BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
HỒ THỊ KIM ÁNH
CHỦ THỂ VÀ ĐỐI THỂ
TRONG CẤU TRÚC NGỮ NGHĨA
CỦA CÂU ĐƠN TIẾNG VIỆT
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ
Hà Nội - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
HỒ THỊ KIM ÁNH
CHỦ THỂ VÀ ĐỐI THỂ
TRONG CẤU TRÚC NGỮ NGHĨA
CỦA CÂU ĐƠN TIẾNG VIỆT
Chuyên ngành: Ngôn ngữ học
Mã số: 9. 22. 90. 20
LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ
Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Đỗ Việt Hùng
Hà Nội - 2020
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận án là trung thực. Những kết luận của luận án chưa từng
được ai công bố trong bất kì công trình nào khác.
Tác giả luận án
Hồ Thị Kim Ánh
ii
LỜI CẢM ƠN
Luận án này được hoàn thành dưới sự hướng dẫn tận tình của
GS.TS.Đỗ Việt Hùng. Em xin chân thành cảm ơn Thầy đã hết lòng giúp đỡ,
chỉ bảo, động viên.
Em xin cảm ơn các Thầy Cô Bộ môn Ngôn ngữ học, Khoa Ngữ văn,
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em học
tập và hoàn thành luận án.
Em xin cảm ơn các Thầy Cô, các nhà khoa học chuyên ngành Ngôn ngữ
học tại các cơ sở đào tạo trên toàn quốc đã chia sẻ, chỉ bảo cho em những
hướng nghiên cứu để hoàn thiện luận án.
Xin cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn bên cạnh động
viên và giúp đỡ tôi hoàn thành công việc của mình.
Tác giả luận án
Hồ Thị Kim Ánh
iii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................... 1
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................. 2
2.1. Mục đích nghiên cứu ............................................................................ 2
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 2
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu và nguồn ngữ liệu .................................. 3
4. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 3
5. Ý nghĩa và đóng góp của luận án ............................................................. 4
6. Bố cục của luận án .................................................................................. 5
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ
LÝ LUẬN ...................................................................................................... 6
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ........................................................... 6
1.1.1. Tình hình nghiên cứu về cấu trúc nghĩa biểu hiện ........................... 6
1.1.2. Tình hình nghiên cứu về chủ thể, đối thể ...................................... 18
1.2. Cơ sở lí luận ....................................................................................... 25
1.2.1. Vài nét về lí thuyết ba bình diện của câu trong ngữ pháp chức
năng ....................................................................................................... 25
1.2.2. Một số khái niệm liên quan .......................................................... 31
Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 39
CHƯƠNG 2. ĐẶC ĐIỂM CỦA CHỦ THỂ, ĐỐI THỂ TRONG CẤU
TRÚC NGHĨA BIỂU HIỆN CỦA CÂU ĐƠN TIẾNG VIỆT....................... 40
2.1. Dẫn nhập ............................................................................................ 40
2.2. Đặc điểm của chủ thể ......................................................................... 41
2.2.1. Đặc điểm chung của chủ thể ......................................................... 41
2.2.2. Các diện đối lập cơ bản trong phạm trù chủ thể ............................ 48
2.3. Đặc điểm của đối thể .......................................................................... 67
2.3.1. Đặc điểm chung của đối thể .......................................................... 67