Luận án Tiến sĩ: Tác động của các biện pháp phi thuế quan của Liên minh châu Âu đối với xuất khẩu nông sản Việt Nam

Luận án này tập trung nghiên cứu tác động của các biện pháp phi thuế quan (BPPTQ) của Liên minh Châu Âu (EU) đối với xuất khẩu nông sản của Việt Nam. Trong bối cảnh thương mại quốc tế ngày càng phức tạp và các hàng rào thuế quan dần được dỡ bỏ, BPPTQ trở thành công cụ chính sách quan trọng, ảnh hưởng đáng kể đến thương mại nông sản. Việc hiểu rõ tác động này là cần thiết để Việt Nam có thể thúc đẩy xuất khẩu nông sản bền vững sang thị trường EU.

Luận án này hướng đến các nhà nghiên cứu, hoạch định chính sách, doanh nghiệp xuất khẩu nông sản, và các hiệp hội ngành hàng tại Việt Nam, đặc biệt là những đối tượng quan tâm đến thương mại quốc tế và quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu.

Luận án tiến sĩ này đánh giá toàn diện tác động của các biện pháp phi thuế quan (BPPTQ) mà Liên minh Châu Âu (EU) áp dụng đối với xuất khẩu nông sản của Việt Nam, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất khẩu này. Nghiên cứu hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về tác động của BPPTQ đối với nông sản, đồng thời phân tích thực trạng xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang EU trong giai đoạn 2012-2023. Luận án đặc biệt tập trung vào hai loại BPPTQ điển hình là biện pháp vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật (SPS) và hàng rào kỹ thuật trong thương mại (TBT), vốn chiếm tỷ trọng lớn trong các quy định của EU đối với nông sản nhập khẩu.

Bằng cách sử dụng kết hợp các phương pháp định tính và định lượng, bao gồm kiểm đếm, tính toán chỉ số, và mô hình lực hấp dẫn, nghiên cứu đã đánh giá mức độ phổ biến của BPPTQ của EU đối với nông sản nhập khẩu từ Việt Nam. Kết quả cho thấy BPPTQ của EU có cả tác động tích cực và tiêu cực. Tác động tích cực thể hiện ở việc nâng cao chất lượng sản phẩm nông sản của Việt Nam, tạo niềm tin cho người tiêu dùng EU và giảm chi phí thâm nhập thị trường khi doanh nghiệp tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, các tác động tiêu cực vẫn tồn tại, thể hiện qua số lượng lớn các lô hàng nông sản Việt Nam bị cảnh báo hoặc cấm nhập khẩu do vi phạm các quy định về an toàn thực phẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, và ghi nhãn.

Luận án cũng cập nhật các xu hướng mới trong chính sách thương mại của EU, đặc biệt là Thỏa thuận Xanh Châu Âu, và phân tích tác động của chúng đến BPPTQ. Từ những phân tích này, nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể cho Nhà nước, các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp Việt Nam nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật và kiểm dịch của EU, đồng thời tận dụng cơ hội từ các chính sách mới của EU để xuất khẩu nông sản bền vững.