BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ VĂN HÓA THỂ THAO VÀ DU LỊCH
NGUYỄN XUÂN BÌNH
NGHỆ THUẬT CHẠM KHẮC GỖ
ĐÌNH HÀNG KÊNH - HẢI PHÒNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ MĨ THUẬT
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỸ THUẬT VIỆT NAM
Hà Nội, 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ VĂN HÓA THỂ THAO VÀ DU LỊCH
NGUYỄN XUÂN BÌNH
NGHỆ THUẬT CHẠM KHẮC GỖ
ĐÌNH HÀNG KÊNH - HẢI PHÒNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ MĨ THUẬT
Chuyên ngành: Mỹ thuật tạo hình (Hội họa)
Mã số: 60 21 01 02
Khóa: 18 (2015-2017)
GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN
PGS. TS. BÙI THỊ THANH MAI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỸ THUẬT VIỆT NAM
Hà Nội, 2017
BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT
ĐHMTVN : Đại học Mỹ thuật Việt
Nam
GS : Giáo sƣ
KHXH : Khoa học xã hội
Nxb : Nhà xuất bản
PGS : Phó giáo sƣ
TS : Tiến sĩ
tr : trang
VN : Việt Nam
VHTT : Văn hóa - Thông tin
1
MỤC LỤC
Trang phụ bìa...............................................................................................
Bảng chữ cái viết tắt....................................................................................
Mục lục......................................................................................................1
Mở đầu.......................................................................................................2
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG ĐỂ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI.............9
1.1. Khái niệm “ Nghệ thuật chạm khắc gỗ”.............................................9
1.2. Khái quát về đình Hàng Kênh, Hải Phòng.......................................11
Tiểu kết ...................................................................................................18
Chƣơng 2: NGHIÊN CỨU NGHỆ THUẬT CHẠM KHẮC GỖ
ĐÌNH HÀNG KÊNH, HẢI PHÒNG...............................................................20
2.1. Phân loại đề tài chạm khắc gỗ đình Hàng Kênh, Hải Phòng...........20
2.2. Các dạng bố cục mảng chạm khắc theo cấu kiện kiến trúc..............28
2.3. Thủ pháp tạo hìnhcác mảng chạm khắc gỗ.....................................36
2.4. Kỹ thuật chạm khắc gỗ đình Hàng Kênh, Hải Phòng......................42
Tiểu kết ...............…................................................................................49
Chƣơng 3: GIÁ TRỊ VÀ VAI TRÒ NGHỆ THUẬT CHẠM KHẮC GỖ
ĐÌNH HÀNG KÊNH, HẢI PHÒNG...............................................................51
3.1. Giá trị nghệ thuật tạo hình chạm khắc gỗ đình Hàng Kênh.............51
3.2. Vai trò của nghệ thuật chạm khắc gỗ đình Hàng Kênh trong mỹ
thuật cổ Việt Nam....................................................................................58
Tiểu kết ........... ..….................................................................................60
KẾT LUẬN.....................................................................................................62
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................64
PHỤ LỤC ẢNH..............................................................................................66
2
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngôi đình đã gắn bó với đời sống tinh thần của mỗi ngƣời con đất Việt.
Nó hiện diện nhƣ một giá trị văn hoá vô cùng quí báu đƣợc gìn giữ qua bao
thế hệ ngƣời dân. Qua thời gian, nó không chỉ có vị trí đặc biệt trong văn hóa
làng xã mà còn có tác động sâu sắc, toàn diện đến xã hội. Ngôi đình là nơi thờ
thành hoàng, ngƣời có công sáng lập làng xã, hoặc các anh hùng d n tộc…
Ngoài ra đình làng còn là nơi sinh hoạt văn hóa, hội h …là trụ sở hành chính
của chính qu ền làng xã, nơi giải qu ết mọi vấn đề, mọi công việc theo các
qu ƣớc của làng. Và điển hình là mặt bằng kiến trúc và những tác phẩm
chạm khắc. Do vậ , iến tr c đình làng đƣợc ch trọng, phát triển mạnh,
gắn chặt với iến tr c là nghệ thuật chạm hắc đình làng.
Đình làng Việt xuất hiện từ bao giờ vẫn là vấn đề mà nhiều nhà khoa
học, nhà nghiên cứu bàn luận. Cho tới ngà na ngƣời ta mới chỉ tìm thấy
những ngôi đình có niên đại sớm nhất từ thế kỷ XVI, những ngôi đình nà
đƣợc giáo sƣ Hà Văn Tấn thống kê trong cuốn “Đình Việt Nam”. Trong đó
có tám ngôi đình làng tồn tại trên bia, trên tài liệu; ba ngôi đình làng còn
lại di vật; sáu ngôi đình làng còn bảo lƣu đƣợc tƣơng đối đầ đủ về kiến
tr c và điêu hắc trang trí. Trong cuốn sách này cũng giới thiệu một số
ngôi đình thế kỷ XVII nhƣ đình Chu Qu ến, đình Hƣơng Canh, đình Ch m,
đình Tƣờng Phiêu,… còn lại đa số đình làng tồn tại cho đến na là đình
làng thuộc thế kỷ XVIII, XIX, XX.
Đình Hàng Kênh là một trong số các ngôi đình tiêu biểu đƣợc công
nhận là di tích cấp quốc gia vào năm 1962, di tích cấp quốc gia đặc biệt trong
hệ thống đình làng của Việt Nam. Đình Hàng Kênh có tên chữ là đình Nh n
Thọ, nằm ở phố Ngu ễn Công Trứ phƣờng Hàng Kênh, quận Lê Ch n, thành
phố Hải Phòng. Đ là ngôi đình thờ đức vƣơng Ngô Qu ền, đình có giá trị
