Luận văn Hoạch định chiến lược thâm nhập thị trường thế giới cho sản phẩm chè của Việt Nam đến năm 2020

Chia sẻ: Bidao13 Bidao13 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:290

Thêm vào BST

Báo xấu

233
lượt xem 83
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việt Nam được xem là cái nôi của cây chè thế giới. Chúng ta đã sản xuất chè từ thời xa xưa, nhưng chè của chúng ta vẫn chưa có nhiều thương hiệu nổi tiếng. Mỗi năm Việt Nam xuất khẩu trên dưới 130.000 tấn chè, đứng thứ 5 trên thế giới về sản xuất và xuất khẩu chè. Hiện nay xuất khẩu chè của Việt Nam vẫn tập trung vào những thị trường lớn như Pakistan, Đài Loan, Nga, Afganistan, Trung Quốc....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Hoạch định chiến lược thâm nhập thị trường thế giới cho sản phẩm chè của Việt Nam đến năm 2020

Luận văn Hoạch định chiến lược thâm nhập thị trường thế giới cho sản phẩm chè của Việt Nam đến năm 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đ ây là công trình ngh iên cứu củ a riêng tô i. Nhữn g số liệu, dữ liệu và kết quả đưa ra trong luận án là trung th ực và nội dun g luận án chư a từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Ng ười cam đoan Tác g iả
ii MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mụ c lục Danh mục các ký hiệu và từ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hìn h Danh mục các hộ p PHẦN MỞ ĐẦU ......... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ................... ...... ..... 1 1 . Tính cấp th iết củ a luận án .. ...... ............. .................. ................... ...... ....... .... 1 2 . Tình hình nghiên cứu liên qu an đến lu ận án ............ ...... ....... ...... ...... ...... ..... 3 3 . Mục tiêu của luận án ... ....... ............ ...... ....... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ........... 4 3.1. Mục tiêu chung . ...... ....... ............ ...... ............. ...... ...... ....... ............ ...... ..... 4 3.2. Mục tiêu cụ thể . ...... ....... ............ ...... ............. ...... ...... ....... ............ ...... ..... 4 4 . Đố i tượng và phạm vi n ghiên cứu .. ....... ............ ...... ...... ....... ...... ...... ...... ..... 5 4.1. Đối tư ợng nghiên cứu .... ...... ................... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ....... .... 5 4.2. Ph ạm vi n gh iên cứu ............. ...... ............. ............ ...... ....... ...... ...... ...... ..... 5 5 . Phương pháp n gh iên cứu.... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ....... .... 5 5.1. Ph ương ph áp luận ngh iên cứu .... ...... ................... ...... ............. ...... ...... ..... 5 5.2. Ph ương ph áp thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu ............ ...... ...... ...... ..... 6 5.2.1 . Đối tư ợng khảo sát .. ...... ............. .................. ................... ...... ....... .... 6 5.2.2 . Nguồn dữ liệu ... ....... ............ ...... ....... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ........... 7 5.2.3 . Phương ph áp tiến hành thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu ... ...... ..... 8 6 . Tính mới, tính độ c đ áo , tính sáng tạo củ a lu ận án.... ...... ................... ...... ... 10 7 . Kết cấu củ a luận án ............ ...... ............ ................... ...... ............. ...... ...... ... 11 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ HO ẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯ ỢC THÂM NHẬP THỊ TRƯ ỜNG THẾ GIỚI CỦA NGÀNH HÀNG ... ...... ............. ...... ...... ... 12 1 .1. Ch iến lược thâm nh ập thị trường th ế giới củ a một ngành hàng và ý ngh ĩa của nó đố i với phát triển nền kinh tế quốc d ân .. ....... ............ ...... ....... ...... ...... ....... .. 12
iii 1.1.1. Khái niệm chiến lược........... ................... .................. ....... ...... ...... ...... ... 12 1.1.2. Khái niệm chiến lược thâm nhập thị trư ờng thế giới . ....... ............ ......... 14 1.1.3. Ý n gh ĩa việc hoạch định chiến lược th âm nhập thị trư ờng thế giới củ a một ngành h àn g đối với phát triển nền kinh tế quốc dân .. ...... ...... ......... 16 1 .2. Ho ạch đ ịnh ch iến lược th âm nh ập thị trường thế giới ........... ...... ...... ....... .. 17 1.2.1. Xác định mục tiêu th âm nh ập thị trường th ế giới ............. ...... ...... ....... .. 17 1.2.2. Lựa chọn thị trường m ục tiêu ........... ................... ................... ...... ......... 18 1.2.2 .1. Thu thập thôn g tin để lựa chọn thị trườn g ........... ................... ....... .. 18 1.2.2 .2. Các phươn g pháp lựa chọn th ị trườn g mục tiêu... ............. ...... ...... ... 19 1.2.2 .3. Lựa chọn phương ph áp lựa chọn thị trường mục tiêu . ...... ...... ...... ... 24 1.2.3. Ph ân tích cạnh tranh ............ ...... ............. .................. ....... ............ ...... ... 27 1.2.3 .1. Phân tích ngành kinh doanh . ...... ....... ...... ...... ...... ............. ...... ...... ... 27 1.2.3 .2. Phân tích lợi thế cạnh tranh quốc gia ............ ...... ....... ...... ...... ...... ... 28 1.2.3.2.1. Nh ững yếu tố qu yết định lợ i thế cạn h tranh quốc gia ............ ... 28 1.2.3.2.2. Nh ững yếu tố tạo ra lợ i thế cạnh tranh quố c gia đố i với n gành chè ...... ............ ....... ............ ...... ...... ....... ...... ....... ...... ...... ...... ......... 31 1.2.3.2.3. Phân tích lợi th ế cạnh tranh của các quố c gia xuất khẩu chè . ... 33 1.2.4. Ph ân tích năng lực cạnh tranh .... ...... ................... ...... ............. ...... ...... ... 34 1.2.5. Lựa chọn ch iến lượ c cạnh tranh . ...... ....... ...... ...... ...... ............. ...... ...... ... 38 1.2.6. Lựa chọn phương thức thâm nhập th ị trườn g thế giới ............ ...... ....... .. 39 1.2.6 .1. Phương thứ c th âm nh ập thị trườn g th ế giới từ sản xuất trong nước . 40 1.2.6.1.1. Hình thức xu ất khẩu trực tiếp .... ...... ...... ....... ...... ............ ....... .. 40 1.2.6.1.2. Hình thức xu ất khẩu gián tiếp ... ...... ............ ....... ............ ......... 40 1.2.6 .2. Phương thứ c th âm nh ập thị trườn g th ế giới từ sản xuất ở nướ c ngo ài40 1.2.6 .3. Phương thứ c th âm nh ập tại khu th ươn g m ại tự do ............ ...... ....... .. 41 1.2.7. Hoạch định chiến lư ợc Marketin g Mix ... ...... ............ ....... ............ ......... 42 1.2.7 .1. Chiến lư ợc sản phẩm quố c tế ............ ...... ............ ................... ...... ... 42 1.2.7 .2. Chiến lư ợc giá quốc tế ... ...... ....... ...... ...... ............. .................. ...... ... 43 1.2.7 .3. Chiến lư ợc phân phố i sản phẩm quốc tế.. ...... ...... ....... ...... ...... ...... ... 44 1.2.7 .4. Chiến lư ợc xúc tiến sản phẩm quốc tế ........... ................... ............... 45
iv 1 .3. Nghiên cứu bài học kinh ngh iệm của các quố c gia xuất khẩu chè thành công trên th ế giới và bài họ c rú t ra cho Việt Nam ............ ...... ............ ................... ...... ... 46 1.3.1. Nghiên cứu bài học kinh nghiệm của các quốc gia xuất khẩu ch è ....... .. 46 1.3.1 .1. Sri Lanka .......... ....... ...... ...... ............. ............ ...... ................... ......... 46 1.3.1 .2. Ken ya ................ ...... ...... ...... ....... ...... ............ ...... ................... ...... ... 48 1.3.1 .3. Ấn Độ................ ...... ...... ...... ....... ...... ............ ...... ................... ...... ... 50 1.3.1 .4. Trun g Quốc ....... ...... ...... ...... ....... ............ ...... ....... ...... ...... ...... ...... ... 53 1.3.2. Bài học kinh ngh iệm cho Việt Nam . ....... ............ ................... ...... ......... 54 CHƯƠNG 2: TÌNH HÌNH SẢN XU ẤT, XUẤT KHẨU CHÈ VÀ THÂM NH ẬP THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI CỦA CHÈ VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QU A... 59 2 .1. Nghiên cứu tình hình sản xu ất, xuất khẩu và nhập khẩu chè trên thế giới .. 59 2.1.1. Giới th iệu tổng quan chung về ngành chè ........... ................... ............... 59 2.1.1 .1. Các sản ph ẩm ch ính củ a ngành hàng chè giao dịch trên thế giớ i .. ... 59 2.1.1 .2. Chuỗi cung ứn g của sản phẩm ch è trên thế giới .. ....... ............ ......... 60 2.1.1 .3. Yêu cầu về tiêu chuẩn đối với chè xu ất khẩu ............. ...... ...... ....... .. 61 2.1.1 .4. Phân tích sự cạnh tranh trong ngành chè thế giới ............. ...... ...... ... 62 2.1.2. Tình hình sản xuất, xu ất khẩu chè và ph ân tích lợi thế cạnh tranh của các quốc gia xu ất khẩu chè .. ...... ............. .................. ................... ...... ....... .. 64 2.1.2 .1. Tình hình sản xuất ch è trên thế giớ i .. ...... ............. .................. ....... .. 64 2.1.2 .2. Tình hình xuất kh ẩu ch è trên thế giớ i............ ...... ....... ...... ...... ...... ... 66 2.1.2 .3. Phân tích lợi thế cạnh tranh của các quốc gia xu ất khẩu chè .. ....... .. 67 2.1.3. Tình hình nh ập khẩu chè, phân tích các yếu tố ảnh hưởn g đến q u y m ô, giá chè nh ập kh ẩu và phân khú c thị trường thế giớ i cho sản phẩm chè .. 73 2.1.3 .1. Tổn g quan tình hình nhập khẩu chè trên th ế giới ....... ...... ...... ...... ... 73 2.1.3 .2. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đ ến qu y mô nhập khẩu và giá nhập khẩu của các quốc gia nh ập kh ẩu ch è ... ....... ............ ...... ....... ...... ...... ...... ... 76 2.1.3 .3. Phân khú c thị trường thế giớ i cho sản phẩm chè . ....... ............ ......... 77 2.1.3.3.1. Phân khúc th ị trườn g qu y mô nhập khẩu lớn ............ ...... ....... .. 77 2.1.3.3.2. Phân khúc th ị trườn g qu y mô nhập khẩu trung bình . ...... ....... .. 79 2.1.3.3.3. Phân khúc th ị trườn g qu y mô nhập khẩu thấp ........... ...... ...... ... 82
v 2 .2. Tình hình sản xu ất chè của Việt Nam... ....... ............ ...... ....... ...... ...... ...... ... 84 2 .3. Tình hình xu ất khẩu chè của Việt Nam ............. ...... ...... ....... ............ ...... ... 85 2.3.1. Về khố i lượn g và kim ngạch xuất khẩu ... ...... ............ ....... ............ ......... 85 2.3.2. Về mặt hàng xuất khẩu .. ...... ............. .................. ................... ...... ....... .. 85 2.3.3. Về thị trường xuất khẩu . ...... ............ ............. ............ ....... ............ ......... 87 2.3.4. Về doanh ngh iệp tham gia xu ất khẩu chè ............ ...... ....... ...... ...... ...... ... 90 2 .4. Tình hình thâm nhập thị trư ờng thế giới của chè Việt Nam .. ...... ...... ......... 91 2.4.1. Mục tiêu thâm n hập th ị trườn g th ế giới củ a n gành chè trong thời gian qua91 2.4.2. Thự c trạng hoạt độn g nghiên cứu thị trường xuất kh ẩu chè và xác định thị trườn g mục tiêu . ....... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ....... ...... ............ ... 94 2.4.3. Thự c trạng ho ạch đ ịnh ch iến lược cạnh tranh ............ ....... ............ ......... 96 2.4.4. Lựa chọn phương thức thâm nhập th ị trườn g thế giới ............ ...... ....... .. 99 2.4.5. Thự c trạng ho ạch đ ịnh ch iến lược Marketing Mix củ a chè Việt Nam. ... 99 2.4.5 .1. Chiến lư ợc sản phẩm chè Việt Nam .. ...... ............. .................. ....... .. 99 2.4.5 .2. Chiến lư ợc giá cho sản phẩm chè Việt Nam......... .................. ...... . 105 2.4.5 .3. Chiến lư ợc phân phố i cho sản phẩm chè Việt Nam .... ...... ............. 106 2.4.5 .4. Chiến lư ợc xúc tiến cho sản phẩm ch è Việt Nam ............. ...... ...... . 110 2 .5. Đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh n ghiệp xuất khẩu chè Việt Nam111 2.5.1. Tầm qu an trọng của các yếu tố cấu thành năng lực cạn h tranh đố i với ngành xuất kh ẩu ch è Việt Nam (xác đ ịnh trọn g số ngành) ........... ....... 111 2.5.2. Ph ân tích các yếu tố cấu thành năn g lực cạnh tranh của doanh n ghiệp xu ất khẩu chè Việt Nam. ...... ...... ...... ....... ...... ............ ....... ............ ....... 112 2.5.2 .1. Năng lực cạnh tranh về giá .. ....... ............ ...... ...... ....... ...... ...... ...... . 112 2.5.2 .2. Năng lực cạnh tranh về năng lực quản trị ............ ....... ............ ....... 113 2.5.2 .3. Năng lực cạnh tranh về công ngh ệ sản xuất .. ....... ............ ...... ...... . 113 2.5.2 .4. Năng lực cạnh tranh về nguồn nh ân lực .. ...... ...... ....... ...... ...... ...... . 114 2.5.2 .5. Năng lực cạnh tranh về tổ chứ c xuất kh ẩu .... ...... ....... ...... ...... ...... . 114 2.5.2 .6. Năng lực cạnh tranh về ph át triển quan h ệ kinh do anh ........... ....... 115 2.5.2 .7. Năng lực cạnh tranh về nghiên cứu và triển khai ....... ...... ...... ...... . 115 2.5.2 .8. Năng lực cạnh tranh về marketing .... ...... ...... ....... ...... ............ ....... 116
vi 2.5.2 .9. Năng lực cạnh tranh về tài ch ính ............. ...... ...... ....... ............ ...... . 117 2.5.2 .10. Năng lực cạnh tranh về xử lý tranh ch ấp thương mại . ...... ...... ...... . 117 2.5.2 .11. Năng lực cạnh tranh về thương hiệu . ...... ............ ......................... . 118 2.5.3. Đánh giá tổn g hợp n ăn g lực cạnh tranh của doanh ngh iệp xuất khẩu ch è Việt Nam .......... ...... ....... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ............. ...... ...... . 118 2 .6. Phân tích SWOT xuất khẩu chè Việt Nam .. ...... ............. .................. ....... 119 CHƯƠNG 3 : CHIẾN LƯ ỢC THÂM NHẬP THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI CHO SẢN PHẨM CHÈ CỦA VIỆT NAM ĐẾN N ĂM 2020.... ...... ...... ....... ...... ............ ....... 128 3 .1. Mục tiêu của ch iến lược thâm nh ập thị trường thế giớ i cho sản phẩm ch è của Việt Nam đ ến năm 2020........... ................... .................. ....... ...... ...... ...... ....... 128 3 .2. Qu an điểm phát triển xuất kh ẩu ch è của Việt Nam đến năm 202 0 .... ...... . 131 3 .3. Lựa chọn chiến lược cho xuất kh ẩu ch è của Việt Nam .. ....... ............ ....... 132 3.3.1. Nhữn g chiến lược có thể áp dụng cho n gành ch è Việt Nam ... ...... ....... 133 3.3.2. Lựa chọn ch iến lượ c cho ngành chè Việt Nam .... ...... ................... ...... . 135 3.3.2 .1. Đối với lo ại chè đen đón g gói trên 3 kg ... ...... ............. ...... ...... ....... 135 3.3.2 .2. Đối với lo ại chè xanh đó ng gói trên 3kg . ...... ....... ...... ...... ...... ....... 139 3.3.2 .3. Đối với lo ại chè đen đón g gói dưới 3kg .. ...... ...... ....... ...... ...... ...... . 141 3.3.2 .4. Đối với lo ại chè xanh đó ng gói dướ i 3kg ............ ....... ............ ....... 143 3 .4. Ch iến lượ c Marketing Mix cho sản phẩm chè xuất khẩu của Việt Nam.. . 145 3.4.1. Chiến lược sản phẩm chè Việt Nam . ....... ............ ................... ...... ....... 145 3.4.2. Chiến lược giá cho sản phẩm chè Việt Nam.. ...... ...... ....... ...... ...... ...... . 147 3.4.3. Chiến lược phân phố i cho sản phẩm chè Việt Nam ... ....... ...... ...... ...... . 147 3.4.4. Chiến lược xúc tiến cho sản ph ẩm ch è Việt Nam ............. ...... ...... ....... 149 3 .5. Các giải pháp thự c hiện chiến lư ợc th âm nhập th ị trường thế giới cho sản phẩm chè củ a Việt Nam đến n ăm 2020 . ...... ............. ......................... ...... ...... ....... 150 3.5.1. Các giải pháp chính ............. ...... ............. ............ ...... ....... ...... ...... ...... . 150 3.5.1 .1. Giải pháp về sản xuất........... ...... ....... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ....... 150 3.5.1 .2. Giải pháp về chế biến .... ...... ...... ....... ...... ............ ............. ...... ....... 153 3.5.1 .3. Giải ph áp về nâng cao năng lực hoạch đ ịnh, triển kh ai thự c hiện chiến lược . .................. ....... .................. ....... ............ ................... ...... ....... 154
vii 3.5.1 .4. Giải pháp về n gh iên cứu và phát triển ........... ................... ............. 155 3.5.1 .5. Giải pháp về xây dự ng thương h iệu cho sản phẩm chè Việt Nam. . 156 3.5.1 .6. Giải p háp về xây dựn g mối liên kết giữa các tá c n hân tron g chuỗi giá trị củ a ngành ch è ......... ....... ...... ...... ............. .................. ................... ....... 157 3.5.2. Các giải pháp hỗ trợ ............. ...... ............. ............ ...... ....... ...... ...... ...... . 158 3.5.2 .1. Giải pháp về đ ào tạo phát triển nguồn nh ân lực .. ....... ............ ....... 158 3.5.2 .2. Giải pháp về tài chính .... ...... ...... ....... ...... ............ ............. ...... ....... 159 3 .6. Kiến n gh ị ..................... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ............. ...... ...... ....... 160 3.6.1. Đối với Nhà nư ớc ... ....... ............ ...... ....... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ....... 160 3.6.1 .1. Chính sách qu y ho ạch p hát triển nguồn ngu yên liệu .. ...... ...... ....... 160 3.6.1 .2. Chính sách hỗ trợ ph át triển thị trường xu ất khẩu ............ ...... ....... 161 3.6.1 .3. Chính sách hoàn th iện phương thức tổ chức quản lý n gành chè và kiểm soát chất lượng chè.... ...... ................... ...... ...... ....... ...... ...... ...... ....... 163 3.6.1 .4. Các chính sách khu yến kh ích hỗ trợ khác ........... ................... ....... 163 3.6.2. Đối với Hiệp hội chè Việt Nam . ...... ....... ...... ...... ...... ............. ...... ...... . 164 3.6.3. Đối với các doanh n ghiệp .... ...... ...... ....... ...... ............ ............. ...... ....... 166 KẾT LUẬN ..... ...... ................... ...... ...... ............. ...... ................... ...... ...... ...... ....... 170 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC G IẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LU ẬN ÁN ............ ...... ....... ...... ...... ...... ...... ....... ...... ....... 172 TÀI LIỆU THAM KH ẢO . ...... ....... ............ ...... ............. ...... ...... ....... ............ ...... . 173 PHỤ LỤC. ................... ............ ............. ...... ............. ............ ...... ....... ...... ...... ...... . 179
viii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ TỪ VIẾT TẮT Các ký hiệu, Tiếng Việt Tiếng Anh từ viết tắt EFW Economic Freedo m o f the World Ch ỉ số qu yền tự do kinh tế GAP Good Agricu ltural Practice Thực hành nông n gh iệp tốt Ch ỉ số n ăn g lực cạn h tranh GCI Global Competitive Index toàn cầu GDP Gro ss Dom estic Product Tổng sản phẩm quố c nội Hazard An alysis and Critical Hệ thống phân tích mố i ngu y HACCP Contro l Po int System và kiểm soát đ iểm tới hạn Nhómn ghiên cứu liên chính IGG Intergovernmental Group on Tea phủ về mặt h àn g chè KHCN Khoa học công nghệ NK Nh ập khẩu NLCT Năng lực cạnh tranh Revealed Comparative RCA Ch ỉ số so sánh biểu h iện Advantage Strength s, Weakn esses, Điểm m ạnh, điểm yếu , cơ hộ i SWOT Oppo rtunities, Th reaten s và ngu y cơ TT Thị trường XK Xu ất khẩu
ix DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 11: Các dữ liệu hữu ích để lựa chọn th ị trườn g .... ...... ................... ...... ...... ... 19 Bảng 12: Mô tả ma trận đ ánh giá các yếu tố nội bộ của do anh n ghiệp ... ...... ....... .. 36 Bảng 21: Diện tích trồng ch è phân theo châu lụ c n ăm 2000 – 2009 (1000 ha) ... ... 65 Bảng 22: Kim ngạch XK ch è của th ế giới phân th eo từn g lo ại chè (triệu USD) . ... 67 Bảng 23: Danh sách các quốc gia xu ất khẩu chè th eo từng nhóm .... ...... ............... 71 Bảng 24: Một số đặc điểm củ a các nhóm quốc gia xuất kh ẩu ch è .... ...... ............... 72 Bảng 2 5: Giá nhập khẩu chè củ a 05 quốc gia nhập kh ẩu có giá nhập khẩu cao nh ất trong giai đo ạn 20052009 (USD/kg).... ...... ...... ....... ............ ...... ................... ...... ... 75 Bảng 26: Kết qu ả phân khúc th ị trườn g th ế giới ........... ...... ...... ....... ...... ...... ......... 78 Bảng 27: Diện tích, sản lượn g, xuất kh ẩu ch è Việt Nam ........... ................... ....... .. 84 Bảng 28: Cơ cấu các lo ại chè xuất kh ẩu củ a Việt Nam (20062009 )...... ...... ...... ... 86 Bảng 29: Giá trun g b ình các loại ch è XK của Việt Nam và th ế giới (u sd/kg)........ 86 Bảng 210: Các thị trườn g xuất khẩu chè chủ yếu của Việt Nam (triệu USD) ........ 87 Bảng 211: Một số chỉ tiêu về ch è xuất khẩu củ a Việt Nam trung bình giai đoạn 2005 2009 th eo các Phân khú c th ị trường thế giới ... ...... ............ ....... ............ ......... 89 Bảng 212: Các do anh n ghiệp xuất khẩu chè hàng đầu Việt Nam năm 2010 . ...... ... 91 Bảng 213: Một số ch ỉ tiêu cụ thể củ a n gành ch è giai đoạn 200 02010 ... ...... ....... .. 92 Bảng 214: Một số ch ỉ tiêu về chè xanh trên 3kg xuất kh ẩu củ a Việt Nam trun g b ình giai đoạn 20052009 theo các Phân khú c thị trường thế giớ i ............. ...... ...... ....... 101 Bảng 2 15: Một số chỉ tiêu về ch è đ en trên 3kg xu ất khẩu của Việt Nam trun g bình giai đoạn 20052009 theo các Phân khú c thị trường thế giớ i ............. ...... ...... ....... 102 Bảng 216: Kết q uả khảo sát trọn g số (tầm quan trọng) của các yếu tố cấu thành n ăng lực cạnh tranh đối với ngành xu ất khẩu chè Việt Nam ....... ............ ...... ....... 111 Bảng 217: Ma trận năng lực cạnh tranh của doanh n ghiệp XK chè Việt Nam ..... 118 Bảng 31: Một số chỉ tiêu sản xu ất và xuất khẩu của ngành chè . ....... ............ ....... 129 Bảng 32: Mộ t số đ ặc điểm củ a từng phân khúc th ị trường đối với loại ch è đ en đóng gói trên 3 kg ..... ...... ................... ...... ...... ............. ...... ................... ...... ...... ...... ....... 138 Bảng 33 : Một số đặc đ iểm của từn g phân khúc thị trường đ ối với loại chè xanh đóng gó i trên 3kg... ...... ............ ....... ...... ...... ............. ............ ...... ............. ...... ....... 140
x Bảng 34: Mộ t số đ ặc điểm củ a từng phân khúc th ị trường đối với loại ch è đ en đóng gói dưới 3 kg .......... ...... ................... ...... ............ ....... ............ ...... ............. ...... ....... 142 Bảng 35 : Một số đặc đ iểm của từn g phân khúc thị trường đ ối với loại chè xanh đóng gó i dướ i 3kg . .................. ....... .................. ....... ............ ................... ...... ....... 144
xi DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 01: Qu y trình n ghiên cứu của luận án ............ ...... ............ ................... ...... ..... 6 Hình 21: Xu hướng giao d ịch các loại chè trên thế giới ............ ....... ............ ......... 74
xii DANH MỤC CÁC HỘP Hộp 21: Ch iến lược cạnh tranh b ằn g cách tạo sự khác b iệt hóa của ch è Tân Cương ................. ............. ...... ............ ....... ...... ...... ............. ...... ...... ...... ............. ...... ......... 97 Hộp 22: Chiến lượ c kinh do anh của Công ty TNHH Thế Hệ Mớ i ... ...... ............ ... 98 Hộp 23: Sản ph ẩm chè củ a Vinatea ........... ...... ....... ...... ...... ...... ....... ...... ...... ....... 100 Hộp 24: Vai trò củ a thươn g h iệu chè – Chè ô long .. ...... ............. .................. ....... 104 Hộp 25: Xâ y dựng kênh ph ân phối trực tiếp của Vinatea .... ...... ................... ...... . 109 Hộp 26: “Khẩu vị chè củ a các n ước” ... ...... ....... ...... ...... ............. .................. ...... . 116
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1 . Tính cấp thiết của luận án Việt Nam được xem là cái nôi của câ y chè thế giới. Chún g ta đã sản xuất ch è từ thời xa xưa, nhưng ch è của chúng ta vẫn chưa có nhiều thương hiệu nổ i tiến g. Mỗ i năm Việt Nam xu ất khẩu trên dưới 130 .000 tấn chè, đ ứng thứ 5 trên th ế giới về sản xu ất và xu ất khẩu chè. Hiện na y xuất khẩu chè của Việt Nam vẫn tập trung vào nh ững thị trường lớn như Pakistan, Đài Loan, Nga, Afganistan, Trung Quốc. 10 nước có kim n gạch nhập khẩu ch è lớn n hất từ Việt Nam năm 2010 đạt 147,2 triệu USD, chiếm 79,7% trong tổng kim n gạch xuất kh ẩu ch è. Cụ thể, năm 2010 , Pakistan là thị trường xuất khẩu chè lớn nhất của Việt Nam, đ ạt 54,3 triệu USD, ch iếm 26 ,6% trong tổn g kim ngạch xuất khẩu ch è của Việt Nam. Th ứ hai là Nga, kim ngạch xuất kh ẩu chè củ a Việt Nam san g Nga đạt 30,1 triệu USD, chiếm 17% trong tổn g kim n gạch xuất kh ẩu ch è của Việt Nam [6]. Chỉ tính riêng kim ngạch xuất khẩu ch è sang h ai th ị trườn g nà y đ ã ch iếm đến 43,6 % kim n gạch xuất khẩu ch è của Việt Nam . Hơn nữa nếu đối chiếu 10 th ị trườn g xuất khẩu chủ yếu chiếm giữ khoảng 90% kim ngạch xuất khẩu chè của Việt Nam vào những n ăm đầu thập niên 2000 so với hiện n ay là kh oảng 79%, có th ể cho thấ y công tác đa dạng hóa thị trư ờng, mở rộng thị trườn g của các doanh nghiệp xuất khẩu chè còn hạn ch ế và sự mở rộng thị trường của các doanh n ghiệp xuất khẩu chè củ a chúng ta chư a được đa dạng hó a theo chiều sâu. Mặc dù cây chè đã được trồn g và tiêu thụ ở nư ớc ta từ rất lâu, như ng hiện na y th ị trườn g tiêu thụ chè tron g nư ớc chỉ ch iếm khoảng trên dưới 20%. Nh ư vậ y, phần lớ n sản phẩm ch è của Việt Nam chủ yếu được tiêu thụ bởi thị trườn g thế giớ i với 80% sản lượn g chè của Việt Nam . Do sản phẩm chè Việt Nam chủ yếu được tiêu thụ bở i thị trư ờng thế giới và do qu á phụ thuộ c vào một số ít thị trường xuất khẩu chính nên sản ph ẩm chè Việt Nam có kh ả năng gặp nh iều rủi ro về th ị trườn g. Có th ể th ấy rõ tình trạn g nà y vào năm 2003 khi th ị trườn g Irắc sụp đổ vì xả y ra chiến tranh. Trước đó, Irắc là th ị trườn g xu ất khẩu chè lớn nhất của Việt Nam tron g giai đoạn 19952002 (ch iếm kho ản g 40 % tổng khối lượng xu ất khẩu) và sự sụp đổ củ a
2 th ị trườn g n ày đã gâ y tổn thất lớn cho các do anh nghiệp xuất kh ẩu ch è và ngành ch è Việt Nam. Điều đó cho thấ y m ặc d ù tron g th ời gian qu a th ị trường xuất kh ẩu ch è đ ã được mở rộng nhưn g các do anh nghiệp xuất khẩu chè Việt Nam vẫn chưa th iết lập được các thị trường m ang tính ổn đ ịnh, vữn g chắc cho phát triển xuất khẩu chè. Do đó tron g th ời gian tới, việc đ a dạng hóa thị trường là đòi hỏi cấp b ách đối với n gành chè cũng như đố i vớ i các doanh nghiệp xuất kh ẩu ch è của Việt Nam. Hơn n ữa, mộ t tron g số nhữn g th ị trườn g nh ập kh ẩu ch è lớn ở Việt Nam là Ấn Độ h iện nay lại bị ch ững lại, trong khi các năm trư ớc, nước sản xuất ch è lớn nh ất th ế giới nà y vẫn nhập khẩu thêm hàng vạn tấn chè một n ăm, tron g đó có chè Việt Nam để chế biến. Hiện có rất nhiều th ị trường từ chối không nhập khẩu chè củ a Việt Nam như Ailen, Bỉ, Đan Mạch, Hàn Quốc, Hồng Kông, Pháp và Thụ y Điển do sản ph ẩm không đạt ch ất lượn g. Trong thời gian qu a m ặc dù các doanh ngh iệp xu ất khẩu ch è đã nỗ lực đ a d ạng hóa thị trư ờng và trên th ực tế chún g ta đ ã th âm nhập được mộ t số th ị trường mới, nhưng số lượ ng và trị giá xuất khẩu còn rất hạn chế. Ngoài ra, h iệu quả xuất kh ẩu của các do anh nghiệp xuất kh ẩu chè củ a Việt Nam rất th ấp . Điều n ày thể hiện qu a khoảng cách giữa giá ch è th ế giới và giá ch è xuất khẩu của Việt Nam khá lớn, dao động tron g khoảng 507 0% tù y theo từn g lo ại chè [58]. Theo Báo cáo tổn g quan phát triển ngành chè trong mư ời năm (19992009) tại "Hội nghị quốc tế Chè Việt Nam lần thứ hai" được tổ chức vào th áng 7/2010 , thì mười n ăm qua, các ch ỉ tiêu về sản lượng ch è, sản lượng xuất kh ẩu, năng suất bình quân, diện tích vùng ngu yên liệu... ngành ch è đ ều đạt và vượt mức kế hoạch. Tu y nhiên, đ iều đáng quan tâm là giá chè xuất kh ẩu lại liên tục giảm.Giá ch è xuất khẩu của Việt Nam vào tháng 6/2010 chỉ đạt 1,4 USD/kg, tron g kh i vào năm 199 8, con số nà y là 1,52 USD/kg. Khoảng cách giá n ày n gà y càng xa h ơn so với giá tru ng b ình ở các sàn đấu giá lớn trên thế giới. Năm 2009 , khi giá chè trun g bình tại các sàn nà y tăng lên 2, 43 USD/kg thì giá ch è của Việt Nam chỉ ở mức 1,23 USD/kg. Như vậy, từ năm 1998 đến na y, giá chè xu ất khẩu trun g bình của thế giới đã tăng 18%, nhưn g giá chè xuất kh ẩu của Việt Nam lại giảm 20 %. Chính vì vậ y, d ù là quốc gia đứng h àn g thứ năm trên thế giớ i về xu ất khẩu ch è nhưn g giá lại thấp hơn
3 giá trun g bình trên thế giới, thương hiệu chè Việt Nam cũng chư a được b iết đến rộng rãi và nhất là thu nh ập củ a n gườ i trồn g chè cũng vì thế không đượ c cải thiện. Tu y giá chè trên thế giới phụ thuộc vào quan hệ cung cầu h àn g năm nhưng sự chênh lệch giá của Việt Nam và các nướ c là mộ t thách thứ c đòi hỏi n gành chè Việt Nam , cũng nh ư các doanh nghiệp xu ất khẩu chè phải vượt qua và để nâng cao hiệu quả xuất khẩu, tăn g thu nh ập cho người trồn g chè và tăng hiệu quả của ngành ch è nói chung. Theo nhận định củ a khôn g ít các chu yên gia ngành chè. Sản ph ẩm ch è Việt Nam đang phải đối mặt với n gu y cơ mất dần thị trư ờng trên trư ờng quố c tế. Thự c trạng m ất th ị trường phần nào cho th ấy các doanh ngh iệp xuất khẩu chè nước ta chưa có ch iến lược tìm kiếm th ị trườn g lâu dài, chưa có mộ t ch iến lược dài hạn và khả thi đ ể thâm nhập th ị trườn g th ế giới. Xuất phát từ những thực tiễn trên, Lu ận án nghiên cứu “Hoạ ch định chiến lược thâ m nhậ p thị trường thế giới cho sả n phẩ m chè của Việt Na m đến năm 2020 ” để giúp cho các doanh n gh iệp xuất khẩu chè Việt Nam có cơ sở kho a họ c vững chắc đ ể th âm nhập th ị trườn g thế giớ i mộ t cách hiệu qu ả, b ền vững và nâng cao hiệu quả xu ất khẩu của sản ph ẩm ch è Việt Nam trên th ị trườn g th ế giới. 2 . Tình hình ng hiên cứu liên qua n đến luậ n á n Các đ ề tài nghiên cứu về câ y chè ch ủ yếu là c ác đề tài ngh iên cứu về lĩnh vực k ỹ th uật như: chọn giống, nh ân giốn g, tưới tiêu , th iết bị chế biến, phân bón , an toàn thực phẩm, dinh dưỡng câ y trồ ng; qu y trình công ngh ệ, tổ chức sản xuất và quản lý trong sản xuất chè an toàn và chất lư ợng cao. Mộ t số đề tài về kinh tế: TS. Ngu yễn Hữu Khải (2005) “Câ y chè Việ t Nam : năng lực cạnh tranh xu ất khẩu và ph át triển”. Tác giả giới thiệu về nguồn gố c và quá trình phát triển cây ch è ở Việt Nam ; Đưa ra nh ận xét tổn g quan về thị trườn g chè thế giới để rút ra bài họ c, kinh ngh iệm ; Đưa ra nhữn g dự báo quan trọng về cung, cầu, giá cả đối với m ặt hàng chè cho những năm đ ầu thế kỷ 21; Xâ y d ựng những giải pháp nhằm n ân g cao năng lự c cạnh tranh củ a mặt hàng ch è xuất kh ẩu Việt Nam.
4 Trần Công Th ắn g (2004), chủ nh iệm đ ề tài “Sự th am gia của n gười n ghèo trong chuỗ i giá trị nông n ghiệp: Ngh iên cứu đối với n gành chè”. Đề tài n ày tập trung phân tích ho ạt động của chuỗ i giá trị ch è và lợi ích của người nghèo kh i họ th am gia và chuỗ i giá trị và nân g cao năng lực để hỗ trợ sự phát triển thị trường cho n gười ngh èo thông qua các ho ạt động nghiên cứu , ph át triển mạng lưới buôn bán và các chính sách xúc tiến thươn g m ại. Phùng Văn Chấn (1993), chủ nhiệm đ ề tài “Kinh tế sản xu ất và xuất khẩu chè”. Đề tài tập trung phân tích th ực trạng và khả n ăn g ph át triển sản xuất ch è ở Việt Nam; những giải ph áp kinh tế xã hội phát triển sản xu ất ch è ở Việt Nam. TS. Ngu yễn Th ị Nhiễu (20 06), chủ nh iệm đề tài “Nghiên cứu thị trườn g– Marketing tron g xuất khẩu chè của Việt Nam”. Đề tài tập trung ph ân tích những đặc đ iểm , xu h ướn g ph át triển của thị trườn g chè thế giới, các yếu tố m arketin g tron g xuất khẩu chè; nghiên cứu kinh n gh iệm marketing xuất kh ẩu ch è của mộ t số nướ c; đ ề xuất các giải ph áp marketing xu ất khẩu chè của Việt Nam tớ i năm 2015. Có thể nói các đề tài trên hoặc là ngh iên cứu n gành chè dưới gó c độ cạnh tranh xuất kh ẩu hoặc là d ưới góc độ từng cơ sở sản xuất, nhưng chưa có công trình n ào ngh iên cứu mộ t cách hệ thống về chiến lược thâm nhập th ị trườn g th ế giới cho sản ph ẩm chè củ a Việt Nam . 3 . M ục tiêu của luận án 3 .1. M ục tiêu chung Nghiên cứu cơ sở khoa học, cơ sở thực tiễn về ho ạch định chiến lược thâm nhập thị trường thế giớ i cho sản phẩm chè của Việ t Nam đến năm 202 0 và đề xu ất chiến lược thâm nhập thị trườn g thế giới cho sản ph ẩm chè củ a Việt Nam nhằm giúp các doanh n ghiệp xuất khẩu chè Việt Na m thâm nhập được các thị trường th ế giới m an g tính ổn đ ịnh và vữn g chắc. 3 .2. M ục tiêu cụ thể · Phân tích, đánh giá thực trạn g cung cầu, xuất nhập kh ẩu ch è trên thị trường th ế giới. · Nghiên cứu bài học kinh ngh iệm của các quố c gia xuất khẩu chè thành công trên th ế giới.
5 · Nh ận d ạn g, ph ân tích đặc đ iểm , lợi thếcạnh tranh của các quốc gia xu ất khẩu chè và ph ân nhóm các quốc gia xuất kh ẩu chè. · Phân tích những yếu tố ảnh hưởn g đến qu y mô nh ập khẩu, giá nh ập khẩu chè củ a các quốc gia nhập khẩu và phân khúc thị trườn g th ế giới cho sản ph ẩm ch è. · Phân tích, đánh giá thự c trạng xu ất khẩu chè của Việt Nam. · Phân tích, đánh giá tìn h hình thâm nhập thị trường thế giớ i của ch è Việt Nam . · Phân tích và xác định năng lực cạnh tranh củ a các do anh nghiệp xuất khẩu chè Việt Nam. · Phân tích, đánh giá đ iểm mạnh, điểm yếu, cơ hộ i và ngu y cơ đối với n gành chè xu ất khẩu của Việt Nam. · Đề xuất ch iến lược th âm nhập thị trường th ế giới cho sản ph ẩm ch è củ a Việt Nam. · Đề xuất giải ph áp thực hiện chiến lược thâm nhập thị trường thế giới cho sản ph ẩm chè củ a Việt Nam . 4 . Đố i tượng và phạ m vi nghiên cứu 4 .1. Đối tượng nghiên cứu Đối tư ợng ngh iên cứu của luận án là ch iến lược th âm nhập thị trường thế giới cho sản phẩm chè của Việt Nam. 4 .2. Phạ m vi nghiên cứu · Về kh ông gian: luận án n gh iên cứu chiến lư ợc thâm nhập th ị trườn g th ế giới cho sản ph ẩm chè củ a Việt Nam vào những quố c gia nh ập khẩu có qu y mô nhập khẩu trun g b ình từ 250 tấn ch è/năm trở lên . · Về thờ i gian: thời gian khảo sát và thu thập số liệu cập nh ật đ ến năm 2010. 5 . Phương phá p nghiên cứu 5 .1. Phương pháp luận nghiên cứu Xuất phát từ đối tượng n ghiên cứu và m ục tiêu ngh iên cứu đã đề cập ở trên, lu ận án sử dụng phương pháp lu ận qu y nạp kh i nghiên cứu ho ạch định chiến lượ c th âm nh ập thị trường thế giới cho sản phẩm chè của Việt Nam. Qu y trình ngh iên cứu của lu ận án đượ c khái quát trong sơ đồ sau đâ y:
6 Hình 01 : Quy trình ng hiên cứu của luậ n á n M ục tiêu ng hiên cứu: Ho ạch đ ịnh ch iến lượ c th âm nh ập thị trường thế giới cho sản ph ẩm ch è của Việt Nam Nghiên cứu lý thu yết về hoạch định chiến lược thâm nhập thị trường thế giớ i của một ngành hàng Phâ n tích về phía cầu: Phân tích ngành chè VN: Phâ n tích về phía Phân tích sự cạnh tranh Đánh giá thực trạng sản cung: Bài họ c kinh trong ngành chè thế giớ i. xuất, xu ất khẩu chè củ a n ghiệm củ a các Phân tích tình hình nhập Việt Nam . quốc gia XK ch è. khẩu chè trên th ế giới. Ph ân tích tình hình thâm Ph ân tích tình Xác đ ịnh các yếu tố ảnh nhập th ị trườn g th ế giới h ình sản xuất và hưởn g đ ến qu y mô NK của chè Việt Nam. xuất kh ẩu chè trên và giá nhập khẩu ch è của Đán h giá n ăn g lực cạnh th ế giới. các quố c gia NK chè. tranh của doanh n ghiệp Phân tích lợi thế Phân khúc thị trường xuất kh ẩu ch è Việt Nam . cạnh tranh của các thế giới đối với sản ph ẩm Phân tích SWOT xu ất quốc gia XK ch è. chè. khẩu chè Việt Nam. Xây dựn g chiến lược thâm nhập thị trường thế giớ i cho sản phẩm chè Việt Nam đ ến năm 2020 Giải pháp thực hiện chiến lược Nguồn: Phát triển ngh iên cứu của luận á n 5 .2. Phương pháp thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu 5 .2.1 . Đối tượng khảo sát · Các quố c gia xuất khẩu chè (trong đó có Việt Nam) có qu y mô xuất khẩu từ
7 250 tấn /n ăm trở lên. · Các quố c gia nh ập khẩu chè có qu y mô nhập khẩu từ 250 tấn /năm trở lên . · Các chu yên gia đầu n gành, lãnh đ ạo các doanh nghiệp lớn để xác định trọng số các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh đối với ngành xu ất khẩu ch è Việt Nam . · Các doanh ngh iệp xuất kh ẩu chè của Việt Nam. Tu y n hiên vì giới h ạn bởi thời gian, kinh phí, tron g n ghiên cứu nà y chỉ tập trun g kh ảo sát tại 20 doanh ngh iệp xu ất khẩu chè Việt Nam, trong đó là 15 do anh n ghiệp xuất kh ẩu ch è Việt Nam có sản lượng xu ất khẩu lớn nh ất năm 2010 và 5 do anh n ghiệp có qu y mô xu ất khẩu vừa. 5 .2.2 . Nguồn dữ liệu Nguồ n dữ liệu thứ cấ p của n ghiên cứu được thu th ập từ các website, ấn phẩm: · Kết qu ả các côn g trình n ghiên cứu của các học giả trong và ngoài nướ c; · Tài liệu hội thảo, báo cáo củ a Hiệp hội chè Việt Nam; · Số liệu thốn g kê của Tổng cục th ống kê, Tổng cụ c Hải quan; · Các số liệu thống kê của World Development Indicato rs, FAO, CIA, United Nation s Commod ity Trade Statistics Datab ase, Economic Freedom Dataset... Danh mụ c các tài liệu n ày đư ợc trình bày ở phần Tài liệu tham khảo. Nguồn thôn g tin thứ cấp này đư ợc sử dụng: · Xâ y d ựng luận cứ lý thu yết cho ngh iên cứu. · Phân tích, đánh giá thực trạn g cung cầu, xuất nhập kh ẩu ch è trên thị trường thế giớ i. · Nghiên cứu bài học kinh ngh iệm của các quố c gia xuất khẩu chè thành công trên thế giớ i. · Nh ận d ạn g, ph ân tích đ ặc điểm, lợi thế cạnh tran h của các quố c gia xu ất khẩu chè và phân nhóm các quốc gia xu ất khẩu chè. · Phân tích những yếu tố ảnh hưởn g đến qu y mô nh ập khẩu, giá nh ập khẩu chè của các quốc gia nhập kh ẩu và phân kh úc th ị trườn g thế giới cho sản