LUẬN VĂN:
Chính sách kinh tế mới của Lênin và
sự vận dụng nó ở Việt Nam
Phần thứ nhất
Lời mở đầu
Sau 15 năm đổi mới, nhất là trong 5 năm gần đây nền kinh tế xã hội nước ta đã đạt
được những bước tiến đáng kể. Năm 2020 Việt Nam sẽ là một thị trường rộng lớn có số
dân khoảng 100 triệu người đứng hàng thứ hai trong số các nước có dân số lớn ở Đông
Nam á, thứ 7 so với các nước Châu á Thái Bình Dương và đứng hàng thứ 10 trên thế
giới. Với nhịp độ tăng trưởng kinh tế là 8,2% giai đoạn 1991-1995 và 6,9% thời kì
1996-2000, khoảng 7-8% thời kì 2000-2010 cho thấy sau một vài thập kỉ tới Việt Nam
sẽ là một quốc gia có sức vươn mạnh mẽ trên con đường công nghiệp hóa hiện đại hoá.
Tuy nhiên những khó khăn thách thức về kinh tế xã hội đã gây cản trở cho việc thực
hiện những mục tiêu phương hướng của Đảng và chính phủ nhằm đưa nước ta trở thành
một nước công nghiệp hoá hiện đại hoá.
Trên cơ sở thực tiễn, nước ta và thế giới trước thềm thế kỉ 21, với những thành
công và thất bại, vận hội và thách thức, vấn đề là phải nhận thức lại chủ nghĩa xã hội.
Mọi vấn đề cần phải xem xét trong vận động sáng tạo phản ánh đúng bản chất cách
mạng và khoa học của nó theo bản sắc Việt Nam. Do đó, không thể giải quyết những
vấn đề kinh tế xã hội của đất nước bằng các chủ trương biện pháp duỵ trên tư duy cũ,
mang tính chất bị động và đối phó với tình hình. Ngược lại, nó đòi hỏi phải có những
chiến lược, sách lược vừa mang tính tình thế, có khả năng đáp ứng yêu cầu trước mắt
vừa tạo nền móng cho sự phát triển lâu dài.
Tiềm năng tư duy lý luận, chính trị và nghệ thuật lãnh đạo, tổ chức thực tiễn của
Lênin trong thời kì chính sách kinh tế mới vẫn luôn luôn là cội nguồn của sự sáng tạo
của những người cộng sản đang trực tiếp lãnh đạo công cuộc xây dựng xã hội mới với
các giai đoạn phát triển khác nhau.
Cũng như trước đây, dân tộc ta phải khai phá con đường giải phóng đất nước. Xã
hội ngày nay chúng ta đang khai phá một con đường mới xuất phát từ những điều kiện
kinh tế, xã hội,văn hoá, con người Việt Nam trong thời đại mới. Thành công nổi bật của
cách mạng nước ta là dựa vào sức mình là chính, đồng thời coi trọng sự giúp đỡ quốc
tế, tham khảo kinh nghiệm của nước ngoài là giàu thêm sự hiểu biết của ta, độc lập tự
chủ, giải quyết đúng đắn vấn đề do công cuộc đổi mới ở nước ta đặt ra. Chính vì thế,
việc nghiên cứu và vận dụng NEP vào nước ta trong giai đoạn hiện nay trở nên quan
trọng hơn bao giờ hết.
Với vốn hiểu biết ít ỏi, bài đề án này xin đề cập đến Chính sách kinh tế mới của
Lênin và sự vận dụng nó ở Việt Nam mà chủ yếu là thông qua sự phân tích khoa học
của Đảng và những đường lối chính sách đổi mới sáng tạo của Nhà nước ta. Bài viết
này là sự khẳng định con đường tiến lên CNXH ở nước ta hiện nay.
Phần thứ hai
cơ sở của đề tài
Chương I : c
cơ
ơ
s
sở
ở
l
lý
ý
l
lu
uậ
ận
n
A. Hoàn cảnh ra đời của chính sách kinh tế mới của Lênin.
Mùa xuân 1921 đi vào lịch sử Liên Xô và lịch sử của chủ nghĩa xã hội thế giới như một
bước ngoặt: Đảng cộng sản và nhà nước Xô Viết trẻ tuổi ban hành chính sách kinh tế
mới. Nep từ gọi tắt “ chính sách kinh tế mới” được Lênin dùng lần đầu tiên vào tháng
2 năm 1992, mãi mãi vang nên trong tâm trí biết bao thế hệ những người cộng sản các
nước khi họ bắt tay vào giải quyết những vấn đề phức tạp của chặng đầu thời kì quá độ
nên chủ nghĩa xã hội từ điểm xuất phát khác nhau hoặc khi họ gặp khó khăn, gặp sai
lầm khuyết đIểm trong lãnh đạo kinh tế-xã hội.
Cuối năm 1920, phần lớn đất nước Liên Xô được giải phóng khỏi bon can thiệp và bạch
vệ. Tiêp đó, sự kết thúc nội chiến đã tạo ra những điều kiện cần thiết để thực hiện kế
hoạch xây dựng cơ sở vật chất của nền kinh xã hội chủ nghĩa (XHCN), kế hoạch mà
Lênin nêu từ mùa xuân năm 1918. Tuy nhiên tinh hình kinh tế, chính trị của đất nước
vào cuối năm 1920 đầu năm 1921 đã khác nhiều so với đầu năm 1918. công lao lịch sử
vĩ đại của Lênin và Đảng do người lãnh đạo là sớm nhận thấy những đặc đIểm kinh tế
chính trị khác trước, đã phát hiện những mâu thuẫn và đưa ra sự phân tích khoa học về
các mâu thuẫn ấy.
1.sự nỗi thời của “ chủ nghĩa cộng sản thời chiến”.
* Không bao lâu sau Cách mạng tháng Mười, việc thực hiện kế hoạch xây dựng chủ
nghĩa xã hội (CNXH) của Lênin bị gián đoạn bởi cuộc nội chiến 1918-1920. Trong thời
kì này Lênin đã áp dụng “chính sách công sản thời chiến “
Mục đích trước tiên của chính sách này là tập chung toàn bộ lực lượng của xã hội và
của nhà nước vào việc đảm bảo chiến thắng thù trong giặc ngoài. Nhưng đồng thời
chính sách này còn nhằm mục đích khác là thủ tiêu chủ nghĩa tư bản và gốc rễ của nó ở
trong nước để có thể nhanh chóng “vượt qua” không chỉ là thời kì quá độ giữa CNTB
và CNXH, mà nó còn vượt qua cả chính CNXH tiến thẳng lên CNCS.
Nội dung của chính sách cộng sản thời chiến là: nhanh chóng thưc hiện “Quốc doanh
hoá” nền kinh tế bằng cách quốc hữu hoá tất cả các xí nghiệp lớn, sau đó cả xí nghiệp
vừa và nhỏ; Nhanh chóng xoá bỏ thương nghiệp tư nhân lớn và nhỏ như cấm buôn bán
ở chợ trong môt số thành phố, đóng cửa các trung tâm buôn bán lớn; Nhà nước quản lý
hầu hết nông sản, trưng thu và mua nông sản, chuyển mạnh sang phương thức Nhà
nước quản lý trực tiếp sản xuất nông nghiệp.
Phương pháp lãnh đạo cứng rắn, chủ yếu là những phương pháp chỉ huy mệnh lệnh và
do hoàn cảnh chiến tranh bắt buộc đòi hỏi tác chiến nhanh và kiên quyết. Quan niệm
của chính sách “Chủ nghĩa cộng sản thời chiến” về sự phát triển của cách mạng và
những mục tiểu của nó: “Được cao trào nhiệt tình lôi cuốn, chúng ta, những người đã
từng thức tỉnh nhiệt tình của nhân dân, trước hết về mặt chính trị rồi sau về mặt quân
sự,- Lênin đã viết-chúng ta đã tính đến là có thể dựa vào nhiệt tình đó mà trực tiếp thực
hiện những nhiệm vụ kinh tế cũng to tát (như những nhiệm vụ chính trị chung, như
những nhiệm vụ quân sự)”, đó chính là chuyển ngay sang sản xuất và phân phối cộng
sản chủ nghĩa.
Để chuyển như vậy cần có phải những biện pháp sau: Tuỳ theo từng khả năng mà tập
trung vào tay nhà nước mọi hình thức hoạt động kinh tế; tập trung hóa việc quản lý kinh
tế và chính trị; tước đoạt giai cấp tư sản, để cả tước đoạt ở nông thôn, cưỡng bức phân
bố các nguồn lao động kể cả huy động cán bộ vào các ngành then chốt(quân sự hoá lao
động); lao động nghĩa vụ chung và các hình thức lao động không trả tiền khác; khuynh
hướng nhà nước trưng thu của những người sản xuất toàn bộ sản phẩm thặng du, xu
hướng san bằng đIều kiện vật chất và tương tự như thế, chuyển sang chế độ phân phối
bằng hiện vật thông qua nhà nước theo nguyên tắc bình quân; áp dụng đến mức độ tối
thiểu vai trò các kích thích bằng kinh tế.
Đó chính là “mô hình kinh tế - xã hội” theo quan niệm chuyển trực tiếp lên chủ nghĩa
xã hội, không cần qua các giai đoạn trung gian, không cần qua hình thức quá độ.
Chính sách cộng sản thời chiến đóng vai trò quan trọng trong thắng lợi của Nhà nước
Xô Viết trong cuộc chiến tranh không khoan nhượng chống CNTB.
Nhờ nó mà quân sự đủ sức để chiến thắng kẻ thù, bảo vệ được Nhà nước Xô Viết. Xác
định tính xác thực của chính sách này bằng logic đấu tranh vì một chế độ mới, sau khi
thay đổi đường lối, Lênin đã viết: “chúng ta không thể không hành động khác được. Bất
cứ một hành động nào khác, về phía chúng ta đều có nghĩa là hoàn toàn đầu hàng ”.
Người cũng nhấn mạnh rằng “chế độ công sản thời chiến” lại là thành tích của chúng ta.