ ể ạ ế ự Ở ữ ơ
đ n, thì nên qu n liên k t v i nhánh khác, bu c ch c đ u dây b ng cách gài nó d iơ ấ ế ớ ộ ặ ầ ằ ướ
vài vòng đ u tiên.ầ
+ Bao lâu thì g dây qu n? Đi u này còn tùy thu c đ dày c a thân, cành, lo i cây,ỡ ấ ề ộ ộ ủ ạ
ch t l ng và tu i cây. Nên th ng xuyên ki m tra dây qu n đ đ m b o dây qu n đấ ượ ổ ườ ể ấ ể ả ả ấ ể
đ m b o dây không h n vào v khi cây phát tri n. Tháo dây qu n trong kho ng ba đ nả ả ằ ỏ ể ấ ả ế
sáu tháng v i nh ng cây r ng lá theo mùa, sáu đ n m i hai tháng v i cây xanh quanhớ ữ ụ ế ườ ớ
năm. Ph i c n th n khi ch n c dây phù h p v i đ l n và s phát tri n c a cây. Nênả ẩ ậ ọ ỡ ợ ớ ộ ớ ự ể ủ
thay đ i c dây qu n theo đ dày c a thân nhánh thì c dây ph i nh d n, c dâyổ ỡ ấ ộ ủ ỡ ả ỏ ầ ỡ
t ng ng b ng 1/6 đ n 1/3 đ ng kính c a cành ho c thân ch n qu n. Đ tháo dâyươ ứ ằ ế ườ ủ ặ ọ ấ ể
qu n, t t h n h t b n nên c t dây thành nh ng đo n nh , nh m gi m b t s r i ro, hấ ố ơ ế ạ ắ ữ ạ ỏ ằ ả ớ ự ủ ư
h i cho cây.ạ
Sang ch u và thay đ t:ậ ấ
Khi đ t trong ch u đã c n ki t ch t b d ng thì Bonsai có hi n t ng: Cây không cònấ ậ ạ ệ ấ ổ ưỡ ệ ượ
t i t n, có hi n t ng xu ng s c, b lá kém t i và b t đ u nhu m vàng b nh ho n,ươ ắ ệ ượ ố ứ ộ ươ ắ ầ ố ệ ạ
các cành nh không th c t cao lên đ c, nhi u r con l i lên m t đ t ch u, l p đ tư ể ấ ượ ề ễ ồ ặ ấ ậ ớ ấ
trên b m t ch u m ng d n đi. Nh ng tri u ch ng trên cho th y đã đ n lúc thay đ tề ặ ậ ỏ ầ ữ ệ ứ ấ ế ấ
cho cây.
Theo th i ti t n c ta thì nên sang ch u vào mùa xuân hay tr c mùa m a khi cây b tờ ế ướ ậ ướ ư ắ
đ u đâm ch i, n y l c và đó là th i ti t mát m .ầ ồ ả ộ ờ ế ẻ
Dùng dao cùn x n t t ph n đ t sát thành ch u cho đ n khi b u đ t và thành ch uắ ừ ừ ầ ấ ậ ế ầ ấ ậ
đ c tách ra hay tr c đó m t bu i ta t i n c cho đ t th t nhão, nh v y ch c nượ ướ ộ ổ ướ ướ ấ ậ ư ậ ỉ ầ
nghiêng ch u là l y cây ra đ c.ậ ấ ượ
Ti n hành c t b r l n và r con đã quá già và ch ch a l i nh ng r non. Nên dùngế ắ ỏ ễ ớ ễ ỉ ừ ạ ữ ễ
lo i k m bén đ h t b t r , v t c t c n cho ng t, không đ c gi p nát. B r sau khiạ ề ể ớ ớ ễ ế ắ ầ ọ ượ ậ ộ ễ
x lý xong ph i đ c g n gàng.ử ả ượ ọ
Đây cũng là d p t t đ ta c t t a nh ng cành, nhánh m c không đúng cách, ho c s a đ iị ố ể ắ ỉ ữ ọ ặ ử ổ
chúng.
Bón phân:
Bón phân đ nh kỳ 1-2 tháng/l n, l ng bón cho m i cây/đ t tùy theo cây l n nh nhị ầ ượ ỗ ợ ớ ỏ ư
sau:
- 20-30 gam Compomix
- 5-10 gam NPK 20-10-10
N u tr ng cây trong ch u thì c 3-4 tháng thay đ t m t l n b ng cách b b t 1/4-1/3ế ồ ậ ứ ấ ộ ầ ằ ỏ ớ
đ t c trong ch u thay b ng h n h p đ t s ch Compost Đ u Trâu.ấ ủ ậ ằ ỗ ợ ấ ạ ầ
Phun phân bón lá Đ u Trâu: ầ
- Th i kỳ cây đang l n ho c sau c t t a: Pha 1-2gam Đ u Trâu 501 trong 1 lít n c,ờ ớ ặ ắ ỉ ầ ướ
phun đ nh kỳ 7-10 ngày/l n.ị ầ
- Th i kỳ sau khi chuy n ch u ho c c t t a: Pha1-2 gam Đ u Trâu 701 trong 1 lít n c,ờ ể ậ ặ ắ ỉ ầ ướ
phun đ nh kỳ 7-10 ngày/l n.ị ầ
- Phun d ng cây đ nh kỳ b ng cách pha 1-2gam Đ u Trâu 901 trong 1 lít n c, phunưỡ ị ằ ầ ướ
đ nh kỳ 7-10 ngày/l n. ị ầ
(Tham kh o tài li u "101 đi u c t y u trong Bonsai" c a Ph m Cao Hoàn và "Kả ệ ề ố ế ủ ạ ỹ
thu t tr ng và u n t a Bonsai" c a Vi t Ch ng và KS. Nguy n Vi t Thái).ậ ồ ố ỉ ủ ệ ươ ễ ệ